Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kiến trúc: Khai thác giá trị nghệ thuật đền tháp Chămpa vào thiết kế kiến trúc các công trình công cộng

1<br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ XÂY D<br /> DỰNG<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC TP. HỒ CHÍ MINH<br /> ---------<br /> <br /> KIM GIA BẢO TÍN<br /> <br /> KHAI THÁC GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT Đ<br /> T ĐỀN<br /> THÁP CHĂMPA VÀO THIẾT KẾ KIẾN TRÚC<br /> N<br /> CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG CỘNG<br /> NG<br /> Chuyên ngành: Kiến Trúc<br /> Mã số: 60.58.01.02<br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KIẾN TRÚC<br /> N<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA H<br /> N<br /> HỌC:<br /> PGS TS. NGUYỄN QU<br /> N QUỐC THÔNG<br /> <br /> TP. HỒ CHÍ MINH – 2016<br /> <br /> 2<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Trong tiến trình phát triển của thời đại, các ngành nghề trong<br /> Xã hội như: Y tế, Giáo dục, Kiến trúc - Xây dựng, Dịch vụ đều phát<br /> triển. Vấn đề đặt ra là cơ sở hạ tầng cùng phát triển để phục vụ cho<br /> quá trình đó. Việt Nam đang trên đà hội nhập quốc tế, do đó mức độ<br /> đô thị hóa diễn ra ngày càng mạnh. Các đô thị, công trình kiến trúc<br /> công cộng hình thành ồ ạt và phát triển mạnh mẽ. Nếu không được<br /> định hướng rõ ràng và thiếu ý thức trong thiết kế thì vấn đề văn hóa<br /> truyền thống cũng như đặc điểm nhận diện kiến trúc truyền thống sẽ<br /> bị lãng quên và dần dần bị mai một đi.<br /> Kiến trúc cổ Việt Nam nói chung và Kiến trúc Chămpa truyền<br /> thống nói riêng, mang màu sắc riêng biệt của một nền văn hóa đa tộc<br /> người cùng tồn tại song song với bản sắc Việt. Do đó, việc định hình<br /> và khai thác giá trị văn hóa – Kiến trúc Chămpa truyền thống sẽ góp<br /> phần không nhỏ vào việc phát triển văn hóa Quốc gia Việt Nam trong<br /> tương lai. Đại hội Trung ương Đảng khóa VIII đã ban hành Nghị<br /> quyết số 05 về “...xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm<br /> đà bản sắc dân tộc”. Nên việc duy trì và phát triển văn hóa Chămpa<br /> nói chung và khai thác giá trị nghệ thuật kiến trúc đền tháp Chăm<br /> truyền thống nói riêng phù hợp với định hướng phát triển Việt Nam<br /> là một quốc gia đa dạng về văn hóa.<br /> Ngày nay, hầu hết các di sản kiến trúc đền tháp Chămpa đều<br /> đã khẳng định giá trị của mình trong tổng thể nền di sản kiến trúc<br /> Việt Nam. Trong đó, Thánh địa Mỹ Sơn được UNESCO công nhận<br /> <br /> 3<br /> là Di sản văn hóa thế giới vào năm 1999 là Quần thể di tích kiến trúc<br /> Chămpa có giá trị nghệ thuật vô cùng độc đáo đã được bảo tồn, trùng<br /> tu và khai thác. Xu hướng thiết kế các công trình kiến trúc đương đại<br /> xuất phát từ việc khai thác giá trị nghệ thuật, tạo hình kiến trúc Đền<br /> tháp Chămpa bắt đầu được định hình xây dựng và phát triển dọc theo<br /> các Tỉnh duyên hải miền Trung và các địa phương khác trong cả<br /> nước. Nhưng thật sự vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng của nó. Hy<br /> vọng với đề tài nghiên cứu của mình, Học viên có thể góp một phần<br /> sức lực nhỏ bé làm sống dậy làn sóng phục hưng nền kiến trúc<br /> Chămpa đã bị ngủ quên trăm năm dưới lớp bụi của thời gian, từ đó có<br /> thể khai thác triệt để những giá trị nghệ thuật tốt đẹp vốn có của nó.<br /> Ngoài ra, tiến trình Quốc tế hóa đã và đang thúc đẩy theo<br /> hướng hội nhập - văn hóa toàn cầu hòa chung dòng chảy cùng văn<br /> hóa quốc gia, vùng miền và từng dân tộc. Xã hội phát triển đòi hỏi<br /> còn người cần quay lại giá trị của quá khứ - nơi khởi nguồn của giá<br /> trị văn hóa vật chất và phi vật chất. Nó là cái nôi vững chắc để xây<br /> dựng và phát triển xã hội theo hướng bền vững. Vấn đề xác định rõ<br /> ràng các yếu tố văn hóa truyền thống bản địa để khẳng định giá trị<br /> hòa nhập nhưng không hòa tan là yêú tố quan trọng khẳng định<br /> thương hiệu cá nhân, bản sắc quốc gia trên trường quốc tế. Di sản<br /> kiến trúc là một phần của di sản văn hóa quốc gia, việc nghiên cứu và<br /> khai thác các giá trị nghệ thuật truyền thống ứng dụng vào thiết kế sẽ<br /> góp phần phát triển nền kiến trúc nước Nhà trong tiến trình hội nhập.<br /> Qua tìm hiểu, bản thân Học viên nhận thấy có rất nhiều công<br /> trình nghiên cứu về Chămpa trước đây của các học giả, Nhà nghiên<br /> <br /> 4<br /> <br /> 21<br /> <br /> cứu tiền bối, như : GS Ts Phan Xuân Biên, PGS Cao Xuân Hổ, PGS<br /> <br /> kiêng cữ, người dân thường không ai được lên viếng thăm trừ khi có<br /> <br /> Ts Phan An, GS Ts Kts Hoàng Đạo Kính cùng một vài học giả khác<br /> <br /> dịp tham gia cúng tế. Tuy nhiên, ngày nay đền tháp Chăm không còn<br /> <br /> mà Học viên không tiện đề cập ở đây... Nhìn chung nội dung nghiên<br /> <br /> là nơi thờ phượng tín ngưỡng, là cơ sở tôn giáo, tế lễ của chính người<br /> <br /> cứu đều chú trọng vào lịch sử, văn hóa, tôn giáo, điều khắc, bảo tồn<br /> <br /> dân Chăm mà biến thành nơi du lịch cho khách thăm quan. Để kinh<br /> <br /> và khảo cổ. Vì vậy việc lựa chọn đề tài nghiên cứu sâu về kiến trúc<br /> <br /> doanh, cơ quan quản lý văn hóa cho xây dựng những công trình mới<br /> <br /> của Học viên là cần thiết với mong muốn khai thác giá trị nghệ thuật<br /> <br /> như cửa hàng, nhà ở để phục vụ du lịch trong khu di tích Tháp. Điều<br /> <br /> đền tháp Chămpa vào thiết kế các công trình công cộng tại Đà Nẵng<br /> <br /> này đã phá vỡ cảnh quan kiến trúc cổ và ảnh hưởng không tốt đến<br /> <br /> – Một hướng phát triển kiến trúc Đà Nẵng hiện đại và có đặc trưng.<br /> <br /> việc thờ cúng tôn giáo của dân tộc Chăm trong khu di tích này. Về<br /> <br /> Với lý do vừa đề cập ở trên, học viên quyết định lựa chọn vấn<br /> <br /> vấn đề này, theo chúng tôi Nhà nước muốn khai thác, kinh doanh thì<br /> <br /> đề: “Khai thác các giá trị nghệ thuật đền tháp Chămpa vào thiết kế<br /> <br /> phải có sự thỏa thuận với chức sắc và người dân Chăm, nhưng phải<br /> <br /> kiến trúc các công trình công cộng” làm đề tài luận văn thạc sĩ Kiến<br /> <br /> ưu tiên bảo đảm cho việc bảo tồn các nghi lễ thờ cúng Tháp. Không<br /> <br /> trúc của mình.<br /> <br /> xâm phạm nơi thờ tự của người Chăm làm cản trở và hạn chế quyền<br /> <br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> <br /> tự do tín ngưỡng và tôn giáo của người Chăm. Bên cạnh đó, hiện<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp khai thác giá trị<br /> <br /> tượng chảy máu cổ vật ở đền tháp Chăm hiện rất đáng báo động, nhưng<br /> <br /> nghệ thuật đền tháp Chămpa vào thiết kế một số thể loại công trình<br /> <br /> những cơ quan chức năng chưa có biện pháp nào khả dĩ để bảo vệ hiện<br /> <br /> công cộng góp phần khẳng định một hướng kiến trúc Đà Nẵng hiện<br /> <br /> vật còn lại. Một điều đáng lưu ý, di sản văn hóa Chăm, trong đó có đền<br /> <br /> đại và có đặc trưng.<br /> <br /> tháp khi còn trong tay nhân dân quản lý trông coi thì ít bị mất cắp, đến<br /> <br /> Trên cơ sở đó, xác định những nội dung chính của luận văn là:<br /> <br /> lúc Nhà nước quản lý thì tình trạng mất cắp tượng thờ ngày càng gia<br /> <br /> Xác định giá trị nhiều mặt của nghệ thuật kiến trúc đền tháp<br /> <br /> tăng.<br /> <br /> Chămpa, thông qua khảo sát kỹ trường hợp Mỹ Sơn.<br /> <br /> Như vậy, qua những việc trình bày trên, một vấn đề đặt ra cho<br /> <br /> Đánh giá thực trạng khai thác các giá trị nghệ thuật tạo hình<br /> <br /> thấy Nhà nước bảo tồn đền tháp Chăm là vì lợi ích của Nhà Nước<br /> <br /> kiến trúc, quy hoạch, điêu khắc của đền tháp Chămpa vào thiết kế<br /> <br /> hay là vì lợi ích thiết thực, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo của<br /> <br /> công trình công cộng tại Đà Nẵng.<br /> <br /> nhân dân Chăm?<br /> <br /> 20<br /> cách nhuần nhuyễn vào thiết kế, xây dựng lên các công trình hiện đại<br /> nhưng vẫn mang bản sắc văn hóa dân tộc.<br /> (3) Vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tộc truyền<br /> thống dân tộc Chăm.<br /> Như chúng ta biết dân tộc Chăm có nền văn hóa phong phú, đa<br /> dạng và độc đáo biểu hiện rõ qua kiến trúc đền, tháp, nghệ thuật điêu<br /> <br /> 5<br /> Xây dựng các cơ sở khoa học về khai thác giá trị nghệ thuật<br /> kiến trúc đền tháp Chămpa vào thiết kế kiến trúc các công trình công<br /> cộng tại Đà Nẵng.<br /> Đề xuất giải pháp thực tiễn ứng dụng trong thiết kế các công<br /> trình công cộng tại Đà Nẵng như Nhà văn hóa, Quảng trường văn<br /> hóa... trên cơ sở khai thác giá trị kiến trúc Chămpa.<br /> <br /> khắc, thơ ca, nhạc, múa, tiếng nói, chữ viết, các lễ hội... Chính sự<br /> <br /> 3. Đóng góp của đề tài<br /> <br /> phong phú, đa dạng của văn hóa Chăm đã góp phần làm phong phú<br /> <br /> Luận văn đã tập hợp hệ thống giá trị kiến trúc đền tháp<br /> <br /> nền văn hóa Việt Nam. Vì vậy, việc bảo tồn, phát huy văn hóa truyền<br /> <br /> Chămpa truyền thống trên cơ sở tìm hiểu văn hóa, lịch sử hình thành<br /> <br /> thống tốt đẹp của người Chăm hiện nay là vô cùng quan trọng. Việc<br /> <br /> và phát triển đền tháp Chămpa qua các công trình nghiên cứu của<br /> <br /> bảo tồn văn hóa ở đây không phải khư khư giữ lấy cái cũ mà cần loại bỏ<br /> <br /> nhiều tác giả đã công bố, đặc biệt là nghiên cứu khảo sát, đánh giá cụ<br /> <br /> dần những yếu tố không hợp lý, không còn phù hợp với đời sống hiện<br /> <br /> thể các di sản đền tháp Chămpa ở Thánh địa Mỹ Sơn do học viên<br /> <br /> nay, đồng thời chủ động tiếp thu cái mới, tất nhiên trên cơ sở bản sắc<br /> <br /> thực hiện. Hệ thống giá trị thể hiện thông qua:<br /> <br /> văn hóa truyền thống của dân tộc. Bảo tồn để phát triển, phát triển nhằm<br /> <br /> Bố cục không gian tổng thể khu đền tháp;<br /> <br /> bảo tồn, đây là hai mặt có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại và<br /> <br /> Phong cách kiến trúc;<br /> <br /> bổ sung cho nhau. Có như thế văn hóa truyền thống của dân tộc không<br /> <br /> Vật liệu và phương pháp xây dựng;<br /> <br /> bị mai một mà được bảo tồn và phát triển liên tục từ quá khứ, đến hiện<br /> <br /> Hoa văn trang trí và nghệ thuật điêu khắc đặc trưng.<br /> <br /> tại và tương lai. Đây là trách nhiệm của tất cả các thành viên trong cộng<br /> <br /> Từ đó, luận văn đã xây dựng cơ sở lý luận về kế thừa và giải<br /> <br /> đồng người Chăm và các ngành, các cấp chính quyền.<br /> Đối với di tích đền tháp Chăm, hay các pho tượng, phù điêu trang<br /> trí thì các ngành, các cấp cần vận động bà con người Chăm nâng cao ý<br /> <br /> pháp khai thác giá trị nghệ thuật kiến trúc đền tháp Chămpa vào thiết<br /> kế kiến trúc các công trình công cộng tại Đà nẵng mang diện mạo<br /> kiến trúc đương đại.<br /> <br /> thức trách nhiệm trong việc giữ gìn, tôn tạo và bảo quản. Bởi đây là<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo trong<br /> <br /> những tài sản vô giá của dân tộc. Một vấn đề khác của Tháp Chăm<br /> <br /> nghiên cứu kiến trúc truyền thống của các dân tộc khác, cũng như<br /> <br /> cũng cần bàn đến, ngày xưa đền tháp là nơi linh thiêng, nơi ngự trị<br /> <br /> trong công tác tư vấn thiết kế kiến trúc đương đại trên cơ sở kế thừa<br /> <br /> của thánh thần và nơi cúng tế của lớp tu sĩ, cho nên người Chăm phải<br /> <br /> các giá trị kiến trúc truyền thống.<br /> <br />