Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 28

Chia sẻ: Kien Kien | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:597

Thêm vào BST

Báo xấu

152
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tập 28 trong bộ C.Mác và Ph.Ăng-ghen toàn tập bao gồm những thư từ trao đổi giữa hai nhà kinh điển và thư từ của hai ông viết cho những người khác trong những năm 1852-1855.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Toàn tập về C.Mác và Ph.Ăng-ghen - Tập 28

C. Mác và Ph. Ăng-ghen Toàn tập Tập 28 Hội đồng xuất bản toàn tập C. Mác và Ph. Ăng-ghen thư từ (Tháng giêng 1852 – tháng chạp 1855) GS. Nguyễn Đức Bình ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng GS. Đặng Xuân Kỳ Viện trưởng Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lê- nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Phó chủ tịch (thường trực) Hội đồng GS, PTS. Trần Ngọc Hiên Phó giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Nhà xuất bản chính trị quốc gia Minh, uỷ viên sự thật PGS. Hà Học Hợi Phó trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương Hà Nội - 1996 Đảng Cộng sản Việt Nam, uỷ viên GS, PTS. Phạm Xuân Nam Phó giám đốc Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, ủy viên GS. Trần Nhâm Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, uỷ viên GS. Trần Xuân Trường Trung tướng, Viện trưởng Học viện chính trị - quân sự, uỷ viên
7 Lời nhà xuất bản Tập 28 của bộ Toàn tập C.Mác và Ph.Ăng-ghen bao gồm thư từ trao đổi giữa hai nhà kinh điển và thư từ của hai ông viết cho những người khác trong những năm 1852-1855. Đây là thời kỳ thế lực phản động chính trị hoành hành ở châu Âu sau thất bại của cuộc cách mạng 1848 - 1849 cho đến cuối những năm 50 thế kỷ XIX. Ở khắp các nước trên lục địa châu Âu, chúng đàn áp khốc liệt những người tham gia cách mạng, đặc biệt là các nhà cách mạng vô sản. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa thời kỳ này tuy đang trong giai đoạn hưng thịnh, song đã xuất hiện dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng đang chín muồi và rút cuộc đã dẫn tới cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đầu tiên vào năm 1857. Phong trào đấu tranh của các lực lượng dân chủ, nhất là của giai cấp công nhân, sau một thời gian tạm thời lắng xuống, lại bắt đầu dâng lên. Thời kỳ này Mác và Ăng-ghen đi sâu tổng kết kinh nghiệm cách mạng 1848- 1849, nghiên cứu và phát triển các học thuyết của mình về cách mạng vô sản và chuyên chính vô sản, đặc biệt là xây dựng học thuyết kinh tế của chủ nghĩa Mác, tận dụng mọi khả năng hiện có để tuyên truyền các quan điểm cách mạng và vạch mặt những kẻ cổ vũ cho các thế lực phản động ở châu Âu. Hai ông kiên trì và bền bỉ đào tạo nòng cốt cho hàng ngũ các chiến sĩ cách mạng vô sản. Các thư từ trao đổi cho thấy vào đầu những năm 50, hai ông đã tiến được một bước dài trong việc xây dựng học thuyết kinh tế của mình. Phê phán khoa kinh tế chính trị tư sản tầm thường, hai ông đồng thời kiên quyết chống lại ý chí luận và chủ nghĩa giáo điều kinh viện trong các môn khoa học xã hội. Để phân tích nguồn gốc lịch sử của các sự kiện đương thời, hai ông đã quay trở lại tìm hiểu quá khứ lịch sử của nhiều dân tộc. Đồng thời hai ông vạch rõ sự bành trướng thuộc địa và lên án chính sách ngoại giao xâm lược của các nước châu Âu. Các bức thư cũng cho thấy trong hoàn cảnh hết sức khó khăn lúc đó, hai ông đã kiên trì giúp đỡ các chiến sĩ cách mạng thoát khỏi ảnh hưởng của giai cấp tiểu tư sản, chống lại bè lũ chia rẽ Vi-lích - Sáp-pơ, bảo vệ các đồng chí của mình khỏi sa vào tay các thế lực cầm quyền phản động.
8 L i nhà xu t b n 9 Tập này được dịch dựa vào bản tiếng Nga bộ Toàn tập C.Mác và Ph.Ăng-ghen, t.28, do Nhà xuất bản sách chính trị quốc gia Liên Xô xuất bản tại Mát-xcơ-va năm 1962. Ngoài phần thư từ, chúng tôi còn in kèm theo phần chú thích và các bản chỉ dẫn do Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lê-nin Liên Xô (trước đây) biên soạn để bạn đọc tham khảo. Các tác phẩm của Mác và Ăng-ghen được nhắc đến trong tập này đều được dẫn theo C.Mác và Ph.Ăng-ghen, Toàn tập, tiếng Việt, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia xuất bản tại Hà Nội và được ghi vắn tắt là Toàn tập, tiếp đó là số tập, năm xuất bản và số trang đề cập đến vấn đề được dẫn. Đồng thời với việc xuất bản bộ Toàn tập của C.Mác và Ph. Ăng-ghen, chúng tôi sẽ tổ chức biên soạn sách giới thiệu nội dung mỗi tập và các tư tưởng cơ bản trong các tác phẩm chính của hai nhà kinh điển. Phần thứ nhất Tháng 5 năm 1996 Thư từ trao đổi Nhà xuất bản chính trị quốc gia Giữa C.Mác và Ph.Ăng-ghen Tháng giêng 1852 - tháng chạp 1855
12 ng-ghen g i mác, 6 tháng giêng 1852 Mác g i ng-ghen, 20 tháng giêng 1852 11 13 Năm 1852 1 Ăng-ghen gửi mác ở Luân Đôn [Man-se-xtơ], 6 tháng Giêng 1852 Mác thân mến! Tôi hy vọng là giờ đây anh đã hoàn toàn bình phục. Tôi cũng hy vọng rằng vợ anh sẽ không giận tôi nữa về coup d' état1* đã đẩy anh hai ngày vào cảnh sầu muộn sâu sắc như vậy1. Dù sao, tôi cũng xin anh chuyển lời chào chân thành nhất của tôi đến vợ con anh. Tôi sẽ viết một bài cho Vây-đơ-mai-ơ để kịp gửi theo chuyến tàu thủy rời bến ngày thứ sáu2, còn đối với anh thì tôi hy vọng nhận được của anh một bài nào đó về đề tài cập nhật mà tôi sẽ dịch ngay, để đăng báo "Tribune". Quả thật, đối với tờ báo này, người ta chẳng phải cố gắng gì đặc biệt cả3 . Bác-num có mặt 1* - cuộc đảo chính: ở đây nói hóm hỉnh với ý nghĩa: sự nhiễu loạn, rối loạn, đảo lộn nền nếp đã có. trên báo này với toàn bộ dáng vẻ của ông ta, còn tiếng Anh của tờ báo thì khủng khiếp. Nhưng dù sao tờ báo cũng có một số phẩm chất tốt, tuy
14 Mác g i ng-ghen, 20 tháng giêng 1852 ng-ghen g i mác, 22 tháng giêng 1852 15 nhiên, chúng lại không liên quan đến mục của chúng ta. Nếu anh gửi Công bố lần đầu trong cuốn sách: "Der In theo bản viết tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyên văn là tiếng Đức được một bài đến đây cho tôi trước ngày thứ năm - dù là với chuyến bưu K.Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 điện thứ hai - thì anh sẽ nhận lại bản dịch kịp vào chuyến tàu thủy thứ bảy, nghĩa là vào thứ sáu với chuyến bưu điện thứ hai. Tuần sau cần phải bắt tay viết các bài về nước Đức và nhanh chóng hoàn thành chúng4. Cung cách đê hèn của người Áo trong việc bắt chước L[u-i] N[a-pô- 2 7 lê-ông] để cũng vội vã huỷ bỏ hiến pháp của mình, quả thật là ghê tởm5 . Mác gửi Ăng-ghen Giờ đây, cả ở Phổ cũng sắp bắt đầu một cuộc nhảy múa reo hò - không ở Man-se-xtơ nghi ngờ gì nữa, nước Áo đã phản bội và bán rẻ nước Phổ, và nếu Phổ cũng sẽ không huỷ bỏ hiến pháp thì nó rất dễ dàng có thể bị khối liên [Luân Đôn], 20 tháng Giêng 1852 minh Nga - Áo - Pháp đè bẹp6. 28, Deanstreet, Soho Năm 1851, công nghiệp vải bông Anh mỗi ngày tiêu thụ 32000 kiện bông thay vì 29000 kiện tiêu thụ năm 1850. Toàn bộ số dôi ra - và thậm Ăng-ghen thân mến! chí nhiều hơn đáng kể - đã chuyển sang Đông Ấn và Trung Quốc; đưa Mãi hôm qua tôi mới rời khỏi giường bệnh và hôm nay mới lại bắt hàng vào hai thị trường ấy và tiêu thụ trên thị trường trong nước - giờ đây đầu viết. Man-se-xtơ sống hầu như chỉ bằng việc ấy, vì số đem sang lục địa rất ít. Pi-pơ, với nhiệt tình mà cậu ấy thường thể hiện trong 10 phút đầu, đã Điều đó không thể tiếp diễn lâu dài. Tình hình ở đây trở nên gay gắt đến nhận đi chiết khấu kỳ phiếu, vì tôi không thể ra khỏi nhà, vả lại theo kế tột độ; điều khá đáng chú ý, chẳng hạn, là bông thì được mùa chưa từng hoạch tôi không có ý định đi tới ông Sáp-men. Tối hôm sau, ông ta mang thấy, thế mà giá bông tăng không thể kìm nổi chỉ vì số cầu có triển vọng tiền đến cho tôi, nhưng bảo là sẽ gửi kỳ phiếu cho anh để chiết khấu ở còn lớn hơn. Man-se-xtơ. Tôi cùng vợ tôi đã giải thích cho ông ta rằng theo chúng tôi Hôm nay tôi nhận được mấy dòng của Véc-thơ gửi từ Brát-phoóc - biết, anh không thể làm việc ấy được. Nhưng ông ta đã viết sẵn thư rồi, cậu ấy hỏi thăm về gã Luy-đơ ba láp đã viết thư cho cậu ấy. Nếu anh có và vì ông ta cho chúng tôi biết khá rõ rằng tôi, như ông ta cảm thấy, do thể cho tôi biết chút đỉnh xem con lừa già đó có tham gia những âm mưu những động cơ không rõ, đã gây khó dễ cho ông ta, nên tôi để cho ông ta ở đây hay không và với mức độ nào, thì tôi sẽ rất mừng, mà có thể điều muốn làm gì thì làm, đuổi cổ ông ta đi, hơn nữa ông ta tin rằng anh sẽ trả lại đó sau này cũng sẽ bổ ích. tờ giấy ấy cho ông ta. Song giờ đây, khi ông ta báo cho tôi biết chuyện ấy thì hóa ra ông ta hoàn toàn không Ở đây chẳng còn gì mới mẻ nữa, trong công việc chúng ta có sự yên ắng, vội như vậy, mà chỉ muốn làm ra vẻ quan trọng mà thôi. Đối với tôi, mây mù và khói - có nhiều vô kể. chuyện ấy khó chịu vì anh có thể nghĩ là tôi không khiêm tốn. Ph.Ă. của anh Ở Pháp, tình hình diễn ra tuyệt vời. Và tôi hy vọng rằng đối với nước Pháp tươi đẹp, trường học ấy sẽ không tỏ ra quá nông cạn, mà nó sẽ phải
trải qua một khóa huấn luyện dài ngày hơn. Tôi cảm thấy chiến tranh, ở Luân Đôn sớm hơn hoặc muộn hơn mấy tháng, là không tránh khỏi. Chúng ta đã có Na-pô-lê-ông của hòa bình, Lu-i1* hoàn toàn không thể bắt chước Lu-i Phi-líp. Thế rồi, tiếp theo sẽ ra sao? [Man-se-xtơ], 22 tháng Giêng 1852 8 Những người Khuên , như bạn biết đấy, không bị trao cho tòa án hội Mác thân mến! thẩm với cái cớ là vụ đó dường như gay go đến mức việc điều tra phải làm lại từ đầu. Xin gửi anh bài thứ bảy viết cho tờ "Tribune"1*. Bài thứ tám v. v.. tối mai sẽ viết xong, hôm nay tôi chuẩn bị cái gì đó cho Vây-đơ-mai-ơ. Tôi Ma-đi-ê vừa mới ở đây và đã chứng minh cho tôi với cung cách hết giữ lại, để viết cho V [ây-đơ-mai-ơ], trước hết là toàn bộ nước Anh10, vì tôi sức dung tục rằng khoảng bữa ăn sáng, quân Pháp có thể chiếm được không thể cả gan đọc báo Đức và viết điều gì đó về nước Đức. Anh có thể Luân Đôn, và trong vòng năm giờ có thể đổ bộ lên tất cả bờ biển nước thuyết phục Lu-pu-xơ2* - Anh. Người ta cảm thấy thương hại quá nhiều đối với những kẻ khốn khổ tôi hy vọng anh ấy lại mạnh khoẻ - viết điều gì đó cho mục "Tin trong ấy và, vì thế mà làm thinh khi họ ba hoa nhảm nhí. nước" được hay không11? - Tuần tới, Véc-thơ cũng sẽ cung cấp đôi điều Mong anh sớm biên thư nhé. cho V[ây-đơ-mai-ơ], tuần này thì anh ấy không thể. Tôi hy vọng ngày kia C.M. của anh sẽ gặp anh ấy ở đây, và có lẽ một hai tuần nữa anh ấy sẽ đến Luân Đôn, vì anh ấy lại nóng ruột như thể ngồi trên đống lửa. Việc làm ăn của anh thế nào rồi? Vì hôm qua tàu "Pa-xi-phích" từ Niu Oóc đến nên có thể là ngày mai Công bố toàn văn lần đầu bằng tiếng của In theo bản viết tay tôi sẽ nhận được của V[ây-đơ-mai-ơ] những số tạp chí đã hứa3*, - song tôi nguyên bản trong Marx - Engels Nguyên văn là tiếng Đức không tin chắc như thế, vì có thể, anh ấy đợi chuyến bưu hạm thường kỳ Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. I, 1929 và bằng tiếng Nga trong C. Mác và Ph. Ăng- của Anh. Hơn nữa, anh ấy phải gửi ít hơn, 50 bản là quá nhiều và bưu phí ghen, Toàn tập, xuất bản lần thứ nhất, t. XXI, chắc sẽ tốn rất nhiều tiền; vả lại ai là người chúng ta phải gửi tất cả 1929 những bản ấy? 1* Lu-i Bô-na-pác-tơ 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Bài VII 2* Vin-hem Vôn-phơ 3* Tạp chí "Die Revolution" 3 Ăng-ghen gửi Mác9
16 18 ng-ghen g i mác, 22 tháng giêng 1852 Mác ng-ghen g i ng-ghen, g i mác, 22 24 tháng giêng 1852 17 19 Tôi muốn xem xem chi phí là bao nhiêu, và cùng lắm, nếu anh ấy không tranh, điều đó rõ như ban ngày, và nếu ông ta sẽ có thể thoả hiệp với Nga, thu xếp được việc này cho rẻ hơn thông qua các đại lý phát hành, thì 10 thì ông ta chắc hẳn sẽ bày trò gây gổ với nước Anh. Điều đó sẽ có những bản cũng hoàn toàn đủ; vì rằng anh ấy không thể trông cậy vào người đặt mặt tốt và những mặt xấu của nó. Sự tự tin của người Pháp, rằng họ có mua ở châu Âu được. Có thể, sẽ có được một số người ở Luân Đôn và ai thể trong vòng năm giờ chiếm được Luân Đôn và nước Anh, là hoàn toàn đó ở Hăm-buốc. Muốn thế cũng cần phải có đại lý, mà đại lý thì không không nguy hiểm. Điều họ có thể thực sự làm được vào thời điểm này là được thanh toán bồi hoàn. tổ chức những cuộc tấn công ăn cướp bất ngờ với 20000, nhiều nhất là Tôi hy vọng giờ đây anh chóng gửi bài viết cho tờ "Tribune" đến để với 30000 người mà không ở đâu có thể đạt được cái gì ra trò. Brai-tơn là tôi dịch. thành phố duy nhất bị đe dọa nghiêm trọng. Xao-tơ-hem-pơ-tơn và những Giôn-xơ có viết thư cho tôi, đòi lấy bài. Tôi sẽ cố gắng làm tất cả thành phố khác được bảo vệ bằng vị trí của nó, - bằng việc chúng nằm ở những gì có thể làm được và đã hứa gửi đến cho anh ấy12. Mặc dù vậy tôi những vịnh sâu chỉ lúc triều lên và chỉ có nhờ những hoa tiêu địa phương mới có thể vào được - tốt hơn là bằng mọi công sự. Thành công lớn nhất thường xuyên rứt khỏi công việc một mẩu thời gian rỗi, và như thế là mà lính đổ bộ Pháp có thể đạt được là phá huỷ Vu-li-giơ; nhưng ngay cả không hay. Tôi sẽ cố gắng thu xếp thế nào đấy và mở rộng văn phòng. lúc đó họ cũng phải hết sức tránh tiến về Luân Đôn. Nếu thậm chí toàn bộ Gi[ôn-xơ] viết về thái độ đê tiện của H[ác-ni] đối với anh ấy13 và 15 pao lục địa chuẩn bị một cuộc tấn công thực sự thì người Anh sẽ biết điều này mà y lừa anh ấy; anh ấy nói rằng anh có thể cho tôi biết điều này tỉ mỉ ít ra là trong một năm, mà đối với nước Anh thì sáu tháng là hoàn toàn đủ hơn. Chuyện gì vậy? Anh ấy tất nhiên rất bận và viết những câu rời rạc, để chuẩn bị đánh lui mọi cuộc công kích. Sự lo lắng hiện nay đã được với nhiều dấu chấm than. thổi phồng lên một cách có dụng ý, và đảng Vích đang ra sức góp phần Về mánh khoé của Pi-pơ đối với kỳ phiếu thì cố nhiên tôi thấy rất rõ vào điều này. Nếu người Anh triệu hồi một tá tàu chủ lực và tàu thủy, toàn bộ sự đầu cơ, và anh chàng đẹp trai của chúng ta chắc đã hiểu rằng trang bị một tá khác những chiếc tàu đủ mọi kiểu đã nằm ở các cảng anh ấy cần hành động kiên trì hơn rất nhiều, nếu anh ấy muốn moi của tôi 8 trong tư thế nửa sẵn sàng, nếu họ tăng quân đội của mình thêm 25000 pao. Vì tôi biết rõ tình hình tài chính của anh ấy tính đến ngày 2 tháng Giêng, người, tổ chức những tiểu đoàn bộ binh tình nguyện được trang bị súng nên tôi cười vào cái gọi là thiếu tiền của anh ấy và nhắc anh ấy đề phòng những tay mối lái gian giảo và không đáng tin cậy trên thị trường chứng trường Mi-ni-ê, thêm vào đó một ít dân binh và nhận được một ít kỵ binh khoán Luân Đôn, tôi đã giải thích cho anh ấy rằng kỳ phiếu ấy vẫn phải tình nguyện, thì thời gian đầu họ được an toàn. Nhưng nói chung nỗi lo gửi đi càng nhanh càng tốt, và, sau cùng, đã khuyên anh ấy chiết khấu lắng đã được dấy lên là hết sức có ích, chính phủ đã thực tế để cho câu chuyện qua Vây-đơ-mai-ơ - như vậy kỳ phiếu đó sẽ rơi vào tay anh và khi nhận qua đi được giấy báo trả tiền lại vẫn ghi tên anh hoặc tên tôi, nó sẽ đem lại lý do một cách tài tình, giờ đây điều đó sẽ chấm dứt; và lúc đó, nếu có gì xảy ra hoàn toàn tự nhiên để tiến hành công việc chiết khấu mới với nhà buôn thì người Anh sẽ được chuẩn bị đến mức có thể đẩy lùi mọi mưu toan đổ trẻ ấy. Tôi nợ bộ và lập tức đánh trả lại. Pi-ơ 2 pao, anh ấy cũng muốn nhận, nhưng tôi cũng hứa với anh ấy là đến Còn nói chung, theo tôi quan niệm, L[u-i] - N[a-pô-lê-ông] chỉ có hai đầu tháng Hai mới trả. khả năng phát động chiến tranh: 1) chống Áo, nghĩa là chống toàn bộ Việc Lu-i Na-pô-lê-ông hùng dũng chắc chắn sẽ phát động chiến Liên minh thần thánh, hoặc 2) chống Phổ, nếu Nga và Áo cho phép làm
20 Mác g i ng-ghen, 24 tháng giêng 1852 ng-ghen g i Mác, 28 tháng giêng 1852 21 thế. Tuy nhiên, điều nói sau cùng này hết sức đáng ngờ, còn ông ta có dám gây sự với Liên minh thần thánh hay không thì đấy còn là vấn đề; cả Anh lẫn Liên minh thần thánh đều sẽ không nhường Pi-ê-mông, Thụy Sĩ và Bỉ cho ông ta. Sự thể rối rắm đến mức rốt cuộc tất cả sẽ do sự ngẫu 4 nhiên thuần tuý quyết định. Mác gửi ăng-ghen Còn trong công việc nội bộ thì có sự phát triển tuyệt vời làm sao! ở man-se-xtơ Hành động ám hại đã trở thành hiện tượng thường ngày, còn các biện pháp thì ngày càng tuyệt diệu. Giá như, cuối cùng, ngài Đơ Moóc-ni đổ, - [Luân Đôn], 24 tháng Giêng 1852 28, ông này vẫn còn đóng vai người anh hùng có đức hạnh - và giá như người Deanstreet, Soho bạn cao thượng của chúng ta1* tịch thu tài sản của dòng họ Oóc-lê-ăng nhỉ!14 Phri-đrích thân mến! Không thể chuẩn bị cơ sở cho chính phủ Blăng-ki tốt hơn con lừa ấy Tôi chỉ viết mấy dòng, vì vừa mới nhận được thư của Béc-mơ-bắc từ đang làm. Khuên, và tôi muốn ngày mai anh đã nhận được thư rồi. Anh cần 1) gửi cho tôi bức thư "Gửi chủ bút báo "Times"" về vụ án Khuên kèm thêm Ph.Ă. của anh mấy dòng để tôi viết làm tiểu dẫn cho phần corpus delicti1*; 2) viết một bức thư y như vậy nhân danh chính anh gửi cho báo "Daily News", tuy Công bố toàn văn lần đầu bằng tiếng của In theo bản viết tay nguyên bản trong Marx - Engels Nguyên văn là tiếng Đức bản thân corpus delicti, nghĩa là bản thân lá đơn, sẽ do "Người Phổ" ký Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. I, 1929 tên hoặc cách nào đó đại loại như thế. Tôi thấy thích hợp hơn đối với tờ và bằng tiếng Nga trong C. Mác và Ph. Ăng- "Times" là "Tiến sĩ", còn đối với tờ "Daily News" là "thương nhân Man- ghen, Toàn tập, xuất bản lần thứ nhất, t. XXI, se-xtơ", nghĩa là cơ may bức thư được đăng sẽ nhiều hơn. Bạn hãy nêu 1929 tên người cùng tước hiệu của họ: tiến sĩ Bếch-cơ, ts. (!) Buyếc-ghéc-xơ, ts. Đa-ni-en-xơ, ts. Clai-nơ, ts. I-a-cô-bi, Ốt-tô (rất nổi tiếng ở Đức nhờ những thành tựu khoa học của mình trong lĩnh vực hoá học), Ruê-dơ và 1* - Lu-i Bô-na-pác-tơ Nốt-i-ung. Viện công tố Khuên nec plus ultra2* hèn nhát. Vả chăng, theo luật mới về kỷ luật, thẩm phán cũng không còn "không thể bị bãi miễn", hoặc ít ra là như vậy chỉ trên danh nghĩa. 1* - cấu thành tội phạm, bản trình bày thực chất sự việc 2*- quá Bài của anh cho Đa-na1* thật tuyệt vời.
22 ng-ghen g i Mác, 29 tháng giêng 1852 ng-ghen g i Mác, 29 tháng giêng 1852 23 Từ khi anh lưu lại đây, tự nhiên là tôi chỉ có thể gửi cho Vây-đơ-mai-ơ Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 khốn khổ thêm một bài nữa thôi15. Bệnh trĩ lần này làm tôi chấn động nhiều hơn là cuộc cách mạng Pháp. Tôi sẽ cố gắng chuẩn bị cái gì đó vào tuần sau. Tình hình "đằng sau" của tôi chưa cho phép tôi đi thư viện. Tịch thu các lãnh địa đã ăn cắp và vòi được của dòng họ Oóc-lê-ăng! Phun-đơ từ chức! Péc-xi-nhi! Hoan hô! Công việc suôn sẻ16 . 5 Thật đáng kinh ngạc là quân đội, hải quân, bộ thuộc địa, ngành công Ăng-ghen gửi Mác trình - xây dựng công sự và việc quản lý nói chung đã mục ruỗng đến thế ở Luân Đôn dưới chế độ thống trị lạ lùng này của bè lũ quý tộc mà giới tư sản Anh từ năm 1688, theo truyền thống, đã kiên trì đặt đứng đầu quyền hành pháp17 . Man-se-xtơ, 28 tháng Giêng 1852 Sau biết bao biểu hiện của thói ngạo mạn Anh, sau tiếng gào tự do chủ nghĩa dưới sự bảo trợ của Cô-sút và sau những bài tụng ca hòa bình có Mác thân mến! tính chất thế giới chủ nghĩa - bác ái - thương mại trong thời gian triển Tôi xin gửi kèm bức thư cho báo "Times"1*. Anh chỉ viết thêm vào đó lãm18, tóm lại, sau thời kỳ tự tán dương theo lối tư sản ấy, thật là mừng điều sau đây: "Thưa ngài, tôi cho rằng việc đưa ra công khai những vụ khi thấy lũ bịp bợm ấy giờ đây nhận ra rằng không phải "cái gì đó" mà việc bê bối chứa đựng trong bức thư kèm theo đây sẽ giúp rọi một chút "tất cả" đã mục nát trong cái vương quốc Đan Mạch2*. Và ngoài ra những ánh sáng lên tình hình trên lục địa. Tôi xin bảo đảm tính xác thực của ngài ấy quá ư bình thản nhìn cuộc đấu tranh đang diễn ra trên lục địa. những sự thực ấy" v.v.. Họ tên và địa chỉ. Xin gửi tới anh lời chào! Thư của tôi gửi "Daily News" sẽ chuyển đi tối hôm nay với chuyến C.M. của anh bưu điện thứ hai; nếu cả anh cũng lập tức gửi cái này đi thì như vậy cả hai thư sẽ đến hầu như cùng một lúc hai tòa soạn và sẽ có thể xuất hiện trên báo vào thứ sáu19. Nhưng anh 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Bài VII 1* C.Mác và Ph.Ăng-ghen. "Thư gửi tổng biên tập tờ "Times"" 2* Sếch-xpia. "Hăm-lét", hồi 1, màn thứ tư hãy giao bức thư này đến Sê-rinh - Crô-xơ, vì ở những chi nhánh bưu Mong anh hãy trả lại nhanh cho tôi cả hai bức thư kèm theo, ít ra là điện nhỏ, thư từ nằm lại quá lâu. thư của Clút-xơ. Tôi xin gửi trả thư của Clút-xơ và thư của Béc-mơ-bắc. Trên thư ngày thứ bảy của anh1*, dấu niêm phong cũng lại ở trong một trạng thái thảm Công bố lần đầu trong cuốn: "Der In theo bản viết tay hại; tôi gửi nó kèm theo đây. Sự thể là thế nào? Briefwechsel zwischen F.Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức Tôi ký tên trên báo "Daily News" đơn giản là: một thương nhân Đức.
24 ng-ghen g i Mác, 2 tháng hai 1852 ng-ghen g i Mác, 2 tháng hai 1852 25 Mong anh hãy sớm biên thư nhé. công với tờ "Daily News". Ph. Ă. của anh Tôi xin gửi kèm theo một bài nữa cho Đa-na1*. Có lẽ, bài này có thể chia làm hai phần (ở chỗ nói xong câu chuyện về Ba Lan) nhưng nếu vẫn Công bố lần đầu trong cuốn: "Der In theo bản viết tay là một bài nguyên vẹn thì tốt hơn. Nếu anh chia nó ra, thì anh vẫn có thể Briefwechsel zwischen F.Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 gửi cả hai phần cùng một chuyến tàu thủy, vì cả tuần tính từ ngày mai sẽ không có tàu đi. Bây giờ tôi sẽ cố gắng tiến lên khá nhanh, viết mỗi tuần hai bài chẳng hạn để kết thúc câu chuyện. Tính chung sẽ gồm 15 - 16 bài. Tôi chưa nhận được của Vây-đơ-mai-ơ một số tạp chí2*, một bức thư nào. Điều đó làm tôi ngạc nhiên. Tối nay tôi lại chuẩn bị cho anh ấy một 6 bài3*. Ăng-ghen gửi Mác20 Người Pháp là những con lừa thật sự. Ma-đi-ê gửi thư cho tôi bàn về ở Luân Đôn một công việc làm ăn, nhưng vì em rể tôi4* biết tất cả những mưu mẹo ấy lại có mặt ở đây, nên tôi đã chỉ dẫn và khuyên Ma-đi-ê những điều rất bổ ích. Giờ đây gã súc sinh ấy, Man-se-xtơ, 29 tháng Giêng 1852 Mác thân mến! 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Các bài VIII-IX Rất đáng buồn là không thể cậy nhờ ai và phải tự mình làm 2* - tạp chí "Revolution" 3* Ph.Ăng-ghen. "Nước Anh - II" 4* - Blăng-cơ sau khi nghe lời ba hoa ngu ngốc của một tên vô lại nào đó không hiểu gì 1* Xem thư trước về việc này, đã viết rằng hắn định tiến hành công việc theo cách khác - lấy tất. Do sự ngu ngốc của người chạy giấy của chúng ta, thư của tôi gửi hơn nữa là một cách hết sức không thiết thực, - còn tôi thì phải nhận của cho tờ "Daily News" hôm qua không được chuyển đi; bây giờ thì quá em rể tôi (may thay, bây giờ đang ở trên lục địa) những giấy giới thiệu, muộn. Như vậy, tôi chỉ có thể giữ nó lại chừng nào tôi chưa thấy bức thư không phải cho hắn, mà cho đồng bọn của hắn, một con người mà tôi của anh đăng trên báo "Times" số ra ngày mai hoặc ngày thứ bảy. Nếu chưa hề gặp! Anh còn nhớ chứ, M[a-đi-ê] đã giới thiệu cho chúng ta một thợ in vải hoa nay đã đi Man-se-xtơ. Chàng trai này đã đến chỗ tôi; tôi cố không, thư đó sẽ được chuyển đi ngay. Trong lúc chờ đợi xin có một ý gắng hết sức để có ích cho cậu ta, đã làm tất cả những gì tôi có thể làm kiến. Ph.rai-li-grát có phải là người thích hợp cho tờ "Daily News" hay được, đối xử với cậu ta hết sức trọng thị; đáp lại, tên súc sinh ấy bỗng không? Nếu anh ấy viết bài gửi đến đấy thì tôi sẽ thử viết bài gửi nhiên biến mất, và thậm chí tôi không biết chuyện gì đã xảy ra với hắn. "Weekly Press" và báo "Sun". Cả hai chúng tôi đã có lần không thành Loại người mới kỳ quặc làm sao!
Ph.Ă. của anh News". Tàu thủy Mỹ đã đến, nhưng tôi rất ngạc nhiên là không nhận được của Vây-đơ-mai-ơ cả thư lẫn tạp chí2*, ít ra là đến thời điểm này. Công bố toàn văn lần đầu bằng tiếng của In theo bản viết tay Song, có thể ngày mai thư và tạp chí sẽ đến. nguyên bản trong Marx - Engels Nguyên văn là tiếng Đức Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. I, 1929 Ph.Ă. của anh và bằng tiếng Nga trong C. Mác và Ph. Ăng- ghen, Toàn tập, xuất bản lần thứ nhất, t. XXI, 1929 Anh hãy nói với Pi-pơ là nay mai tôi sẽ gửi cho anh ấy 2 pao, vì một tháng mới đã bắt đầu rồi. Công bố lần đầu trong cuốn: "Der In theo bản viết tay 7 Briefwechsel zwischen F. Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913. Ăng-ghen gửi Mác ở Luân Đôn [Man-se-xtơ], 2 tháng Hai 1852 1* Xem tập này, tr. 21-22. 2* - Tạp chí "Revolution" Mác thân mến! Anh có nhớ một kẻ lưu vong tên là Rích-tơ người Toóc-gau (Dắc-den thuộc Phổ), thợ làm yên cương và bọc vải đồ gỗ trước đây ở Luân Đôn hay không? Con người ấy, mà theo như tôi nhớ, tôi đã gặp ở Luân Đôn - cao lớn, tóc hung, có phong cách người lưu vong, - đột nhiên đến chỗ tôi ở đây, hình như trên đường đi trở lại từ Bác-men là nơi theo lời anh ta, anh ta đã làm việc một thời gian không có giấy tờ gì, và chuyển cho tôi lời chào của Huy-néc-bai v.v.. Tôi hoàn toàn không thể nhớ gì về anh ta ngoài việc đã gặp anh ta. Danh sách người lưu vong của chúng ta hoặc trí nhớ tốt của Pphen-đơ hay của Rinh-xơ dù sao cũng sẽ cung cấp những tư liệu tỉ mỉ hơn về anh ta. Tôi hơi ngờ ngợ là gã ấy là một người thuộc bè lũ Vi-lích21. Nếu đúng thế, tôi sẽ tống khứ ngay anh ta. Tiện thể xin nói, anh ta đã tìm được việc làm ở đây. Trên báo "Times", cho đến nay chưa xuất hiện gì về chuyện Khuên1*. Tôi chỉ đợi anh trả lời để ngay lập tức, nếu cần, viết bài gửi "Daily
26 28 Mác g i ng-ghen, 4 tháng hai 1852 Mác g i ng-ghen, 4 tháng hai 1852 27 29 như chắc chắn. Hôm qua, Gi. Gi. Hác-ni đã gửi đến tôi số đầu tiên của tờ tạp chí "Friend of the People"23 - đã hồi phục lại, khổ báo có tăng chút ít - của 8 anh ấy. Đấy, nếu vì việc đó mà anh ấy tám tháng tách khỏi thế giới và Mác gửi ăng-ghen22 chôn mình ở xứ Xcốt-len u buồn! Hơn nữa, chỉ cần một câu là đủ để anh ở man-se-xtơ hình dung được hương vị của trái quả ngọt ngào đó: "Công bằng - trước sau như một, phổ biến, vĩnh cửu - được tuyên bố là nguyên tắc tối 1* [Luân Đôn], 4 tháng Hai 1852 28, cao, nguyên tắc sẽ đồng thời là ngôi sao dẫn đường của chúng ta, là quy tắc ứng xử của 24 Deanstreet, Soho chúng ta và là một tiêu chuẩn v.v." . Thế là đủ! Còn Bô-na-pác-tơ thì anh ấy trừng phạt đầy đủ bằng việc Ăng-ghen thân mến! gọi ông ta là "Lu-i Thấp bé". Sáng hôm nay, Véc-thơ đã đi Hà Lan. Từ đó anh ấy đi đâu - tôi không Không biết có phải anh ấy gửi đến cho tôi tờ báo khổ nhỏ "nguyên vô biết, và bản thân Véc-thơ chắc hẳn cũng không biết. Anh ấy, như bất cứ cùng đắt" của mình để buộc chúng ta phải đồng cảm, hay là do cảm giác lúc nào, luôn luôn hết sức không bằng lòng với số phận của mình, còn về hằn học đối với chúng ta mà anh ấy đã trở thành người dân chủ càng tầm số phận của chúng ta, thì điều anh ấy cảm thấy không thỏa đáng chỉ là thường hơn mức chúng ta có thể giả định. Vả lại, bên cạnh sự hèn hạ và việc chúng ta phải ngồi ở Luân Đôn thay vì đi Ca-đi-xơ, Xa-ra-gô-xơ lẽ "công bằng trước sau như một", ở đấy còn có những trò trâng tráo của hoặc đi đến một nơi hẻo lánh nào đó ở Tây Ban Nha. Vì từ khi Véc-thơ lại sống ở I-oóc-sia, anh ấy tuyên bố rằng thời gian tốt nhất anh ấy đã kẻ mị dân nhà nghề. Để chống Giôn-xơ, anh ấy nhờ đến "tinh thần tự sống là ở Tây Ban Nha. Anh ấy khẳng định rằng anh ấy không chịu được do"1*, đến Mát-xi, một kẻ ưa nói văn hoa, một viên thư ký của hội thợ khí hậu nước Anh, và vì thế đối với anh ấy, khí hậu Hà Lan chắc sẽ hết may ở phố Ca-xơn, một con người quỵ luỵ những cha cố nuôi dưỡng cửa sức tốt lành. Chúng ta chúc anh ấy lên đường may mắn và xem anh ấy có hiệu ấy, kẻ phát ngôn tầm bậy tầm bạ cho tất cả những vị hảo hán nhỏ bị giữ lời không và có nhớ đến Vây-đơ-mai-ơ không. hất khỏi lục địa, kẻ nói xấu bôi nhọ Giôn-xơ, chồng của một cô nàng làm Thứ năm tuần trước, nghĩa là cách đây đã gần một tuần, tôi đã gửi cho trò ảo thuật đã thuyết phục báo "Times" "Thư gửi chủ bút". Hình như báo ấy - tờ báo đã lấy việc bút chiến chống Bô-na-pác-tơ làm nghề nghiệp cho mình - giờ đây cho là 1* Ám chỉ mỉa mai tạp chí "Spirit of Freedom" ("Tinh thần tự do") do Mát-xi làm chủ bút. cần phải nương nhẹ Phổ. Do đó, anh được gã rằng cô ta là người sáng suốt. Thông qua gã Mát-xi ấy, Hác-ni loan truyền những lời bào chữa cho các hiệp hội nói chung và đặc biệt là 1* Trong bản gốc viết nhầm là "1851". Hội liên hiệp, điều này có cơ kéo dài ra nhiều số25. Mà chính Rô-đô- phải liên hệ với tờ "Daily News". Nếu cả điều này cũng không làm được, mông1* - Hác-ni đã nói với Giôn-xơ rằng về thực chất, ông ta tán thành - mà tôi không nghĩ như vậy - lúc đó còn tờ "Spectator". Điều này hầu quan điểm của Giôn-xơ về các hiệp hội. Đồng thời, ông ta công bố bài
30 Mác g i ng-ghen, 4 tháng hai 1852 Mác g i ng-ghen, 6 tháng hai 1852 31 "Sự đón tiếp Cô-sút ở Mỹ và chuyến đi của ông ta trên đất Mỹ"26, tuy chức một ủy ban đối lập chống Cô-sút. Và cuối cùng, người chỉ đạo toàn trong một bức thư gửi Giôn-xơ, ông ta gọi C [ô-sút] là kẻ bịp bợm. bộ âm mưu ấy là ngài Mát-di-ni. Ông này sử dụng C [ô-sút] làm cái loa Những ngài ấy với "nguyên tắc tối cao" của họ là như vậy. Tôi không biết của mình và đóng chút ít vai Ma-ki-a-ve-li trong nội các của mình. Ngài nguyên tắc là gì, nếu đó không phải là những nguyên tắc mà vì lợi ích của ấy nắm trong tay những mối dây, nhưng không biết rằng những con rối bản thân mình người ta gán cho những người khác. Hác-ni xa lánh công mà ông ta bắt nhảy múa chẳng qua là những nhân vật trong trí tưởng việc một thời gian và về mặt tiếng tăm ông ta đã để cho Giôn-xơ, với tính tượng của bản thân mình mà thôi. Thí dụ, ông ta viết cho Cô-sút để Cô- khí điên cuồng của anh ta, nhổ nước bọt vào xúp và rồi chính mình lại ăn sút đặt những mối quan hệ gần gũi với Kin-ken. Còn ông ta thì đích thân đĩa xúp ấy. Nhưng cho dù ông ta có sẽ làm hại Gi [ôn-xơ] đi nữa thì bản không thể làm được việc ấy, vì trên vai ông ta có một bộ phận khác thân ông ta sẽ chẳng đạt được gì cả. Gã ấy đã hoàn toàn hết hơi về mặt là những nhà hoạt động Đức quan trọng. Có lẽ Cô-sút thực sự có quan hệ người viết văn và, như Lu-pu-xơ2* đã từng nghe ông ta diễn thuyết ở phố thân thiện với Kin-ken, còn Kin-ken thì trong mỗi bức thư đều viết về Giôn27, kể lại với tôi, thì cả về mặt là diễn giả, và trước hết về mặt là một ông bạn Cô-sút xứng đáng, xuất sắc, "không thua kém ông ta" của mình. con người. Quỷ sứ ắt sẽ tóm lấy những phong trào nhân dân ấy, đặc biệt Về phần mình, Cô-sút tưởng tượng rằng, một mặt, dựa vào nhà độc tài là nếu những phong trào ấy mang tính chất hòa bình. Tham gia việc cổ Đức là Kin-ken, mặt khác, dựa vào nhà độc tài I-ta-li-a là Mát-di-ni, và ở động ấy của phong trào Hiến chương, Ô' Cô-no đã phát khùng lên phía sau ông ta có nhà độc tài đồng minh Pháp là Lơ-đruy. Kẻ khốn khổ (anh đã đọc màn cuối của anh ta trước tòa án chưa?), Hác-ni trở nên tầm thường, còn Giôn-xơ thì bị phá sản. Cái đích cuối cùng của cuộc đã tụt xuống rất thấp. đời những người tham gia các phong trào nhân dân là như vậy. Một người Pháp tên là Mát-xôn đến thăm tôi. Ông ta một thời gian Hôm qua, "đại tá Ban-đi-a" đến chỗ tôi. Nhân tiện, anh ta kể- ngắn là cộng tác viên của báo "Réforme" thời La-mơ-ne. Trước đó, ông ta là một trong số những nhà khai hóa mà 1* Nhân vật trong trường ca của A-ri-ô-xtô "Rô-lăng giận giữ" Mô-ha-mét A-li đã vời từ xứ Gơ-lơ28 đến. Đó là một trong số ít hommes 2* - Vin-hem Vôn-phơ d' esprit1* còn có thể thấy trong số những người Pháp. Theo ý anh ta, việc Xa-dô-nốp lưu lại Pa-ri (vả chăng, giờ đây anh ta phải rời khỏi nơi đây) Cô-sút phát biểu trước những người lưu vong Hung-ga-ri họp ở nhà anh hoàn toàn có thể giải thích bằng chiếc hộ chiếu giả rất đàng hoàng và ta tại Luân Đôn như sau: "Tôi quan tâm đến tất thảy các bạn, nhưng tôi bằng các mối liên hệ với một số người đàn bà lẳng lơ có ảnh hưởng trong yêu cầu tất cả các bạn phải trung thành, tận tuỵ với tôi và theo các quan giới thượng lưu. Mát-xôn sẽ làm anh vừa lòng. điểm của tôi. Tôi không ngu ngốc đến mức nuôi những người âm mưu Ngoài ra, tôi còn gặp các công dân Va-li-e-rơ (người trước đây theo cùng các đối thủ của tôi để chống lại tôi. Tôi yêu cầu mỗi người phải Bác-be và viên sĩ quan trên chiến luỹ), Bi-an-ki và Xa-ba-ti-ơ; Xa-ba-ti-ơ tuyên bố dứt khoát điều này". Những bài nói như vậy, cái ông Cô-sút khá thanh lịch, nhưng nói chung, không cao hơn tầm trung bình. khiêm tốn ấy nói ở hậu trường. Sau đó, tôi được biết qua B [an-đi-a] rằng Đron-ke, như tôi nghe nói, đang ở Xa-voa. Xê-me-rơ, Ca-di-mia, Bát-ti-a-ni và Péc-txen (tướng) đến Luân Đôn để tổ Ban-đi-a đề nghị với tôi để Xê-me-rơ và Péc-txen hợp tác giúp đỡ
32 ng-ghen g i Mác, 17 tháng hai 1852 ng-ghen g i Mác, 17 tháng hai 1852 33 Vây-đơ-mai-ơ. Chủ yếu nên đề nghị hai ông này làm rõ những điểm nào trong lịch sử Hung-ga-ri (lịch sử quân sự hoặc lịch sử nói chung)? Lẽ dĩ nhiên, họ không thể viết bài ký tên chính mình, vì chúng ta không muốn đánh đồng mình với bất kỳ bè lũ nào. Nhưng Péc-txen ít ra là một người cộng hòa tốt và am hiểu nhiều. 9 Anh cứ tốt bụng như vậy - và xin đừng quên gửi cho tôi các số báo Mác gửi Ăng-ghen "Tribune". Giôn-xơn, bạn của Phrai-li-grát, muốn đọc các bài viết về ở Man-se-xtơ nước Đức2*. Lu-pu-xơ muốn viết cho V [ây-đơ-mai-ơ] một bài chống Cô- sút. [Luân Đôn], thứ sáu, 6 tháng Hai 1852 28, Còn về công việc buôn bán thì tôi không còn hiểu gì nữa. Khi thì Deanstreet, Soho khủng hoảng hình như đã ở ngưỡng cửa, Xi-ti ở vào trạng thái suy vi, khi thì tất cả đều đi lên. Tôi biết rằng tất cả những Ăng-ghen thân mến! Tôi vừa nhận được bài của anh1*. Tôi chỉ viết cho anh vài dòng vì còn ít thì giờ, chuyến bưu 1* - người tinh anh 2* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức" 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Bài X điều đó sẽ không ngăn ngừa được thảm họa. Nhưng để theo dõi tiến trình vụ đi Mỹ sắp lên đường, sau đó tôi mới có thể đi ra để hỏi tin về "Rích- phát triển hiện đại thì Luân Đôn, trong thời điểm hiện nay, là không thích tơ"1*. hợp. Sẽ dễ dàng cho tôi về mọi mặt, nếu trong khi chờ đợi anh gửi 2 pao ấy Xin gửi tới anh lời chào! cho tôi bằng cách chuyển qua bưu điện. Tuần sau tôi sẽ nhận được ít tiền C.M. của anh và lúc ấy tôi sẽ đứng tên anh chuyển 2 pao ấy cho P [i-pơ]. Nhưng đối với tôi, điều quan trọng là có số tiền ấy vào đầu tuần, điều này đối với anh ấy Tình hình dấu niêm phong rất đáng ngờ. Mong anh hãy gửi lại cho tôi có thể không quan trọng lắm vì hiện thời anh ấy còn đủ tiền. dấu hôm nay, tôi đã xem kỹ nó rồi. C.M. của anh Công bố lần đầu bằng tiếng của nguyên bản In theo bản viết tay Công bố lần đầu trong cuốn: "Der In theo bản viết tay trong Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte Nguyên văn là tiếng Đức Briefwechsel zwischen F. Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức Abteilung, Bd. I, 1929 và bằng tiếng Nga trong C. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 Mác và Ph. Ăng-ghen, Toàn tập, xuất bản lần thứ nhất, t. XXI, 1929
34 Mác g i ng-ghen, 18 tháng hai 1852 Mác g i ng-ghen, 18 tháng hai 1852 35 của mình cho việc buôn bán đáng ghét này, nếu không thì tất cả ở đây sẽ diễn ra được chăng hay chớ và ông cụ tôi sẽ ngừng trả lương cho tôi. Chắc là anh đã nhận được 2 pao. Mong anh hãy nhanh chóng cho tôi biết tình hình của anh, ngay dù tôi không có thời gian trả lời tỉ mỉ bức thư 10 gần đây nhất của anh. Ăng-ghen gửi mác Xét theo báo "Daily News" số ra hôm nay, thì L [u-i] - Na-pô-lê-ông ở Luân Đôn đang chuẩn bị hầu như đào bới hài cốt của Ca-xpác Hau-dơ và thông qua bà cô của mình là Xtê-pha-ni-a tự xưng là [Man-se-xtơ], 17 tháng Hai 1852 1* - Ruê-dơ-ghen Mác thân mến! 2* - Phri-đrích Ăng-ghen cha, cha của Ăng-ghen Anh sẽ giận tôi là tôi trả lời ngắn như vậy, nhưng thật quỷ 3* - Gốt-phrít Éc-men 4* Bài tiếp trong loạt bài "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". người thừa kế ngai vàng Ba-đen. Đây là những tin tức quan trọng cho công dân Dai-lơ, sao chiếu mệnh của ông này không ngừng lên cao. Các 1* Xem tập này, tr. 24-25. anh có thể thúc đẩy đại sử gia nghiên cứu sự nghiệp của C[a-xpác] H[au- quái, đầu óc tôi quả thật rối mù lên vì toàn bộ công tác ấy và công việc dơ]30 viết cho L[u-i] - N[a-pô-lê-ông] và đề nghị ông ta sử dụng những kinh doanh. Tình hình là thế này: 1) Sác-lơ1* đã đi Đức và trút lên vai tôi nguồn tư liệu quan trọng của ông ta để làm việc này hay không. Ở đây có không chỉ toàn bộ công việc của anh ấy, mà còn thêm khá nhiều việc liên cái để làm một việc lớn. quan tới việc tổng kết năm; 2) kết toán năm qua ông cụ tôi2* hoàn toàn lỗ, điều này cũng rất có ích cho ông, nhưng sẽ đem lại cho tôi nhiều vô tận Ph.Ă. của anh những việc không thích thú, tính toán, loay hoay v.v.. 3) một trong những Vì cớ gì mà Vây-đơ-mai-ơ không cho biết gì về mình? Nếu sáng mai người thuộc họ Éc-men3* tuyên bố huỷ bỏ hợp đồng, và anh có thể hình tàu thủy "Ác-ti-ca" không chuyển thư đến cho tôi thì tôi sẽ không viết bài dung có biết bao nhiêu âm mưu và thư từ qua lại liên quan đến điều đó. cho anh ấy. Rõ ràng ở đấy đã xảy ra điều gì đó. Theo tôi biết, từ ngày 5 Tóm lại: tối nay tôi ngồi ở văn phòng đến 8 giờ và sau đó, lẽ ra phải viết tháng Giêng anh ấy không viết lần nào; ít ra tôi chẳng nghe nói gì về điều cho anh một bức thư tỉ mỉ, thì tôi sẽ còn phải viết cho ông cụ tôi và đem ấy cả. thư ra gửi bưu điện trước 12 giờ đêm; tối mai tôi phải làm cái gì đó cho Giôn-xơ29, ngày kia tôi muốn cố gắng chuẩn bị một bài cho báo Công bố lần đầu trong cuốn sách: "Der In theo bản viết tay "Tribune"4*. Về thời gian rỗi trước 7 - 8 giờ tối thì hiện thời chưa nghĩ Briefwechsel zwischen F. Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức đến được, mà điều tồi tệ nhất là giờ đây tôi phải dành toàn bộ sự chú ý Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913
11 Công bố lần đầu trong cuốn sách: "Der In theo bản viết tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyên văn là tiếng Đức Mác gửi Ăng-ghen K. Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 ở Man-se-xtơ [Luân Đôn], 18 tháng Hai [1852] 28, Deanstreet, Soho 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Thứ bảy tôi sẽ viết tỉ mỉ cho anh. Hôm nay chỉ viết mấy dòng thôi. Tôi chưa nhận được tiền gia đình đã hứa cho tôi, vì thế tôi chưa thể chuyển cho Pi-pơ 2 pao của anh, nhưng tôi đã nói với anh ấy là đã nhận được mấy dòng của anh, trong đó anh cho biết rằng anh sẽ gửi tiền đến tôi để chuyển cho anh ấy. Tôi hy vọng sẽ có thể trao tiền ngay trong tuần này. Nếu thì giờ của anh ít ỏi thế, anh hãy viết cho Đa-na thì tốt hơn là viết cho Giôn-xơ. Qua bức thư của Vây-đơ-mai-ơ kèm theo đây, anh sẽ thấy càng rõ hơn, rằng không ngắt quãng những bài ấy1* quan trọng dường nào. Bây giờ, trên báo "Tribune" đáng tăng gấp đôi việc công kích phái tả Phran-phuốc, đặc biệt là khi anh nói đến "Liên minh tháng Ba"31. Hôm nay tôi gửi cho anh quyển sách của Bau-ơ để tham khảo, trong đó ít ra có một số sự thực32. Một lần nữa tôi đề nghị anh gửi cho tôi càng nhanh càng tốt các số báo "Tribune", vì Giôn-xơn là người Anh duy nhất mà trong những tình huống cực kỳ khó khăn - mà tôi thì luôn luôn ở bên bờ vực thẳm - tôi có thể nhờ giúp đỡ. Lần này anh đừng quên điều đó nhé. Tại sao V [ây-đơ-mai-ơ] chưa nhận được một bài nào của anh?33 Anh phải điều tra chuyện này. C.M. của anh
36 38 Mác ng-ghen g i ng-ghen, g i Mác, 19 23 tháng hai 1852 Mác g i ng-ghen, 23 tháng hai 1852 37 39 và chủ nhật tôi sẽ đóng cửa ngồi nhà và lúc đó hy vọng sẽ chuẩn bị được cái gì đó. Vì sao cái anh chàng Vây-đơ-mai-ơ chết tiệt ấy không gửi bài của Xi- môn34 đến để tự chúng ta có thể xem qua? Nhờ một bài phản bác châm 12 chọc, chúng ta sẽ chỉ cho Đa-na rằng anh ta hoài công đăng bài chống Ăng-ghen gửi mác chúng ta. ở Luân Đôn Ph.Ă. của anh Man-se-xtơ, 19 tháng Hai 1852 Mong anh hãy viết cho tôi một cách chính xác dù chỉ một lần cái địa chỉ mà theo đó anh đã viết cho Vây-đơ-mai-ơ. Mác thân mến! Mặc dù hết sức cố gắng - mãi sáng nay tôi mới nhận được thư của Công bố lần đầu trong cuốn sách: "Der In theo bản viết tay anh, - nhưng cho đến giờ, 11 giờ đêm rồi, tôi chưa viết xong bài cho Briefwechsel zwischen F. Engels und K. Nguyên văn là tiếng Đức Marx". Bd. I, Stuttgart, 1913 Đa-na1*. Quyển sách của Bau-ơ2* tôi đã nhận được - rất đúng lúc. Bây giờ, dù có chuyện gì xảy ra đi nữa, anh sẽ nhận được hai bài cho Đ [a-na] tôi gửi theo chuyến tàu thủy đi vào thứ ba. Xin làm ơn gửi ngay thư kèm theo đây cho V [ây-đơ-mai-ơ]3*, vì các thư của anh tới 13 tay anh ấy, còn thư của tôi thì không. Đấy là chuyện lạ lùng. Hai hay Mác gửi Ăng-ghen35 ba lá thư gửi ông cụ tôi 4* hình như cũng không đến tay. Ở đây có cái ở Man-se-xtơ gì đó không rõ ràng. Anh hãy nói với Giôn-xơ hoặc viết cho anh ấy rằng tôi sẽ viết cho anh ấy cái gì đó để đăng trong số tạp chí sẽ ra mắt tuần sau5*. Có quỷ mới [Luân Đôn], 23 tháng Hai [1852] biết đó là gì - biết bao trách nhiệm lập tức Phrê-đê-rích thân mến! Một lần nữa tôi buộc phải nhắc anh về tờ báo "Tribune" 1* Bài tiếp trong loạt bài "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức" vì Giôn-xơn ngày ngày đến chỗ tôi1*. Nếu anh nhận được từ 2* B.Bau-ơ. "Sự cáo chung của nghị viện Phran-phuốc" 3* Xem tập này, tr. 640-643. 4* Phri-đrích Ăng-ghen cha, cha của Ăng-ghen 5* Ý nói số tiếp của tạp chí "Notes to the People". 1* Xem tập này, tr. 29-31. đổ lên đầu tôi, khiến tôi không bắt tay làm nổi cái gì cả. Nhưng thứ bảy Vây-đơ-mai-ơ những tài liệu nào đó thì xin anh gửi chúng đến cho cả tôi
40 Mác g i ng-ghen, 23 tháng hai 1852 Mác g i ng-ghen, 23 tháng hai 1852 41 nữa. Địa chỉ của V [ây-đơ-mai-ơ] mà anh đã có là hoàn toàn đúng. Đôn, "đảng áp đặt" mà người cầm đầu là Ăng-ghen và Mác. Ý nói chúng 36 Nhân tiện xin nói, gã stơ-rau-bin-gơ Rích-tơ ấy, theo lời Pphen-đơ, ta muốn dùng bạo lực áp đặt "tự do" cho nhân dân. Chúng ta là những là tay chân của Vi-lích. bạo chúa tồi tệ hơn hoàng đế Nga. Chúng ta là những người đầu tiên có E. Giôn-xơ đã quảng cáo một cách kinh khủng bài tin của anh , tất 1* thái độ "chế nhạo và miệt thị" đối với quyền bầu cử phổ thông" v.v.. nhiên là không nêu tên anh. Anh ấy buộc phải dùng lời chào mời kiểu thị Chúng ta trước đây cũng đã làm hại tất cả bằng "xu hướng muốn áp đặt" trường đó là do sự cạnh tranh của M. Hác-ni, ông này, quỷ biết kiếm từ của chúng ta. Thằng nhãi con tội nghiệp! Chẳng lẽ chúng ta đã áp đặt vua đâu được tiền và tung ra khắp Xi-ti những xe quảng cáo lớn với dòng Phổ, các Liên minh tháng Ba, quan nhiếp chính đế chế Phô-gtơ cho người chữ: "Hãy đọc "The Friend of the People"!"; báo của ông này có thể đọc Đức hay sao38? Chúng ta sẽ tặng cho anh ta một cú đá. Ngay cả Bô-na- và mua ở tất cả những cơ sở có quan hệ với những người xã hội chủ pác-tơ cũng đã không dạy được gì cho những con lừa ấy cả. Tất cả họ vẫn nghĩa. còn tin vào "quyền bầu cử phổ thông" và chỉ lo tính toán vụn vặt làm sao Số báo "Tribune", trong đó ông Xi-môn quảng cáo cho mình, tôi sẽ để một lần nữa họ có thể áp đặt cho nhân dân Đức những nhân vật nhỏ kiếm và gửi đến anh. Thật là một trò trẻ con ngu xuẩn! Anh ta vẫn ký tên nhen của mình. Anh đừng tin tai mình khi anh nghe những gã trẻ con ấy "Xi-môn người Tơ-ria". Gã ấy không thể nào dám bỏ danh hiệu nghị sĩ không ngớt ca bài ca cũ rích. Đó là bọn súc sinh đích thực, những con lừa cao quý. Dai-lơ đã đọc "Staat-Zeitung", trong đó đã dịch cái mớ bậy bạ ngoan cố. Bằng cách nào mà tên vô lại hiếu danh nhỏ bé ấy rơi vào báo đó. Anh biết rằng qua lời thông báo của hắn người ta không bao giờ có "Tribune" - tôi hoàn toàn biết rõ. Có lẽ công dân Phruê-ben là người môi thể hiểu được tí gì cả. Qua lời thông báo đó, tôi kết luận như sau: Lút- giới. Từ lâu ông ta đã liên hệ với Đa-na. vích Xi-môn người Tơ-ria hành động nhân danh giới lưu vong Thụy Sĩ, Tôi gửi kèm bức thư của Rai-nơ-hát, trong đó có những chuyện đơm coi vấn đề lớn về mối quan hệ giữa "Cổ động" (cái tên gọi mà Ru-gơ và đặt ngộ nghĩnh. đồng bọn dùng để che giấu sự tồn tại mốc meo và rỗng tuếch của mình) Rớt-xen đổ một cách hết sức nực cười39. Tôi chỉ muốn Đớc-bi lên nắm và "Giới lưu vong"37 là một vấn đề quan trọng phi thường, một question chính quyền. Anh đã thấy trong suốt kỳ họp ngắn ngủi ấy phái Man-se- brỷlante2* của châu Âu và nhìn tất cả từ "đỉnh cao núi An-pơ". Nhân dịp xtơ thảm hại như thế nào40 khi sức mạnh của hoàn cảnh không xua đuổi này - vả lại có những lời viện họ. Tôi không đổ lỗi cho họ về việc đó. Mọi thành quả dân chủ tiếp theo như chế độ bỏ phiếu kín 1* Ph.Ăng-ghen. "Những nguyên nhân thực gây ra tính thụ động tương đối của những chẳng hạn, là sự nhượng bộ của họ đối với công nhân, dĩ nhiên là chỉ người vô sản Pháp vào tháng Chạp năm ngoái" trong trường hợp cần thiết. 2* - vấn đề nóng hổi Hôm qua tôi nói chuyện với một thương nhân Pháp vừa mới từ Pa-ri dẫn cả Vi-lích, coi đó là một người đóng vai trò cực kỳ quan trọng, và đến. Công việc buôn bán tiến triển không tốt. Và anh có biết con lừa đó dẫn ra những suy luận dài dòng rằng với nhân vật ấy là có được một của nói gì không? "Bô-na-pác-tơ xấu hơn nền cộng hoà. Trước kia tình hình quý - Xi-môn chuyển sang nói về một đảng nguy hiểm thứ ba ở Luân
diễn ra tốt hơn". Quả thật là một diễm phúc khi những nhà tư sản Pháp trong những chiến sĩ vĩ đại nhất đấu tranh cho nền tự do của Đức, còn luôn luôn làm cho chính phủ nước mình chịu trách nhiệm về những cuộc Phrai-li-grát thì nổi tiếng nhờ cộng tác với báo "Neue Rheinische khủng hoảng thương nghiệp. B [ô-na-pác-tơ] rõ ràng cũng có lỗi trong Zeitung". Đã thế, về văn phong, anh sẽ cười vỡ bụng. Thí dụ: giống như việc gây ra nạn thất nghiệp ở Niu Oóc lẫn những vụ sập tiệm ở Luân các chiến binh của I-a-xôn sinh ra từ răng con rồng, các bộ lạc Đức luôn Đôn. luôn đánh nhau. Rô-mun Au-gu-xtun là "một người trẻ tuổi dịu hiền và dễ mến", còn người Đức thì trong vòng ba trăm năm đã quen với việc Lại thêm một sự thực rất thú vị (anh sẽ nhận thấy ở đây ảnh hưởng của những người láng giềng gọi họ là đồ ngốc. anh chàng Dai-lơ nổi tiếng) về Bô-na-pác-tơ. Ban-đi-a, như tôi đã viết Anh đã đọc bài nói ngu xuẩn và đê tiện của Mát-di-ni chưa? cho anh1*, có liên hệ với Xê-me-rơ và Bát-ti-a-ni. Ban-đi-a là tay sai của Bát-ti-a-ni. Y bí mật cho tôi biết là Bát-ti-a-ni và Sác-tô-rư-xki đang âm C.M. của anh mưu với Bô-na-pác-tơ và hầu như ngày nào cũng gặp ông này. Bô-na- pác-tơ muốn đảm bảo cho mình có những bạn đồng minh trong giới quý Công bố toàn văn lần đầu bằng tiếng của nguyên In theo bản viết tay tộc lưu vong và giành được ảnh hưởng ở Ba Lan và ở Hung-ga-ri mà bản trong Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte Nguyên văn là tiếng Đức không cho Nga và Phổ biết. Ngoài ra, y còn hoàn toàn dứt khoát tuyên bố Abteilung, Bd. I, 1929 và trong C. Mác và Ph. Ăng- với họ rằng, y, bất chấp Ni-cô-lai và tất cả những điều khác, sẽ tấn công ghen, Toàn tập, xuất bản lần thứ nhất, t. XXI, 1929 Bỉ và có thể, vào Ba-đen, và thậm chí là trong thời gian sắp tới. Ê-véc-bếch đã gửi cho tôi 12 bản về tác phẩm dày cộp của anh ấy "Nước Đức và người Đức". Một bản để cho anh. Thiên hạ chưa từng nghe và thấy điều gì tương tự như vậy. Phần lịch 1* - nghĩa đen: từ quả trứng, nghĩa là ngay từ đầu 1* Xem tập này, tr. 29-30. sử bắt đầu ab ovo1* sao chép các sách giáo khoa phổ thông cũ rích. Về thành tựu của anh ta trong lĩnh vực lịch sử hiện đại thì anh có thể xét đoán theo điều sau đây: Ph. Li-xtơ đã đưa thuyết thương mại tự do, còn Ru-gơ thì đưa khoa học xã hội vào nước Đức. Hê-ghen đã đảm bảo cho mình sự bất tử do chỗ ông đã soi sáng cho người Đức các phạm trù về chất, và về lượng v.v. (nguyên văn), còn Phoi-ơ-bắc thì đã chứng minh rằng trong nhận thức của mình, con người không thể vượt ra ngoài giới hạn của lý tính con người. Pê-đrô Đuy-da (anh vợ của Stơ-ru-vơ) - là một
42 44 Mác g i ng-ghen, 27 tháng hai 1852 Mác ng-ghen g i ng-ghen, g i mác,27 2 tháng ba hai1852 1852 43 45 cảnh khó khăn. Hôm nay tôi không viết tỉ mỉ vì tôi bận - tôi đọc để người ta viết bài cho V [ây-đơ-mai-ơ]1*, sửa chữa và gửi những tài liệu còn lại đi cho anh 14 ấy. Mác gửi ăng-ghen Trên "Báo Au-gu-xtơ"2* tôi đọc thấy (nhờ sự sẵn lòng giúp đỡ của ở man-se-xtơ Dai-lơ) rằng ông Stiếc-nơ đã cho ra mắt cuốn "Lịch sử phản cách mạng"41. Ông ấy định chứng minh rằng cách mạng đã chết rồi, vì nó [Luân Đôn], 27 tháng Hai 1852 28, "thần thánh", còn phản cách mạng thì đã thắng, vì nó cư xử "ích kỷ". Deanstreet, Soho Ngày 25 tháng Hai, người Pháp đã tổ chức cuộc họp kỷ niệm cuộc Ăng-ghen thân mến! Cách mạng tháng Hai, hoặc nói đúng ra, một bữa tiệc không rượu, có trà và bánh mì kẹp nhân làm gia vị. Vợ chồng tôi được mời dự. Công Lần trước, tôi quên gửi cho anh bức thư của Rai-nơ-hát. Bài viết cho chúng còn lại vào dự trả 1 phrăng. Vì không thể và không muốn tới Đa-na1* tôi đã gửi đi, nhưng chưa nhận được câu trả lời của anh ấy về lời đó, nên tôi cử vợ tôi cùng một người Pháp đến dự. Lơ-đruy, Pi-a, Tô-rơ, tôi đề nghị chỉ cho tôi một nhà ngân hàng ở Luân Đôn. Bà cụ tôi2*, mặc Mác-tanh, Béc-na v.v., tóm lại, toàn bộ bọn thuộc phe Rô-lin đề xướng dù đã hứa, nhưng vẫn chưa cho biết gì cả. Đối với những thư gửi những việc này đã không có mặt, vì họ cảm thấy việc lấy tiền vào cửa cho người quen biết ở Đức, đến nay tôi cũng chưa nhận được một câu trả lời người lưu vong là một việc quá hèn hạ. L. Blăng cũng gửi giấy nói là nào. Đã một tuần kể từ khi tôi đi tới một tình hình dễ chịu là tôi không ra sẽ không đến. Tham dự chỉ có lớp cặn bã của giới lưu vong, phần lớn tự khỏi nhà nữa, vì áo quần mặc ngoài của tôi đã đưa vào nhà cầm đồ, và vì xưng là người thuộc phái Blăng-ki. Nhưng sau đó xuất hiện người không vay được tiền nên không còn khả năng ăn thịt nữa. Tất cả những Coóc-xơ giả nhỏ nhắn3*, điều đó là chuyện vặt, nhưng tôi e rằng có lúc nào đó điều tệ hại ấy sẽ rõ ràng là ngồi ở đâu gần đó trong một phòng riêng và qua điệp viên kết thúc bằng một chuyện tai tiếng. Một tin tốt duy nhất tôi nhận được từ của mình mà tin là không có mặt Lơ-đruy và đồng bọn; mặc dù hoàn bà bộ trưởng, chị dâu của tôi3* là tin về bệnh tật của bác vợ tôi4*, người toàn không có tài năng và uy tín, cái áo đuôi có sức khoẻ không 1* C. Mác. "Ngày mười tám tháng Sương mù của Lu-i Bô-na-pác-tơ. Chương V 1* Ph.Ăng-ghen. "Cách mạng và phản cách mạng ở Đức". Bài XI 2* - "Allgemeine Zeitung" 2* - Hen-ri-ét-ta Mác, mẹ của Mác 3* - Blăng 3* - Lu-i-da Phôn Ve-xtơ-pha-len tôm đỏm dáng xanh màu thép ấy được chào đón bằng những tràng vỗ tay 4* - Hen-rích Ghê-oóc Phôn Ve-xtơ-pha-len hoan hỉ. Bài nói của y, - nói xong y lập tức chuồn, - đã làm cho kẻ thù lay chuyển được. Nếu tên vô lại ấy chết đi bây giờ thì tôi sẽ ra khỏi tình của y ngây ngất. Đã làm cho họ say sưa. Đã khuất phục được họ. Thế con