TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI<br />
KHOA VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ<br />
<br />
NGUYỄN ĐÌNH HIẾU<br />
<br />
TẬP QUÁN SINH ĐẺ VÀ NUÔI DẠY CON CÁI<br />
CỦA NGƯỜI DAO VỚI VIỆC CHĂM SÓC SỨC<br />
KHOẺ PHỤ NỮ VÀ TRẺ EM HIỆN NAY Ở XÃ<br />
THƯỢNG YÊN CÔNG, THỊ XÃ UÔNG BÍ,<br />
QUẢNG NINH<br />
<br />
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN VĂN HOÁ<br />
CHUYÊN NGÀNH VĂN HOÁ DÂN TỘC THIỂU SỐ<br />
MÃ SỐ: 608<br />
<br />
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS.TRẦN BÌNH<br />
<br />
Hà Nội, 2008<br />
1<br />
<br />
Lêi c¶m ¬n<br />
§Ó hoµn thµnh khãa luËn nµy chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù<br />
gióp ®ì tËn t×nh cña c¸n bé vµ nh©n d©n x· Th−îng Yªn<br />
C«ng, thÞ x· U«ng BÝ (Qu¶ng Ninh), c¸c thÇy c« gi¸o Khoa<br />
V¨n hãa d©n téc thiÓu sè, TS. TrÇn B×nh,... Nh©n ®©y chóng<br />
t«i xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c nhÊt tíi tÊt c¶ vµ mong tiÕp tôc<br />
nhËn ®−îc nh÷ng gióp ®ì quý b¸u.<br />
Do kh¶ n¨ng cña chóng t«i cã h¹n nªn khãa luËn nµy<br />
ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Chóng t«i mong nhËn<br />
®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u.<br />
Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!<br />
NguyÔn §×nh HiÕu<br />
<br />
3<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
më ®Çu .............................................................................................................. 5<br />
4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ................................................................. 7<br />
Ch−¬ng 1 ............................................................................................................. 10<br />
1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn ë Th−îng Yªn C«ng ................................................. 10<br />
1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa h×nh ......................................................................... 10<br />
1.1.2. §Êt ®ai, th¶m thùc vËt vµ hÖ ®éng vËt .............................................. 10<br />
1.1.3. Thêi tiÕt, khÝ hËu ............................................................................... 11<br />
1.1.4. S«ng ngßi, thñy v¨n ........................................................................... 12<br />
1.1.5. C¬ së h¹ tÇng kü thuËt ...................................................................... 12<br />
1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi ë Th−îng Yªn C«ng ....................................... 12<br />
1.2.1. D©n téc, d©n sè, ph©n bè d©n c− ...................................................... 12<br />
1.2.2. T×nh h×nh kinh tÕ- x· héi ë Th−îng Yªn C«ng ................................. 13<br />
1.2.3. M¹ng l−íi y tÕ ch¨m sãc søc kháe .................................................... 15<br />
1.3. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Dao ë Th−îng Yªn C«ng .......................................... 17<br />
1.3.1. Nguån gèc, tªn gäi, d©n sè, ph©n bè c− tró ...................................... 17<br />
1.3.2. §Æc ®iÓm m−u sinh ........................................................................... 23<br />
1.3.3. §Æc ®iÓm nhµ cöa, trang phôc, ¨n uèng ........................................... 24<br />
1.3.4. X· héi truyÒn thèng .......................................................................... 27<br />
1.3.5. §Æc ®iÓm vÒ ®êi sèng tinh thÇn ........................................................ 29<br />
Ch−¬ng 2 ............................................................................................................. 33<br />
2.1. Quan niÖm vÒ sinh ®Î vµ con c¸i.............................................................. 33<br />
2.1.1. Quan niÖm vÒ sù ra ®êi cña con ng−êi ............................................. 35<br />
2.1.2. Sinh ®Î ®èi víi gia ®×nh, dßng hä, céng ®ång ................................... 36<br />
2.2. C¸c tËp qu¸n liªn quan ®Õn TP................................................................. 36<br />
2.2.1. VÒ ¨n uèng, ch¨m sãc TP.................................................................. 36<br />
2.2.2. C¸c nghi lÔ liªn quan ®Õn thai nghÐn ............................................... 37<br />
2.2.3. C¸c liªng kþ trong thêi kú mang thai ................................................ 39<br />
2.3. C¸c tËp tôc khi sinh ®Î ............................................................................. 41<br />
2.3.1. ChuÈn bÞ cho sinh në ........................................................................ 41<br />
2.3.2. TËp tôc khi sinh në ............................................................................ 41<br />
2.3.3. TËp tôc liªn quan ®Õn ®Î khã ............................................................ 43<br />
2.4. Ch¨m sãc SP vµ hµi nhi ............................................................................ 46<br />
2.4.1. Ch¨m sãc SP ..................................................................................... 46<br />
2.4.2. ¡n uèng cho SP khi mÊt s÷a.............................................................. 48<br />
2.4.3. Ch¨m sãc hµi nhi sau khi sinh .......................................................... 48<br />
2.5. TËp qu¸n nu«i d¹y con c¸i ....................................................................... 48<br />
2.5.1. Tõ khi trÎ míi sinh ®Õn 2 tuæi .......................................................... 48<br />
2.5.2. Tõ khi trÎ 3 tuæi ®Õn 6 tuæi................................................................ 50<br />
2.5.3. Giai ®o¹n trÎ tõ 6 ®Õn 10 tuæi .......................................................... 51<br />
2.5.4. Giai ®o¹n tõ 10 ®Õn 18 tuæi .............................................................. 52<br />
Ch−¬ng 3 ............................................................................................................. 61<br />
3.1. HiÖn tr¹ng m¹ng l−íi y tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng víi sinh ®Î hiÖn nay ............... 61<br />
3.2. BiÕn ®æi trong quan niÖm vÒ sinh ®Î vµ con c¸i ...................................... 62<br />
3.3. BiÕn ®æi cña tËp tôc liªn quan ®Õn thai s¶n, sinh ®Î ................................. 64<br />
1<br />
<br />
3.6. ¶nh h−ëng cña tËp qu¸n sinh ®Î, nu«i dËy con c¸i cña ng−êi Dao víi viÖc<br />
CSSK phô n÷ vµ trÎ em hiÖn nay ë Th−îng Yªn C«ng ....................................... 67<br />
KÕt luËn ......................................................................................................... 71<br />
Danh môc tμi liÖu tham kh¶o ........................................................ 75<br />
<br />
2<br />
<br />
më ®Çu<br />
1. Lý do chän ®Ò tµi<br />
Tri thøc téc ng−êi lµ mét trong c¸c thµnh tè kh«ng thÓ thiÕu cña v¨n hãa<br />
téc ng−êi. Nã kh«ng nh÷ng gãp phÇn kh¼ng ®Þnh mµ cßn lµ nh©n tè quan träng<br />
quyÕt ®Þnh viÖc b¶o tån, duy tr× vµ ph¸t triÓn b¶n s¾c v¨n hãa cña mét céng<br />
®ång. Nghiªn cøu v¨n hãa téc ng−êi kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu kho tµng tri thøc<br />
d©n gian. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ tri thøc téc ng−êi sÏ bæ sung t− liÖu, gãp<br />
phÇn hoµn thiÖn bøc tranh v¨n hãa téc ng−êi. Bëi thÕ, nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ tri<br />
thøc téc ng−êi, tri thøc d©n gian, tri thøc b¶n ®Þa lµ mét ®ßi hái kh«ng thÓ kh«ng<br />
®¸p øng ®èi víi nghiªn cøu v¨n hãa c¸c d©n téc thiÓu sè nãi chung, ng−êi Dao<br />
vµ ng−êi Dao ë U«ng BÝ (Qu¶ng Ninh) nãi riªng.<br />
Trong kho tµng tri thøc ®å sé, ®a d¹ng vµ phong phó cña c¸c téc ng−êi, tri<br />
thøc vÒ thai nghÐn, sinh ®Î vµ nu«i dËy con c¸i lµ mét trong nh÷ng bé phËn tèi<br />
quan träng. Nã ch¼ng nh÷ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh tíi viÖc b¶o tån, duy tr× vµ<br />
ph¸t triÓn sù sèng cßn cña téc ng−êi, mµ cßn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh tíi chÊt<br />
l−îng gièng nßi cña téc ng−êi. Ngµy nay, trong bèi c¶nh x· héi hiÖn ®¹i, khoa<br />
häc kü thuËt tiªn tiÕn ®ang lµ ®éng lùc quan träng trong sù nghiÖp t¨ng tr−ëng<br />
kinh tÕ, b¶o ®¶m æn ®Þnh trËt tù x· héi, g×n gi÷ m«i tr−êng, b¶o tån v¨n hãa,…<br />
MÆc dÇu vËy, trong bèi c¶nh cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë ViÖt Nam hiÖn nay, tri<br />
thøc d©n gian cña hä vÉn ®ang cßn ®ãng vai trß tèi quan träng trong c«ng cuéc<br />
ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña hä còng nh− ®Þa ph−¬ng hä hiÖn ®ang sinh sèng.<br />
Nh− vËy râ rµng tri thøc d©n gian cña c¸c téc ng−êi ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang lµ<br />
mét trong c¸c nguån lùc quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i<br />
hãa hiÖn nay ë n−íc ta. ChÝnh v× thÕ ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ tri thøc cña c¸c téc<br />
ng−êi nãi chung vµ cña ng−êi Dao nãi riªng lµ nhiÖm vô khÈn thiÕt hiÖn nay. Tri<br />
thøc vÒ téc ng−êi vÒ sinh ®Î vµ nu«i dËy con c¸i cña hä còng vËy.<br />
§èi víi ng−êi Dao ë Th−îng Yªn C«ng, viÖc nghiªn cøu vÒ hä cßn t−¬ng<br />
®èi Ýt ái, nÕu kh«ng muèn nãi lµ ch−a cã t¸c gi¶ nµo quan t©m. V× thÕ nghiªn<br />
cøu vÒ t©p qu¸n sinh ®Î, nu«i dËy con c¸i cña hä vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña nã<br />
5<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
