Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu: Làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất giải pháp cơ bản phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

1 MỞ ĐẦU 1. Gi ới thi ệu khái quát về luận án “Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” là một công trình khoa học độc lập, được nghiên cứu công phu, không có sự trùng lặp với các công trình khoa học đã được công bố. Công trình đi sâu phân tích, luận giải một cách khoa học về thực chất và một số vấn đề có tính quy luật phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam; đồng thời đánh giá đúng thực trạng và làm rõ một số vấn đề đặt ra trong phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Trên cơ sở đó, đề xuất những giải pháp cơ bản, đồng bộ và có tính khả thi nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Những nội dung nghiên cứu cơ bản nêu trên đã cung cấp thêm cơ sở khoa học phục vụ trực tiếp cho quá trình đào tạo, bồi dưỡng nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. 2. Lý do lựa chọn đề tài luận án Công tác giáo dục chính trị tại đơn vị là một hình thức cơ bản của công tác tư tưởng, văn hoá, một nội dung cơ bản của nhiệm vụ huấn luyện bộ đội. “Công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trực tiếp góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu; xây dựng các tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, tổ chức quần chúng vững mạnh xuất sắc, làm cho quân đội luôn là lực lượng chính trị, đội quân chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao”. Hiện nay, tình hình chính trị an ninh thế giới thay đổi nhanh chóng, diễn biến rất phức tạp, khó lường. Trong nước, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra tiếp tục tồn tại, nhất là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế, nguy cơ “diễn biến hòa bình” của thế lực thù địch nhằm chống
2 phá cách mạng nước ta; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí diễn biến phức tạp; đạo đức xã hội có mặt xuống cấp đáng lo ngại, làm giảm lòng tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, các thế lực thù địch tiếp tục tăng cường các hoạt động nhằm “phi chính trị hoá” quân đội và “vô hiệu hoá” lực lượng vũ trang. Sự chống phá đó đã, đang tác động mạnh mẽ đến tư tưở ng, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ trong quân đội, nhất là đối tượ ng sĩ quan trẻ, hạ sĩ quan và binh sĩ. Đây là lực lượ ng đông đảo và phần lớn đượ c biên chế ở cấp đại đội. Chính vì vậy, để ngăn ngừa, làm thất bại âm mưu chống phá của các thế lực thù địch và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu, một trong những vấn đề cơ bản, cấp bách nhất hiện nay là phải nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tại đơn vị, đặc biệt ở cấp đại đội nơi trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện hạ sĩ quan , binh sĩ. Chính trị viên đại đội là cán bộ chính trị, về cơ bản đều có tuổi đời và tuổi quân còn rất trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động thực tiễn. Mặc dù vậy, theo chức trách, nhiệm vụ được phân công, họ là người chủ trì về chính trị đồng thời là bí thư chi bộ, có vai trò nòng cốt trong việc xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, qua đó góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Trong công tác giáo dục chính trị ở đơn vị, chính trị viên đại đội là người chịu trách nhiệm và trực tiếp tiến hành. Chất lượng công tác giáo dục chính trị ở đại đội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng trước hết và chủ yếu phụ thuộc vào năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 51 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên trong
3 Quân đội nhân dân Việt Nam”, nhìn chung đội ngũ chính trị viên đại đội đã có sự trưởng thành về mọi mặt, góp phần quan trọng xây dựng đơn vị cơ sở vững mạnh về chính trị. Bên cạnh đó, vẫn còn không ít chính trị viên đại đội hạn chế về phẩm chất và năng lực, đặc biệt là năng lực giáo dục chính trị. Theo đánh giá của Bộ Quốc phòng: trình độ, kiến thức, năng lực thực hiện chức trách, nhất là năng lực sư phạm còn hạn chế; vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học trong nhà trường vào quản lý, giáo dục bộ đội ở đơn vị còn lúng túng; một số đồng chí năng lực yếu . Thực tế trên đã được các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tìm biện pháp từng bước khắc phục. Tuy nhiên, vấn đề phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội chưa được quan tâm nghiên cứu, luận giải một cách đầy đủ. Chính vì vậy, tác giả lựa chọn vấn đề: “Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu của luận án. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu: Làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất giải pháp cơ bản phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. * Nhiệm vụ nghiên cứu: Tổng quan các công trình khoa học tiêu biểu có liên quan trực tiếp đến đề tài luận án. Trên cơ sở đó, khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình và xác định những nội dung luận án cần tiếp tục giải quyết. Làm rõ thực chất và tính quy luật phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Đánh giá thực trạng, làm rõ một số vấn đề đặt ra đối với phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
4 Đề xuất giải pháp cơ bản phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam. * Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Tập trung khảo sát thực tiễn liên quan đến phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội ở một số đơn vị chủ lực thuộc Quân khu 1, Quân khu 2, Quân khu 3, Quân đoàn 1, Quân đoàn 2 và công tác đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội của Trường Sĩ quan Chính trị trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận: Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề phẩm chất, năng lực của con người nói chung và của người cán bộ, đảng viên nói riêng; các chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị về xây dựng đội ngũ cán bộ trong quân đội và kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố có liên quan trực tiếp đến đề tài luận án. * Cơ sở thực tiễn: Luận án dựa vào tình hình giáo dục chính trị ở đơn vị cơ sở, chủ yếu thông qua nhận định, đánh giá trong nghị quyết; báo cáo tổng kết của các đơn vị và kết quả điều tra, khảo sát trực tiếp của tác giả về thực trạng phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội ở một số đơn vị trong quân đội. * Phương pháp nghiên cứu: Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án vận dụng tổng hợp các phương pháp nhận thức khoa học như: phân
5 tích và tổng hợp, quy nạp và diễn dịch, hệ thống và cấu trúc, lịch sử và lôgíc, khái quát hoá và trừu tượng hoá, điều tra xã hội học, so sánh, thống kê, phương pháp chuyên gia, v.v.. 6. Những đóng góp mới của luận án Xây dựng quan niệm về năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam và phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Phát hi ện, l àm rõ những vấ n đề đặt ra đối với phát triển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính trị viên đạ i độ i trong Quân đội nhân dân Vi ệt Nam hi ện nay . Đề xuất giải pháp cơ bản phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án * Ý nghĩa lý luận: Luận án góp phần bổ sung, làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. * Ý nghĩa thực tiễn: Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy ở các trường có đào tạo chính trị viên đại đội và công tác bồi dưỡng cán bộ ở đơn vị trong quân đội về những nội dung có liên quan. 8. Kết cấu của luận án Luận án có kết cấu gồm phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, 3 chương (7 tiết) , kết luận, danh mục các công trình của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
6 1. Những công trình khoa học tiểu biểu liên quan đến quan niệm về năng lực, năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân Việt Nam Công trình “Nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam” của Nguyễn Văn Hữu, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2007; “Nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ Triết học của Nguyễn Văn Huy, Hà Nội, 2013; “Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị nước ta hiện nay” của tập thể tác giả: Hoàng Hải Bằng, Nguyễn Ngọc Long, Nguyễn Văn Huyên, Trần Phúc Thăng, Trần Thành, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006; “Nâng cao năng lực đấu tranh tư tưởng lý luận của giảng viên khoa học xã hội nhân văn ở các nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ Triết học của Phạm Văn Thuần, Hà Nội, 2003; “Kết hợp nâng cao năng lực tư duy lý luận với năng lực thực tiễn của chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” , Luận án tiến sĩ Triết học của Trần Hậu Tân, Hà Nội, 2014; “Biện chứng của quá trình phát triển nhân cách người sĩ quan chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ Quân sự của Đào Huy Tín, Hà Nội, 1998; “Nâng cao năng lực thực tiễn cho đội ngũ cán bộ một đòi hỏi cấp bách hiện nay”, bài viết của Vũ Quang Tạo, Tạp chí Giáo dục lý luận, số 1+2/2012; “Bồi dưỡng năng lực công tác đảng, công tác chính trị của đội ngũ chính trị viên ở các đơn vị huấn luyện sẵn sàng chiến đấu trong quân đội ta hiện nay”, sách do Tô Xuân Sinh chủ biên, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2006. Những công trình trên, mặc dù với những hướng tiếp cận khác nhau nhưng nhìn chung đều cho rằng, năng lực là tổng hợp những thuộc tính tạo thành khả năng nhận thức và hành động của con người. Năng lực của người sĩ quan chính trị cấp phân đội là tổng hợp những
7 thuộc tính cá nhân, bảo đảm cho họ tiến hành công tác đảng, công tác chính trị theo chức trách và nhiệm vụ đạt hiệu quả cao. Đặc biệt tác giả Nguyễn Văn Hữu đã đi sâu luận giải nội dung của từng yếu tố cấu thành năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là những nội dung có ý nghĩa lý luận trực tiếp mà nghiên cứu sinh có thể kế thừa để nghiên cứu các yếu tố cơ bản cấu thành năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong quân đội. 2. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam “Biện chứng của quá trình phát triển nhân cách người sĩ quan chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ Quân sự của Đào Huy Tín, Hà Nội, 1998; “Nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam” của Nguyễn Văn Hữu, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2007; “Nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ Triết học của Nguyễn Văn Huy, Hà Nội, 2013; “Liên hệ lý luận với thực tiễn trong dạy và học”, bài viết của Lê Xuân Lựu, Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị quân sự, số 1/2007; “Bồi dưỡng năng lực thực hành công tác đảng, công tác chính trị của học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội ở Học viện Chính trị quân sự trong giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ khoa học Chính trị của Nguyễn Chính Lý, Hà Nội, 2006; “Bồi dưỡng năng lực công tác đảng, công tác chính trị cho sĩ quan chỉ huy cấp phân đội” , sách của Nguyễn Thanh Hùng, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2010; “Nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”, sách do Nguyễn Tiến Quốc chủ biên, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2011; Bài viết của Đặng Thế Vinh, Nguyễn Văn Phúc, trong cuốn sách “Đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội với sự nghiệp xây dựng
8 Quân đội hiện nay”, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2010; Bài viết của Phan Công Thủy, Nguyễn Quang Minh, trong cuốn sách “Nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội trong tình hình mới”, Nxb Quân đội nhân dân, Hà nội, 2011; ... Các công trình trên đã đưa ra quan niệm về nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở; nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam; làm rõ những nhân tố quy định, những vấn đề có tính quy luật nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở, nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam; đánh giá thực trạng năng lực công tác đảng, công tác chính trị, năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở và thực trạng công tác bồi dưỡng năng lực năng lực công tác đảng, công tác chính trị, năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở. Trên cơ sở đó, đề xuất nhiều giải pháp nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở, nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. “Đề án đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới” của Bộ Quốc phòng,số 2677/QĐBQP, Hà Nội, 2013, đã đề cập đến nhiều vấn đề về công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới. Đặc biệt, Đề án đã chỉ ra thực trạng công tác giáo dục chính trị tại đơn vị và nhấn mạnh: phải đổi mới công tác đào tạo tại các học viện, nhà trường quân đội gắn với bồi dưỡng thường xuyên tại đơn vị. “Đổi mới môn học giáo dục chính trị trong đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giai đoạn mới” , Kỷ yếu hội thảo khoa học của Trường Sĩ quan Chính trị, 2015, trong một số bài viết tiêu biểu của Trần Hoài Trung, Nguyễn Xuân Trường, Lê Văn Làm, Vũ Văn Dũng, Bùi Kim Bân, Vương Văn Thanh, ... đã đề cập khá sâu sắc, toàn diện về vị trí, vai trò, tính cấp thiết và những giải pháp đổi
9 mới chương trình, nội dung môn học Giáo dục chính trị trong đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay. 3. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố và những vấn đề luận án tập trung giải quyết * Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố có liên quan đến đề tài luận án Thứ nhất, các công trình khoa học đã đưa ra quan niệm tương đối hoàn chỉnh về: năng lực; năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam và nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam; năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam và nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Thứ hai,các công trình khoa học đã chỉ ra được những nhân tố cơ bản quy định sự phát triển nhân cách nói chung và những năng lực cụ thể của người cán bộ chính trị trong quân đội, đó là: chất lượng giáo dục và đào tạo ở nhà trường; chất lượng bồi dưỡng ở đơn vị; môi trường đơn vị cơ sở; nhân tố chủ quan của họ. Thứ ba, các công trình khoa học đã chỉ ra những ưu điểm, hạn chế cơ bản của đội ngũ cán bộ chính trị khi tiến hành công tác giáo dục chính trị tại đơn vị; những ưu điểm, hạn chế trong công tác đào tạo tại nhà trường và bồi dưỡng ở đơn vị. Đồng thời làm rõ những nguyên nhân cơ bản của những ưu điểm và hạn chế đó. Thứ tư, các công trình khoa học đã đề xuất hệ thống giải pháp cơ bản, có tính khả thi cao nhằm phát triển nhân cách ngườ i sĩ quan chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam, nâng cao năng lực giáo dục chính trị của đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Việt Nam. * Những vấn đề luận án tập trung giải quyết Thứ nhất, bổ sung nội hàm và làm rõ khái niệm năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân
10 dân Việt Nam ; xây dựng phạm trù trung tâm phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam, làm công cụ để nhận thức và giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài luận án. Trong đó, tập trung nghiên cứu làm rõ thực chất, nội dung, ph ương th ức và chủ thể phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam . Thứ hai, dướ i góc độ tri ết h ọc, đi sâu nghiên cứu, khái quát và làm rõ những vấn đề có tính quy luật phát triể n năng l ực giáo dục chính tr ị của chính tr ị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Vi ệt Nam , làm c ơ s ở nghiên cứu th ực tr ạng và đề xuất gi ải pháp phát triển năng l ực giáo dục chính tr ị của chính tr ị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Vi ệt Nam . Thứ ba, trên cơ sở những v ấn đề có tính quy lu ật , tậ p trung khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Trong nghiên cứu thực trạng, tập trung làm rõ những ưu điểm, hạn chế và chỉ ra những nguyên nhân cơ bản của những ưu điểm, hạn chế đó; mặt khác cần phải phát hiện và làm rõ những vấn đề đặt ra đối với phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Th ứ t ư , xác đ ị nh h ệ th ố ng gi ải pháp c ơ bả n, đ ồ ng b ộ, phù h ợ p và có tính đ ộ t phá nhằ m phát tri ể n năng l ực giáo d ụ c chính tr ị c ủa chính tr ị viên đ ạ i đ ộ i trong Quân đ ộ i nhân dân Vi ệ t Nam hi ệ n nay. Chương 1 THỰC CHẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CÓ TÍNH QUY LUẬT PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ CỦA CHÍNH TRỊ VIÊN ĐẠI ĐỘI TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 1.1. Thực chất phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam
11 1.1.1. Quan ni ệm v ề năng l ực giáo d ụ c chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam Năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam là tổng hợp những yếu tố tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp giáo dục chính trị, tạo thành khả năng tổ chức và tiến hành giáo dục chính trị đạt hiệu quả cao, được biểu hiện tập trung ở việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục chính trị theo cương vị, chức trách được giao. Năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội được cấu thành bởi các yếu tố cơ bản như tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp giáo dục chính trị. Tổng hợp những yếu tố cơ bản trên tạo thành khả năng tổ chức và tiến hành hoạt động giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Các yếu tố trên tuy có vị trí, vai trò không ngang bằng nhau, nhưng luôn tác động qua lại, thâm nhập vào nhau tạo thành năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội được biểu hiện tập trung ở việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục chính trị theo cương vị, chức trách được giao. 1.1.2. Quan niệm về phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình biến đổi từ thấp đến cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện các yếu tố tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội thông qua hoạt động tích cực, tự giác, sáng tạo của các chủ thể, nhằm đáp ứng ngày càng tốt yêu cầu công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong từng giai đoạn lịch sử nhất định. Thứ nhất, thực chất phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình biến đổi tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phươ ng pháp giáo dục chính trị theo chiều hướng từ thấp đến cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện.
12 Thứ hai, nội dung phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phươ ng pháp giáo dục chính trị. Thứ ba, phương thức phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam thông qua hoạt động tích cực, tự giác, sáng tạo của các chủ thể. Thứ tư, chủ thể phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam bao gồm nhiều tổ chức, lực lượng cả trong và ngoài quân đội. Trong đó, các tổ chức, lực lượng trực tiếp tham gia quá trình đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội ở các học viện, trường sĩ quan; các tổ chức, lực lượng tham gia quá trình quản lý, giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng chính trị viên đại đội ở đơn vị cơ sở và bản thân chính trị viên đại đội là những chủ thể cơ bản, quan trọng nhất. 1.2. Một số vấn đề có tính quy luật phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam 1.2.1. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam phụ thuộc vào chất lượng đào tạo ở nhà trường và bồi dưỡng ở đơn vị cơ sở Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam tất yếu phụ thuộc vào chất lượng công tác đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội của nhà trường. Sự phụ thuộc đó được biểu hiện trên những vấn đề cơ bản sau: Phát tri ển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính trị viên đại đội phụ thu ộc vào công tác tuyển chọn đầ u vào. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo. Phát tri ển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính trị viên đại đội phụ thu ộc vào chấ t l ượ ng đội ngũ giảng viên và cán bộ quả n lý học viên. Quá trình phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội không những phụ thuộc vào chất lượng công tác đào
13 tạo cán bộ chính trị cấp phân đội của nhà trường, mà còn phụ thuộc rất lớn vào chất lượng công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị cho chính trị viên đại đội của đơn vị cơ sở. Sự phụ thuộc đó được biểu hiện trên những vấn đề cơ bản sau: Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào nhận thức, sự lãnh đạo và chỉ đạo của cấp uỷ, chỉ huy các cấp ở đơn vị cơ sở về công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị cho chính trị viên đại đội. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào chất lượng đội ngũ cán bộ chính trị tiểu đoàn, trung đoàn và lữ đoàn. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào cơ sở vật chất phục vụ công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị. 1.2.2. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam phụ thuộc vào môi trường ở đơn vị cơ sở, trong đó có môi trường chính trị Phát triển phẩm chất và năng lực của con người luôn chịu sự chi phối của môi trường. Tuy nhiên, ở mỗi lĩnh vực hoạt động, mỗi loại hình năng lực cụ thể của con người lại chịu sự chi phối trực tiếp và chủ yếu của điều kiện môi trường ở lĩnh vực đó. Do vậy, phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam tất yếu phụ thuộc vào môi trường ở đơn vị cơ sở, trực tiếp và chủ yếu là môi trường chính trị. Môi trường chính trị ở đơn vị cơ sở là một chỉnh thể thống nhất bao gồm các yếu tố như ý thức chính trị, tổ chức chính trị, quan hệ chính trị, hoạt động chính trị và mối quan hệ biện chứng giữa các yếu tố đó hợp thành hoàn cảnh hiện thực thường xuyên chi phối đến tri thức, tình cảm, ý chí, niềm tin, động cơ phấn đấu và mọi hoạt động của chính trị viên đại đội, trong đó có hoạt động giáo dục chính trị và hoạt động tự học tập, tự rèn luyện nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị.
14 Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam phụ thuộc vào môi trường chính trị ở đơn vị cơ sở, được biểu hiện trên những nội dung cơ bản sau: Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào ý thức chính trị của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc chất lượng các tổ chức ở đơn vị cơ sở. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào mối quan hệ giữa các tổ chức, các lực lượ ng ở đơn vị cơ sở. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội phụ thuộc vào hoạt động công tác đảng, công tác chính tr ị ở đơn vị cơ sở. 1.2.3. Phát tri ển năng l ực giáo dục chính trị c ủa chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Vi ệt Nam ph ụ thuộc vào nhân t ố chủ quan c ủa h ọ Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội chịu sự chi phối bởi điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan của chính trị viên đại đội. Trong đó, nhân tố chủ quan của chính trị viên đại đội có vai trò quan trọng, là cái quyết định sự phát triển năng lực giáo dục chính trị của bản thân họ. Nhân tố chủ quan được đề cập ở đây, là tất cả những gì thuộc về chủ quan của chính trị viên đại đội, bao gồm cả thể chất và tinh thần, cả tư tưởng và hành động. Nó bao gồm những nội dung cơ bản như: nhận thức của chính trị viên đại đội về nhiệm vụ giáo dục chính trị tại đơn vị và vai trò, trách nhiệm của họ đối với nhiệm vụ đó; tình cảm của chính trị viên đại đội đối với chức trách, nhiệm vụ được giao, nhất là nhiệm vụ giáo dục chính trị ở đơn vị; tính tích cực, tự giác, sáng tạo, sự nỗ lực tự học tập, rèn luyện nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội; ... Trong đó, nhận thức của chính trị viên đại đội về nhiệm vụ giáo dục chính trị tại đơn vị và vai trò, trách nhiệm của họ đối với nhiệm vụ là nội dung quan trọng nhất.
15 Kết luận chương 1 Thực chất phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình biến đổi tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội theo chiều hướng từ thấp đến cao, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện. Phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình tất yếu khách quan. Quá trình đó phụ thuộc vào nhiều yếu tố, cả khách quan và chủ quan, nhưng trước hết và chủ yếu phụ thuộc vào: chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chính trị viên đại đội; môi trường chính trị ở đơn vị cơ sở và nhân tố chủ quan của chính trị viên đại đội. Chương 2 THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ CỦA CHÍNH TRỊ VIÊN ĐẠI ĐỘI TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1. Thực trạng phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 2.1.1. Ưu điểm và nguyên nhân * Ưu điểm Trong đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội đã có những đổi mới thiết thực nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị của học viên. Về cơ bản, công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị cho chính trị viên đại đội được tổ chức tiến hành tương đối có nền nếp, chất lượng khá tốt. Môi trường chính trị ở đơn vị cơ sở khá thuận lợi cho sự phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Phần lớn chính trị viên đại đội đều tích cực, tự giác trong tự học tập, rèn luyện nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị.
16 Sự hiểu biết của chính trị viên đại đội về chính trị, đặc biệt là những vấn đề có liên quan trực tiếp đến nội dung giáo dục chính trị cho bộ đội ngày càng phát triển cả về bề rộng và chiều sâu. Kỹ năng, kỹ xảo giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội ngày càng tốt hơn. Phương pháp giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội ngày càng có sự chuyển biến tích cực. * Nguyên nhân Thứ nhất, Quân ủy Trung ương, tr ực ti ếp là Tổng cục Chính trị đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới nâng , cao chất lượ ng công tác giáo dục chính trị tại đơn vị. Thứ hai, trong đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội, Trườ ng Sĩ quan Chính trị luôn quan tâm kiện toàn, xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý học viên. Thứ ba, đại đa số cấp ủy và chỉ huy các cấp ở đơn vị cơ sở có nhận thức đúng đắn về công tác giáo dục chính trị và sự phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Thứ tư, đội ngũ cán bộ chính trị tiểu đoàn, trung đoàn và lữ đoàn về cơ bản đều có phẩm chất và năng lực tốt. Thứ năm, đa số chính trị viên đại đội có nhận thức đúng đắn về vai trò của tự học tập, tự rèn luyện đối với sự phát triển năng lực giáo dục chính trị. 2.1.2. Hạn chế và nguyên nhân * Hạn chế Trong quá trình đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội, việc nghiên cứu và tiến hành các biện pháp phát triển năng lực giáo dục chính trị của học viên chưa đượ c quan tâm đúng mức, còn thiếu đồng bộ. Khi tốt nghi ệp ra tr ường v ề đơn vị công tác, t rên cươ ng vị chính trị viên đại đội, phần lớn trong thời gian đầ u còn có biểu hiện lúng túng, thiếu tự tin khi tiến hành công tác giáo dục chính trị tại đơn vị, nhất là tiến hành giảng bài chính trị.
17 Cụ thể: sự hiểu về những vấn đề có liên quan trực tiếp đến nội dung giáo dục chính trị ở đại đội còn hạn chế; thiếu tự tin về về kỹ năng, kỹ xảo giáo dục chính trị của bản thân; khả năng vận dụng hệ thống phương pháp giáo dục chính trị vào thực tiễn giáo dục chính trị ở đơn vị của đại đa số chính trị viên đại đội còn hạn chế. Một số đơn vị tổ chức tiến hành công tác bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị cho chính trị viên đại đội còn thiếu phong phú, sinh động, chưa thường xuyên, chất lượng thấp, chưa thực sự đáp ứng được những yêu cầu cơ bản về phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Môi trườ ng chính trị ở một số đơn vị cơ sở còn những mặt chưa thuận l ợi cho phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Một số chính trị viên đại đội chưa tích cực, tự giác trong tự học tập, tự rèn luyện nhằm phát triển năng lực giáo dục chính trị của bản thân. * Nguyên nhân Thứ nhất, những hạn chế, bất cập trong công tác tuyển sinh chưa được nghiên cứu khắc phục kịp thời. Thứ hai, chưa có sự thống nhất cao giữa trang bị tri thức với rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo và phương pháp giáo dục chính trị trong quá trình đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội. Thứ ba, một số cấp ủy, chỉ huy đơn vị và chính trị viên đạ i đội chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò, tầ m quan trọng của công tác giáo dục chính trị tại đơn vị và sự phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội. Thứ tư, sự phối kết hợp giữa đơn vị và nhà trường trong công tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực giáo dục chính trị cho chính trị viên đại đội chưa được quan tâm đúng mức.
18 Thứ năm, chưa phát huy tốt vai trò nhân tố chủ quan của chính trị viên đại đội trong phát triển năng lực giáo dục chính trị của họ. Thứ sáu, công tác bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn, bất cập, chưa tương xứng với tầm quan trọng và yêu cầu nhiệm vụ giáo dục chính trị tại đơn vị. 2.2. Một số vấn đề đặt ra đối với phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 2.2.1. Vấn đề thực hành, thực tập trong đào tạo chính trị viên đại đội Trong quá trình đào tạo chính trị viên đại đội, vấn đề thực hành, thực tập chưa được coi trọng đúng mức, còn những bất cập chưa được quan tâm nghiên cứu và khắc phục kịp thời. Nhậ n th ức c ủa các chủ thể về hình thức dạ y học th ực hành còn thi ếu toàn diện. C hươ ng trình, kế hoạch th ực hành, thực tập ch ưa h ợp lý cả về thời gian , thời điểm, địa điể m. Thời gian học thực hành và thực t ập t ại tr ườ ng còn ít. Trong quá trình t ự h ọc, h ọc viên thườ ng có bi ểu hiện thiên l ệch v ề t ự học lý luậ n (lý thuyết), ch ưa coi tr ọng đúng mức đố i với hình thức t ự h ọc thực hành các ho ạt động cụ thể về công tác đả ng, công tác chính tr ị theo ch ức trách, nhi ệm v ụ c ủa ng ườ i chính trị viên đạ i đội . Đánh giá kết quả th ực hành, thực tập c ủa ngườ i học chưa chặt ch ẽ, thi ếu khách quan. 2.2.2. Vấn đề nhận thức của cấp ủy, chỉ huy các cấp ở đơn vị cơ sở về công tác giáo dục chính trị và sự phát triển năng lực giáo dục chính trị của chính trị viên đại đội Một s ố cấ p ủy, ch ỉ huy ở đơn vị c ơ s ở nhậ n th ức ch ưa đầ y đủ về công tác giáo dục chính tr ị và sự phát triển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính tr ị viên đại đội . Do đó, trong quá
19 trình lãnh đạ o, chỉ huy đơn vị thực hi ện nhi ệm v ụ, h ọ ch ưa thực s ự quan tâm đế n công tác giáo dục chính tr ị và sự phát tri ển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính tr ị viên đại đội. Đây là vấ n đề phức t ạp, là nguyên nhân sâu xa c ủa nh ững h ạn ch ế, bất cậ p trong công tác giáo dục chính tr ị tại đơ n vị nói chung và s ự phát tri ển năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính trị viên đại đội trong quân đội nói riêng. Chính vì vậ y, v ấn đề đặt ra là phải nâng cao nhậ n th ức của các chủ th ể, đặ c bi ệ t là của cấ p ủy và chỉ huy các cấ p ở đơn vị c ơ s ở v ề công tác giáo dục chính trị và sự phát triể n năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa chính trị viên đạ i độ i trong Quân đội nhân dân Vi ệt Nam hi ện nay. 2.2.3. Vấn đề phối kết hợp giữa nhà trường và đơn vị cơ sở trong đào tạo, bồi dưỡng chính trị viên đại đội Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp ở đơn vị cơ sở nhận thức chưa đầy đủ về sự phối kết hợp giữa đơn vị và nhà trường trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, chính trị viên đại đội nói riêng. Xuất phát từ nhận thức đó, lãnh đạo, chỉ huy một số đơn vị chưa thực sự cởi m ở, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà trườ ng khi tiến hành khảo sát, nghiên cứu các nội dung có liện quan đến những vấn đề nhạy cảm. Quá trình t ổ ch ứ c ti ế n hành các ho ạ t đ ộ ng, trong đó có ho ạ t đ ộ ng b ồ i d ưỡ ng năng l ự c giáo d ụ c chính tr ị cho chính tr ị viên đ ạ i đ ộ i, nhìn chung v ề phía lãnh đ ạ o, ch ỉ huy các c ấ p ở đ ơ n v ị c ơ s ở ch ư a quan tâm đúng m ứ c đ ế n ho ạ t đ ộ ng ph ố i k ế t h ợ p v ớ i nhà tr ườ ng. Chính vì v ậ y, nhi ề u th ế m ạ nh c ủa nhà tr ườ ng ch ư a đ ượ c khai thác, ch ư a đ ượ c phát huy trong công tác b ồ i d ưỡ ng năng l ự c giáo d ụ c chính tr ị cho chính tr ị viên đ ạ i đ ộ i ở đ ơ n v ị c ơ s ở .
20 2.2.4. Vấn đề bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác giáo dục chính trị tại đơn vị Việc bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác giáo dục chính trị tại đơn vị hiện nay còn nhiều bất cập , chưa tươ ng xứng với vị trí, tầm quan trọng và những yêu cầu của nhiệm vụ giáo dục chính trị tại đơn vị. Nó chưa đượ c lãnh đạo, chỉ huy các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở quan tâm và coi trọng đúng mức. Bởi vậy, phần lớn các đơn vị phân đội chưa có phòng học; thiếu kinh phí tập huấn, bồi dưỡng cán bộ giảng dạy chính trị. Chính trị viên đại đội phải tự bảo đảm kinh phí để trang bị máy tính, lắp đặt internet phục vụ cho học t ập và công tác .... 2.2.5. Vấn đề phát huy vai trò nhân tố chủ quan của chính trị viên đại đội trong phát triển năng lực giáo dục chính trị của họ Một s ố cấp ủy và chỉ huy đơ n vị chưa nhậ n th ức đầ y đủ về vài trò nhân t ố chủ quan c ủa chính tr ị viên trong phát tri ể n năng l ực giáo dục chính tr ị c ủa h ọ. Do đó, trong quá trình lãnh đạ o, ch ỉ huy đơn vị thực hi ện nhi ệm v ụ, m ột s ố c ấp ủy và chỉ huy ch ưa th ực s ự quan tâm đế n việ c phát huy vai trò nhân tố chủ quan c ủa chính tr ị viên đạ i đội trong phát tri ể n năng lực giáo dục chính tr ị. Đặ c bi ệt v ề ph ương th ức phát huy còn đơ n đi ệu, thiếu đồng bộ, chủ y ếu b ằng độ ng viên, khích lệ về tinh thầ n thuần túy thông qua giáo ban, h ội ý, tuyên truy ền, giáo dục có tính chất hô hào một cách hình thức, chung chung. Chính vì vậ y, trong quá trình công tác vẫ n còn không ít chính tr ị viên đạ i đội chưa tích cực, ch ủ độ ng tự học t ập, t ự rèn luyệ n nhằm nâng cao tri th ức, k ỹ năng, kỹ xảo và phươ ng pháp giáo dục chính tr ị.