Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: Nguyễn Đức Nghĩa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn quản lý đánh giá KQHT của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng quản lý đánh giá KQHT. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ĐÀO THANH HẢI QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG CẤP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2019
2 Công trình được hoàn thành tại : Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Phan Văn Nhân 2. PGS.TS. Nguyễn Đức Trí Phản biện 1: .................................................................... ................................................................... Phản biện 2: .................................................................... ................................................................... Phản biện 3: .................................................................... ................................................................... Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hưng Đạo, Hà Nội Vào hồi ..... giờ ..... ngày ..... tháng .... năm..... Có thể tìm hiều luận án tại: - Thư viện Quốc gia - Thư viện Viện Khoa học giáo dục Việt Nam
3 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 cũng khẳng định “Tập trung vào quản lý chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó phải đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học... Đổi mới kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng theo hướng đảm bảo thiết thực, hiệu quả, khách quan và công bằng; kết hợp kết quả kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi.” Theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định: "Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan: “Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội. Đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông theo hướng giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học; Đổi mới phương thức đánh giá và công nhận tốt nghiệp giáo dục nghề nghiệp trên cơ sở kiến thức, năng lực thực hành, ý thức kỷ luật và đạo đức nghề nghiệp. Có cơ chế để tổ chức và cá nhân sử dụng lao động tham gia vào việc đánh giá chất lượng của cơ sở đào tạo.” Hiện nay, hầu hết các trường đã chuyển đổi mục tiêu đào tạo trung cấp theo hướng thực hành. Trong đó, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng và cần thiết trong quy trình đào tạo học sinh đang học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên công tác thi, kiểm tra, đánh giá trên thực tế chậm được đổi mới. Do nội dung chương trình giảng dạy còn nặng về lý thuyết, phương pháp dạy học lạc hậu, chưa phù hợp với đặc thù của giáo dục nghề nghiệp, mặt khác do chưa có khung trình độ quốc gia về giáo dục thống nhất trên toàn quốc, nên hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh còn nhiều bất cập, các thang đo (tiêu chí, chỉ số…). Hiện nay, mạng lưới cơ sở giáo dục TC phân bổ rộng khắp các tỉnh thành của cả nước, đa dạng hóa về loại hình trường, ngành nghề, phương thức đào tạo và về nguồn lực.... theo hướng hội nhập với xu thế chung của thế giới. Quy mô đào tạo tăng nhanh, từng bước đáp ứng nhu cầu học tập của người dân. Chất lượng đào tạo đã có những chuyển biến tốt về nhiều mặt. Các hoạt động đánh giá, đảm bảo chất lượng bước đầu đã có những tác động tích cực trong công tác quản lí và đào tạo của các trường trên cả nước. Nhưng hệ thống giáo dục TC của nước ta hiện nay vẫn chưa tiếp cận nhiều với trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực và trên thế giới, chưa theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, chưa thực sự gắn với nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực có trình độ TC của các ngành, địa phương trên cả nước. Chính vì vậy, vấn đề đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo TC đang được các cấp, các ngành và xã hội đặc biệt quan tâm. Để HSTC sau khi tốt nghiệp ra trường có thể làm việc được ngay tại vị trí sản xuất của doanh nghiệp thì chương trình đào tạo của nhà trường cần phải đáp ứng được các yêu cầu đối với các vị trí công việc ở DN. Để có thể thực hiện được điều đó, nhà trường cần xác định mục tiêu, xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo đến kiểm tra đánh giá chất lượng đào tạo. Chính vì lý do đã trình bày ở trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực”. 2. Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn quản lý đánh giá KQHT của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng quản lý đánh giá KQHT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đánh giá KQHT của HS trường trung cấp theo tiếp cận năng lực.
4 3.2 Đối tượng nghiên cứu: Quản lý đánh giá KQHT của HS trường trung cấp theo tiếp cận năng lực. 4. Giả thuyết khoa học Thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp còn nhiều hạn chế trong các khâu như: lập kế hoạch đánh giá KQHT, tổ chức chỉ đạo đánh giá KQHT, kiểm tra/giám sát việc đánh giá KQHT, sao lưu và quản lý thông tin hậu đánh giá do các trường vẫn triển khai quản lý theo phương thức truyền thống, chưa chi tiết kế hoạch đánh giá hàng năm và toàn khóa, chưa thiết lập được một cơ cấu tổ chức đánh giá mang tính chuyên nghiệp, việc đánh giá được giao khoán cho tổ môn và giáo viên, chưa chặt chẽ trong việc thanh tra, kiểm tra kết quả đánh giá… Nếu đề xuất được các giải pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực phù hợp và có tính khả thi thì sau khi kết thúc khóa học, học sinh sẽ dễ đạt được chuẩn đầu ra của chuyên ngành đào tạo. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực. - Nghiên cứu thực tiễn về quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực. - Đề xuất các giải pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực - Tổ chức khảo nghiệm các giải pháp kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất. - Tổ chức thử nghiệm giải pháp. 6. Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng về quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh các trường trung cấp ở Hà Nội theo tiếp cận năng lực theo qui định đánh giá về học chế tín chỉ để có cơ sở đề xuất các giải pháp cho phù hợp. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1 Phương pháp luận - Phương pháp tiếp cận hệ thống: Hệ thống QL đánh giá KQHT của học sinh trung cấp theo TCNL là một hệ thống có tính đồng bộ, giải quyết các vấn đề QL đánh giá KQHT dựa trên quan điểm phát triển, mang tính khoa học, hiệu quả và thực tiễn. Do vậy, công tác QL đánh giá KQHT phải được xây dựng theo quan điểm hệ thống, không chồng chéo và mâu thuẫn lẫn nhau. - Phương pháp tiếp cận chức năng: Các công việc của QL đánh giá KQTH của học sinh trung cấp theo TCNL được thực hiện trong một chỉnh thể thống nhất, đảm bảo thực hiện theo các chức năng của quản lý đánh giá KQHT. - Phương pháp tiếp cận lịch sử: Quá trình nghiên cứu đối tượng, tìm hiểu để phát triển QL đánh giá KQHT qua thời gian, không gian cụ thể và với những điều kiện phù hợp nhưng vẫn đảm bảo được các qui luật tất yếu và giữ được những giá trị truyền thống. 7.2 Phương pháp nghiên cứu - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết, hồi cứu tư liệu: Nghiên cứu sách, tài liệu, các văn bản pháp quy có liên quan đến luận án, trên cơ sở đó phân tích, tổng hợp, khái quát hóa. - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra; Phương pháp điều tra phỏng vấn; Phương pháp chuyên gia. - Phương pháp thử nghiệm: Tiến hành thử nghiệm nhằm kiểm định tính khả thi và hiệu quả của quản lý đánh giá KQHT của học sinh trung cấp để kiểm chứng một biện pháp quản lý cụ thể. - Phương pháp thống kê và xử lý số liệu: Thu nhận thông tin và xử lý bằng các phần mềm SPSS. 8. Luận điểm bảo vệ - Đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực là một trong những nội dung quan trọng thúc đẩy sự phát triển của hoạt động QL đánh giá KQHT. - QL đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực là phương thức quản lý hiệu quả, giúp các nhà QLGD đạt được hiệu quả mong muốn. Nó tác động tới nhà trường phải thực hiện để đạt được các mục tiêu quản lý đánh giá và nâng cao chất lượng dạy và học.
5 9. Đóng góp mới của luận án - Luận án đã tổng quan được một số vấn đề cơ bản về đối tượng nghiên cứu, góp phần phát triển cơ sở lý luận về quản lý đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực. - Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lý đánh giá KQHT của học sinh trung cấp theo TCNL. - Dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng QL đánh giá KQHT của học sinh trung cấp theo TCNL, góp phần đổi mới phương thức quản lý đánh giá KQHT vào công tác QLGD. - Đề xuất các giải pháp và thử nghiệm giải pháp quản lý đánh giá KQHT để đổi mới phương thức và tư duy quản lý đánh giá. - Những kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách QLGD mang tính thực tiễn trong việc quản lý đánh giá KQHT của ngành giáo dục. 10. Cấu trúc của luận án - Mở đầu - Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực - Chương 2: Thực tiễn về quản lý đánh giá kết quả học của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực - Chương 3: Giải pháp quản lý đánh giá kết quả học của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực - Kết luận và kiến nghị CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề Quá trình phân tích, hệ thống các tài liệu nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước được sắp xếp nghiên cứu liên quan đến các nội dung sau: - Hướng nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập. - Hướng nghiên cứu về quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực. Các tác giả đã cung cấp nhiều thông tin về các khía cạnh của chất lượng giáo dục đặc biệt là giáo dục phổ thông. Hầu hết các tác giả thường đi sâu vào một số khía cạnh nào đó chẳng hạn như khâu xây dựng ngân hàng đề thi, xây dựng các tiêu chí đánh giá, đề xuất phương án thi, hình thức thi cho một số môn học... chưa đi sâu vào việc đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo hướng tiếp cận năng lực. Các công trình nghiên cứu được đề cập trong phần này đã gián tiếp hoặc trực tiếp khẳng định tầm quan trọng của việc đánh giá kết quả học tập của học sinh ở những mức độ nông sâu khác nhau. Quan điểm về sự cần thiết của việc đánh giá kết quả học tập học sinh cũng tìm được tiếng nói chung giữa tất cả các tác giả. Những nguyên nhân khách quan và chủ quan trong việc đánh giá cũng bị hạn chế được các tác giả xem xét, phân tích, lí giải. Một số đề xuất được đưa ra nhằm khắc phục những bất cập của thực trạng. Tuy nhiên, số lượng các công trình nghiên cứu sâu về quản lý đánh giá kết quả học tập HS trung cấp theo TCNL chưa nhiều. Cho đến nay, vẫn chưa có một công trình chuyên sâu, nổi bật nào về lĩnh vực này. Các công trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài được thể hiện rõ và lí giải một cách thuyết phục tầm quan trọng của việc đánh giá hoạt động học tập của học sinh và sinh viên. Ở phạm vi hẹp hơn, khi nghiên cứu về tầm quan trọng trong công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh, các tác giả đã cung cấp một lượng tri thức phong phú và mới mẻ, cùng cách tiếp cận đa chiều. Tổng quan các công trình này đã giúp nghiên cứu sinh có thêm cơ sở để xây dựng những tiêu chí, nội dung cơ bản của việc quản lý đánh giá kết quả học tập HS trung cấp theo TCNL. 1.2. Một số khái niệm liên quan 1.2.1. Quản lí Quản lý là quá trình hình thành công việc thông qua con người, là việc tổ chức khai thác nguồn lực con người để đạt được mục tiêu cao nhất của tổ chức, tác động đến cá nhân và nhóm
6 người trong tổ chức để đạt được mục tiêu của tổ chức. Các định nghĩa đều thể hiện được bản chất của hoạt động quản lý, đó là một quá trình tác động, gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) nhằm đạt được mục tiêu chung. Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật tác động đến hệ thống hoạt động xã hội, nó cần phải hết sức sáng tạo, linh hoạt để chỉ đạo hoạt động của tổ chức đạt mục tiêu đề ra. 1.2.2. Đánh giá ĐG là quá trình có hệ thống bao gồm việc thu thập chứng cứ, phân tích, giải thích thông tin và đưa ra những ĐG về bản chất và phạm vi của KQHT hay thành tích đạt được của người học so với các tiêu chí và tiêu chuẩn thực hiện đã đề ra, tức là xác định mức độ người học đạt được các mục tiêu học tập. ĐG được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau như: ĐG nhiều chiều; ĐG theo hồ sơ; ĐG qua quan sát; ĐG theo hồ sơ; ĐG thông qua KT, trong đó ĐG thông qua KT là phương pháp chủ yếu. Như vậy, qua KT ta thấy được việc ĐG như thế nào, KT là hình thức không thể thiếu khi ĐG, trong một số trường hợp, đây là hình thức duy nhất. Do mối liên hệ không thể tách rời giữa KT và ĐG nên trong luận án này, để chỉ hoạt động KT, ĐG tác giả có thể dùng từ KT, ĐG nói chung hoặc dùng từ KT hay ĐG nói riêng tuỳ từng ngữ cảnh cụ thể nhưng với ý nghĩa như nhau. Đánh giá là hoạt động thường xuyên trong giáo dục và đào tạo. Thông qua việc đánh giá kết quả học tập giúp cho giáo viên và học sinh thay đổi theo hướng tích cực và người quản lý có thể điều chỉnh quá trình đào tạo tốt hơn. 1.2.3. Kết quả học tập Những quan niệm khác nhau nhưng tất cả đều cho rằng kết quả học tập là gồm các kiến thức (kiến thức lý thuyết, kiến thức thực tế), kỹ năng (kỹ năng nhận thức, kỹ năng thực hành nghề nghiệp, kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng giải quyết vấn đề; kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, khả năng ngoại ngữ, tin học,…) và thái độ (phẩm chất đạo đức, ý thức và tác phong nghề nghiệp, thái độ phục vụ, trách nhiệm công dân; thiên hướng phát triển nghề nghiệp) mà người học đạt được trong quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Nội dung phải đảm bảo quy định về khối lượng kiến thức tối thiểu, yêu cầu về năng lực mà người học đạt được sau khi tốt nghiệp đối với trình độ trung cấp theo từng ngành, nghề đào tạo... 1.2.4. Năng lực Năng lực là sự thực hiện những nhiệm vụ, công việc theo một chuẩn nhất định trên cơ sở những kiến thức, kỹ năng, thái độ, đáp ứng những yêu cầu của hoạt động và đảm bảo cho hoạt động đạt được những kết quả tốt. 1.2.5. Trung cấp Theo Luật GDNN 2014 thì Giáo dục nghề nghiệp là một bậc học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác cho người lao động, đáp ứng nhu cầu nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, được thực hiện theo hai hình thức là đào tạo chính quy và đào tạo thường xuyên. 1.2.6. Đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực ĐG kết quả học tập theo TCNL là quá trình thu thập và xử lý thông tin về hiệu suất và kiến thức từ hoạt động học tập của người học, so sánh với mục tiêu đề ra (đó là năng lực lao động theo tiêu chuẩn nghề nghiệp) làm cơ sở xác nhận năng lực để nhằm xác nhận KQHT của người học sau một giai đoạn học tập và cung cấp thông tin phản hồi giúp cải thiện việc học tập của người học cho những giai đoạn tiếp theo. Ngoài ra còn giúp cải thiện chất lượng giảng dạy của GV và hoạt động quản lý ĐG của các bộ phận quản lý. 1.2.7. Quản lí đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Hiện nay khái niệm quản lí đánh giá KQHT có nhiều cách hiểu khác nhau. Trước tiên ta cần phải hiểu hơn về các cách tiếp cận quản lí khác nhau. Để thấy rõ các điểm mạnh của nó thì cách tiếp cận tối ưu đó là tiếp cận theo quá trình và chức năng quản lí: - Tiếp cận theo chức năng thì quản lí đánh giá KQHT có 4 chức năng: • Lập kế hoạch đánh giá KQHT • Tổ chức thực hiện đánh giá KQHT
7 • Chỉ đạo đánh giá KQHT • Kiểm tra/ Giám sát đánh giá KQHT - Tiếp cận theo quá trình: • QL xác định mục tiêu đánh giá KQHT • QL lựa chọn ND, PP đánh giá KQHT • QL xây dựng công cụ đánh giá KQHT • QL thu thập, xử lí thông tin và KL • Phản hồi thông tin Quản lí đánh giá KQHT được xem xét một cách toàn diện ở các góc độ khác nhau, từ khâu quản lí theo chức năng và khâu quản lí theo quá trình. Chính vì vậy, cách sự kết hợp hài hòa cả hai cách tiếp cận trên sẽ giúp cho việc quản lý ĐG đạt được hiệu quả cao. Trong đó phải xét đến các yếu tố liên quan đó là CBQL, GV, HS. Chính vì thế việc quản lí đánh giá KQHT HS sẽ được phân tích ở góc độ các chức năng. Quản lý đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực được xem xét một cách toàn diện ở 2 góc độ quản lí theo quá trình và quản lí theo chức năng. Từ đó có thể xét đến các yếu tố liên quan, đặc biệt là đội ngũ CBQL, GV, HS. Công tác quản lí đánh giá KQHT của HS sẽ được phân tích ở góc độ các chức năng: lập kế hoạch đánh giá KQHT, chỉ đạo đánh giá KQHT, tổ chức thực hiện đánh giá KQHT, kiểm tra/giám sát đánh giá KQHT ở từng khâu của quá trình đánh giá KQHT của HS. 1.3. Đánh giá kết quả học tập cấp theo tiếp cận năng lực 1.3.1. Vị trí, vai trò và nguyên tắc đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực 1.3.1.1. Vị trí đánh giá kết quả học theo tiếp cận năng lực Mục tiêu môn học Nội dung môn học Phương pháp dạy Đánh giá thường Phương ph áp học (GV) xuyên/định kì (HS) Đánh giá tổng kết Hình 1.1. Vị trí hoạt động đánh giá KQHT trong quá trình dạy-học 1.3.1.2. Vai trò đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Việc đánh giá KQHT của HS không chỉ có vai trò nhận định thực trạng và định hướng điều chỉnh hoạt động học của trò, nhận định thực trạng và định hướng điều chỉnh hoạt động dạy của thầy. Mà nó còn xác định mức độ kết quả học tập của HS sau khi đã học xong một bài, một phần học, một chương, một module hay cả một khóa học thì năng lực thực hiện công việc đó ở mức độ như thế nào để làm cơ sở cho việc cấp chứng chỉ, văn bằng tốt nghiệp để người học có đủ tư cách xin việc, hành nghề hoặc học tiếp lên trình độ cao hơn, đồng thời chuẩn bị đưa ra thị trường một đội ngũ nhân lực mới đã đạt chuẩn mà xã hội yêu cầu. 1.3.1.3. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Để đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực cần dựa vào một số các nguyên tắc sau: Người học phải biết được những nội dung và hình thức sẽ được ĐG trước khi học tập; Đánh giá KQHT được tiếp cận theo mỗi cá nhân và nhu cầu của người học; Đánh giá KQHT phải được diễn ra thường xuyên, dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm tăng độ tin cậy và chính xác.
8 Người GV phải biết rõ những hạn chế của từng công cụ đánh giá để sử dụng chúng một cách có hiệu quả nhất; Đánh giá KQHT là để xác định mức độ đạt được của mục tiêu đề ra... 1.3.2. Sự khác nhau giữa đánh giá kết quả học tập theo truyền thống và theo tiếp cận năng lực Bảng 1.1. So sánh đánh giá kết quả học tập (thực hành nghề) theo truyền thống và theo tiếp cận năng lực ĐG theo truyền thống ĐG theo tiếp cận năng lực Đánh giá “kín”, chủ yếu bằng hình thức Đánh giá “mở”, có sự tham gia của người học viết, do người dạy thực hiện Đánh giá có sự so sánh, cạnh tranh với Đánh giá từng cá nhân mà không so sánh giữa các cá nhau nhân với nhau, có sự hợp tác, chia sẻ, định hướng Đánh giá theo kết quả cuối cùng, theo Đánh giá theo quá trình, theo mục tiêu dạy học nội dung chương trình Đánh giá kiến thức, tiêu chí đạt hay Đánh giá kỹ năng, năng lực, đánh giá chủ yếu trong không đạt dựa trên thang điểm tình huống làm việc thực tế. Đạt được theo các tiêu chí, tiêu chuẩn của môn học, modul Kiểm tra trí nhớ, mức độ nhớ thông tin, Kiểm tra mức độ thấu hiểu, khả năng phân tích, tổng kiến thức hợp, kiến giải và xử lí thông tin, kiến thức Đánh giá cuối khóa học Đánh giá từng phần, theo module Điểm là quan trọng Năng lực học tập là quan trọng Chức năng kiểm tra, giám sát, “trừng Chức năng theo dõi, cải tiến, phát triển phạt” Xem xét và xử lí kết quả đã được so với Đánh giá là cơ sở cho việc cấp chứng chỉ năng lực nghề mục tiêu QL đặt ra để cấp bằng. nghiệp cho người học 1.3.3. Các loại hình, phương pháp và công cụ đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực 1.3.3.1. Các loại hình đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực * Tổ chức đánh giá thường xuyên - Kiểm tra thường xuyên: Kiểm tra thường xuyên trong quá trình dạy học là kiểm tra đánh giá từng bước một cách chính thức hoặc không chính thức cùng với sự hình thành kiến thức, kỹ năng và thái độ ở người học, cung cấp những thông tin phản hồi nhanh để kịp thời bổ sung, thay đổi trong cả quá trình học. Việc đánh giá này nhằm thúc đẩy người học nỗ lực học tập thường xuyên hơn trong cả quá trình học tập, còn người dạy dựa vào đó làm cơ sở để điều chỉnh phương pháp dạy và hỗ trợ người học nhiều hơn. - Kiểm tra định kì: Kiểm tra định kỳ là thành phần hết sức quan trọng của hệ thống kiểm tra, đánh giá trong đào tạo dựa trên năng lực thực hiện, nó được thực hiện định kỳ theo qui định riêng đối với môn học và modul. * Đánh giá tổng kết (kết thúc): ĐG tổng kết được thực hiện vào cuối phần học lý thuyết hoặc phần học thực hành và cuối khóa học. Nó dựa vào mục tiêu học tập của phần học lý thuyết, phần học thực hành và mục tiêu đào tạo của toàn khóa học. Và nó phải kiểm định được toàn bộ mục tiêu đề ra, phản ánh đúng năng lực thực sự của người học.
9 1.3.3.2. Các phương pháp đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Đánh giá KQHT của HS không chỉ được thực hiện thông qua các bài kiểm tra với các hình thức phong phú như đã trình bày ở trên mà còn ĐG bằng nhiều phương pháp khác: kiểm tra viết, Phương pháp đánh giá Quan sát Vấn đáp Viết Quá trình Sản phẩm Thường xuyên Thuần túy Tự luận Khách quan Sự trình diễn Nhiều lựa Kết hợp Bài viết của HS chọn Tiểu luận Đúng/ sai Luận văn Ghép đôi Điền khuyết Trả lời ngắn kiểm tra vấn đáp, kiểm tra bằng quan sát và tự đánh giá, đánh giá quá trình, đánh giá sản phẩm.... Hình 1.2. Phương pháp đánh giá kết quả học tập 1.3.3.3. Công cụ đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Các công cụ ĐG phải đảm bảo được các nội dung quan trọng của ĐG; Có sự nhất quán trong nội dung và phương pháp ĐG đối với người học; ĐG có giá trị, độ tin cậy và tính công bằng. Có rất nhiều các loại công cụ để đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực. Những phương pháp ĐG cũng là công cụ ĐG trực tiếp trong quá trình DH, có ý nghĩa quan trọng đến kết quả và chất lượng của việc ĐG. Có nhiều phương pháp ĐG được sử dụng: - Đánh giá kiến thức (môn học lý thuyết): nhằm đánh giá KQHT theo mục tiêu kiến thức. Trong các môn học lý thuyết, từng bài cần phải đầy đủ, rõ ràng các công cụ ĐG ứng với mỗi mục tiêu học tập và những nội dung cốt lõi, các số lượng câu hỏi, loại câu hỏi và hệ số điểm phải ghi đầy đủ các công cụ ĐG hết chương, hết môn học: các câu hỏi mở, tự luận, viết hay vấn đáp, những câu hỏi trắc nghiệm khách quan, bảng điểm và thang điểm cần phải được sử dụng. - Đánh giá kỹ năng (modul thực hành): nhằm đánh giá KQHT theo các mục tiêu về kỹ năng, gồm 2 loại: Kỹ năng trí tuệ; Kỹ năng tâm vận - Đánh giá thái độ: Để ĐG theo năng lực thực hành nghề nghiệp của HS, người ta thường hay quan tâm đến thái độ làm việc với các tiêu chí cụ thể: tinh thần trách nhiệm, tính kỷ luật, tính trung thực, tác phong, tinh thần làm việc nhóm… tuy nhiên, thái độ là một lĩnh vực rất phức tạp và rất khó đánh giá. 1.4. Quản lí đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Việc quản lý KQHT theo tiếp cận nặng lực được tiến hành triển khai thông qua các chức năng quản lý (xem bảng 1.2); điều này giúp minh bạch hóa quá trình quản lý cũng như thường xuyên cập nhập được thông tin đầy đủ về các khâu của quá trình đánh giá…
10 Bảng 1.2. Mô hình quản lí đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực Quản lý đánh giá KQHT Tiếp cận năng lực Lập kế hoạch đánh giá - Xác định mục tiêu - Xây dựng chuẩn đầu ra và chuẩn môn học, modul - Xây dựng bộ tiêu chí theo tiếp cận năng lực - Xây dựng bộ công cụ đánh giá KQHT theo TCNL Chỉ đạo đánh giá - Sát với từng nội dung của quá trình quản lí ĐG; - Chủ thể quản lí ĐG ở các cấp tác động đến các thành viên, bộ phận thực hiện; - Sự phân cấp quản lý Tổ chức đánh giá - ĐG thường xuyên, ĐG tổng kết - ĐG cá nhân (xem sự tiến bộ của cá nhân) - ĐG theo nhu cầu người học Kiểm tra/ giám sát đánh giá - Đảm bảo tính khách quan, công bằng (Quản lý kết quả đánh giá) - So với sự tiến bộ của cá nhân - So với mục tiêu, chuẩn đầu ra 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực - Nhận thức của học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý. - Tinh thần trách nhiệm, chủ động đổi mới đánh giá. - Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị và kinh phí phục vụ. - Mối quan hệ giữa mục tiêu, chương trình, chuẩn đàu ta với năng lực người học. Kết luận chương 1 CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG CẤP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 2.1. Định hướng và chủ trương, chính sách, văn bản qui định về việc tổ chức đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp 2.1.1. Định hướng phát triển đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp - Đánh giá kết quả học tập phải gắn liền với động cơ học tập của học sinh. - Đánh giá kết quả học tập phải dựa trên nhận định chuyên môn của giáo viên. - Đánh giá kết quả học tập phải tương thích với các chuẩn đào tạo. - Đánh giá kết quả học tập phải tạo điều kiện cho học sinh phát huy vai trò tích cực trong các hoạt động đánh giá, nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm của học sinh. - Đánh giá kết quả học tập cần thể hiện một quan niệm đạo đức được những chủ thể tham gia đánh giá chia sẻ. - Đánh giá tổng kết học tập phải nêu rõ học sinh có đạt năng lực hay không, qua đó đảm bảo tính giá trị về mặt xã hội của văn bằng. 2.1.2. Chủ trương, chính sách, văn bản qui định về việc tổ chức đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp - Bộ GD&ĐT ban hành quyết định số 40/2007/QĐ-BGD&ĐT ngày 1/8/2007 về việc ban hành “Qui chế đào tạo trung cấp chuyên nghiệp hệ chính quy”.
11 - Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung Ương về việc Đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Trong nhiệm vụ, giải pháp thứ 3 đã nêu “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và ĐG KQGD, ĐT, bảo đảm trung thực khách quan”. - Đến ngày 16 tháng 10 năm 2007 Bộ GD&ĐT ra Quyết định số 60/2007/QĐ-BGDĐT ban hành Qui chế Đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh, sinh viên các cơ sở giáo dục đại học và trường trung cấp chuyên nghiệp hệ chính quy. Trong đó mục đích là đánh giá kết quả rèn luyện của HS, SV và đưa ra những phân loại kết quả và qui trình ĐG kết quả rèn luyện. - Thông tư 22/2014/TT-BGDĐT của Bộ GD & ĐT được ký ngày 9 tháng 7 năm 2014 ban hành Qui chế Đào tạo trung cấp chuyên nghiệp, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 22/8/2014, thay thế Quyết định số 40/2007/QĐ-BGDĐT ngày 1/8/2007 ban hành Quy chế đào tao TCCṆ hê ̣chinh ́ quy và Thông tư số 46/2011/TT-BGDĐT ngày 17/10/2011 ban hành Quy chế đào tạo TCCN theo hình thức vừa làm vừa học. - Theo Quyết định 1981/QĐ-TTg ngày 18/10/2016 về việc phê duyệt Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, từ năm 2017 các trường TC và CĐ sẽ chịu sự quản lý của Bộ LĐTB&XH. Bộ LĐ-TB&XH đã đưa ra một số các văn bản qui định mới liên quan đến việc tổ chức đánh giá KQHT của HS trung cấp. - Thông tư 47/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/12/2016 Qui định về điều lệ trường trung cấp. - Thông tư 09/2017/TT-BLĐTBXH ngày 13/3/2017 quy định việc tổ chức thực hiện chương trình đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng theo niên chế hoặc theo phương thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ; quy chế kiểm tra, thi, xét công nhận tốt nghiệp. 2.2. Khái quát về qui hoạch mạng lưới và đào tạo trình độ trung cấp trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp - Qui hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp. - Qui mô tuyển sinh và đào tạo. 2.3. Khái quát về quá trình khảo sát - Mục đích khảo sát - Nội dung khảo sát - Đối tượng, địa bàn kháo sát - Phương pháp điều tra, khảo sát 2.4. Kết quả khảo sát 2.4.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên của trường trung cấp Trong những năm gần đây, số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên trong các trường TC tăng khá nhanh. Trong xu thế nhiều trường trung cấp có nguyện vọng nâng cấp lên thành trường cao đẳng, yêu cầu nâng chuẩn đội ngũ giáo viên lại cần phải được đáp ứng nghiêm ngặt. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 693/2008/QĐ-BGDĐT ngày 07 tháng 02 năm 2007 quy định về việc quy đổi từ số giảng viên, giáo viên sang chỉ tiêu tuyển sinh, do vậy, việc phát triển đội ngũ giáo viên tương ứng quy mô đào tạo đã trở thành mục tiêu đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển của các trường. 2.4.2. Thực trạng đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực 2.4.2.1. Vị trí, vai trò của đánh giá kết quả học tập Hơn 50% số CBQL, GV xác định tương đối chính xác vị trí, vai trò trong đánh giá là rất quan trọng, họ cho rằng đánh giá KQHT của HS trung cấp là đầu tàu. Việc đánh giá cung cấp các thông tin về KQHT của HS. 2.4.2.2. Các loại hình, phương pháp và công cụ đánh giá kết quả học tập
12 7. ĐG quá 8. ĐG sản 5. ĐG trắc 2. ĐG quan 6. ĐG 4. ĐG 1. ĐG bằng 3. ĐG trình (ĐG phẩm (kết nghiệm sát trình tự luận trắc quan sát vấn đáp sự tuân quả cuối khách quan diễn của nghiệm thường thủ theo cùng sau HS trên xuyên quy trình khi thực giấy thực hiện hiện cv) cv CBQL&GV HS Biểu đồ 2.1. Mức độ sử dụng thường xuyên các loại hình và phương pháp đánh giá KQHT * Các loại hình đánh giá kết quả học tập Loại hình đánh giá KQHT ở biểu đồ trên cho thấy sự khác nhau của mục đích đánh giá thường xuyên và đánh giá kết thúc ở môn học/module vì thế các quá trình đánh giá cũng sử dụng nhiều phương pháp khác nhau. GV muốn đánh giá được cả quá trình học của HS nên họ thường sử dụng hình thức ĐG thường xuyên và ĐG định kì. * Các phương pháp đánh giá kết quả học tập Việc đánh giá KQHT tại trường không chỉ được thực hiện thông qua các bài kiểm tra với các hình thức phong phú như đã trình bày ở biểu đồ 4,5 mà còn bằng nhiều phương pháp ĐG khác nhau. Ngoài ra, dựa trên tình hình thực tế, GV còn kết hợp với các hoạt động khác như: hoạt động trên lớp, tự học ở nhà, thực hành, đi thực tập và bài thi kêt thúc môn học. Việc ĐG quá trình và ĐG sản phẩm chiếm tỉ lệ trung bình thấp nhất, mặc dù CBQL và GV thấy rằng việc ĐG quá trình và ĐG sản phẩm là rất quan trọng đối với các môn học và module thực hiện nghề. Điều đó cho thấy họ mới đang dần thích nghi và phát triển theo hướng tiếp cận năng lực thực hiện. Nhìn chung, thông qua việc khảo sát cho thấy nhiều giáo viên đã sử dụng các loại hình thức, phương pháp vào việc ĐG và đã tạo nhiều hứng thú cho HS trong quá trình học tập và GV đã phần nào quán triệt được quan điểm, chủ trương của Nhà nước và nhà trường về việc đánh giá tiếp cận theo năng lực để thực hiện một công việc của người học. Nhưng nhà trường cũng như là GV phải có sự thay đổi, điều chỉnh nhằm khơi dậy sự hứng thú, say mê học tập của HS để giúp HS có thể phát triển được những năng lực của mình. 2.4.2.3. Công cụ đánh giá kết quả học tập * Đánh giá kiến thức: Theo như khảo sát về các loại hình và phương pháp đánh giá cho thấy hầu hết GV đánh giá theo mục tiêu đã đề ra và ở phần kiến thức GV thường hay ĐG ở 3 mức: biết, hiểu và vận dụng. * Đánh giá kỹ năng: Cũng theo khảo sát về loại hình và phương pháp ĐG KQHT thì ĐG kỹ năng là để ĐG KQHT theo các mục tiêu về kỹ năng KQHT và nó được ĐG ở 2 loại: kỹ năng thể chất và kỹ năng trí tuệ. Kỹ năng thể chất được đánh giá kỹ hơn thông qua các công đoạn: ĐG quy trình thực hiện; ĐG sản phẩm * Đánh giá thái độ: Trong việc ĐG năng lực để thực hiện công việc hay một sản phẩm thì GV quan tâm đến thái độ lao động nghề nghiệp và có các tiêu chí ĐG. Để ĐG được thái độ của HS thì GV phải dùng sổ theo dõi người học để ghi chép trong lúc quan sát HS thực hiện công việc và có nhận xét ý kiến về từng HS, nhóm và cả lớp.
13 Tóm lại, trên thực tế thông qua việc khảo sát và phỏng vấn đã cho thấy việc ra đề thi/đề kiểm tra chưa được chú trọng nhiều trong việc xây dựng cụ thể các nội dung ĐG theo tiếp cận năng lực của HS. Ngoài ra, kỹ thuật xây dựng đề thi/đề kiểm tra như xây dựng ma trận đề; xây dựng đảm bảo độ khó tương đương giữa các đề thi...của các giáo viên còn hạn chế do chưa được đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu nhiều về nghiệp vụ, kỹ năng xây dựng đề kiểm tra và sự kết hợp giữa các phương pháp ĐG. 2.4.3. Thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực Việc quản lý nội dung đánh giá KQHT của HS trung cấp được thể hiện trên các phương diện như: việc lập kế hoạch thực hiện, sự chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường, tổ chức thực hiện và kiểm tra/giám sát. 2.4.3.1. Lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập Nhìn chung việc lập kế hoạch đánh giá KQHT đã được lãnh đạo các trường quán triệt và chỉ đạo cụ thể qua các quy định về đánh giá (một mặt bám sát các quy định chung về đào tạo trung cấp, mặt khác triển khai cụ thể hóa một số quy định phù hợp với đặc điểm của từng ngành, từng lĩnh vực của nhà trường. • Xây dựng mục tiêu Biểu đồ 2.2. Mức độ quan trọng của việc xây dựng mục tiêu trong lập kế hoạch ĐG KQHT Thông qua việc khảo sát cho thấy các CBQL, GV, HS đều cho thấy được mức độ quan trong trong việc xây dựng mục tiêu cho hoạt động ĐG KQHT của HS trong các khâu. Hầu hết CBQL & GV đều cho rằng sự phối hợp giữa các bên là rất quan trọng và cần thiết. • Chuẩn đầu ra – môn học Biểu đồ 2.3. Mức độ quan trọng của chuẩn đầu ra-môn học trong lập kế hoạch ĐG KQHT
14 Trong các nội dung của chuẩn đầu ra thì hầu như CBQL&GV đều cho rằng việc cụ thể hóa các điều kiện thực hiện là quan trọng nhất. Khi mà cụ thể hóa được các công việc các điều kiện thực hiện như thế nào thì sẽ dễ dàng hơn đối với GV và khi dựa vào các tiêu chí sẽ có điểm dựa trên tiêu chí đó thì GV sẽ chấm chính xác và minh bạch hơn. • Xây dựng bộ tiêu chí: Trong lập kế hoạch thì việc xây dựng tiêu chí là bước quan trọng Biểu đồ 2.4. Mức độ quan trọng của việc xây dựng tiêu chí trong lập kế hoạch ĐG KQHT Nhà trường cũng đã có những điều chỉnh tốt hơn cho công tác xây dựng hay lập kế hoạch hoạt động ĐG nhưng vẫn còn nhiều điểm hạn chế, bất cập. Những kế hoạch quản lí tổng thể các yếu tố tham gia vào quá trình đánh giá KQHT của HS như định hướng về chất lượng đánh giá KQHT trong xu hướng đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục nghề nghiệp. 2.4.3.2. Chỉ đạo đánh giá kết quả học tập Biểu đồ 2.5. Mức độ chỉ đạo thực hiện đánh giá KQHT Hầu hết các CBQL & GV nhận thấy đều có sự phân cấp quản lý trong việc đánh giá KQHT với giá trị 3.55; chủ thể QLĐG ở các cấp tác động đến các thành viên, bộ phận thực hiện với giá trị 3.29 còn việc quản lý đó sát với nội dung quản lý là 3.23. Để có thể nhận định đánh giá về công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lí đánh giá KQHT của HS ở trường trung cấp qua điều tra thể hiện một số nội dung sau: • Quy trình quản lý: Quản lý việc xác định mục đích ĐG:; Quản lý nội dung, phương pháp ĐG phù hợp với mục đích; Quản lý xây dựng công cụ phù hợp với mục đích và nội dung ĐG; Quản lý thu thập, xử lý thông tin. • Cách thức quản lý Quản lý đánh giá KQHT của HS tại trường TC đã có sự phân cấp rõ ràng giữa GV, khoa/bộ môn, với các phòng ban của trường.
15 - Cấp GV, HS là người trực tiếp thực hiện đánh giá KQHT - Cấp khoa/phòng/bộ môn - Cấp Trường Nhìn chung, việc lãnh đạo, chỉ đạo quản lí đánh giá KQHT của HS trung cấp là công tác được tiến hành trong suốt quá trình đánh giá KQHT và thực tế cho thấy dù ở đâu hay lúc nào cũng được đều lãnh đạo và chỉ đạo tốt thì các quyết định quản lí cũng được thực hiện tốt. 2.4.3.3. Tổ chức thực hiện đánh giá kết quả học tập Tổ chức quản lý việc thực hiện đánh giá KQHT của HS trung cấp bao gồm những khâu sau: Biểu đồ 2.6. Mức độ tổ chức thực hiện đánh giá KQHT của HS TC theo TCNL Các CQBL và GV đều đánh giá việc tổ chức ĐG thường xuyên và ĐG tổng kết thường hay được sử dụng hơn với giá trị 4.19; đánh giá cá nhân là 3.06 và đánh giá theo nhu cầu người học chưa được chú trọng nhiều chỉ với giá trị trung bình là 2.93. * Đánh giá thường xuyên và đánh giá tổng kết - Khâu quản lí ra đề thi Nhìn chung, công tác ra đề thi của GV đã được thực hiện nghiêm túc vì theo quy định tại trường thì việc ra đề thi do GV và tổ bộ môn chịu trách nhiệm về mặt chuyên môn. Trên thực tế, ngân hàng đề thi của trường vẫn chưa có và chưa được xây dựng. Chính điều này thể hiện một hạn chế của nhà trường trong triển khai đánh giá theo năng lực. Tóm lại, nhằm nâng cao chất lượng ĐG KQHT của HS thì việc trao đổi thông tin giữa GV và HS cần phải được thực hiện tốt, nó sẽ tác động đến việc ĐG đúng về việc ra đề thi của GV. - Tổ chức thi/kiểm tra và trông thi/kiểm tra Khảo sát cho thấy, tổ chức thi và trông thi ở trường được thực hiện bài bản, nghiêm túc ở cả những môn thi chung, môn thi chuyên ngành và môn thi lấy điểm bộ phận hay thi có thực hành thì mức độ nghiêm túc trong công tác coi thi được CBQL, GV đánh giá rất cao. - Khâu chấm thi Hiện nay, công tác chấm thi đảm bảo các yếu tố tính chính xác, tính công bằng và tính khách quan. Nhưng để thực hiện được tính chính xác, công bằng, và khách quan của chấm thi phụ thuộc nhiều vào đề thi. GV phải là người có kinh nghiệm, kĩ năng biên soạn đề kiểm tra, đề thi thì sẽ đảm bảo sẽ đo được chính xác năng lực của HS, cũng như đảm bảo tính khách quan, chính xác, công bằng hay không thì là điều chưa thể chắc chắn. - Khâu phản hồi sau thi/kiểm tra Trong quản lí đánh giá KQHT của HS thì việc phản hồi của GV sau khi thi/kiểm tra là một yêu cầu tất yếu trong quá trình đào tạo vì đây là hoạt động giúp cho HS nhận thức được những kết quả của họ đã làm tốt hay chưa, để từ đó rút kinh nghiệm cho những lần thi/kiểm tra sau để cho chất lượng bài kiểm tra được nâng cao.
16 - Khâu quản lý điểm Việc quản lý các bài kiểm tra, bài thi của HS đã có hệ thống phần mềm quản lý trên máy. Nhờ có hệ thống phần mềm thì việc quản lý chặt chẽ bài thi, phiếu chấm, sổ điểm, học bạ; quản lý việc phúc tra bài thi; Tổng hợp, thống kê kết quả đánh giá, xếp loại đầy đủ, chính xác. Đây thực sự là cách làm khoa học, và chứng tỏ sự đầu tư về vật chất cũng như nhân lực để thực hiện việc ĐT theo hướng hiện đại của trường. Nhìn chung các nội dung quản lý ở trên đã phân tích thì các khâu được thực hiện khá tốt. Nhưng khâu ra đề thi còn là vấn đề khá lớn, đó là đề thi làm sao phải đánh giá được năng lực của từng HS, điều đó liên quan đến kĩ năng, năng lực biên soạn đề kiểm tra của đội ngũ GV. * Đánh giá cá nhân Đánh giá cá nhận là bước rất quan trọng đối với HS. Đánh giá cá nhân không phải là so sánh giữa các cá nhân với nhau. ĐG cả quá trình học bao gồm từ lý thuyết và thực hiện một công việc và kết quả cuối cùng hoàn thành một sản phẩm đúng theo tiêu chí của môn học/ module đó. GV dựa vào các tiêu chí và ĐG chủ yếu trong tình huống thực hiện công việc để xem HS đó đã thành thạo hay chưa thành thạo. * Đánh giá theo nhu cầu người học Nhu cầu nói chung rất đa dạng và tùy thuộc vào từng nhóm đối tượng hoặc cá nhân. Vì vậy việc đầu tiên là xác định rõ nhóm đối tượng hay cá nhân cần đánh giá KQHT theo nhu cầu người học. Nhu cầu của nhóm đối tượng hay cá nhân là sự mong đợi của người học được đánh lại KQHT lại khi lần ĐG đầu chưa đạt được kết quả như mong muốn. 2.4.3.4. Thực trạng việc kiểm tra/giám sát đánh giá kết quả học tập Biểu đồ 2.7. Mức độ kiểm tra/ giám sát đánh giá KQHT của HS TC theo TCNL Trong những năm qua công tác kiểm tra/giám sát trong quản lí đánh giá KQHT ở trường TC vẫn được duy trì nghiêm túc. Các hoạt động kiểm tra đã xác định tốt các trọng tâm và phát hiện được xác sai lệch từ đó và đã giúp GV & HS điều chỉnh thực hiện tốt mục tiêu đánh giá. Tuy nhiên thông qua việc khảo sát ta thấy nhà trường đã thực hiện việc kiểm tra/ giám sát hoạt động đánh giá KQHT của HS ở các khâu: ra đề, in sao đề thi, chấm thi, quản lý điểm. Tuy nhiên, việc thanh tra, kiểm tra này không được thực hiện thường xuyên (theo ĐG của cán bộ quản lý phòng ĐT), và mức độ là khác nhau. Nhưng công tác kiểm tra/giám sát cũng cần phải được cải thiện hơn và chất lượng hơn nữa. 2.4.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực 2.4.4.1. Nhận thức và tinh thần trách nhiệm của học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý Việc nâng cao nhận thức về đánh giá KQHT cho HS, GV & CBQL bằng: hình thức phổ biến, thời gian phổ biến và mức độ phù hợp của các quy chế. Việc phổ biến các quy chế, quy định
17 ĐG, QLĐG. Việc phổ biến các thông tin về ĐG trong quy trình đánh giá KQHT nhằm nâng cao nhận thức về ĐG, QLĐG là một việc rất quan trọng. Những CBQL của nhà trường TC sẽ phổ biến các quy chế, quy định cho GV và HS trong trường biết trước các nội dung và các bước thực hiện như thế nào để GV và HS nắm vững được quy trình để có thời gian chuẩn bị chu đáo và cẩn thận trong công tác ĐG KQHT của HS trung cấp. CBQL&GV HS Biểu đồ 2.8 Mức độ nhận thức về việc đánh giá KQHT của HS TC theo TCNL Hiện nay việc nhận thức trong công tác đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực đã được CBQL, GV và HS nhận thức được và đã nắm bắt tinh thần và thực hiện nhưng chưa triệt để và chuyên tâm. Để có thể thay đổi và năng cao KQHT của HS thì người GV phải đầu tư công sức và thời gian để nghiên cứu đưa các nội dung hướng tới việc tiếp cận theo năng lực để thực hiện một công việc của HS theo chủ trương, chính sách của nhà nước và các yêu cầu của nhà trường thì mới thúc đẩy HS, GV và nhà trường phát triển được. 2.4.4.2. Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị và kinh phí phục vụ Trong những năm qua, các trường đã chủ động tăng cường đầu tư, đẩy mạnh công tác xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị kỹ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế cần thiết để phục vụ cho việc giảng dạy và học tập. Kinh phí đầu tư phát triển trong khối trường chuyên nghiệp gần đây có sự chuyển biến khá tích cực. Tuy vậy, so với yêu cầu chất lượng, hầu hết các trường (chủ yếu là trường ngoài công lập) đều trong tình trạng chắp vá, thiếu thốn các phương tiện máy móc, kỹ thuật cho việc tổ chức thực hành nghề nghiệp cho học sinh. 2.4.4.3. Mối quan hệ giữa mục tiêu, chương trình, chuẩn đầu ra với năng lực người học Giữa mục tiêu, chương trình và chuẩn đầu ra, chuẩn môn học, module có mối liên hệ trực tiếp. Từ chuẩn đầu ra thì xây dựng các chuẩn của môn học, module để ĐG cụ thể hơn. Căn cứ cứ vào chuẩn đầu ra để KT mục tiêu đã xác định ở đầu vào. ĐG theo tiếp cận năng lực thì giữa mục tiêu dạy học và kết quả đầu ra có quá trình điều khiển. Việc ĐG của HS có thể tiến hành ở bất cứ nơi nào vào các thời điểm khác nhau. Chỉ khi nào hoàn thành về nội dung và đạt kết quả theo chuẩn qui định thì sẽ được cấp văn bằng. 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực 2.5.1. Điểm mạnh - Quản lý đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL bước đầu thực hiện đầy đủ và khá hiệu quả các nội dung, quy trình, cách thức quản lý KT, ĐG của trường trung cấp. - Công tác lãnh đạo đánh giá KQHT của HS tại trường đã hoàn thành khá tốt các công việc như: Xây dựng và ban hành các văn bản hướng dẫn; Nâng cao nhận thức của các CBQL, GV, HS và các đơn vị hỗ trợ ĐT về công tác đánh giá KQHT...
18 - Việc QL đánh giá KQHT của HS theo TCNL đã giúp cho việc quản lí đạt được một số mục tiêu: mục tiêu về phát triển năng lực của HS (cả năng lực tự học, tự nghiên cứu lẫn năng lực làm việc theo nhóm, năng lực thực hành); mục tiêu về việc đổi mới phương pháp dạy và học của GV và HS; mục tiêu về việc quản lý chất lượng ĐT của nhà trường. 2.5.2. Điểm yếu - Công tác quản lý đánh giá kết quả học tập thực hiện theo quy định của cơ quan quản lý, nhưng việc đa dạng hóa các hình thức đánh giá chưa được quan tâm nhiều, chưa quan tâm thực hiện đảm bảo công tác kiểm tra đánh giá. - Các đánh giá KQHT hiện nay vẫn chưa xác định được yêu cầu về nhận thức của người học, còn ĐG chung chung, cách đánh giá chưa chính xác được năng lực thực hiện của người học. - Công tác đánh giá cũng chưa đáp ứng với yêu cầu thực tiễn, hầu như vẫn còn đánh giá theo phương pháp truyền thống. - Các điều kiện đảm bảo cho công tác đánh giá còn chưa hiệu quả, chưa chú trọng bồi dưỡng nâng cao nhận thức công tác kiểm tra đánh giá. 2.5.3. Thời cơ và thách thức - Các cấp, các ngành và nhà trường đã thấy được vai trò của công tác kiểm tra đánh giá KQHT nói chung và của học sinh trung cấp nói riêng. Từ đó các CB, GV & CBQL đã dần nâng cao chất lượng dạy và học. - Các nước trên thế giới cũng đã có những nghiên cứu sâu về công tác đánh giá sinh viên và đưa ra những phương pháp đánh giá tích cực trong học tập, đó là cơ hội để có thể tiếp cận với phương pháp đánh giá mới theo hướng tiếp cận năng lực. - Công nghệ thông tin cũng góp phần đổi mới và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho CB, GV, CBQL có thể thực hiện và quản lý đánh giá KQHT của học sinh. - Hiện nay nhu cầu việc làm trong xã hội vẫn cần rất nhiều, đặc biệt cần các nhân lực đã được đào tạo qua thực tiễn để đảm bảo được chất lượng đào tạo 2.5.4. Nguyên nhân • Nâng cao nhận thức về ĐG và quản lý ĐG cho các đối tượng có liên quan bằng việc phổ biến quy chế, quy định về ĐG và quản lý ĐG còn tồn tại điểm chưa hợp lý về thời điểm và hình thức phổ biến quy chế quy định cho GV, HS. Bên cạnh đó thiếu sự tham gia tích cực của các thành viên trong nhà trường, sự phối hợp giữa các đơn vị trong nhà trường và chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc đánh giá KQHT của HS. • Hình thức, phương pháp đánh giá: Nhà trường đã tạo điều kiện hết sức cho hoạt động đánh giá KQHT, nhưng có thể thấy với đội ngũ GV, CBQL chưa được ĐT chuyên sâu về đánh giá KQHT, việc ra đề thi/kiểm tra, phương pháp đánh giá vẫn còn có những bất cập. • Nghiệp vụ quản lí và đánh giá: Trình độ, năng lực của đội ngũ chuyên môn ĐG còn thấp về hiểu biết chuyên môn kĩ thuật, chưa đồng đều và chưa chuyên nghiệp. CBQL & GV đều cho rằng công tác quản lý của nhà trường chưa khoa học. • Về chế độ/chính sách cho đội ngũ GV, CBQL chuyên trách đánh giá: Nhà trường đã xây dựng các hình thức khen thưởng, kỷ luật hợp lý nhằm khuyến khích GV và cán bộ tự học tập và tự tích lũy, trau dồi nghiệp vụ ĐG. Tuy nhiên chính sách khen thưởng chưa thỏa đáng với CBQL, GV có thành tích; Bên cạnh đó, kinh phí đầu tư cho công tác quản lý còn hạn chế. • Kinh phí và cơ sở vật chất: Hầu hết các trường đều đã cố gắng đầu tư trang thiết bị cho công tác đánh giá KQHT nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ theo yêu cầu của công tác đánh giá, CBQL&GV. Kết luận chương 2
19 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG CẤP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 3.1. Nguyên tắc căn bản để xây dựng các giải pháp Có thể xác định một số định hướng hoặc nguyên tắc để làm cơ sở cho việc triển khai việc quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh. Các định hướng này thường xuyên trình bày trong một tài liệu thể hiện quan điểm của về đánh giá trong học tập, các giá trị làm nền tảng cho việc đánh giá và khuôn khổ chung quy định việc triển khai và thực hiện đánh giá. - Đảm bảo tính khoa học - Đảm bảo tính hệ thống - Đảm bảo tính cần thiết và khả thi - Đảm bảo tính đồng bộ - Đảm bảo tính hiệu quả 3.2. Các giải pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực 3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao trình độ kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực 3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp Việc nâng cao năng lực công tác đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL, nhằm làm cho CBQL, GV, HS nhận thức sâu sắc hơn về vai trò, tác dụng, lợi ích, sự cần thiết của việc ĐG vào trong hoạt động ĐG nói chung, QLĐG nói riêng. Qua đó nhằm nâng cao tinh thần, trách nhiệm, ý thức tự giác, tích cực, chủ động của cá nhân, tập thể trong việc ĐG KQHT để hướng đến nâng cao chất lượng quản lý đánh giá, góp phần phát triển nhà trường. Bên cạnh việc nâng cao nhận thức thì phải bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ về ĐG cho CBQL, GV của trường là hết sức quan trọng và cần thiết. Năng lực của mỗi con người là khác nhau, vì thế năng lực được hiểu là những thuộc tính tâm lý riêng lẻ của cá nhân, nó xuất hiện và phát triển trong quá trình hoạt động và bồi dưỡng. 3.2.1.2. Nội dung của biện pháp * Tổ chức tuyên truyền nâng cao năng lực đánh giá: Để nâng cao nhận thức về ĐG và đạt được sự đồng thuận từ các đối tượng liên quan trực tiếp hay gián tiếp, các trường trung cấp cần có kế hoạch phổ biến, tuyên truyền bằng nhiều hình thức phù hợp. Ở nhà trường, các cán bộ lãnh đạo, quản lý phải là những người tiên phong trong việc nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng thì mới phát huy tốt được công tác đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL. - Phải có sự đồng thuận từ người lãnh đạo nhà trường, người đề ra chủ trương và ban hành chính sách Mặt khác, các bộ phận, cá nhân liên quan (cán bộ phòng ĐT; cán bộ quản lý các Khoa/Bộ môn...) phải thường xuyên tác động đến nhận thức của người lãnh đạo thông qua tư vấn và thuyết phục để họ thật sự có tư duy đổi mới. - Tuyên truyền, phổ biến các tri thức, qui chế về công tác đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL trong các khâu của quá trình đánh giá. - Thông qua từng nội dung của công việc của hoạt động đánh giá, việc sử dụng nhiều biện pháp tác động đến nhận thức của giáo viên. - Tăng cường quán triệt các chủ trương, đường lối, chính sách về các hoạt động ĐG KQHT trong các hoạt động nghiệp vụ; Cụ thể hóa các văn bản hướng dẫn của các cấp. - Tổ chức nhiều các hội thảo, các chuyên đề về đánh giá KQHT trong hoạt động quản lý giáo dục và đào tạo mang tính cụ thể, thiết thực.
20 - Bên cạnh đó xây dựng các phong trào thi đua về đánh giá KQHT. * Tổ chức bồi dưỡng năng lực đánh giá: - Quá trình tổ chức các chương trình, nội dung đào tạo bồi dưỡng phải phù hợp ở nhiều loại hình, đối tượng cho CBQL, GV, theo hướng cập nhật thường xuyên các kiến thức mới. - Đội ngũ cán bộ chuyên trách về ĐG cần phải được trang bị kiến thức toàn diện về ĐG. - Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề để trao đổi kinh nghiệm trong công tác đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL. - Ngoài công tác đào tạo bồi dưỡng, thì hoạt động tự bồi dưỡng, tự nghiên. 3.2.1.3. Cách thức tổ chức thực hiện biện pháp * Tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức: - Lập kế hoạch tuyên truyền, phổ biến tầm quan trọng của công tác đánh giá. - Tổ chức các lớp học quán triệt về các chủ trương, chính sách, đường lối. - Tổ chức các hội thảo, seminar và những buổi thuyết trình, thảo luận. - Việc tăng cường, phổ biến các văn bản là cần thiết, liên quan. - Tự chủ động đổi mới tư duy, nhận thức được vai trò của mình trong nhà trường. - Triển khai ứng dụng việc QLĐG trong công nghệ thông tin và quá trình quản lí một cách hiệu quả và chất lượng. - Tổ chức kiểm tra đánh giá để rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện. * Tổ chức bồi dưỡng năng lực đánh giá: - Lập kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao trình độ đánh giá KQHT cho CBQL, GV. - Công tác chuẩn bị bồi dưỡng, cần phải kiểm tra chi tiết trình độ, năng lực. - Đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên trách qua các khóa đào tạo dài hạn hay ngắn hạn. - Việc chuẩn hóa năng lực ĐG cho đội ngũ GV là điều cần thiết. - Bên cạnh đó, tập huấn, hướng dẫn kĩ năng nghiệp vụ cho các chuyên gia biên soạn ngân hàng câu hỏi. - Tập huấn kĩ năng, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác coi thi, chấm thi. 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Ban hành và phổ biến các văn bản quy định, hướng dẫn đến từng GV và CBQL; - Thống kê, tổng kết hàng năm để ĐG chất lượng, hiệu quả của công tác đánh giá, đánh giá chất lượng ĐT, đánh giá chương trình ĐT và thông báo tới cán bộ, GV. - Kinh phí cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng phải đảm bảo đầy đủ, chống lãng phí, không mang lại hiệu quả. - Tăng cường cơ sở vật chất cho công tác đào tạo, bồi dưỡng. 3.2.2. Xây dựng kế hoạch thực hiện đánh giá kết quả học tập của học sinh trung cấp theo tiếp cận năng lực 3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp Xây dựng mục tiêu kế hoạch đánh giá KQHT của HS trung cấp theo TCNL nhằm để thực hiện tốt trách nhiệm của người quản lí, giáo viên, để đảm bảo quyền lợi cho người đánh giá và được đánh giá và để triển khai hoạt động quản lý đánh giá KQHT được hiệu quả, chất lượng. Bên cạnh đó cần có sự thống nhất từ lãnh đạo xuống các thành viên liên quan đến hoạt động đánh giá.