Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận án nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS ở các cơ sở giáo dục, luận án đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGÔ XUÂN ĐÔNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2019
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Những năm qua, đội ngũ giáo viên (GV) và cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục nước ta phát triển cả về số lượng và chất lượng, với cơ cấu ngày càng hợp lý hơn. Song trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), đội ngũ này còn bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục. Vì thế, đi đôi với đổi mới đào tạo, cần phải đổi mới hoạt động bồi dưỡng GV và CBQL, trong đó có hiệu trưởng trường trung học cơ sở (THCS). Trong nhà trường nói chung, nhà trường THCS nói riêng, hiệu trưởng có vai trò đặc biệt quan trọng, được xem là đầu tàu để khởi động cả cỗ máy cùng vận hành về phía trước. Trước yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, hiệu trưởng trường THCS phải có những năng lực (NL) cần thiết. Vì thế, bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS trong bối cảnh hiện nay, phải đặt trọng tâm vào việc hình thành ở họ những NL cần thiết; hay nói cách khác, bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS trong bối cảnh hiện nay cần được triển khai theo tiếp cận NL. Hiện nay, việc bồi dưỡng CBQL giáo dục nói chung, bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS, chủ yếu vẫn theo định hướng nội dung nên kết quả đem lại còn rất hạn chế, nhất là chưa hình thành được ở hiệu trưởng trường THCS các NL cần thiết, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT. Bên cạnh đó, quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS cũng còn những bất cập trong xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá… Từ những lý do trên, vấn đề “Quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực” đã được chọn để làm luận án tiến sĩ, chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS ở các cơ sở giáo dục, luận án đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực.
2 4. Giả thuyết khoa học Có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực, nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp dựa trên đặc trưng lao động quản lý và khung năng lực của hiệu trưởng trường THCS; đồng thời xem xét ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan đến quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn, diện giáo dục phổ thông. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 5.4. Đánh giá hiệu quả các biện pháp đề xuất qua thử nghiệm. 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Khảo sát thực trạng và thử nghiệm một số giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực ở địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong 3 năm học 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận Đề tài sử dụng các quan điểm tiếp cận sau đây: Tiếp cận hệ thống - cấu trúc; tiếp cận hoạt động; tiếp cận phát triển năng lực; tiếp cận quản lý nguồn nhân lực. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kê để xử lý dữ liệu thu được, so sánh và đưa ra kết quả nghiên cứu của luận án.
3 8. Những luận điểm bảo vệ 8.1. Bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực là quá trình làm cho đội ngũ này có những phẩm chất, năng lực của nhà quản lý, đáp ứng với yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT. 8.2. Hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS hiện nay còn định hướng chính vào nội dung; chưa định hướng nhiều vào hình thành và phát triển ở hiệu trưởng trường THCS những năng lực cần thiết về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, về quản lý nhà trường. 8.3. Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp từ việc nâng cao nhận thức cho đến việc kết hợp bồi dưỡng tại lớp và tại các nhà trường với tự học, tự bồi dưỡng; đồng thời đổi mới nội dung chương trình, hình thức và phương pháp bồi dưỡng. 9. Những đóng góp mới của luận án 9.1. Bổ sung và phát triển các vấn đề lý luận về bồi dưỡng và quản lí hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; hình thành khung lí thuyết về quản lí hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 9.2. Phân tích, đánh giá khách quan thực trạng bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực ở thành phố Hồ Chí Minh, từ đó làm rõ nguyên nhân của thực trạng; xác lập cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 9.3. Những giải pháp mà luận án đề xuất giúp các nhà hoạch định chính sách xây dựng các quy định và chế độ, chính sách đối với hiệu trưởng trường THCS phù hợp với yêu cầu phát triển của giáo duc; giúp các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng CBQL giáo dục phát triển chương trình và tổ chức công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS nói riêng và CBQL giáo dục nói chung. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận án được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh theo tiếp cận năng lực. Chương 3: Giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh theo tiếp cận năng lực.
4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Ở nước ngoài, nhiều tác giả đã đi sâu nghiên cứu các vấn đề về bồi dưỡng CBQL giáo dục; bồi dưỡng CBQL giáo dục theo tiếp cận năng lực và quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL giáo dục theo tiếp cận năng lực. Đó là công trình nghiên cứu của các tác giả như: Davis S. Darling D, Hammond L., LaPointe M., Mayerson D., Boyatzis et al. và Whetten & Cameron... 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước Ở Việt Nam, các nghiên cứu tập trung vào những vấn đề sau đây: Sự cần thiết phải bồi dưỡng CBQL giáo dục nói chung, hiệu trưởng trường phổ thông nói riêng; mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp, hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường phổ thông và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường phổ thông theo tiếp cận năng lực. Đó là công trình nghiên cứu của các tác giả như: Đặng Quốc Bảo, Trần Bá Hoành, Bùi Minh Hiền, Trần Ngọc Giao, Đặng Thị Thanh Huyền, Đặng Bá Lãm.... 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI 1.2.1. Hiệu trưởng và hiệu trưởng trường trung học cơ sở 1.2.1.1. Hiệu trưởng Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận. 1.2.1.2. Hiệu trưởng trường trung học cơ sở Hiệu trưởng trường THCS là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của trường THCS, do Trưởng phòng GD&ĐT bổ nhiệm, công nhận. 1.2.2. Bồi dưỡng và hoạt động bồi dưỡng 1.2.2.1. Bồi dưỡng Bồi dưỡng là quá trình nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp môt cách thường xuyên; là quá trình tăng cường năng lực trên cơ sở kiến thức kĩ năng đã được đào tạo.
5 1.2.2.2. Hoạt động bồi dưỡng Hoạt động bồi dưỡng là hoạt động biến đổi và cập nhật hóa kiến thức còn thiếu hoặc đã lạc hậu, bổ túc thêm về nghiệp vụ, đào tạo thêm hoặc củng cố các kỹ năng nghề nghiệp theo các chuyên đề. 1.2.3. Năng lực và tiếp cận năng lực 1.2.3.1. Năng lực Năng lực là các tổ hợp của ba thành tổ kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp mà mỗi cá nhân cần có để hoàn thành được những nhiệm vụ và công việc của một nghề đạt chuẩn quy định trong những điều kiện nhất định. 1.2.3.2. Tiếp cận năng lực Tiếp cận năng lực là cách tiếp cận đầu ra, nêu rõ kết quả - những khả năng hoặc kĩ năng mà người học mong muốn đạt được vào cuối mỗi giai đoạn học tập trong nhà trường ở một nội dung học tập/bồi dưỡng cụ thể. 1.2.4. Quản lý và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 1.2.4.1. Quản lý Quản lý là quá trình tác động có định hướng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý, nhằm tạo ra sự hợp tác của các thành viên trong tổ chức để sử dụng có hiệu quả các tiềm năng nhằm đạt được mục tiêu đề ra. 1.2.4.2. Quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Quản lý hoạt động bồi dưỡng Hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra công tác bồi dưỡng của các cơ sở đào tạo bồi dưỡng CBQL giáo dục nhằm bổ sung kiến thức, nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất cho đội ngũ Hiệu trưởng trường THCS. 1.3. HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 1.3.1. Bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông Cùng với sự đổi mới của toàn ngành GD&ĐT, GDPT cũng đang đổi mới một cách căn bản và toàn diện trên tất cả các phương diện: Mục tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục, quản lý giáo dục… Những đổi mới này đã ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực.
6 1.3.2. Vai trò của hiệu trưởng trường trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông Hiệu trưởng trường THCS là người lãnh đạo, điều hành nhà trường, thực thi đường lối, chính sách giáo dục ở một cơ sở giáo dục. Dưới ảnh hưởng của đổi mới GDPT, vai trò của hiệu trưởng trường THCS đã có những thay đổi căn bản. 1.3.3. Chức năng của hiệu trưởng trường trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông 1.3.3.1. Chức năng của Hiệu trưởng trường trung học cơ sở Hiệu trưởng có các chức năng lãnh đạo, quản lý, phối hợp và phục vụ cộng đồng. 1.3.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trường trung học cơ sở Hiệu trưởng trường THCS có các nhiệm vụ và quyền hạn chủ yếu sau đây: Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường; Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng trường; Quản lý giáo viên, nhân viên; Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường; Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân viên, học sinh; Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật… 1.3.4. Khung năng lực của hiệu trưởng trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông Khung năng lực của hiệu trưởng bao gồm: Phẩm chất chính trị và đạo đức, lối sống; NL chuyên môn và NL sư phạm; NL quản lý lãnh đạo; NL quan hệ xã hội và quan hệ công chúng; NL phát triển nghề nghiệp và phát triển bản thân. 1.4. HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.4.1. Tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực có tầm quan trọng đặc biệt: Cập nhật kiến thức về quản lý nhà trường cho hiệu trưởng trường THCS; Phát triển các năng lực quản lý nhà trường cho hiệu trưởng trường THCS; Tạo tiềm lực phát triển cho hiệu trưởng trường THCS. 1.4.2. Các thành tố của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Các thành tố của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận
7 năng lực bao gồm: Mục tiêu; chương trình, nội dung và tài liệu bồi dưỡng; phương pháp và hình thức bồi dưỡng; địa điểm và thời gian bồi dưỡng; người dạy và người học bồi dưỡng… 1.5. QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.5.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Để đáp ứng chuẩn đầu ra của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; nâng cao hiệu quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; khuyến khích và phát triển khả năng tự bồi dưỡng theo tiếp cận năng lực của từng hiệu trưởng trường THCS…, cần thiết phải quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 1.5.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực bao gồm: Lập kế hoạch bồi dưỡng; Xây dựng bộ máy tham gia hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; Quản lý đội ngũ giảng viên và hoạt động giảng dạy của giảng viên các lớp bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; Chỉ đạo đổi mới chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; Kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực… 1.5.3. Chủ thể quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực Chủ thể quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực có Ủy ban nhân dân quận/huyện và Trưởng phòng GD&ĐT; trong đó Trưởng phòng GD&ĐT là người chịu trách nhiệm trực tiếp (theo ngành dọc), dưới sự chỉ đạo của Ủy ban nhân dân quận/huyện. 1.6. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.6.1. Yếu tố khách quan Bao gồm: Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế; điều kiện kinh tế - xã hội; sự quan tâm của các cấp lãnh đạo Sở, Ban, Ngành; hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về
8 chuẩn năng lực đối với hiệu trưởng trường THCS; cơ chế, chính sách quản lý của Nhà nước, của Ngành về tổ chức bồi dưỡng giáo viên, CBQL theo tiếp cận năng lực. 1.6.2. Yếu tố chủ quan Bao gồm yếu tố: Uy tín, thương hiệu của cơ sở bồi dưỡng; môi trường giảng day - học tập; trình độ, nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ học viên (CBQL trường THCS); trình độ chuyên môn của giảng viên. Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI, GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trên cơ sở phân tích những điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục THCS của thành phố Hồ Chí Minh, luận án đã chỉ ra ảnh hưởng của các điều kiện này đến bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực trên địa bàn. 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 2.2.1. Mục tiêu khảo sát thực trạng Mục tiêu khảo sát là nhằm đánh giá đúng đắn, khách quan thực trạng, bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh. 2.2.2. Đối tượng và thời gian khảo sát Cán bộ quản lý các cấp, giảng viên tham gia giảng dạy ở các lớp bồi dưỡng CBQL giáo dục, chuyên viên và học viên (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường THCS). Thời gian khảo sát: 3 năm học 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019. 2.2.3. Nội dung khảo sát thực trạng Nội dung khảo sát tập trung vào 3 vấn đề chính sau đây: 1) Thực trạng hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh; 2) Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh; thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh.
9 2.2.4. Phương pháp khảo sát Đề tài sử dụng các phương pháp khảo sát: Điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn và phương pháp toán thống kê để xử lý số liệu thu được. 2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Luận án đã khảo sát thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Thực trạng chương trình, nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Thực trạng mức độ phù hợp của hình thức, phương pháp bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Thực trạng mức độ phù hợp của địa điểm và thời gian bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Thực trạng mức độ phù hợp của hoạt động giảng dạy của giảng viên và hoạt động học tập của học viên ở các lớp bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở THCS... Từ phân tích thực trạng hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh, có thể rút ra các nhận xét sau đây: Đa số các đối tượng khảo sát đã có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Chương trình, nội dung bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS hiện nay đang còn thiên về tiếp cận nội dung chứ chưa theo tiếp cận năng lực; Mức độ phù hợp về địa điểm và thời gian bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS, về hoạt động giảng dạy của giảng viên và hoạt động học tập của học viên ở các lớp bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở THCS chưa cao... 2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Luận án đã khảo sát thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về sự cần thiết phải quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; thực trạng chỉ đạo đổi mới chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; thực trạng quản lý bộ máy tham gia hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; thực trạng quản lý giảng viên, học viên và hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực… Từ phân tích thực trạng hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS thành phố Hồ Chí Minh, có thể rút ra các nhận xét sau đây: CBQL và giáo viên đều nhận thức về sự cần thiết phải quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo
10 tiếp cận năng lực; kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS đã được các phòng GD&ĐT quận/huyện xây dựng nhưng chưa theo tiếp cận năng lực; quản lý bộ máy tham gia hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS còn hạn chế; quản lý hoạt động giảng dạy và học tập của giảng viên, học viên còn chưa bài bản; việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS còn chưa dựa trên khung năng lực của hiệu trưởng trường THCS... 2.5. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐẾN HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS bao gồm nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Trong đó, các yếu tố chủ quan được các đối tượng khảo sát đánh giá là có ảnh hưởng nhiều hơn. 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG 2.6.1. Mặt mạnh CBQL các trường THCS đã có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS; Lãnh đạo các cấp đã thấy rõ sự cần thiết phải quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đã bước đầu triển khai một số hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực... 2.6.2. Mặt hạn chế Nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức, kiểm tra và đánh giá kết quả bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS còn chưa được đối mới theo tiếp cận năng lực; quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực... 2.6.3. Nguyên nhân Chưa cải tiến quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; chưa có bộ phận chuyên trách làm nhiệm vụ bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; Nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS chưa được cải tiến theo tiếp cận năng lực; Chưa xây dựng được bộ tiêu chuẩn làm cơ sở để đánh giá khách quan hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực; chưa thiết lập được hệ điều kiện để quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực...
11 Chương 3 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP Việc đề xuất các giải pháp dựa trên các nguyên tắc sau đây: Đảm bảo tính mục tiêu; Đảm bảo tính hệ thống; Đảm bảo tính thực tiễn; Đảm bảo tính hiệu quả và khả thi. 3.2. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 3.2.1. Đổi mới quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.1.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là đề xuất được quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo một cách tiếp cận mới so với trước đây, đó là tiếp cận năng lực. 3.2.1.2. Nội dung giải pháp Kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS, phải xác định rõ những năng lực chung, năng lực đặc thù của hiệu trưởng trường THCS cần bồi dưỡng. Chính yêu cầu này, đòi hỏi phải đổi mới quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS. 3.2.1.3. Cách thức thực hiện giải pháp Chỉ ra những hạn chế, thiếu sót của quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS trước đây. Tổ chức xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Thường xuyên rà soát, cải tiến quy trình xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện giải pháp Chủ thể quản lý hoạt động bồi dưỡng cần phải có kỹ năng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS. Các cơ sở giáo dục và các địa phương phải có nguồn lực để thực hiện kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực.
12 3.2.2. Tổ chức bộ máy chuyên trách bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.2.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là đề xuất được các cách thức tổ chức bộ máy chuyên trách bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực một cách hiệu quả. 3.2.2.2. Nội dung của giải pháp Phòng GD&ĐT cần thành lập một tổ chuyên trách. Tổ chuyên trách này bao gồm: Lãnh đạo phòng, chuyên viên phụ trách cấp học, tài chính… do Trưởng phòng trực tiếp phụ trách. Tham gia vào tổ chuyên trách bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực (với tư cách là cộng tác viên) còn có thể có các giảng viên của lớp/khóa bồi dưỡng. 3.2.2.3. Cách thức thực hiện giải pháp Xây dựng quy chế hoạt động của tổ chuyên trách bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Cụ thể hóa nội dung hoạt động của tổ chuyên trách bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Nâng cao năng lực cho các thành viên trong tổ chuyên trách bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.2.4. Điều kiện thực hiện giải pháp Phải có sự thống nhất cao từ các cấp quản lý đến nhân viên thực hiện; đảm bảo đầy đủ những căn cứ pháp lý, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực. Những người tham gia tổ chuyên trách bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực phải có những năng lực và phẩm chất cần thiết. 3.2.3. Cải tiến nội dung, chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.3.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là đề xuất được các cách thức cải tiến nội dung, chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực. 3.2.3.2. Nội dung của giải pháp Xác định nội dung chương trình bồi dưỡng theo nhu cầu xã hội và người học như: xây dựng chiến lược, quản lí nguồn nhân lực, quản lí tài chính, hệ thống thông tin quản lý giáo dục, đánh giá trong giáo dục…
13 Trên cơ sở xem xét về chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, xác định những vấn đề đặt ra cho người hiệu trưởng khi quản lý hoạt động giáo dục theo chương trình mới, việc bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực cần phải đáp ứng được yêu cầu của chương trình mới. 3.2.3.3. Cách thức thực hiện giải pháp Phân tích chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS hiện hành. Đề xuất chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện Các chủ thể quản lý phải có kỹ năng phát triển chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Phải có các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) cho phát triển chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.4. Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.4.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là đưa ra được những phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực một cách hiệu quả nhất. 3.2.4.2. Nội dung của giải pháp Phương pháp và hình thức đóng vai trò quan trọng trong bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Đối với đổi mới hình thức bồi dưỡng cần linh hoạt; sử dụng các hình thức tổ chức bồi dưỡng phù hợp với tiếp cận năng lực, cá thể hóa quá trình học tập, chú trọng kết quả đầu ra và lựa chọn cách kiểm tra, đánh giá người học thích hợp. 3.2.4.3. Cách thức thực hiện giải pháp Lựa chọn phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực Triển khai việc sử dụng phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực theo một quy trình nhất định. 3.2.4.4. Điều kiện thực hiện Giảng viên phụ trách giảng dạy lớp/khóa bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực phải có kiến thức và kỹ năng sử dụng các phương pháp và hình thức bồi dưỡng tích cực.
14 Hiệu trưởng trường THCS (đối tượng được bồi dưỡng) phải có ý thức và khả năngtự học, tự bồi dưỡng cao. 3.2.5. Xây dựng bộ tiêu chuẩn làm cơ sở để đánh giá khách quan hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.5.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là xây dựng được bộ tiêu chuẩn làm cơ sở để đánh giá khách quan hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực. 3.2.5.2. Nội dung của giải pháp Tuy nhiên, để đánh giá khách quan hoạt động bồi dưỡng kết hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực cần xây dựng được bộ tiêu chí và sử dụng bộ tiêu chí trong đánh giá kết quả dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.5.3. Cách thức thực hiện giải pháp Xây dựng bộ tiêu chuẩn đánh giá hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Tổ chức đánh giá kết quả bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo bộ tiêu chí đã xây dựng. Hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá kết quả bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện giải pháp Các chủ thể quản lý hoạt động bồi dưỡng phải có kiến thức, kỹ năng xây dựng và sử dựng bộ tiêu chuẩn đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Phải có các nguồn lực phục vụ đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo bộ tiêu chí đã xây dựng. 3.2.6. Tổ chức hệ điều kiện để quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học cơ sở theo tiếp cận năng lực 3.2.6.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là đề xuất được các cách thức tổ chức hệ điều kiện để quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực.
15 3.2.6.2. Nội dung thực hiện giải pháp Các điều kiện để quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực thực chất là các nguồn lực, từ nguồn lực con người, cơ sở vật chất đến nguồn lực tài chính. 3.2.6.3. Cách thức thực hiện giải pháp Phát triển năng lực quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực cho những người có trách nhiệm. Phát triển cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường theo hướng đồng bộ và hiện đại. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.2.6.4. Điều kiện thực hiện Có nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Có cơ sở vật chất, tài chính đáp ứng yêu cầu quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.3. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT 3.3.1. Mục đích khảo sát Mục đích của việc khảo sát là nhằm thu thập thông tin đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã được đề xuất, trên cơ sở đó điều chỉnh các giải pháp chưa phù hợp và khẳng định thêm độ tin cậy của các giải pháp được nhiều người đánh giá cao. 3.3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát 3.3.2.1. Nội dung khảo sát Nội dung khảo sát tập trung vào hai vấn đề chính: Thứ nhất: Các giải pháp được đề xuất có thực sự cần thiết đối với quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực hiện nay không? Thứ hai: Trong điều kiện hiện tại, các giải pháp được đề xuất có khả thi đối với quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực hiện nay không? 3.3.2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá Trao đổi bằng bảng hỏi, với mức độ đánh giá
16 +) Rất cần thiết; cần thiết và không cần thiết. +) Rất khả thi; khả thi và không khả thi. 3.3.3. Đối tượng khảo sát CBQL và chuyên viên của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng các trường THCS trong quận 7, TP. Hồ Chí Minh và một số giảng viên được mời dạy tại các lớp bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS tại quận. 3.3.4. Kết quả khảo sát về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất Kết quả khảo sát cho thấy, những người được hỏi có sự đánh giá cao về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất. Trong đó, trên 97% số ý kiến đánh giá là rất cần thiết và cần thiết; rất khả thi và khả thi. Sự đánh giá này chứng tỏ các giải pháp đề xuất có sự cần thiết và tính khả thi trong quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Giữa sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp có mối tương quan chặt chẽ với nhau. 3.4. THỬ NGHIỆM GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 3.4.1. Khái quát về thử nghiệm 3.4.1.1. Mục đích thử nghiệm Nhằm xác định hiệu quả, tính khả thi và điều kiện cần thiết để triển khai hai trong các giải pháp đã đề xuất. 3.4.1.2. Giả thuyết thử nghiệm Có thể phát triển kiến thức, kỹ năng cho hiệu trưởng trường THCS, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà trường, nếu áp dụng giải pháp: Cải tiến nội dung, chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực và Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. 3.4.1.3. Nội dung và cách thức thử nghiệm i) Nội dung thử nghiệm Vì điều kiện thời gian, chúng tôi chỉ chọn tổ chức thử nghiệm (TN) 02 giải pháp Cải tiến nội dung, chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực và Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS theo tiếp cận năng lực. Hai giải pháp này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
17 ii) Cách thức TN TN được tiến hành một lần, trên cùng một nhóm đối tượng, theo mô hình sau đây: Kiểm tra Giải pháp Kiểm tra trước tác động hoặc tác động sau tác động O1 X O2 Kết quả được đo bằng việc so sánh chênh lệch giữa kết quả sau tác động (TN) với trước tác động (đầu vào). Khi có sự chênh lệch (biểu thị qua |O2-O1|>0, chúng tôi sẽ rút ra kết luận 02 giải pháp được chọn để TN đã nâng cao năng lực quản lý nhà trường cho đội ngũ hiệu trưởng trường THCS. 3.4.1.4. Tiêu chuẩn và thang đánh giá thử nghiệm Kết quả TN được đánh giá dựa trên hai tiêu chí: kiến thức và kỹ năng quản lý nhà trường của hiệu trưởng trường THCS. 3.4.1.5. Địa bàn, thời gian và mẫu khách thể thử nghiệm i) Địa bàn TN Tại Trường bồi dưỡng giáo dục quận 7, thành phố Hồ Chí Minh. ii) Thời gian TN Từ tháng 5 năm 2018 đến tháng 7 năm 2018. iii) Mẫu khách thể TN Mẫu khách thể TN là lớp bồi dưỡng hiệu trưởng trường THCS đặt tại Trường bồi dưỡng giáo dục quận 7, thành phố Hồ Chí Minh. 3.4.1.6. Xử lý kết quả TN Chúng tôi sử dụng các tham số sau đây để xử lý số liệu thu được: Trung bình cộng, phương sai, độ lệch chuẩn, hệ số biến thiên... 3.4.2. Phân tích kết quả thử nghiệm 3.4.2.1. Phân tích kết quả đầu vào Chúng tôi khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức và kỹ năng của các khách thể TN. Trên cơ sở phân tích kết quả khảo sát, chúng tôi rút ra nhận xét: Trình độ ban đầu về kiến thức và kỹ năng của khách thể TN còn thấp. Để có thể nâng cao hiệu quả quản lý trường THCS, họ cần được bồi dưỡng đầy đủ về kiến thức và kỹ năng.
18 3.4.2.2. Phân tích kết quả thử nghiệm về mặt định lượng i) Kết quả TN về trình độ kiến thức của các khách thể TN sau TN Bảng 3.8. Bảng phân phối tần số F về số các khách thể TN đạt điểm Xi sau TN Điểm số ___ Số lượng X 3 4 5 6 7 8 9 10 45 0 1 6 8 8 9 8 5 7.38 Kết hợp kết quả bảng 3.6 và bảng 3.8, chúng tôi lập được bảng 3.9. Bảng 3.9. Bảng tần suất kết quả kiểm tra đầu vào và sau TN về kiến thức của các khách thể TN Các thông số Lần đo Số lượng ___ Độ lệch Hệ số X Phương sai chuẩn biến thiên Trước TN 45 6.24 3.78 1,94 31,08 TN 45 7.38 2.73 1.65 22,35 Từ kết quả ở bảng 3.9 có thể lập được bảng phân bố tần suất f i , tần suất tích luỹ f i  và vẽ được các đường biểu diễn tần suất tích luỹ f i  , biểu đồ phân bố tần suất f i . Bảng 3.10. Phân bố tần suất f i và tần suất tích luỹ f i  về kiến thức của các khách thể TN trước TN và sau TN Trước TN (n = 45) Sau TN (n =45) Xi Fi fi fi  Fi fi fi  3 2 4,44 100 0 - - 4 7 15,55 95,56 1 2,22 100 5 8 17,77 80,01 6 13,33 97,78 6 11 24,44 62,24 8 17,77 84,45 7 4 8,88 37,80 8 17,77 66,68 8 6 13,33 28,92 9 20,00 48,91 9 5 11,11 15,59 8 17,77 28,91 10 2 4,44 4,44 5 11,11 11,11  45 100 277 45
19 Biểu đồ 3.4. Phân bố tần suất f i về kiến thức của các khách thể TN trước TN và sau TN Biểu đồ 3.5. Tần suất tích lũy f i  về kiến thức của các khách thể TN trước TN và sau TN Từ các kết quả trên, có thể rút ra những nhận xét sau đây: +) Điểm trung bình cộng của TN cao hơn điểm trung bình cộng trước TN: 7,38 > 6,24;