Tóm tắt luận án Tiến sĩ Triết học: Tổ chức giáo hội Phật giáo Việt Nam từ 1986 đến nay

Chia sẻ: Nguyen Minh Cuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án làm rõ cơ cấu tổ chức và hoạt động của tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam, bước đầu tiên phân tích về cơ cấu tổ chức và hoạt động của tổ chức này để tìm hiểu những yếu tố tiền đề cho sự ra đời của Hội Phật giáo Việt Nam hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo luận án để nắm chi tiết nội dung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Triết học: Tổ chức giáo hội Phật giáo Việt Nam từ 1986 đến nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI === === NGUYỄN THỊ MINH NGỌC TỔ CHỨC GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN NAY Chuyên ngành : Triết học Mã số : 62 22 90 01 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI - 2010
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học xã hội Người hướng dẫn khoa học: Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Khoa học xã hội vào hồi giờ ngày tháng năm 2010. Có thể tìm hiểu luận án tại: + Thư viện Quốc gia
Danh môc c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè cña t¸c gi¶ liªn quan ®Õn luËn ¸n 1. “NghÒ in trong c¸c chïa Hμ Néi”. T¹p chÝ Nghiªn cøu PhËt häc, sè 4-2002. 2. “C«ng ®øc vμo chïa ë Hμ Néi nh÷ng nghÞch lý cña mét x· héi hiÖn ®¹i” (viÕt chung víi NguyÔn M¹nh C−êng). T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 7-2007. 3. “PhËt gi¸o d©n gian, con ®−êng nhËp thÕ cña PhËt gi¸o ViÖt Nam”. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 8-2008. 4. “LÔ t¾m t−îng ®øc PhËt trong ngμy ®¹i lÔ Tam hîp qua kh¶o s¸t ë mét sè chïa”. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 3-2008. 5. “DÞch vô PhËt gi¸o: ho¹t ®éng mang tÝnh d©n gian vμ lμ c¸ch thøc gi¶i quyÕt nhu cÇu t©m linh tÝn ®å cña PhËt gi¸o ViÖt Nam”, Sù biÕn ®æi cña t«n gi¸o tÝn ng−ìng ë ViÖt Nam hiÖn nay, Nhμ xuÊt b¶n thÕ giíi, 2008. 6. “Gãp phÇn t×m hiÓu tÝn ®å PhËt gi¸o ViÖt Nam hiÖn nay”. T¹p chÝ Khu«ng ViÖt, sè 5-2008. 7. “ch÷ Ph¹n trong c¸c chïa Hμ Néi” (viÕt chung víi NguyÔn M¹nh C−êng). T¹p chÝ Khu«ng ViÖt, sè 6-2009. 8. “§«i ®iÒu vÒ chïa Hμ Néi hiÖn nay”. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 2-2009. 9. “Tæ chøc G§PT VN”. T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o, sè 7&8-2009.
Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi luËn ¸n Thèng nhÊt ®Êt n−íc 30-4-1975 lμ tiÒn ®Ò quan träng cho viÖc h×nh thμnh mét tæ chøc PGVN thèng nhÊt trªn toμn quèc. Th¸ng 11/1981, 9 tæ chøc vμ hÖ ph¸i PhËt gi¸o c¶ n−íc häp ®¹i héi lÇn thø nhÊt thμnh lËp tæ chøc GHPGVN. §Õn nay, tr¶i qua 6 kú §¹i héi, tæ chøc nμy mçi ngμy mét lín m¹nh, nhÊt lμ tõ sau ®æi míi n¨m 1986 ®ßi hái cã nh÷ng nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ tæ chøc GHPGVN, t×m hiÓu nh÷ng −u khuyÕt ®iÓm nh»m lμm cho tæ chøc nμy ngμy mét tiÕn bé h¬n, ®ång hμnh cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. ViÖc nghiªn cøu c¬ cÊu tæ chøc còng nh− sù ph¸t triÓn vÒ mÆt tæ chøc cña PhËt gi¸o nªn b¾t ®Çu tõ 1981 song luËn v¨n chän thêi ®iÓm nghiªn cøu lμ n¨m 1986 trë l¹i ®©y v× c¸c lý do: Thø nhÊt n¨m 1986 lμ n¨m khëi ®Çu cho sù chuyÓn ®æi tõ chÕ ®é quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù tham gia ®iÒu tiÕt cña Nhμ n−íc. Nh÷ng tiÕn bé vÒ mäi mÆt nh− chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, v¨n hãa, gi¸o dôc, c«ng t¸c ®oμn thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc t«n gi¸o trong ®ã cã PhËt gi¸o ngμy mét ph¸t triÓn. Thø hai b¶n th©n GHPGVN b¾t ®Çu tõ 1986 ®Õn nay còng ®· cã nhiÒu ®æi thay. TÊt c¶ nh÷ng thay ®æi buéc GHPGVN ph¶i cã nh÷ng c¶i c¸ch vÒ mÆt tæ chøc nh»m ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu cña thêi kú ®æi míi. GÇn 30 n¨m ®· tr«i qua víi 6 kú §¹i héi, nh÷ng ®ãng gãp to lín trong suèt thêi kú ®æi míi (tõ 1986 ®Õn nay) cña GHPGVN, T¨ng Ni, phËt tö trong c¶ n−íc ®· ®ñ t− liÖu cho phÐp chóng t«i lùa chän ®Ò tμi: “Tæ chøc GHPGVN tõ 1986 ®Õn nay” lμm ®Ò tμi luËn ¸n tiÕn sÜ chuyªn ngμnh T«n gi¸o häc; m· sè 62 22 90 01. 2. Môc ®Ých vμ nhiÖm vô nghiªn cøu 1. LuËn ¸n lμm râ c¬ cÊu tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña tæ chøc Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam, b−íc ®Çu nªu vμ ph©n tÝch vÒ c¬ cÊu tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña tæ chøc nμy tõ n¨m 1986 ®Õn nay qua ®ã t×m hiÓu nh÷ng t¸c ®éng, ¶nh h−ëng cña GHPGVN víi x· héi. 2. §Ó thùc hiÖn môc ®Ých trªn, luËn ¸n tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô sau: - T×m hiÓu hÖ thèng tæ chøc PGVN c¸c giai ®o¹n tr−íc n¨m 1981 nh»m t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi tæ chøc GHPGVN hiÖn nay - Tr×nh bμy qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN tõ 1981-1986 vμ tõ 1986 ®Õn nay. - Tr×nh bμy ho¹t ®éng cña GHPGVN giai ®o¹n tõ 1986 ®Õn nay - Tõ ®ã lμm s¸ng tá vÒ mÆt tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña GHPGVN vμ nh÷ng ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi ®êi sèng x· héi vμ c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc. 3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu §èi t−îng lμ tæ chøc GHPGVN. Ph¹m vi nghiªn cøu lμ tæ chøc GHPGVN tõ 1986 ®Õn nay. Tuy nhiªn, luËn ¸n cÇn quay l¹i mèc 1981 ®Ó lμm râ qu¸ tr×nh h×nh thμnh tæ chøc GHPGVN. LuËn ¸n sÏ hÖ thèng c¸c tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña tæ chøc PhËt gi¸o ViÖt Nam trong lÞch sö. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn chñ nghÜa M¸c – Lª Nin vμ t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ t«n gi¸o, t¸c gi¶ luËn ¸n sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu T«n gi¸o mang tÝnh liªn ngμnh nh− ph−¬ng ph¸p sö häc, x· héi häc, triÕt häc, v¨n hãa häc vμ c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª, so s¸nh, tæng hîp… 5. KÕt qu¶ vμ ®ãng gãp cña luËn ¸n §©y lμ c«ng tr×nh nghiªn cøu mang tÝnh tæng hîp vÒ tæ chøc PGVN nãi chung vμ tæ chøc GHPGVN giai ®o¹n 1986 ®Õn nay nãi riªng. Th«ng qua c¸c nguån tμi liÖu, c¸c sè liÖu ®iÒu tra, luËn ¸n sÏ ®−a ra nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Ó lμm râ hÖ thèng tæ chøc PGVN qua c¸c thêi kú. Tõ ®ã tr×nh bμy cô thÓ vÒ qu¸ tr×nh h×nh thμnh, c¬ cÊu tæ chøc, mét sè ho¹t ®éng cña GHPG VN. C¸i míi cña luËn ¸n lμ trªn c¬ së tæng kÕt, ph©n tÝch c¬ cÊu tæ chøc còng nh− c¸c ho¹t ®éng cña GHPGVN thêi gian 1986 ®Õn nay chØ ra nh÷ng −u khuyÕt ®iÓm cña tæ chøc nμy. §©y lμ mét ®ãng gãp quan träng cho c«ng t¸c nghiªn cøu vμ gi¶ng d¹y PGVN thêi hiÖn ®¹i. 6. KÕt cÊu cña luËn ¸n Ngoμi phÇn Lêi cam ®oan, Môc lôc, Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc c¸c bμi viÕt cña t¸c gi¶ cã liªn quan ®Õn luËn ¸n ®· c«ng bè, Tμi liÖu tham kh¶o, luËn ¸n gåm 4 ch−¬ng vμ 20 tiÕt. 1
Néi dung Ch−¬ng mét Tæng Quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. §iÓm qua c¸c nghiªn cøu vÒ tæ chøc PhËt gi¸o VÊn ®Ò tæ chøc PhËt gi¸o nguyªn thñy®−îc ®Ò cËp khi tr×nh bμy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®¹o PhËt hay ng−êi s¸ng lËp ra ®¹o PhËt ThÝch Ca M©u Ni. Nh÷ng cuèn s¸ch tiªu biÓu lμ: LÞch sö ®øc PhËt ThÝch Ca, 10 ®¹i ®Ö tö PhËt, ThÝch Ca M©u Ni PhËt, PhËt gi¸o mét ngµn n¨m ®Çu, §øc PhËt vµ PhËt ph¸p, C¸c t«ng ph¸i ®¹o PhËt, Quan ®iÓm cña t«i vÒ cuéc ®êi ®øc PhËt ThÝch Ca M©u Ni. Mét sè t¸c phÈm tr×nh bμy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña PhËt gi¸o còng ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc PhËt gi¸o nh− PhËt ph¸p kh¸i luËn cña ThÝch Ên ThuËn. VÊn ®Ò tæ chøc PhËt gi¸o cßn ®−îc tr×nh bμy d−íi gãc ®é lÞch sö vμ ch−a ®i s©u vμo néi dung ho¹t ®éng, kÕt cÊu cña c¸c tæ chøc. §iÓn h×nh lμ c¸c cuèn: L−îc sö PGVN cña ThÝch TuÖ Minh; ViÖt Nam PhËt gi¸o sö luËn cña NguyÔn Lang vμ LÞch sö PGVN cña Lª M¹nh Th¸t. NguyÔn Duy Hinh víi cuèn LÞch sö ®¹o PhËt ViÖt Nam ®· tiÕp cËn lÞch sö d−íi gãc ®é cña c¸c hÖ t− t−ëng. Th«ng qua ®ã, ng−êi ®äc n¾m b¾t ®−îc t− t−ëng PhËt gi¸o cña c¸c dßng ph¸i PhËt gi¸o ViÖt Nam tõ khi du nhËp tíi nay. C¸c t¸c phÈm: T¨ng giµ ViÖt Nam, ThiÒn UyÓn tËp anh, C¸c t«ng ph¸i ®¹o PhËt còng lμ nh÷ng t¸c phÈm ®Ò cËp cô thÓ vÒ hÖ thèng tæ chøc GPVN tr−íc ®©y. 50 n¨m chÊn h−ng PhËt gi¸o tr×nh bμy rÊt cô thÓ vÒ c¸c héi ®oμn, tæ chøc PGVN giai ®o¹n ChÊn h−ng. LuËn ¸n tiÕn sÜ cña Lª T©m §¾c vÒ Phong trµo ChÊn h−ng PhËt gi¸o ë B¾c kú cã mét phÇn vÒ chÊn h−ng gi¸o héi PhËt gi¸o giai ®o¹n nμy. Håi ký thµnh lËp héi PGVN cña HT ThÝch TrÝ H¶i tr×nh bμy rÊt cô thÓ vÒ c¸c héi ®oμn, tæ chøc PhËt gi¸o tr−íc khi GHPGVN thμnh lËp. Cuèn s¸ch còng ®Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh vËn ®éng ®Ó thμnh lËp GHPG VN. LuËn v¨n cö nh©n L−îc kh¶o qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña GHPGVN cña ThÝch TrÝ Ch¬n lμ mét trong sè Ýt nh÷ng c«ng tr×nh tr×nh bμy râ vÒ tæ chøc PGVN thêi hiÖn ®¹i. ThÝch Thä L¹c víi bμi viÕt Tæ chøc T¨ng ®oµn thêi ®øc PhËt vµ nh÷ng bµi häc cho viÖc tæ chøc Gi¸o héi h«m nay, ®Ò cËp tíi c¸c nguyªn t¾c chÝnh cña tæ chøc T¨ng ®oμn thêi ®øc PhËt qua ®ã nªu ra nh÷ng bμi häc chÝnh cña tæ chøc GHPGVN ngμy nay. D−¬ng Nh¬n víi bμi viÕt PhËt gi¸o Nam t«ng Khmer trong bèi c¶nh thèng nhÊt vµ héi nhËp cña PhËt gi¸o ViÖt Nam thÓ hiÖn thùc tr¹ng cña hÖ ph¸i Nam t«ng trong ng«i nhμ chung GHPGVN vμ mèi quan hÖ gi÷a PhËt gi¸o Nam t«ng Khmer víi nhμ n−íc. Bμi Chó träng vµo viÖc ®µo t¹o T¨ng Ni trÎ kÕ thõa cña ThÝch TrÝ Qu¶ng ®· nªu lªn mét vÊn ®Ò quan träng ®Ó cñng cè vμ ph¸t triÓn GHPGVN. Bμi TÝnh −u viÖt cña GHPGVN cña ThÝch ThiÖn T©m lμ mét bμi viÕt kh¼ng ®Þnh vai trß cña GHPGVN. Bμi Suy nghÜ vÒ quan hÖ quèc tÕ cña GHPGVN cña ThÝch Gia Quang bμn vÒ vÊn ®Ò quan hÖ giao l−u quèc tÕ cña Gi¸o héi tõ khi thμnh lËp. Bμi Gi¸o héi PhËt gi¸o ViÖt Nam cÇn ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®−îc vµ tiÕp tôc cñng cè ®Ó kh«ng ngõng ph¸t triÓn cña ThÝch Viªn Thμnh ®· tËp trung nªu lªn nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng ®iÓm cßn ch−a lμm ®−îc cña GHPGVN trong thêi gian qua. Bμi Vai trß cña c− sÜ trong sù nghiÖp thèng nhÊt PhËt gi¸o T¨ng Quang ®iÓm l¹i vai trß cña c− sÜ trong lÞch sö PhËt gi¸o. Bμi Vai trß ho»ng ph¸p hiÖn nay cña ThÝch ThiÖn B¶o ®· bμn cô thÓ vμo mét vÊn ®Ò quan träng cña Gi¸o héi hiÖn nay, vÊn ®Ò ho»ng ph¸p. Bμi TÝnh tÊt yÕu cña sù thèng nhÊt cña §ç Quang H−ng kh¼ng ®Þnh l¹i tÝnh tÊt yÕu cña sù ra ®êi GHPGVN n¨m 1981. Bμi Hai thËp kû GHPGVN ho¹t ®éng víi ph−¬ng ch©m §¹o ph¸p – D©n téc – Chñ nghÜa x· héi cña NguyÔn §øc L÷ ®· bμn vÒ nh÷ng thμnh tùu cña PGVN trong hai thËp kû qua víi ph−¬ng ch©m ®óng ®¾n ®−îc ®Ò ra ngay tõ khi thμnh lËp. Bμi Vµi suy nghÜ vÒ ý nghÜa c«ng cuéc thèng nhÊt PhËt gi¸o ViÖt Nam cña TrÇn Hång Liªn ®· kh¼ng ®Þnh thªm tÝnh ®óng ®¾n cña sù kiÖn thèng nhÊt PhËt gi¸o h×nh thμnh GHPGVN. Bμi §Æc tr−ng cña GHPGVN cña NguyÔn V¨n May ®· ®−a ra hai ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña GHPGVN. §ã lμ, GHPGVN lμ mét Gi¸o héi võa mang tÝnh kÕ thõa, võa mang tÝnh ph¸t triÓn theo ®μ ph¸t triÓn cña x· héi. Bμi VÒ ®−êng h−íng ph¸t triÓn PGVN trong thÕ kû XXI cña ThÝch ThiÖn H÷u ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò GHPGVN cÇn thùc hiÖn ®Ó cñng cè vμ ph¸t triÓn Gi¸o héi trong thÕ kû XXI. ThÝch N÷ TÞnh Th−êng víi bμi viÕt Ph¸t triÓn GHPGVN trong thÕ kû XXI nhÊn m¹nh vμo c«ng t¸c gi¸o dôc T¨ng Ni vμ 2
c¸ch thøc sö dông nh÷ng T¨ng Ni ®−îc ®μo t¹o c¨n b¶n nh− thÕ nμo ®Ó cã thÓ ph¸t huy ®−îc tÝnh thiÕt thùc cña GHPGVN. §Ò tμi cÊp bé §Æc ®iÓm vµ vai trß cña PhËt gi¸o ViÖt Nam thÕ kû XX cña NguyÔn Quèc TuÊn ®· ®Ò cËp tíi nhiÒu vÊn ®Ò cña c¸c tæ chøc PhËt gi¸o tr−íc khi thμnh lËp GHPGVN. LuËn ¸n TiÕn sÜ cña Lª V¨n §Ýnh kh«ng ®Ò cËp vÒ GHPGVN trªn b×nh diÖn tæng thÓ mμ ®i cô thÓ vμo mét lÜnh vùc quan träng cña Gi¸o héi, vÊn ®Ò G§PT. Cuèn s¸ch T«n gi¸o vµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o cña Ban T«n gi¸o ChÝnh phñ chuyªn ®Ò 5 cã tiªu ®Ò PhËt gi¸o vµ c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi PhËt gi¸o ®· thÓ hiÖn s¬ l−îc néi dung gi¸o lý, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña GHPGVN tõ khi thμnh lËp ®Õn nay. Nh÷ng c«ng tr×nh c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan tíi vÊn ®Ò tæ chøc PhËt gi¸o ®· ®em l¹i nh÷ng tri thøc nÒn t¶ng cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ tæ chøc PhËt gi¸o tuy nhiªn c¸c tæ chøc PhËt gi¸o ®−îc tr×nh bμy ®¬n lÎ theo tõng giai ®o¹n. LuËn ¸n Tæ chøc GHPG VN tõ 1986 ®Õn nay mong muèn ®−a ra mét c¸i nh×n xuyªn suèt qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn cña hÖ thèng tæ chøc PGVN tõ x−a ®Õn nay, qua ®ã tr×nh bμy cô thÓ vÒ tæ chøc Gi¸o héi PhËt gi¸o trong giai ®o¹n hiÖn nay lμ GHPG VN. 1.2.§Æc®iÓmt«ngi¸ovμphËtgi¸oviÖtnamtõ1986®Õnnay 1.2.1. §Æc ®iÓm t«n gi¸o ViÖt Nam giai ®o¹n tr−íc1986 T«n gi¸o ba miÒn sau 1975 cã nhu cÇu hîp nhÊt ®Ó cïng ph¸t triÓn. TiÕn tr×nh hîp nhÊt cña c¸c t«n gi¸o lμ kh«ng gièng nhau. Giai ®o¹n nμy, t«n gi¸o chÞu t¸c ®éng cña mét sè nguyªn nh©n: Thèng nhÊt ®Êt n−íc t¹o nhu cÇu thèng nhÊt c¸c ®oμn thÓ t«n gi¸o. Tõ 1975 ®Õn 1980 lμ thêi gian chuÈn bÞ cho c«ng cuéc thèng nhÊt cña nhiÒu t«n gi¸o lín nh− PhËt gi¸o, C«ng gi¸o. C«ng cuéc c¶i t¹o XHCN ë miÒn Nam ®· t¹o nªn sù biÕn ®æi s©u s¾c trong ®êi sèng x· héi vμ tõ ®ã t¸c ®éng tíi ®êi sèng t«n gi¸o. §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· cã nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o ®óng ®¾n gióp ®êi sèng c¸c t«n gi¸o dÇn ®i vμo æn ®Þnh. N¨m 1981 PhËt gi¸o ®· thùc hiÖn thμnh c«ng c«ng cuéc thèng nhÊt PhËt gi¸o trªn toμn quèc. T×nh h×nh kinh tÕ khã kh¨n, t− t−ëng v« thÇn cña chñ nghÜa M¸c cã nhiÒu t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c t«n gi¸o nªn ®êi sèng t«n gi¸o t−¬ng ®èi ch×m l¾ng. 1.2.2. §Æc ®iÓm t«n gi¸o ViÖt Nam tõ sau §æi míi ®Õn nay Thø nhÊt, cuéc sèng kinh tÕ nhiÒu thay ®æi khiÕn mét bé phËn nh©n d©n b¾t ®Çu t×m tíi t«n gi¸o nh− chç dùa tinh thÇn. Ho¹t ®éng cña c¸c t«n gi¸o dÇn dÇn ®−îc kh«i phôc. Sau nh÷ng n¨m 90, c¸c t«n gi¸o ViÖt Nam trçi dËy. Ho¹t ®éng cña mäi t«n gi¸o thêi kú nμy ®Òu s«i næi. Thø hai, xu thÕ thÕ tôc hãa t«n gi¸o trªn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh vμ t¸c ®éng tíi t«n gi¸o ViÖt Nam. Thø ba, t«n gi¸o ViÖt Nam ph¸t triÓn theo h−íng hiÖn ®¹i hãa phï hîp víi sù ph¸t triÓn x· héi. Thø t−, mét sè t«n gi¸o, nh¸nh ph¸i t«n gi¸o n−íc ngoμi theo ch©n c¸c nhμ ®Çu t− ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam. Trong xu thÕ toμn cÇu hãa, t«n gi¸o ViÖt Nam cã sù hßa nhËp, ¶nh h−ëng qua l¹i víi t«n gi¸o thÕ giíi. 1.2.3. §Æc ®iÓm t×nh h×nh PhËt gi¸o Viªt Nam tõ 1986 ®Õn nay Thø nhÊt, tõ sau ®¹i héi ®¹i biÓu thèng nhÊt PhËt gi¸o n¨m 1981, GHPGVN lμ tæ chøc PhËt gi¸o duy nhÊt ®¹i diÖn cho PGVN trong vμ ngoμi n−íc. Sù ra ®êi cña GHPGVN ®· ®¸p øng ®−îc nguyÖn väng ®oμn kÕt thèng nhÊt PGVN cña ®«ng ®¶o T¨ng Ni, tÝn ®å PhËt tö PGVN. §Õn nay, GHPGVN ®· tr¶i qua 6 kú §¹i héi. Thø hai, tõ 1986 ®Õn nay, còng nh− c¸c t«n gi¸o kh¸c, PhËt gi¸o cã sù ph¸t triÓn. Sù trçi ®Ëy cña PhËt gi¸o thÓ hiÖn trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn, nh− sù gia t¨ng sè l−îng ng−êi ®i lÔ chïa; sù gia t¨ng c¸c thêi khãa lÔ phôc vô nhu cÇu tÝn ®å; sù gia t¨ng tu bæ, x©y míi c¸c chïa. Thø ba, ®éi ngò T¨ng Ni cña GHPGVN ngμy cμng ®−îc n©ng cao vÒ chÊt l−îng. HÖ thèng gi¸o dôc PhËt gi¸o tõng b−íc ®−îc hoμn thiÖn gãp phÇn ®μo t¹o ®éi ngò T¨ng Ni s− cã tr×nh ®é PhËt ph¸p còng nh− v¨n hãa ®¸p øng yªu cÇu thêi ®¹i. Thø t−, ¶nh h−ëng cña PhËt gi¸o c¸c n−íc vμo PhËt gi¸o ViÖt Nam. Tr−íc hÕt ®ã lμ ®Æc tÝnh cña xu thÕ toμn cÇu hãa t«n gi¸o. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu T¨ng Ni ViÖt Nam ®i du häc t¹i c¸c n−íc PhËt gi¸o ®· ®−a vÒ n−íc nh÷ng nÐt v¨n hãa PhËt gi¸o ®Æc tr−ng cña n−íc b¹n. 3
1.3. Vµi nÐt vÒ c¸c tæ chøc PhËt gi¸o tr−íc 1975 1.3.1. Tæ chøc T¨ng giµ trong lÞch sö 1.3.1.1. Sự hình thành tổ chức tăng già Tæ chøc T¨ng giμ ®−îc b¾t nguån tõ tõ Sangha. Tæ chøc T¨ng giμ ®−îc thμnh lËp ngay tõ thêi ThÝch Ca. Môc ®Ých cña viÖc h×nh thμnh T¨ng ®oμn lμ ®Ó duy tr× PhËt ph¸p. §i kÌm víi sù h×nh thμnh T¨ng ®oμn lμ sù h×nh thμnh giíi luËt PhËt gi¸o. T− t−ëng lôc hßa ®−îc coi lμ b¶n chÊt cña T¨ng ®oμn. 1.3.1.2. C¬ cÊu cña tæ chøc T¨ng giµ trong lÞch sö NÒn t¶ng h×nh thμnh tæ chøc T¨ng giμ lμ nh÷ng ng−êi theo PhËt vμ tin theo, thùc hμnh theo gi¸o lý cña ®¹o PhËt hay cßn gäi lμ tÝn ®å ®¹o PhËt. Giai ®o¹n ®Çu chØ cã c¸c ®Ö tö hμng xuÊt gia. Sau ®ã ®−îc h×nh thμnh theo hai cÊp bËc T¨ng giμ vμ c− sÜ. T¨ng ®oμn bao gåm t¨ng vμ ni. VÒ c¬ b¶n, tÝn ®å ®¹o PhËt thêi ®ã gåm cã: ¦u bμ t¾c, ¦ bμ di, T× kh−u, T× kh−u ni, Sa di, Thøc xoa ma ni, Sa di ni. C¸c dßng ph¸i PhËt gi¸o t¹i ViÖt Nam ho¹t ®éng vμ ph¸t triÓn d−íi h×nh thøc c¸c tæ chøc t¨ng giμ. Tr−íc thÕ kû XX, PhËt gi¸o ViÖt Nam tæ chøc theo tæ ®×nh vμ s¬n m«n. C¸c tæ chøc, héi ®oμn PhËt gi¸o b¾t ®Çu ®−îc thμnh lËp cïng víi phong trμo ChÊn h−ng PhËt gi¸o cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX. Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi ®· lμm cho PGVN thêi kú nμy ®øng tr−íc nhu cÇu ph¶i liªn kÕt c¸c s¬n m«n hÖ ph¸i l¹i víi nhau. Tõ ®ã c¸c tæ chøc, héi ®oμn PhËt gi¸o ra ®êi. 1.3.2. C¸c tæ chøc, héi ®oµn PGVN thµnh lËp tr−íc 1975 1.3.2.1. Héi Nam Kú Nghiªn cøu PhËt häc 1.3.2.2. Liªn ®oµn PhËt häc x∙: 1.3.2.3. Héi L−ìng Xuyªn PhËt häc 1.3.2.4. Héi An Nam PhËt häc 1.3.2.5. Héi PhËt gi¸o B¾c kú 1.3.2.6. Héi PhËt häc Kiªm tÕ 1.3.2.7. Héi PhËt gi¸o Cøu quèc 1.3.2.8. Héi T¨ng Ni ChØnh lý B¾c ViÖt 1.3.2.9. Héi PhËt häc Nam ViÖt 1.3.2.10. Gi¸o héi T¨ng giµ ViÖt Nam 1.3.2.11. Tæng héi PGVN 1.3.2.12. Gi¸o héi T¨ng giµ toµn quèc ViÖt Nam 1.3.2.13. Gi¸o héi Lôc hoµ t¨ng ViÖt Nam 1.3.2.14. Gi¸o héi PhËt gi¸o cæ truyÒn ViÖt Nam 1.3.2.15. TÞnh ®é t«ng ViÖt Nam 1.3.2.16. Gi¸o héi T¨ng giµ Nguyªn thñy ViÖt Nam 1.3.2.17. Héi PhËt gi¸o Thèng nhÊt ViÖt Nam 1.3.2.18. Gi¸o héi T¨ng giµ KhÊt sÜ ViÖt Nam 1.3.2.19. Uû ban Liªn ph¸i B¶o vÖ PhËt gi¸o 1.3.2.20. GHPGVN Thèng nhÊt 1.4. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra Nh÷ng nghiªn cøu vμ sù tæng qu¸t kh¸i l−îc nªu trªn ë møc ®é nhÊt ®Þnh, ®· lμm râ ®−îc mét sè vÊn ®Ò lμ: Kh¸i l−îc vÒ tæ chøc Gi¸o héi PhËt gi¸o qua c¸c kú lÞch sö. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ tÝnh tÊt yÕu cña sù h×nh thμnh GHPGVN. M« h×nh tæ chøc cña GHPGVN vμ nh÷ng thiÕu sãt cÇn chØnh söa ®Ó kiÖn toμn tæ chøc nμy. Ho¹t ®éng cña GHPGVN kÓ tõ khi thμnh lËp. LuËn ¸n nμy, trªn c¬ së tiÕp thu nh÷ng nghiªn cøu ®i tr−íc sÏ tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: Thø nhÊt, lμm râ tÝnh tÊt yÕu h×nh thμnh tæ chøc GHPGVN. Thø hai, lμm râ c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN tõ khi thμnh lËp tíi nay. Qua ®ã nªu lªn nh÷ng khiÕm khuyÕt cÇn bæ sung, chØnh söa nh»m kiÖn toμn tæ chøc nμy. Thø ba, tr×nh bμy mét sè ho¹t ®éng chñ yÕu cña GHPGVN. Nh÷ng ho¹t ®éng nμy ®Òu xoay quanh ho¹t ®éng cña c¸c Ban ngμnh, ViÖn trùc thuéc GHPGVN. Thø t−, ph©n tÝch mèi quan hÖ quèc tÕ cña GHPGVN vμ mèi quan hÖ Nhμ n−íc víi GHPGVN. 4
1.5. Một Số Khái Niệm Sử Dụng Trong Luận án LuËn ¸n sö dông c¸c kh¸i niÖm: An c− kiÕt h¹, Gi¸o héi PhËt gi¸o, C− sÜ, TÝn ®å PhËt gi¸o (phËt tö), Quy y Tam B¶o, Sam«n, S¬n m«n, T¨ng giμ, Khu«n héi, §¹o trμng, DÞch vô PhËt gi¸o. 5
Ch−¬ng hai Qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN hiÖn nay 2.1. Sù thμnh lËp GHPGVN n¨m 1981 2.1.1. TÝnh tÊt yÕu cña sù thµnh lËp GHPGVN Nhu cÇu thèng nhÊt c¸c tæ chøc PhËt gi¸o lμ sù ®¸p øng yªu cÇu thêi ®¹i. Trong lÞch sö cã 4 cuéc vËn ®éng thèng nhÊt PhËt gi¸o. Cuéc vËn ®éng thμnh lËp GHPGVN n¨m 1981 lμ cuéc thèng nhÊt PhËt gi¸o mang tÝnh trän vÑn ®Çu tiªn trªn c¶ n−íc. Sù h×nh thμnh GHPGVN lμ sù kiÖn mang tÝnh tÊt yÕu lÞch sö. Bèi c¶nh cña sù thèng nhÊt PhËt gi¸o toμn quèc lμ sù thèng nhÊt ®Êt n−íc. Thèng nhÊt PhËt gi¸o trong tæ chøc GHPGVN lμ nguyÖn väng vμ lμ môc tiªu phÊn ®Êu cña ch− T¨ng Ni, phËt tö. 2.1.2. Qu¸ tr×nh vËn ®éng thµnh lËp gi¸o héi PGVN Sau n¨m 1975, vÊn ®Ò hîp nhÊt c¸c tæ chøc nhμ n−íc hai miÒn còng b¾t ®Çu ®−îc ®Æt ra vμ tiÕn hμnh. Tuy ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc Gi¸o héi, hÖ ph¸i PhËt gi¸o cò bÞ ngõng trÖ, nh−ng hai tæ chøc PhËt gi¸o míi lμ Ban Liªn l¹c PhËt gi¸o Yªu n−íc TP.HCM vμ Ban VËn ®éng Thèng nhÊt PGVN ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó x©y dùng h×nh thøc ho¹t ®éng míi ®¸p øng ®iÒu kiÖn ®Êt n−íc thèng nhÊt. 2.1.2.1. Ban Liªn l¹c PhËt gi¸o Yªu n−íc TP. HCM Ngμy 7-8-1975, t¹i chïa X¸ Lîi, Ban Liªn l¹c PhËt gi¸o Yªu n−íc TP. HCM ®−îc thμnh lËp, do HT ThÝch Minh NguyÖt lμm chñ tÞch. Ban ®· cã nhiÒu ®ãng gãp vμo tiÕn tr×nh thèng nhÊt PhËt gi¸o toμn quèc sau nμy. 2.1.2.2. Ban VËn ®éng Thèng nhÊt PGVN Ngμy 12-2-1980, Ban VËn ®éng Thèng nhÊt PGVN thμnh lËp víi sù tham gia cña 9 tæ chøc gi¸o héi, gi¸o ph¸i. Môc ®Ých ®Ó ®i tíi thèng nhÊt PhËt gi¸o, Ban VËn ®éng ®· qua 3 kú ®¹i héi. 2.1.3. §¹i héi Thèng nhÊt PGVN Ngμy 4-11-1981, Héi nghÞ ®¹i biÓu thèng nhÊt PGVN häp t¹i chïa Qu¸n Sø, Hμ Néi bμn vÒ viÖc thμnh lËp GHPGVN cã tÝnh thèng nhÊt trªn toμn quèc. Cã 3 tiªn ®Ò c¬ b¶n cho sù thèng nhÊt PhËt gi¸o lÇn nμy. Ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng gåm 6 ®iÓm còng ®· ®−îc th¶o luËn vμ ®i ®Õn thèng nhÊt. Héi nghÞ gåm 165 ®¹i biÓu tham dù gåm c¸c hμng gi¸o phÈm l·nh ®¹o vμ c¸c phËt tö tiªu biÓu ®¹i diÖn cho 9 tæ chøc, gi¸o héi, hÖ ph¸i PhËt gi¸o c¶ n−íc. §¹i héi còng thèng nhÊt ®−îc b¶n HiÕn ch−¬ng GHPGVN gåm 11 ch−¬ng 46 ®iÒu ®· ®−îc duyÖt vμ Bé tr−ëng Tæng th− ký Héi ®ång Bé tr−ëng §Æng ThÝ ký vμ ®ãng dÊu ngμy 29 th¸ng 12 n¨m 1981. 2.1.4. ý nghÜa lÞch sö cña viÖc thµnh lËp GHPG VN Sù ra ®êi cña GHPGVN lμ tÊt yÕu kh¸ch quan cña lÞch sö ph¸t triÓn cña PGVN. Thèng nhÊt PhËt gi¸o c¶ n−íc trong mét GHPGVN lμ nguyÖn väng thiÕt tha cña ®a sè c¸c vÞ gi¸o phÈm, T¨ng Ni vμ phËt tö ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt s¬n m«n, ph¸p ph¸i. Thèng nhÊt PGVN ®−îc ®Æt trªn nguyªn t¾c: thèng nhÊt ý chÝ vμ hμnh ®éng, thèng nhÊt l·nh ®¹o vμ tæ chøc, tuy nhiªn, c¸c truyÒn thèng hÖ ph¸i vμ ph−¬ng tiÖn tu hμnh ®óng chÝnh ph¸p vÉn ®−îc duy tr×. GHPGVN ra ®êi lμ sù nèi tiÕp, kÕ thõa sù nghiÖp PhËt gi¸o trªn toμn quèc. §ã lμ sù kÕt hîp, thèng nhÊt mét c¸ch tù nguyÖn gi÷a c¸c hÖ ph¸i ®Ó ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lo¹i trõ. 2.2. C¬ cÊu tæ chøc cña Gi¸o héi PhËt gi¸o viÖt nam 2.2.1. Héi ®ång Chøng minh Chøc n¨ng cña H§CM lμ c¬ quan tèi cao chñ tr× nh÷ng ho¹t ®éng tÝn ng−ìng ®¹o ph¸p cña Gi¸o héi, h−íng dÉn nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ PhËt gi¸o, giíi luËt, lÔ nghi trong Gi¸o héi. H§CM cã chøc n¨ng lμm cè vÊn chøng minh, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña H§TS. Chøc n¨ng nμy ®· ®−îc ghi trong ®iÒu 11 ch−¬ng IV HiÕn ph¸p ®Çu tiªn n¨m 1981. 2.2.2. Héi ®ång TrÞ sù Quy ®Þnh vÒ H§TS ®−îc ghi trong ch−¬ng V, HiÕn ch−¬ng. Chøc n¨ng H§TS quy ®Þnh theo ®iÒu 15, HiÕn ch−¬ng lμ c¬ quan l·nh ®¹o cao nhÊt vÒ mÆt ho¹t ®éng cña Gi¸o héi gi÷a hai kú ®¹i héi ®¹i biÓu GHPG VN. H§TS Ên ®Þnh ch−¬ng tr×nh ho¹t 6
®éng hμng n¨m cña Gi¸o héi ®óng theo NghÞ quyÕt cña §¹i héi ®¹i biÓu GHPG VN, ®«n ®èc vμ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh ®ã. 2.2.3. C¸c Ban, ViÖn chuyªn m«n HiÕn ch−¬ng ®Çu tiªn c«ng bè t¹i §¹i héi I, H§TS cã 6 Ban: Ban T¨ng sù, Ban Gi¸o dôc T¨ng Ni, Ban H−íng dÉn nam n÷ phËt tö, Ban Ho»ng ph¸p, Ban Nghi lÔ vμ Ban V¨n hãa. §Õn §¹i héi kú II t¨ng thªm 2 Ban n÷a lμ Ban Kinh tÕ nhμ chïa – Tõ thiÖn x· héi vμ ViÖn Nghiªn cøu PhËt häc. Sang §¹i héi kú III, Ban Kinh tÕ nhμ chïa – Tõ thiÖn x· héi ®−îc t¸ch lμm 2 ban ®éc lËp: Ban Kinh tÕ Tμi chÝnh vμ Ban Tõ thiÖn x· héi. §ång thêi, mét ban míi h×nh thμnh lμ Ban PhËt gi¸o Quèc tÕ. Cho ®Õn nay, c¬ cÊu c¸c Ban ngμnh trùc thuéc H§TS vÉn gi÷ nguyªn 10 Ban, ViÖn. C¬ cÊu, quy chÕ ho¹t ®éng cña c¸c Ban, ViÖn ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong Néi quy Ban Th−êng trùc H§TS. 2.2.4. BTS TØnh, Thµnh héi PhËt gi¸o Theo ®iÒu 23, 24, 25 ch−¬ng VI, HiÕn ch−¬ng 1981: Mçi tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung −¬ng cã T¨ng Ni vμ c− sÜ phËt tö ®−îc thμnh lËp mét TØnh Héi, Thμnh Héi trùc thuéc T¦GH, do mét BTS ®iÒu hμnh. BTS kh«ng qu¸ 25 thμnh viªn, bÇu ra Ban Th−êng trùc gåm cã: Mét Tr−ëng BTS; c¸c Phã Tr−ëng Ban; c¸c ñy viªn phô tr¸ch c¸c ngμnh thÓ theo c¸c Ban Trung −¬ng; mét Ch¸nh Th− ký; mét Phã Th− ký; mét Tμi chÝnh; mét Thñ quü; mét KiÓm so¸t. 2.2.5. Ban §¹i diÖn c¸c quËn, huyÖn, thÞ x· §iÒu 26, ch−¬ng VI, HiÕn ch−¬ng n¨m 1981(®iÒu 27, ch−¬ng VI, HiÕn ch−¬ng 1997) ghi râ: HuyÖn, QuËn nÕu cã T¨ng Ni vμ c− sÜ phËt tö, BTS TØnh Héi, Thμnh Héi cã thÓ bæ nhiÖm mét Ban §¹i diÖn gåm cã: Mét Ch¸nh ®¹i diÖn; mét Phã ®¹i diÖn; mét Th− ký trong hμng T¨ng Ni, PhËt tö ë ®Þa ph−¬ng. Tr¸ch nhiÖm cña Ban §¹i diÖn quËn, huyÖn, thÞ x· ®−îc quy ®Þnh trong ®iÒu 20 Néi quy Ban Th−êng trùc H§TS. 2.2.6. §¹i diÖn c¸c ph−êng, x· §¹i diÖn c¸c ph−êng, x· ®−îc quy ®Þnh trong ®iÒu 26, ch−¬ng VI, HiÕn ch−¬ng 1981(®iÒu 27, ch−¬ng VI, HiÕn ch−¬ng 1997): Nh÷ng X·, Ph−êng nÕu cã Tù, ViÖn, TÞnh X¸, TÞnh ThÊt, NiÖm PhËt ®−êng cã T¨ng Ni vμ c− sÜ PhËt tö, xÐt thÊy cÇn thiÕt, BTS TØnh Héi, Thμnh Héi cã thÓ bæ nhiÖm c¸c ®¹i diÖn t¹i ®Þa ph−¬ng ®ã, ®Ó gióp quËn, huyÖn liªn hÖ víi c¸c c¬ së cña Gi¸o héi vÒ mÆt sinh ho¹t tÝn ng−ìng. 2.2.7. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c tæ chøc, Ban, ViÖn cña GHPG VN HiÕn ch−¬ng vμ Néi quy ho¹t ®éng cña BTS TØnh, Thμnh héi PhËt gi¸o trùc thuéc T¦GH gåm nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ mèi quan hÖ theo chiÒu däc. Bªn c¹nh sù ph©n cÊp theo chiÒu däc, c¸c tæ chøc, Ban, ViÖn cña GHPGVN cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau ®Ó cïng thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng PhËt gi¸o. C¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN gåm 10 Ban, ViÖn trùc thuéc. Mçi Ban, ViÖn ho¹t ®éng ®éc lËp, cã chøc n¨ng, nhiÖm vô riªng biÖt. Tuy nhiªn, c¸c Ban, ViÖn thuéc GHPGVN còng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c Ban, ViÖn lμ cÇn thiÕt v× mét ho¹t ®éng PhËt gi¸o cã mèi liªn quan tíi mét hoÆc nhiÒu Ban kh¸c nhau. Mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c Ban, tæ chøc cña GHPGVN lμ v« cïng quan träng vμ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o mäi ho¹t ®éng cña Gi¸o héi ®−îc phèi hîp nhÞp nhμng, ®ång bé vμ cã hiÖu qu¶ cao. 2.3. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra nh»m hoμn thiÖn h¬n c¬ cÊu tæ chøc GHPGVN hiÖn nay Thø nhÊt, vÊn ®Ò x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc hoμn thiÖn tíi cÊp c¬ së. HiÖn nay, c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN Gåm 3 cÊp: T¦, TØnh, Thμnh héi vμ Ban §¹i diÖn quËn, huyÖn, thÞ x·. GHPGVN nªn cã thªm cÊp c¬ së lµ c¸c tù viÖn. Thø hai, vÊn ®Ò trÎ hãa nh©n sù. T×nh h×nh thùc tÕ x· héi ngμy nay ®Æt ra vÊn ®Ò cÇn trÎ hãa ®éi ngò nh©n sù cña Gi¸o héi. C¸c kiÕn nghÞ tËp trung vμo vÊn ®Ò quy ®Þnh cô thÓ vÒ tuæi t¸c vμ thêi gian, sè nhiÖm kú phôc vô. TrÎ hãa nh©n sù lμ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt song ph¶i cã thêi gian ®iÒu chØnh tõng b−íc cho phï hîp. Sù cã mÆt cña nh÷ng HT, TT tuæi cao ®øc träng gióp gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh, ®oμn kÕt cho Gi¸o héi. Thø ba, vÊn ®Ò ®iÒu chØnh c¬ cÊu tæ chøc Gi¸o héi. §· cã nhiÒu ý kiÕn xoay quanh vÊn ®Ò sè l−îng thμnh viªn H§CM, H§TS, BTS c¸c TØnh, Thμnh héi PhËt gi¸o. Quy ®Þnh cøng nh¾c sè l−îng thμnh viªn 7
nh− hiÖn nay lμ bÊt cËp v× nhu cÇu ph¸t triÓn cña tõng tØnh, thμnh lμ kh¸c nhau. Gi¶i ph¸p ®−îc ®−a ra lμ xãa bá sè l−îng cô thÓ trong quy ®Þnh sè l−îng thμnh viªn cña H§TS, BTS. Nh÷ng quy ®Þnh ®èi víi c¸c thμnh viªn c¸c ban ngμnh cña Gi¸o héi còng cÇn ®−îc ®iÒu chØnh. C¸c ban ngμnh nªn h¹n chÕ chÕ ®é kiªm nhiÖm chång chÐo nh− hiÖn nay. GHPGVN hiÖn nay tån t¹i phæ biÕn hiÖn t−îng mét ng−êi kiªm nhiÖm nhiÒu chøc vô, cã ng−êi chØ cã tªn mμ kh«ng cã søc kháe, kh«ng cã thêi gian ho¹t ®éng. Thø t−, vÊn ®Ò c¶i c¸ch c¬ cÊu tæ chøc cña Gi¸o héi. Mét sè ý kiÕn cho r»ng sè l−îng Ban ngμnh, ViÖn nh− hiÖn nay cña Gi¸o héi lμ kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng ®ßi hái thùc tÕ. Tr−íc m¾t cã mét sè Ban cÇn thiÕt ph¶i ®−îc ®−a vμo hÖ thèng Ban, ngμnh, ViÖn nh− ban X©y dùng – KiÕn tróc. Nh÷ng vÊn ®Ò nμy kh«ng thÓ gi¶i quyÕt trong thêi gian ng¾n, GHPGVN cÇn cã kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt dÇn tõng b−íc nh»m kiÖn toμn hÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc cña m×nh. 2.4. TiÓu kÕt ch−¬ng 2 Nh÷ng tr×nh bμy trong Ch−¬ng hai cho thÊy tÝnh tÊt yÕu cña sù ra ®êi tæ chøc GHPGVN n¨m 1981 vμ hÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN tõ khi thμnh lËp ®Õn nay. Sau nhiÒu nç lùc, tíi th¸ng 11 n¨m 1981, chÝn hÖ ph¸i PhËt gi¸o trong c¶ n−íc ®· hîp nhÊt thμnh tæ chøc GHPGVN. Ngay t¹i §¹i héi ®¹i biÓu PhËt gi¸o lÇn thø nhÊt, HiÕn ch−¬ng PhËt gi¸o ®· ®−îc thèng nhÊt víi 11 ch−¬ng, 48 ®iÒu. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn PGVN cã mét Gi¸o héi víi c¬ cÊu tæ chøc hμnh chÝnh hoμn chØnh gåm c¸c cÊp tõ T¦ tíi ®Þa ph−¬ng. Mäi ho¹t ®éng cña GHPGVN do hai héi ®ång: H§CM vμ H§TS ®iÒu hμnh. H§TS hiÖn cã 10 Ban, ViÖn trùc thuéc. Mçi Ban, ViÖn ®¶m nhiÖm mét ho¹t ®éng cô thÓ. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng Ban, ngμnh ®−îc quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng vμ Néi quy ho¹t ®éng BTS. Mçi Ban, ngμnh, mçi cÊp Gi¸o héi cã néi quy riªng theo nguyªn t¾c kh«ng tr¸i víi quy ®Þnh cña Ban, ngμnh cÊp trªn. Qua c¸c kú ®¹i héi, c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN ngμy cμng ®−îc hoμn thiÖn. Nh÷ng b−íc ph¸t triÓn vÒ c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN thÓ hiÖn ë sù gia t¨ng c¸c Ban, ngμnh, ViÖn trùc thuéc H§TS ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu thùc tiÔn. Tõ 6 Ban t¹i ®¹i héi I, ®Õn ®¹i héi II t¨ng thªm 2 thμnh 8 Ban, ViÖn vμ ®Õn ®¹i héi III t¨ng thªm 2 thμnh 10 Ban, ViÖn vμ duy tr× tíi nay. HiÖn nay, mét sè ý kiÕn c¶i c¸ch c¬ cÊu tæ chøc Gi¸o héi ®Ò nghÞ t¨ng thªm mét sè Ban. Sè l−îng thμnh viªn H§TS, Ban Th−êng trùc H§TS còng ®−îc t¨ng lªn qua c¸c kú ®¹i héi. Sù gia t¨ng sè l−îng thμnh viªn cña H§TS thÓ hiÖn sù thÝch øng ®èi víi sù gia t¨ng hÖ thèng c¸c Ban, ViÖn vμ ®¶m b¶o cã ®ñ ®éi ngò l·nh ®¹o chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng Gi¸o héi ®−îc hiÖu qu¶. C¸c tæ chøc Gi¸o héi c¸c cÊp vμ c¸c Ban, ViÖn chuyªn m«n cña H§TS cã mèi quan hÖ chÆt chÏ c¶ theo chiÒu däc vμ chiÒu ngang. Sù phèi hîp chÆt chÏ ®ã ®· mang l¹i nh÷ng thμnh tùu cho PGVN ngμy nay. Tuy nhiªn, bé m¸y hμnh chÝnh cña GHPGVN vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc. §ã lμ c¸c vÊn ®Ò trÎ hãa nh©n sù, ®μo t¹o t¨ng tμi, c¬ cÊu l¹i hÖ thèng c¸c Ban, ngμnh, viÖn... 8
Ch−¬ng 3 Ho¹t ®éng chñ yÕu cña GHPGVN tõ 1986 ®Õn nay 3.1. Ho¹t ®éng t¨ng sù, nghi lÔ 3.1.1. Ho¹t ®éng t¨ng sù §©y lμ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng then chèt cña Gi¸o héi nh»m duy tr× vμ ph¸t triÓn ®¹o PhËt. Ngay tõ khi thμnh lËp, Ban T¨ng sù ®· cã nh÷ng h−íng dÉn chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh, néi quy, quy chÕ ®èi víi T¨ng Ni. Ban T¨ng sù ®· cïng Ban Nghi lÔ tæ chøc nhiÒu giíi ®μn thä giíi, truyÒn giíi. Sè l−îng giíi tö ngμy cμng ®«ng, c¸c giíi ®μn ®−îc tæ chøc nghiªm tóc, ®óng theo quy ®Þnh. Qu¶n lý T¨ng Ni chÆt chÏ gãp phÇn ng¨n ngõa t×nh tr¹ng s− gi¶, mang danh nghÜa nhμ s− lμm ®iÒu bÊt chÝnh g©y tæn h¹i tíi thanh danh cña Gi¸o héi. Bªn c¹nh ®ã Ban T¨ng sù ®· lμm tèt c¸c c«ng t¸c T¨ng sù kh¸c nh− ho¹t ®éng an c− kiÕt h¹, lùa chän bæ nhiÖm trô tr×, ®μo t¹o trô tr×. 3.1.2. Ho¹t ®éng nghi lÔ C¸c nghi lÔ gåm khãa lÔ th−êng ngµy, c¸c ®¹i lÔ vµ c¸c khãa lÔ theo yªu cÇu cña tÝn ®å. 3.1.2.1. Khãa lÔ th−êng ngµy. Khãa lÔ nµy vµo: s¸ng, tr−a, chiÒu vμ tèi. §©y lμ nh÷ng thêi khãa hμnh tr× mang tÝnh b¾t buéc ®èi víi c¸c T¨ng Ni s− t¹i c¸c chïa. Th«ng qua c¸c thêi khãa nμy, c¸c T¨ng Ni s− tinh tÊn thªm trªn con ®−êng ®¹o ph¸p. Trong ®iÒu kiÖn x· héi hiÖn ®¹i víi nhÞp sèng s«i ®éng, kh«ng ph¶i T¨ng Ni s− nμo còng cã thÓ duy tr× ®Çy ®ñ c¸c thêi khãa tu tËp hμng ngμy cña m×nh. 3.1.2.2. §¹i lÔ: gåm LÔ PhËt ®¶n; LÔ Vu Lan; §¹i lÔ cÇu siªu. GHPGVN ®· cã sù chØ ®¹o cô thÓ c¸c khãa lÔ nμy trªn toμn quèc. 3.1.2.3. Ho¹t ®éng nghi lÔ ®¸p øng nhu cÇu cña phËt tö C¸c nghi lÔ ®¸p øng nhu cÇu cña phËt tö bao gåm: lÔ cÇu an, tæ chøc vμo ®Çu n¨m; lÔ cóng sao gi¶i h¹n tæ chøc vμo ®Çu n¨m; lÔ cÇu siªu ®−a vong lªn chïa; lÔ b¸n kho¸n, lÔ c¾t gi¶i tiÒn duyªn, lÔ ch¹y ®μn. C¸c ho¹t ®éng nghi lÔ theo yªu cÇu cña tÝn ®å xuÊt hiÖn vμ trë thμnh mét ho¹t ®éng t«n gi¸o phæ biÕn vμo nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû 20. §©y lμ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh t©m linh ®−îc PhËt gi¸o lùa chän ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi ®−¬ng ®¹i, vμ nã ®· thùc sù thÓ hiÖn lμ mét c«ng cô h÷u Ých. 3.2. Ho¹t ®éng ho»ng d−¬ng ®¹o ph¸p vμ gi¸o dôc 3.2.1. Ho¹t ®éng ho»ng ph¸p Néi dung c«ng viÖc ho»ng ph¸p chñ yÕu lμ chän läc, so¹n th¶o nh÷ng bμi gi¶ng tiªu biÓu phæ biÕn trªn toμn quèc, nh÷ng bμi gi¶ng mang tÝnh gi¸o dôc t− t−ëng c¬ b¶n cña PhËt gi¸o ngμy nay, x©y dùng mét nÕp sèng ®¹o lμnh m¹nh ®óng chÝnh ph¸p… §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nμy, Gi¸o héi ®· chó träng ®μo t¹o ®éi ngò gi¶ng s−. Ho¹t ®éng ho»ng ph¸p cña PhËt gi¸o còng tiÕp cËn nÒn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i trong thêi kú c«ng nghÖ th«ng tin víi nhiÒu website ®−îc thiÕt lËp. Ho¹t ®éng ho»ng ph¸p ngμy nay kh«ng nh÷ng ®−îc thùc hiÖn ®óng theo t«n chØ vμ môc ®Ých cña chÝnh ph¸p, mμ cßn ®−îc vËn dông mét c¸ch khÕ lý, khÕ c¬ vμo hiÖn thùc cuéc sèng trªn hai ph−¬ng diÖn lý thuyÕt vμ thùc hμnh. Tuy ®¹t ®−îc nhiÒu thμnh tùu ®¸ng kÓ, song vÉn cßn tån t¹i mét sè mÆt h¹n chÕ. Tr−íc tiªn lμ vÊn ®Ò ph©n bè gi¶ng s− ®Õn gi¶ng PhËt ph¸p t¹i c¸c tØnh thiÕu gi¶ng s−, nhÊt lμ vïng s©u vïng xa. Thø hai, viÖc dÞch vμ truyÒn b¸ PGVN t¹i h¶i ngo¹i cÇn ®−îc t¨ng c−êng. Thø ba, hÖ thèng m¹ng internet víi néi dung PhËt gi¸o ®· cã nh−ng ch−a phong phó, ®a d¹ng. 3.2.2. Ho¹t ®éng gi¸o dôc T¨ng Ni Trªn c¬ së tiÕp tôc c¸c m« h×nh ®μo t¹o ®· cã tr−íc 1981, GHPGVN ®· x©y dùng vμ hoμn chØnh hÖ thèng tr−êng PhËt häc trùc thuéc gi¸o héi víi c¬ cÊu tæ chøc hμnh chÝnh c¸c cÊp tõ trung −¬ng tíi ®Þa ph−¬ng. HÖ thèng c¸c tr−êng PhËt häc trùc thuéc GHPGVN ®−îc ph©n thμnh c¸c cÊp häc. Cao nhÊt lμ bËc ®¹i häc víi 4 Häc viÖn PhËt gi¸o. BËc ®μo t¹o thø hai lμ bËc C¬ b¶n PhËt häc. BËc ®μo t¹o thø ba, Trung cÊp PhËt häc. HÖ thèng tr−êng Trung cÊp PhËt häc chØ ®Õn nhiÖm kú IV míi ®−îc ®−îc kiÖn toμn. HiÖn Gi¸o héi cã 30 tr−êng Trung cÊp PhËt häc. BËc thø t− lμ S¬ cÊp. HÖ thèng tr−êng S¬ cÊp PhËt häc ®−îc h×nh 9
thμnh trong nhiÖm kú III. C¸c líp S¬ cÊp PhËt häc ®· ®−îc tæ chøc t¹i mét sè TØnh, Thμnh héi PhËt gi¸o. Ngoμi ra, GHPGVN còng ®· chó träng tíi c¸c khãa ®μo t¹o ®Æc biÖt cho hÖ ph¸i Nam t«ng Khmer. Cö T¨ng Ni ®i du häc n−íc ngoμi b¾t ®Çu trong nhiÖm kú II víi sè l−îng ngμy cμng t¨ng qua c¸c nhiÖm kú. Trong nh÷ng n¨m qua GHPGVN võa tõng b−íc kiÖn toμn c¬ cÊu c¸c Häc viÖn, nhμ tr−êng vÓ c¶ nh©n sù vμ gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y, võa më réng ph¹m vi ®μo t¹o c¶ trong vμ ngoμi n−íc nªn ®· t¹o ®−îc mét nÒ nÕp gi¸o dôc tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. ChÊt l−îng ®μo t¹o c¶ ®Çu vμo vμ ®Çu ra còng ®−îc tõng b−íc c¶i thiÖn, ph¶n ¸nh b»ng ®iÓm chuÈn tuyÓn sinh vμ tû lÖ tèt nghiÖp kh¸, giái khi ra tr−êng… Tuy vËy thùc tÕ vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i kh¾c phôc. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i cña gi¸o dôc PhËt gi¸o hiÖn nay cã: Thø nhÊt, thiÕu ®éi ngò gi¶ng s− chuyªn nghiÖp, ®−îc ®μo t¹o ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y s− ph¹m. Thø hai, gi¸o tr×nh ch−a thèng nhÊt trªn toμn quèc. Thø ba lμ “c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn gi¶ng d¹y tuy ®· ®¶m b¶o ®−îc nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu song vÉn ®¬n thuÇn ch−a phong phó. VÒ ch−¬ng tr×nh häc tû träng vÒ thêi l−îng c¸c m«n häc ch−a c©n ®èi, c¸ch s¾p xÕp ch−a khoa häc. Gi¸o dôc thanh thiÕu niªn PhËt tö lμ mét nhiÖm vô quan träng cña gi¸o dôc PhËt gi¸o. HiÖn nay, gi¸o dôc thanh thiÕu niªn PhËt tö chØ ®−îc thÓ hiÖn trong hÖ thèng gi¸o dôc G§PT. HÖ thèng gi¸o dôc G§PT lμ gi¸o dôc ®øc dôc trÝ dôc. Ch−¬ng tr×nh häc tËp cña c¸c em kh«ng chØ cã lý thuyÕt mμ cßn bao gåm c¶ phÇn thùc hμnh gióp c¸c em cã sù hiÓu biÕt toμn diÖn. 3.3. Ho¹t ®éng tõ thiÖn x· héi 3.3.1. C¸c tæ chøc ho¹t ®éng tõ thiÖn Ho¹t ®éng tõ thiÖn x· héi lμ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng PhËt sù lín cã t¸c ®éng vμ ¶nh h−ëng s©u réng trong ®êi sèng x· héi. Trong nh÷ng n¨m qua, BTS GHPG c¸c tØnh, thμnh ®· chó träng ch¨m lo x©y dùng c¸c c¬ së tõ thiÖn x· héi nh− hÖ thèng c¸c TuÖ TÜnh §−êng, C« Nhi ViÖn, nhμ d−ìng l·o, c¸c c¬ së d¹y nghÒ, c¸c líp mÉu gi¸o t×nh th−¬ng... 3.3.1.1. HÖ thèng TuÖ TÜnh §−êng : HiÖn toμn quèc cã 126 TuÖ TÜnh ®−êng, 115 phßng thuèc chÈn trÞ y häc ®· kh¸m, ch÷a bÖnh vμ ph¸t thuèc. 3.3.1.2. C« Nhi viÖn: HiÖn trªn toμn quèc cã 36 c¬ së nu«i d¹y trÎ mÉu gi¸o b¸n tró, nhμ nu«i trÎ må c«i, khuyÕt tËt víi trªn 20.000 em. 3.3.1.3. Nhµ d−ìng l∙o: HiÖn toμn quèc cã trªn 20 c¬ së nhμ d−ìng l·o, nu«i d−ìng trªn 1.000 cô giμ. Mét sè chïa tuy kh«ng thμnh lËp nhμ d−ìng l·o nh−ng vÉn ®ãn nhËn, ch¨m sãc c¸c cô giμ cã nhu cÇu n−¬ng th©n cöa PhËt. 3.3.1.4. C¬ së d¹y nghÒ: HiÖn cã kho¶ng 10 tr−êng d¹y nghÒ trªn toμn quèc gåm c¸c nghÒ may, ®iÖn gia dông, tin häc, söa xe, c¾t tãc… 3.3.1.5. C¸c líp mÉu gi¸o, líp häc t×nh th−¬ng: C¶ n−íc hiÖn cã trªn 1.000 líp häc t×nh th−¬ng víi trªn 20 000 em. Tuy nhiªn, lùc l−îng gi¸o viªn chuyªn m«n do T¨ng Ni, PhËt tö ®¶m tr¸ch cßn h¹n chÕ. Ban Tõ thiÖn X· héi Trung −¬ng GHPGVN ®· tæ chøc khãa båi d−ìng nu«i d¹y trÎ cho 92 T¨ng Ni, phËt tö häc viªn. 3.3.1.6. Trung t©m t− vÊn, nu«i d−ìng ng−êi nhiÔm HIV/AIDS Víi tinh thÇn nhËp thÕ, PhËt gi¸o tham gia gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò x· héi. Gãp phÇn cïng toμn nh©n lo¹i ng¨n chÆn bÖnh dÞch thÕ kû HIV/AIDS vμ xoa dÞu nçi ®au cña nh÷ng ng−êi kh«ng may bÞ nhiÔm c¨n bÖnh thÕ kû nμy, PGVN thμnh lËp nhiÒu c¬ së nu«i ng−êi nhiÔm HIV/AIDS còng nh− thμnh lËp c¸c trung t©m t− vÊn HIV/AIDS. 3.3.1.7. C©u l¹c bé d−ìng sinh C©u l¹c bé d−ìng sinh lμ mét tæ chøc trong hÖ thèng c¬ së tõ thiÖn x· héi cña chïa Kú Quang II. §èi t−îng tham gia sinh ho¹t lμ nh÷ng ng−êi cã hoμn c¶nh khã kh¨n c¬ nhì, ng−êi ®ang cai nghiÖn, chÞ em lÇm lì, anh chÞ em m·n h¹n tï, anh chÞ em cã HIV/AIDS. 10
3.3.1.8. Trung t©m nu«i d−ìng, ch¨m sãc ng−êi nhiÔm chÊt ®éc mÇu da cam §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· cã nh÷ng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi nh÷ng ng−êi bÞ nhiÔm chÊt ®éc mÇu da cam song, ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch cßn h¹n hÑp nªn ch−a thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi yªu cÇu cuéc sèng cña hä. §ãng gãp søc m×nh g¸nh v¸c c«ng viÖc x· héi cïng Nhμ n−íc, nhiÒu trung t©m tõ thiÖn t¹i c¸c chïa PhËt gi¸o ®· nhËn nu«i d−ìng, ch¨m sãc c¸c ®èi t−îng nμy. 3.3.2. C¸c ho¹t ®éng cøu trî kh¸c B»ng tinh thÇn tõ bi cøu khæ cña ®¹o PhËt, BTS c¸c TØnh, Thμnh héi PhËt gi¸o vμ T¨ng Ni PhËt tö c¸c n−íc d−íi sù chØ ®¹o cña Gi¸o héi ®· nç lùc vËn ®éng tμi chÝnh, vËt phÈm cøu trî ®ång bμo bÞ thiªn tai, ñng hé x©y dùng nhμ t×nh nghÜa, ñng hé nu«i d−ìng bμ mÑ ViÖt Nam anh hïng, trî cÊp häc bæng cho häc sinh, sinh viªn nghÌo hiÕu häc, x©y dùng ®−êng x¸, b¾c cÇu; h−ëng øng c¸c phong trμo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa nh− më tr−êng häc, x©y dùng nhμ t×nh nghÜa, ñng hé c¸c chiÕn sÜ biªn phßng, h¶i ®¶o, th¨m hái vμ ®éng viªn hç trî c¸c th−¬ng binh, bÖnh binh, bÖnh nh©n nghÌo khã t¹i c¸c bÖnh viÖn, tr¹i phong, tr¹i t©m thÇn, nhμ d−ìng l·o, ñng hé quü b¶o thä, trî cÊp häc bæng cho c¸c häc sinh, sinh viªn nghÌo hiÕu häc… 3.4. Ho¹t ®éng h−íng dÉn phËt tö 3.4.1. Ho¹t ®éng h−íng dÉn C− sÜ PhËt tö Ho¹t ®éng h−íng dÉn C− sÜ PhËt tö ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c héi ®oμn phËt tö nh− Héi quy, Khu«ng héi, ®¹o trμng… 3.4.1.1. Héi quy Héi quy cã t¹i hÇu hÕt c¸c chïa hiÖn nay, víi kho¶ng vμi tr¨m ng−êi. Héi quy ®−îc chia ra thμnh tõng tæ theo tªn gäi c¸c kinh tông nh− tæ Ph¸p Hoa, D−îc S−, Di §μ... Thμnh viªn tham gia héi quy hiÖn nay chñ yÕu vÉn lμ n÷ giíi. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña héi quy lμ tông kinh trªn chïa vμo c¸c ngμy cè ®Þnh hμng tuÇn hoÆc hμng th¸ng tuú theo tõng héi quy. C¸c thμnh viªn héi quy cßn tham gia c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh− tham gia c¸c kho¸ lÔ, th¨m hái nhau khi ®au èm, gióp ®ì c¸c thμnh viªn trong tæ khi gia ®×nh cã viÖc nh− tang gia, ng−êi èm nÆng cÇn héi cóng lÔ cÇu an, tæ chøc hμnh h−¬ng c¸c chïa dÞp ®Çu xu©n, nghe gi¶ng kinh... 3.4.1.2. Khu«n héi Mçi Khu«n héi gåm mét sè tÝn ®å PhËt gi¸o t¹i mét vïng nμo ®ã, cïng ®i lÔ t¹i cïng mét ng«i chïa. Tæ chøc Khu«n héi hiÖn vÉn ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ t¹i miÒn Trung. C¬ së ho¹t ®éng cña Khu«n héi lμ NiÖm PhËt ®−êng. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña Khu«n héi lμ nh÷ng ho¹t ®éng phôc vô c¸c nghi lÔ cña nhμ chïa. Khu«n héi sÏ trùc thuéc mét chïa nhÊt ®Þnh. Ngoμi ra, Khu«n héi còng cã nh÷ng ho¹t ®éng quan t©m tíi ®êi sèng vËt chÊt vμ tinh thÇn cña c¸c thμnh viªn trong Khu«n nh− th¨m hái, gióp ®ì khi c¸c thμnh viªn cã chuyÖn èm ®au, hiÕu, hØ… Mét c«ng viÖc quan träng cña Khu«n héi lμ ®iÒu hμnh, l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña tæ chøc G§PT. 3.4.1.3. §¹o trµng Néi dung sinh ho¹t cña ®¹o trμng tïy thuéc vμo ng−êi ®øng ®Çu ®¹o trμng. T¹i c¸c ®¹o trμng cã truyÒn gi¶ng ph¸p, tu thiÒn, quy y. C¸c phËt tö thuéc ®¹o trμng tham dù vμo c¸c ho¹t ®éng nghi lÔ cña s− ®øng ®Çu ®¹o trμng. C¬ së cña ®¹o trμng cã thÓ t¹i chïa còng cã thÓ t¹i nhμ riªng cña mét phËt tö. Ngμy sinh ho¹t cña ®¹o trμng tïy thuéc vμo sù thèng nhÊt cña c¸c phËt tö trùc thuéc ®¹o trμng hoÆc ng−êi s¸ng lËp ®¹o trμng ®ã. 3.4.2. H−íng dÉn sinh ho¹t gia ®×nh phËt tö G§PT lμ mét tæ chøc cña thanh thiÕu niªn, nhi ®ång phËt tö hay thuéc con em c¸c G§PT. N¨m 1981, GHPGVN thèng nhÊt trªn toμn quèc, x©y dùng tæ chøc ë cÊp c¬ së, thμnh lËp BTS PhËt gi¸o ë c¸c tØnh, thμnh vÊn ®Ò kh«i phôc l¹i sinh ho¹t cña G§PT ®· ®−îc ®Æt ra. §Õn ®¹i héi III, vÊn ®Ò G§PT míi ®−îc chÝnh thøc ®Æt ra vμ sau nμy th«ng b¹ch 445 ngμy 21 th¸ng 7 n¨m 1995 cña H§TS trung −¬ng GHPGVN cô thÕ ho¸ tinh thÇn cña ®¹i héi III vÒ G§PT. Quy ®Þnh vÒ tæ chøc G§PT ®· ®−îc ghi trong HiÕn ch−¬ng PhËt gi¸o. HÖ thèng tæ chøc cña G§PT ViÖt Nam hiÖn nay tõ cÊp Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. G§PT hiÖn nay ®· ®−îc phôc håi trªn ®Þa 11
bμn kh¸ réng, tËp trung kho¶ng 21 tØnh, thμnh phè trùc thuéc Trung −¬ng, chiÕm kho¶ng 34,4% ®Þa bμn c¶ n−íc chñ yÕu t¹i c¸c tØnh miÒn Trung, Nam, T©y nguyªn. Bªn c¹nh hÖ thèng G§PT ho¹t ®éng hîp ph¸p cã ®¨ng ký ho¹t ®éng víi Gi¸o héi lμ mét sè G§PT ho¹t ®éng kh«ng ®¨ng ký víi Gi¸o héi. Ho¹t ®éng cña nh÷ng ®¬n vÞ G§PT kh«ng ®¨ng ký sinh ho¹t víi Gi¸o héi g©y nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p cho sinh ho¹t G§PT nãi riªng vμ PGVN nãi chung. Bé phËn nh÷ng ®¬n vÞ G§PT nμy th−êng xuyªn cã mèi liªn hÖ vμ ®−îc sù ñng hé cña c¸c G§PT t¹i h¶i ngo¹i nªn rÊt ph¸t triÓn vμ t¹o nªn nhiÒu vÊn ®Ò Gi¸o héi vμ Nhμ n−íc cÇn quan t©m gi¶i quyÕt. 3.5. TiÓu kÕt ch−¬ng 3 C¸c ho¹t ®éng PhËt sù ®· thÓ hiÖn sù tr−ëng thμnh cña GHPGVN, ®ång thêi, nh÷ng ho¹t ®éng nμy còng ®· thÓ hiÖn sù nç lùc kh«ng ngõng cña c¸c Ban, ngμnh, ViÖn trùc thuéc Gi¸o héi. §©y lμ mét minh chøng cô thÓ cã tÝnh hîp lý trong c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, GHPGVN kÓ tõ khi thμnh lËp ®Õn nay ®· tõng b−íc ph¸t triÓn sù nghiÖp ho»ng d−¬ng chÝnh ph¸p. T− t−ëng PhËt gi¸o ngμy cμng ®i s©u vμo ®êi sèng t©m linh cña mäi tÇng líp nh©n d©n. GHPGVN ®· hßa nhËp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung thÕ giíi trong thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin, sö dông h÷u hiÖu c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng hiÖn ®¹i ®Ó ho»ng d−¬ng PGVN víi céng ®ång PhËt gi¸o thÕ giíi, víi phËt tö trong vμ ngoμi n−íc. Sù nghiÖp gi¸o dôc PhËt gi¸o tõng b−íc hoμn thiÖn cung cÊp cho GHPGVN ®éi ngò T¨ng Ni cã ®ñ tr×nh ®é, tri thøc phôc vô c«ng t¸c PhËt sù. §éi ngò T¨ng Ni lín m¹nh ®· gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho GHPGVN më réng ph¸t triÓn PhËt ph¸p trªn toμn quèc. C¸c ho¹t ®éng PhËt gi¸o còng thÓ hiÖn GHPGVN ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu t©m linh cña mét bé phËn quÇn chóng nh©n d©n. §iÒu nμy ®−îc ®Æc biÖt thÓ hiÖn ë ho¹t ®éng c¸c dÞch vô PhËt gi¸o. C¸c khãa lÔ ®· mang l¹i cho ng−êi tham dù sù an ®Þnh tinh thÇn. Tinh thÇn nhËp thÓ cña PhËt gi¸o ®· ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c h×nh thøc tõ thiÖn x· héi cña PhËt gi¸o. Th«ng qua c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng tõ thiÖn, GHPGVN ®· cã t¸c ®éng vμ ¶nh h−ëng s©u réng trong ®êi sèng x· héi. B»ng ho¹t ®éng nμy, GHPGVN ®· gãp phÇn cïng §¶ng vμ Nhμ n−íc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò bøc xóc trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®Êt n−íc cßn nhiÒu khã kh¨n hiÖn nay nh− nu«i trÎ må c«i, nu«i ng−êi nhiÔm HIV/AIDS, tuyªn truyÒn phßng chèng HIV/AIDS… 12
Ch−¬ng bèn Quan hÖ quèc tÕ cña GHPGVN vµ quan hÖ gi÷a GHPGVN víi Nhµ n−íc 4.1. quan hÖ giao l−u quèc tÕ cña GHPGVN 4.1.1. Quan hÖ cña GHPGVN víi mét sè tæ chøc PhËt gi¸o quèc tÕ Giao l−u quèc tÕ næi bËt cña PGVN lμ giao l−u v× hßa b×nh. GHPGVN lμ thμnh viªn cña tæ chøc ABCP ra ®êi vμo n¨m 1970. Tæ chøc quèc tÕ kh¸c mμ PGVN tr−íc ®©y cã quan hÖ bang giao, nh−ng tõ khi GHPGVN thμnh lËp, GHPGVN kh«ng cßn duy tr× mèi quan hÖ nμy tæ chøc WFB. GHPGVN tham gia tæ chøc Ni giíi thÕ giíi. §©y lμ tæ chøc ho¹t ®éng nh»m kh¼ng ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷, t¹o c¬ héi cho n÷ giíi trong c¸c hÖ ph¸i PhËt gi¸o tu häc, ho¹t ®éng v× môc tiªu hßa b×nh vμ c«ng b»ng x· héi. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· chÊp thuËn cho GHPGVN ®¨ng cai tæ chøc Héi nghÞ Ni giíi thÕ giíi lÇn thø 11 t¹i ViÖt Nam vμo th¸ng 12 n¨m 2009. 4.1.2. GHPGVN tham gia ho¹t ®éng PhËt gi¸o quèc tÕ GHPGVN ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vμ vai trß cña m×nh trong céng PhËt gi¸o thÕ giíi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng giao l−u quèc tÕ. N¨m 2008, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®¨ng cai §ai lÔ Vesak Liªn Hîp Quèc. §¹i lÔ Vesak 2008 thÓ hiÖn 6 ý nghÜa: ý nghÜa t©m linh, ý nghÜa Gi¸o héi, ý nghÜa v¨n hãa, ý nghÜa häc thuËt, ý nghÜa chÝnh trÞ, ý nghÜa kinh tÕ. Thμnh c«ng cña §¹i lÔ Vesak lμ thμnh c«ng cña c¶ GHPGVN vμ cña Nhμ n−íc ViÖt Nam. GHPGVN lμ thμnh viªn cña Héi nghÞ Th−îng ®Ønh PhËt gi¸o thÕ giíi do HT Kyuse Kenshin Joh, T«ng chñ NiÖm PhËt t«ng NhËt B¶n s¸ng lËp n¨m 1998. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®ång ý cho phÐp GHPGVN ®¨ng cai tæ chøc héi nghÞ lÇn thø VI vμo n¨m 2010 t¹i 2 tØnh Qu¶ng Ninh vμ Ninh B×nh (ViÖt Nam). Ngoμi nh÷ng §¹i héi, Héi nghÞ GHPGVN tham dù víi t− c¸ch thμnh viªn nh− trªn, GHPGVN cßn tham dù nhiÒu §¹i héi, Héi nghÞ quèc tÕ kh¸c. PhÇn lín c¸c Héi nghÞ liªn quan tíi vÊn ®Ò hßa b×nh. 4.1.3. Quan hÖ gi÷a GHPGVN víi PhËt gi¸o c¸c n−íc PhËt gi¸o ®−îc du nhËp vμo ViÖt Nam tõ rÊt sím vμ tiÕp nhËn c¶ hai hÖ ph¸i B¾c t«ng vμ Nam t«ng. Víi tinh thÇn hßa b×nh, h÷u nghÞ, ®oμn kÕt víi c¸c n−íc PhËt gi¸o trªn thÕ giíi ®Ó hîp t¸c ho»ng d−¬ng chÝnh ph¸p vμ gãp phÇn x©y dùng, cñng cè nÒn hßa b×nh cho nh©n lo¹i, tõ khi thμnh lËp ®Õn nay, GHPGVN ®· cã mèi quan hÖ giao l−u quèc tÕ víi nhiÒu n−íc PhËt gi¸o nh−: Srilanca, Th¸i Lan, Myanmar, Campuchia, Lμo, Trung Quèc, Ên §é, M«ng Cæ, Ph¸p, §øc, NhËt B¶n, Hμn Quèc, Mü, Singapore, Indonesia… 4.2. quan hÖ gi÷a GHPGVN víi PGVN t¹i h¶i ngo¹i, nhãm m¹o x−ng GHPGVNTN vμ tæ chøc phËt gi¸o Lμng Mai 4.2.1. Quan hÖ gi÷a GHPGVN víi PGVN t¹i h¶i ngo¹i PGVN cã c¸c mèi quan hÖ c¸ nh©n hoÆc trong néi bé s¬n m«n, ph¸p ph¸i víi T¨ng Ni, PhËt tö ng−êi ViÖt Nam ®ang ®Þnh c− ë n−íc ngoμi tËp trung ë mét sè n−íc nh−: Mü, Canada, Ph¸p, óc… HiÖn cã hai trμo l−u PGVN ë n−íc ngoμi lμ nhãm PGVN v× d©n téc vμ ®èi lËp lμ nhãm PGVN chèng ph¸ c¸ch m¹ng vμ GHPGVN. Theo sè liÖu kh«ng chÝnh thøc tõ phÝa GHPGVN, hiÖn nay cã kho¶ng gÇn 500 T¨ng Ni ViÖt Nam víi h¬n 1 triÖu phËt tö ng−êi ViÖt Nam ®ang sinh ho¹t t¹i trªn 300 ng«i chïa ë hμng chôc quèc gia kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Thùc tÕ, ®¹i bé phËn T¨ng Ni, phËt tö ViÖt Nam sèng ë n−íc ngoμi kh«ng tham gia vμo c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ, cã th¸i ®é «n hßa vμ cã t×nh c¶m ®èi víi GHPGVN. GHPGVN ®· cè g¾ng ®¸p øng nhu cÇu truyÒn b¸ PhËt ph¸p cña kiÒu bμo b»ng c¸ch cö c¸c T¨ng Ni cã tr×nh ®é sang gi¶ng ph¸p t¹i c¸c n−íc theo yªu cÇu cña phËt tö. Bªn c¹nh ®ã cßn mét bé phËn T¨ng Ni, phËt tö cùc ®oan di c− ra sèng t¹i n−íc ngoμi. Sè T¨ng Ni nμy chñ yÕu ®−îc chia lμm 2 ph¸i. Mét do HT ThÝch T©m Ch©u ®øng ®Çu. Hai lμ ph¸i PhËt gi¸o Ên Quang. C¶ hai ph¸i nμy ®Òu cã nh÷ng ho¹t ®éng c©u kÕt víi c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ë n−íc ngoμi ®Ó chèng ph¸ sù nghiÖp c¸ch m¹ng ViÖt Nam vμ ph¸ ho¹i sù ®oμn kÕt trong GHPGVN. 13
4.2.2. Th¸i ®é cña GHPGVN ®èi víi nhãm m¹o x−ng GHPGVN TN GHPGVN TN thμnh lËp n¨m 1964 quy tô c¸c héi ®oμn, t«ng ph¸i PhËt gi¸o vÒ mét mèi. Sù ra ®êi cña tæ chøc GHPGVNTN lμ mét b−íc tiÕn lín cña PGVN trªn con ®−êng hiÖn ®¹i hãa PhËt gi¸o trong tinh thÇn nhËp thÕ. Khi thμnh lËp GHPGVN, mét sè t¨ng s− GHPGVNTN kh«ng ®øng trong hμng ngò l·nh ®¹o cña GHPGVN. §ã lμ HT ThÝch HuyÒn Quang, ViÖn phã ViÖn Hãa ®¹o GHPGVNTN, HT ThÝch Qu¶ng §é, Ch¸nh Th− ký ViÖn Hãa ®¹o GHPGVNTN. Nh÷ng ®èi t−îng nμy ®· cã hμnh vi chèng ®èi chÝnh quyÒn vμ GHPGVN. Lîi dông c¸i chÕt cña HT ThÝch §«n HËu, vμ lîi dông chÝnh s¸ch tù do tÝn ng−ìng, t«n gi¸o cña Nhμ n−íc ta, HT ThÝch HuyÒn Quang ®· cïng nhãm cùc ®oan ë Qu¶ng TrÞ vμ Thõa Thiªn HuÕ tù x−ng lμ ng−êi ®−îc HT ThÝch §«n HËu “Di chóc” trao “Ên tÝn” cho ®øng ®Çu vμ ®Ò nghÞ kh«i phôc ho¹t ®éng GHPGVNTN. B¾t ®Çu tõ ®ã, HT ThÝch HuyÒn Quang, HT ThÝch Qu¶ng §é cÇm ®Çu nhãm cùc ®oan lîi dông danh nghÜa PhËt gi¸o ®ßi kh«i phôc l¹i GHPGVNTN, cã nhiÒu hμnh ®éng chèng ph¸ GHPGVN vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam. GHPGVN kiªn quyÕt ph¶n ®èi c¸c ho¹t ®éng ®ßi kh«i phôc GHPGVNTN cña mét sè thμnh viªn thuéc Gi¸o héi nμy. PhËt gi¸o ViÖt Nam coi ®©y lμ mét sù m¹o x−ng lμm chia rÏ ®oμn kÕt PhËt gi¸o toμn quèc. Quan ®iÓm cña GHPGVN rÊt râ rμng: kÓ tõ khi thμnh lËp vμo th¸ng 11 n¨m 1981, GHPGVN lμ tæ chøc PhËt gi¸o hîp ph¸p duy nhÊt ®¹i diÖn cho PhËt gi¸o ViÖt Nam ®èi víi c¸c ho¹t ®éng PhËt sù trong vμ ngoμi n−íc. 4.2.3. GHPGVN vµ tæ chøc PhËt gi¸o Lµng Mai 4.2.3.1. Lµng Mai vµ thiÒn s− ThÝch NhÊt H¹nh Lμng Mai lμ mét ®Þa danh n»m ë phÝa T©y Nam n−íc Ph¸p, t¹i ®©y h×nh thμnh mét trung t©m PhËt gi¸o Lμng Mai. §øng ®Çu lμ thiÒn s− ThÝch NhÊt H¹nh. ThiÒn s− ThÝch NhÊt H¹nh sinh n¨m 1926 t¹i Thõa Thiªn HuÕ, tôc danh lμ NguyÔn Xu©n B¶o. N¨m 16 tuæi, «ng xuÊt gia tu häc t¹i chïa Tõ HiÕu, thä gi¸o víi thiÒn s− Thanh Quý Ch©n ThËt, ®−îc trao kh¶ Ên vμo n¨m 1966, chÝnh thøc trë thμnh thiÒn s− ®êi thø 8 dßng LiÔu Qu¸n, ®êi 42 dßng L©m TÕ. ¤ng lμ t¸c gi¶ cña nhiÒu cuèn s¸ch PhËt gi¸o næi tiÕng nh− ViÖt Nam PhËt gi¸o sö luËn víi bót danh NguyÔn Lang. 4.2.3.2. Mèi quan hÖ gi÷a GHPGVN vµ tæ chøc PhËt gi¸o Lµng Mai Tr−íc 1995, GHPGVN kh«ng cã mèi quan hÖ chÝnh thøc víi tæ chøc t¨ng th©n Lμng Mai cña HT ThÝch NhÊt H¹nh. Quan hÖ chÝnh thøc cña GHPGVN víi tæ chøc PhËt gi¸o Lμng Mai b¾t ®Çu tõ n¨m 2005 thÓ hiÖn b»ng lêi mêi vÒ th¨m ®Êt n−íc cña GHPGVN ®èi víi HT NhÊt H¹nh sau 30 n¨m xa c¸ch. HT vμ c¸c thμnh viªn ®· ®i tõ B¾c tíi Nam, th¨m c¸c c¬ së thê tù cña PGVN, th¨m c¸c di tÝch lÞch sö, gÆp gì c¸c chøc s¾c, gi¸o phÈm cao cÊp cña GHPGVN, ®−îc L·nh ®¹o §¶ng vμ Nhμ n−íc tiÕp th©n mËt. C¸c ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt thuÇn tóy t«n gi¸o cña HT vμ T¨ng ®oμn Lμng ®· ®−îc ®¸nh gi¸ cao. Hai lÇn vÒ n−íc tiÕp theo cña HT ThÝch NhÊt H¹nh vμo n¨m 2007 vμ 2008 (tham dù Vesak). Trong hai lÇn vÒ n−íc nμy, HT ®· tæ chøc nhiÒu khãa tu tËp, gÆp gì tÝn ®å PhËt tö c¶ n−íc. Tuy nhiªn, HT ®· cã nh÷ng biÓu hiÖn thiÕu t«n träng ®èi víi GHPGVN, tá th¸i ®é khuyÕch tr−¬ng, qu¶ng b¸ h×nh ¶nh Lμng Mai vμ ph¸p m«n tu tËp. Th¸i ®é cña HT ®· kh«ng nhËn ®−îc sù ñng hé cña c¸c cÊp Gi¸o héi t¹i ®Þa ph−¬ng. M©u thuÉn gi÷a T¨ng th©n Lμng Mai vμ GHPGVN h×nh thμnh. Nh÷ng lÇn vÒ n−íc cña HT ThÝch NhÊt H¹nh cho thÊy GHPGVN cã tinh thÇn t«n träng T¨ng ®oμn Lμng Mai vμ tÝch cùc gióp ®ì T¨ng ®oμn Lμng Mai tæ chøc c¸c ho¹t ®éng t«n gi¸o t¹i ViÖt Nam. Ng−îc l¹i, T¨ng ®oμn Lμng Mai ®· ngμy cμng thÓ hiÖn sù thiÕu t«n träng ®èi víi GHPG VN. 4.3. Quan hÖ gi÷a GHPGVN vμ Nhμ n−íc 4.3.1. Quan hÖ gi÷a GHPGVN víi mét sè tæ chøc Nhµ n−íc Mèi quan hÖ gi÷a GHPGVN vμ Nhμ n−íc ®−îc thÓ hiÖn qua sù tham gia cña GHPGVN vμ c¸c thμnh viªn thuéc GHPGVN vμo c¸c tæ chøc, héi ®oμn cña Nhμ n−íc, tr−íc hÕt lμ tæ chøc MTTQ. GHPGVN ngay tõ khi thμnh lËp ®· lμ thμnh viªn MTTQ VN víi t− c¸ch lμ mét tæ chøc x· héi. C¸c c¸ nh©n cña GHPGVN tham gia MTTQ VN víi t− c¸ch c¸ nh©n tiªu biÓu cho c¸c t«n gi¸o. 14
Th«ng qua sù giíi thiÖu cña MTTQ VN c¸c chøc s¾c cña GHPGVN ®· øng cö ®¹i biÓu quèc héi, héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp. Ngoμi ra, GHPGVN cßn tham gia ho¹t ®éng víi tæ chøc Héi Liªn hiÖp Thanh niªn ViÖt Nam, Héi ch÷ thËp ®á ViÖt Nam. D−íi sù chØ ®¹o, h−íng dÉn cña MTTQ VN, BTS PhËt gi¸o c¸c cÊp tÝch cùc tham gia vμo c¸c ho¹t ®éng x· héi, næi bËt nhÊt lμ c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn. §iÓn h×nh lμ ho¹t ®éng phßng chèng HIV/AIDS. 4.3.2. Mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc vµ GHPGVN 4.3.2.1. Mét sè v¨n b¶n qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o vµ PhËt gi¸o Quan hÖ Nhμ n−íc vμ GHPGVN ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c v¨n b¶n Nhμ n−íc vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o nãi chung vμ PhËt gi¸o nãi riªng. NghÞ quyÕt sè 24/NQ-TW ®¸nh dÊu mét b−íc chuyÓn biÓn nhËn thøc quan träng cña §¶ng vμ Nhμ n−íc trong nhËn thøc vÊn ®Ò t«n gi¸o. §Ó NghÞ quyÕt 24 thùc hiÖn ®−îc hiÖu qu¶, Ban BÝ th− T¦ §¶ng ®· ra chØ thÞ sè 06/CT –TW. Héi ®ång Bé tr−ëng ban hμnh NghÞ ®Þnh sè 69/H§BT vμ chØ thÞ sè 379/TTg. §iÒu 70 cña HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992 ghi râ quan ®iÓm cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ta ®èi víi t«n gi¸o vμ ho¹t ®éng t«n gi¸o. ChØ thÞ sè 37/CT-TW “vÒ c«ng t¸c t«n gi¸o trong t×nh h×nh míi” kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu thùc tiÔn. NghÞ quyÕt 25/NQ/TW tiÕp tôc hoμn thiÖn h¬n c«ng t¸c t«n gi¸o. Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, t«n gi¸o sè 21/2004/PL-UBTVQH11 quy ®Þnh vÒ c¸c ho¹t ®éng tÝn ng−ìng, t«n gi¸o lμ mét b−íc tiÕn lín trong hμnh lang ph¸p lý t«n gi¸o. TiÕp sau ®ã, ChÝnh phñ ®· ban hμnh NghÞ ®Þnh sè 22/2005/N§-CP h−íng dÉn thi hμnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh TÝn ng−ìng, t«n gi¸o. §¶ng vμ Nhμ n−íc còng ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng cho PGVN. ChØ thÞ sè 21/CT-TW “vÒ §¹i ®oμn kÕt PhËt gi¸o” ®· gióp cho GHPGVN vμ c¸c hÖ ph¸i PhËt gi¸o trong n−íc t¨ng c−êng ®oμn kÕt, thèng nhÊt PhËt gi¸o phï hîp víi gi¸o lý ®¹o PhËt vμ chÝnh s¸ch §¹i ®oμn kÕt d©n téc, ®oμn kÕt t«n gi¸o cña Nhμ n−íc. ChØ thÞ 21 ®· ®em l¹i niÒm phÊn khëi, yªn t©m vμ tin t−ëng vμo ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng trong ®a sè T¨ng Ni. 4.3.2.2. Quan hÖ Nhµ n−íc vµ GHPGVN ®èi víi c¸c ho¹t ®éng PhËt gi¸o Quan hÖ gi÷a GHPGVN vμ Nhμ n−íc ®−îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn. C¸c cÊp Gi¸o héi th−êng xuyªn cã sù liªn hÖ chÆt chÏ víi chÝnh quyÒn ®Ó phæ biÕn vμ h−íng dÉn thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ Nhμ n−íc cho quÇn chóng, phËt tö. Ho¹t ®éng PhËt ph¸p nhËn ®−îc sù ñng hé tÝch cùc cña chÝnh quyÒn c¬ së. Qua 28 n¨m ho¹t ®éng, GHPGVN ®· g¾n bã víi chÝnh quyÒn vμ lu«n ph¸t huy ®−îc tinh thÇn ®oμn kÕt, g¾n bã PhËt gi¸o víi d©n téc, ®ãng gãp vμo sù nghiÖp x©y dùng vμ b¶o vÖ ®Êt n−íc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. Nhμ n−íc cïng víi GHPGVN gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc PhËt gi¸o. §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· cã chñ tr−¬ng râ rμng trong quan ®iÓm ®èi víi GHPGVN vμ nhãm m¹o x−ng GHPGVNTN. Th«ng b¸o 21 cña Ban bÝ th− kh¼ng ®Þnh: “Kh«ng cho phôc ho¹t GHPGVNTN vμ gióp GHPGVN ph¸t triÓn v÷ng m¹nh vÒ mäi mÆt”. Th«ng b¸o sè 163/TB-VPCP ®· nªu quan ®iÓm: kh«ng thõa nhËn c¸c “Ban ®¹i diÖn GHPGVNTN”, kh«ng cho phÐp phôc håi tæ chøc GHPGVNTN vμ c¸c tæ chøc do c¸c nh©n vËt chèng ®èi lËp ra. Kh¼ng ®Þnh, GHPGVN lμ tæ chøc thèng nhÊt, hîp ph¸p duy nhÊt ®¹i diÖn cho T¨ng Ni, phËt tö ViÖt Nam trong vμ ngoμi n−íc. Víi vÊn ®Ò G§PT, ngay tõ khi G§PT cã dÊu hiÖu kh«i phôc ho¹t ®éng, §¶ng vμ Nhμ n−íc ®· th«ng qua c¸c c¬ quan qu¶n lý t«n gi¸o cïng GHPGVN gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy. Th«ng b¸o sè 96/TB- BBT cho phÐp G§PT sinh ho¹t trong sù qu¶n lý cña GHPGVN. H−íng dÉn sè 36/HD-BDV vμ Th«ng b¸o sè 25/TB-BDV còng ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò nμy. Th«ng t− sè 01/TT-BTG lμ v¨n b¶n h−íng dÉn GHPGVN vÒ viÖc qu¶n lý tæ chøc G§PT ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng mét sè n¬i ch−a thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chñ tr−¬ng cña §¶ng vμ h−íng dÉn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng t¹o nªn mÆc c¶m gi÷a mét sè huynh tr−ëng t©m huyÕt víi chÝnh quyÒn. §¶ng vμ Nhμ n−íc còng ®· cã nh÷ng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m ph¸t triÓn ®¹o PhËt ViÖt Nam t¹i h¶i ngo¹i. Nhμ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó GHPGVN cö c¸c vÞ s− sang trô tr× hoÆc h−íng dÉn kiÒu bμo, phËt tö ng−êi ViÖt Nam ë n−íc ngoμi tu häc, sinh ho¹t vμ hμnh ®¹o theo ®óng chÝnh ph¸p (t¹i Ph¸p, Ucraina, Ba Lan, SÐc, óc… ). §ång thêi Nhμ n−íc còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó GHPGVN më réng quan hÖ PhËt gi¸o c¸c n−íc trªn thÕ giíi. 15
ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cho phÐp vμ cïng víi GHPGVN tæ chøc nhiÒu Héi nghÞ PhËt gi¸o mang tÇm quèc tÕ. Cã thÓ nãi, Nhμ n−íc ®· ®Æc biÖt quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn cho GHPGVN më réng c¸c mèi quan hÖ giao l−u quèc tÕ. §©y lμ sù thÓ hiÖn chÝnh s¸ch t«n träng t− do tÝn ng−ìng, t«n gi¸o cña Nhμ n−íc ta. 4.4. TiÓu kÕt ch−¬ng IV Quan hÖ giao l−u quèc tÕ cña GHPGVN thÓ hiÖn 4 néi dung chÝnh: ®Êu tranh v× hßa b×nh; v¨n hãa, gi¸o dôc, b¶o vÖ m«i tr−êng vμ tõ thiÖn x· héi; më réng quan hÖ hîp t¸c, häc hái; vμ t¨ng c−êng ph¸t triÓn quan hÖ víi phËt tö t¹i h¶i ngo¹i. Trong c¸c nhiÖm kú qua, Gi¸o héi ®· lμm tèt c«ng t¸c quèc tÕ ®Æc biÖt lμ ho¹t ®éng ®Êu tranh v× hßa b×nh vμ ho¹t ®éng phßng chèng HIV/AIDS. Nh÷ng ho¹t ®éng nμy ®· gióp cho GHPGVN ngμy cμng cñng cè ®Þa vÞ, vai trß cña m×nh víi c¸c tæ chøc PhËt gi¸o thÕ giíi. GHPGVN ®· göi th− mêi vμ ®ãn tiÕp träng thÓ tæ chøc PhËt gi¸o Lμng Mai. §©y lμ sù kiÖn thÓ hiÖn tinh thÇn tù do t«n gi¸o cña §¶ng vμ Nhμ n−íc. Nh÷ng hμnh vi vμ ho¹t ®éng thiÕu t«n träng GHPGVN trong nh÷ng lÇn vÒ th¨m sau vμo n¨m 2007 vμ 2008 cña HT ThÝch NhÊt H¹nh ®· ®Ó l¹i nh÷ng d− luËn thiÕu thiÖn c¶m vÒ tæ chøc nμy. §èi víi nhãm m¹o x−ng danh nghÜa GHPGVNTN ®Ó ph¸ ho¹i tinh thÇn ®oμn kÕt d©n téc, ®oμn kÕt t«n gi¸o, GHPGVN ®· cã th¸i ®é kiªn quyÕt ph¶n ®èi hμnh vi sai tr¸i, vi ph¹m ph¸p luËt Nhμ n−íc ViÖt Nam. GHPGVN ®· nhËn ®−îc sù ñng hé m¹nh mÏ cña §¶ng vμ Nhμ n−íc trong mäi ho¹t ®éng PhËt ph¸p. Sù ñng hé vμ phèi hîp cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhμ n−íc gióp Gi¸o héi ngμy cμng v÷ng m¹nh. Ngay tõ khi thμnh lËp, GHPGVN ®· cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi cña nhμ n−íc. Sù gãp mÆt cña c¸c chøc s¾c PhËt gi¸o trong c¸c tæ chøc nμy lμ sù thÓ hiÖn tinh thÇn tù do t«n gi¸o cña §¶ng vμ Nhμ n−íc ViÖt Nam. Tham dù vμo c¸c c«ng t¸c nμy, PhËt gi¸o ViÖt Nam tiÕn b−íc trªn con ®−êng nhËp thÕ, ®−a tiÕng nãi PhËt gi¸o vμo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi. 16
KÕt luËn 1. Thèng nhÊt c¸c tæ chøc PGVN n¨m 1981 kh«ng ph¶i lμ lÇn thèng nhÊt PhËt gi¸o ®Çu tiªn trong lÞch sö PGVN, tuy nhiªn ®©y lμ lÇn thèng nhÊt trän vÑn ®Çu tiªn trªn ph¹m vi toμn quèc. Sù ra ®êi cña tæ chøc GHPGVN lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Sù kiÖn 9 hÖ ph¸i PhËt gi¸o trªn toμn quèc ®· ®¸p øng nguyÖn väng thèng nhÊt PhËt gi¸o cña ch− T¨ng Ni vμ phËt tö toμn quèc. Tõ ®©y kh«ng ph©n biÖt ph¸p ph¸i, mäi tÝn ®å PGVN cã tªn gäi chung lμ phËt tö ViÖt Nam. GHPGVN ngμy nay lμ mét tæ chøc thèng nhÊt søc m¹nh cña PhËt gi¸o toμn quèc víi nhiÒu dßng ph¸i kh¸c nhau. 2. HÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc cña GHPGVN lμ mét hÖ thèng hoμn chØnh tõ T¦ tíi ®Þa ph−¬ng gåm: CÊp T¦ ®−îc ®iÒu hμnh bëi : H§CM vμ H§TS. CÊp ®Þa ph−¬ng cã BTS tØnh, thμnh héi, Ban ®¹i diÖn quËn, huyÖn, thÞ x· vμ ®¹i diÖn ph−êng, x·. KÓ tõ khi thμnh lËp, c¬ cÊu tæ chøc GHPGVN ngμy cμng ®−îc cñng cè vμ hoμn thiÖn thÓ hiÖn qua sù gia t¨ng c¸c Ban, Ngμnh, ViÖn trùc thuéc H§TS còng nh− sù gia t¨ng sè l−îng thμnh viªn H§TS, Ban th−êng trùc H§TS, BTS TØnh, Thμnh héi PhËt gi¸o… C¸c Ban, ngμnh vμ c¸c cÊp kh¸c nhau cña Gi¸o héi ®· cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong mäi ho¹t ®éng. Nhê sù hoμn thiÖn tõng b−íc vÒ tæ chøc hμnh chÝnh, c¸c ho¹t ®éng cña Gi¸o héi ngμy cμng b¸m s¸t thùc tiÔn vμ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña PGVN. 3. Víi sù ®iÒu hμnh cña H§TS, c¸c Ban, Ngμnh, ViÖn trùc thuéc vμ hÖ thèng BTS c¸c cÊp, c¸c ho¹t ®éng PhËt ph¸p ®Òu ®−îc thùc hiÖn ®óng theo ph−¬ng ch©m Gi¸o héi ®· ®Ò ra. Ban T¨ng sù ®· nç lùc kh«ng ngõng ®Ó hoμn thiÖn c«ng viÖc thèng kª sè l−îng T¨ng Ni, tù viÖn vμ tõng b−íc thèng kª sè tÝn ®å quy y trªn toμn quèc. Nh×n chung, c«ng t¸c qu¶n lý T¨ng Ni xuÊt gia, ph©n bæ trô tr×, tæ chøc c¸c khãa an c− kiÕt h¹… ®· ®−îc thùc hiÖn tèt nh−ng vÉn cßn nh÷ng khiÕm khuyÕt. HiÖn nhiÒu chïa t¹i vïng s©u,vïng xa ch−a cã trô tr×. §μo t¹o trô tr× ®· ®−îc quan t©m nh−ng ch−a ®ñ cÇn cã c¸c ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o dμi h¹n. * Ho¹t ®éng ho»ng d−¬ng ®¹o ph¸p cña Ban Ho»ng ph¸p ®· hoμn thμnh c«ng t¸c thuyÕt gi¶ng gi¸o lý cho T¨ng Ni, phËt tö. Gi¸o héi ®· x©y dùng ®−îc ®éi ngò gi¶ng s− cã tr×nh ®é. Phæ biÕn PhËt ph¸p trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng hiÖn ®¹i còng ®· ®−îc chó träng. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè h¹n chÕ: Tr−íc tiªn lμ vÊn ®Ò ph©n bè gi¶ng s− ®Õn thuyÕt gi¶ng t¹i vïng s©u, vïng xa. Thø hai, viÖc dÞch vμ xuÊt b¶n Ên phÈm giíi thiÖu PGVN ra tiÕng Anh nh»m truyÒn b¸ PGVN ra n−íc ngoμi cßn h¹n chÕ. Thø ba, hÖ thèng website cña PGVN cÇn më réng vμ nªn sö dông nhiÒu ng«n ng÷. * Ho¹t ®éng nghi lÔ dμnh cho tÝn ®å ngμy cμng ph¸t triÓn. Phæ biÕn lμ c¸c khãa lÔ cÇu an, cóng sao gi¶i h¹n, cÇu siªu, b¸n kho¸n, ch¹y ®μn… Nh÷ng khãa lÔ nμy ®· phÇn nμo ®¸p øng ®−îc nhu cÇu t©m linh cña mét bé phËn quÇn chóng nh©n d©n. * Ho¹t ®éng gi¸o dôc lμ sù nèi tiÕp truyÒn thèng gi¸o dôc PhËt gi¸o. Ph−¬ng ch©m gi¸o dôc PhËt gi¸o cña GHPGVN lμ §¹o ph¸p - D©n téc - CNXH. HiÖn trªn toμn quèc cã 4 Häc viÖn PhËt gi¸o trong ®ã cã 1 Häc viÖn PhËt gi¸o Nam t«ng vμ 30 tr−êng Trung cÊp PhËt häc. Gi¸o dôc PhËt gi¸o còng cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nh− ®éi ngò gi¶ng s− ch−a chuyªn nghiÖp, gi¸o tr×nh ch−a thèng nhÊt trªn toμn quèc. Gi¸o dôc thanh thiÕu niªn phËt tö ®−îc thÓ hiÖn qua gi¸o dôc G§PTnh»m x©y dùng cho c¸c thanh thiÕu niªn phËt tö mét lèi sèng ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, h−íng ®Õn sù ph¸t triÓn toμn diÖn. * Ho¹t ®éng tõ thiÖn cña GHPGVN ®· gãp phÇn tham gia gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò x· héi nh− tuyªn truyÒn phßng chèng HIV, nu«i vμ ch¨m sãc ng−êi nhiÔm HIV, nu«i ng−êi nhiÔm chÊt ®éc mμu da cam, nu«i trÎ må c«i… vμ nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c nh− cøu trî ®ång bμo bÞ thiªn tai b·o lôt, kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ… C¸c ho¹t ®éng nμy cña PGVN ®· cã ¶nh h−ëng s©u réng ®Õn mäi tÇng líp nh©n d©n, mäi khÝa c¹nh cña ®êi sèng x· héi. 4. GHPGVN cã quan hÖ víi c¸c tæ chøc PhËt gi¸o thÕ giíi vμ tæ chøc PGVN t¹i h¶i ngo¹i trªn tinh thÇn b×nh ®¼ng, hßa hîp cïng x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®¹o ph¸p. * §¹i lÔ Vesak 2008 tæ chøc t¹i ViÖt Nam lμ c¬ héi lín ®Ó héi tô c¸c ®oμn PhËt gi¸o trªn thÕ giíi ®Õn ViÖt Nam. Nhê ®ã, phËt tö ViÖt Nam t¨ng thªm hiÓu biÕt vÒ PhËt gi¸o n¨m ch©u ®ång thêi còng gãp phÇn lμm t¨ng thªm hiÓu biÕt vÒ ViÖt Nam vμ PGVN cho c¸c T¨ng Ni phËt tö c¸c n−íc. GHPGVN chó träng ph¸t triÓn hÖ thèng PGVN t¹i h¶i ngo¹i vμ ®· cã nh÷ng nç lùc kh«ng ngõng ®¸p øng nhu cÇu t©m linh cña kiÒu bμo ViÖt Nam t¹i c¸c n−íc. * Quan hÖ hßa thuËn, cëi më gi÷a GHPGVN vμ tæ chøc T¨ng th©n Lμng Mai ®−îc ®¸nh dÊu b»ng chuyÕn trë vÒ ViÖt Nam n¨m 2005. LÇn vÒ th¨m ®Çu tiªn, quan hÖ gi÷a GHPGVN vμ T¨ng ®oμn Lμng Mai 17