Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích các quy định pháp luật về công tác tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo; thực trạng của hoạt động tiếp công dân tại TANDTC thời gian qua… Mục đích cuối cùng mà đề tài hướng tới là tìm ra và đề xuất những biện pháp, giải pháp bảo đảm thực hiện tốt quy định pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại TANDTC, góp phần nâng cao hiệu quả việc giải quyết những đề nghị, vướng mắc của nhân dân trong lĩnh vực xét xử.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………../……….. …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ TUYẾT THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TIẾP CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO Chuyên ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Hà Nội – 2019
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khóa học: PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà Phản biện 1: PGS.TS. Vũ Trọng Hách Học viện hành chính Quốc Gia Phản biện 2: TS. Nguyễn Tuấn Khanh Thanh tra Chính phủ Luận văn được bảo vệ tại hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện hành chính quốc gia. Địa điểm: Phòng họp 204, Nhà A- Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ học viện hành chính quốc gia. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - TP.Hà Nội Thời gian: Vào hồi 17 giờ 00 ngày 13 tháng 12 năm 2019. Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web khoa sau đại học – Học viện Hành chính Quốc gia.
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Tiếp công dân là một hoạt động quan trọng trong việc quản lý của Nhà nước và các cơ quan, tổ chức trong hệ thống tổ chức nước ta hiện nay. Thông qua hoạt động và quá trình tiếp công dân, mà các cơ quan, tổ chức cá nhân nắm bắt được tình hình xã hội. Mặt khác, thực hiện hoạt động tiếp công dân còn nhằm thực hiện các chính sách về phát triển kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước, đồng thời tìm ra được những vướng mắc, bất cập để có phương án xử lý, khắc phục. Thực hiện tốt hoạt động tiếp công dân là một phần tiếp cận gần hơn với người dân, tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân với các cơ quan, tổ chức, cá nhân đại diện cho Đảng và Nhà nước từ đó góp phần đưa ra những phương hướng phù hợp. Bác Hồ đã từng chỉ đạo các cán bộ, công chức rằng: “Đồng bảo có oan ức mới khiếu nại hoặc vì chưa hiểu rõ chính sách của Đảng và Chính phủ mới khiếu nại. Ta phải giải quyết nhanh, tốt thì đồng bào mới thấy rõ Đảng và Chính phủ quan tâm lo lắng đến quyền lợi của họ, do đó, mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Chính phù cũng được củng cố tốt hơn…”. Ngày 23/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 64 - SL thành lập Ban Thanh tra đặc biệt, nhiệm vụ đầu tiên của Ban Thanh tra là “nhận các đơn khiếu nại của nhân dân”. Đây được xem là cơ sở pháp lý đầu tiên cho hoạt động tiếp công dân. Hiến pháp 2013 đã ghi nhận tại khoản 1 và 2 Điều 28: “Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của các cơ sở, địa phương và cả nước. Nhà nước tạo điều kiện để công dân tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”. Theo đó, tiếp công dân là 1
một bước quan trọng để người dân trực tiếp tham gia vào các hoạt động của Nhà nước ở phạm vi nhất định. Nhà nước có trách nhiệm đảm bảo công tác tiếp công dân được thực hiện tốt thông qua việc chỉ đạo, quán triệt triển khai thực hiện công tác tiếp công dân ở tất cả các cấp từ trung ương đến địa phương. Cùng với sự hoàn thiện hệ thống pháp luật qua các năm thì công tác quản lý nhà nước về tiếp công dân cũng không ngừng hoàn thiện, góp phần vào việc nâng cao, bảo đảm, phát huy dân chủ, đảm bảo pháp chế, tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Vấn đề tiếp công dân đã trở thành một trong những nội dung quan trọng được điều chỉnh và hoàn thiện bởi hệ thống pháp luật. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, công tác tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC đã đạt được những kết quả đáng kể. Việc tổ chức thực hiện công tác tiếp công dân ở TANDTC được bố trí và hoạt động theo đúng nội quy, quy định của pháp luật về tiếp công dân. Tuy nhiên kết quả tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định, chưa đạt yêu cầu đề ra, sự phối hợp trong công tác tiếp công dân với giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị vẫn chưa đạt hiệu quả cao; công tác tuyên truyền, giải thích chính sách, pháp luật trong tiếp công dân còn hạn chế; việc công khai lịch tiếp công dân còn hình thức, dẫn đến việc nhiều người dân không biết lịch tiếp, nhiều trường hợp đến không đúng lịch tiếp khiến việc tiếp công dân bị chậm trễ, không đáp ứng nhu cầu của người dân… Sự hạn chế, bất cập trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân còn do một số nguyên nhân khác, như: Tổ chức và quản lý công tác tiếp công dân đôi lúc thiên về hình thức; 2
việc phối kết hợp giữa Tòa án nhân dân với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, các cơ quan Đảng, đoàn thể còn chưa chặt chẽ, gặp nhiều khó khăn; công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác tiếp công dân chưa được chú trọng đúng mức; chế độ, chính sách, cơ sở vật chất cho công tác này còn hạn chế… Đây là những rào cản cần sớm có giải pháp khắc phục. Để làm tốt công tác tiếp công dân, trên cơ sở nhận thức sâu sắc quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân, tiếp tục phát huy kết quả đạt được, khắc phục hạn chế thiếu sót, có bước đi thật sự thích hợp, cùng với phương pháp, cách thức tổ chức thực hiện khoa học đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong công tác tiếp công dân, thiết nghĩ cần có những nghiên cứu cụ thể, toàn diện và đề ra những giải pháp thiết thực, khả thi. Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn nêu trên, là một công chức hiện đang công tác tại TANDTC, tác giả chọn đề tài “Thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao” làm luâ ̣n văn tha ̣c sy.̃ Qua đó, tác giả mong muố n góp phần nâng cao hiệu quả công tác tiế p công dân trong liñ h vực giải quyế t khiế u na ̣i, tố cáo nói chung và ta ̣i Tòa án nhân dân tố i cao nói riêng. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Hiê ̣n nay, có rất nhiều công trình, đề tài nghiên cứu về công tác tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại tố cáo như: - Cuốn sách, Tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nai, tố cáo trong tình hình mới, Thanh tra Chính phủ, Nxb Hà Nội, 2006. Cuốn sách trình bày một số vấn đề đặt ra đối với công tác tiếp dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới; kinh nghiệm thực tiễn của các ngành, các địa phương trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo; 3
- Cuốn sách, Quy trình tiếp công dân và xử lý đơn thư của Tạp chí Thanh tra, Thanh tra Chính phủ, Nxb Thanh Niên, 2013. Cuốn sách đã nêu bật được những vấn đề chung của công tác tiếp công dân và những quy định của pháp luật hiện nay về công tác này; - Tài liệu Nghiệp vụ tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của Viện khoa học Thanh tra và Trường Cán bộ Thanh Tra, Tài liệu phục vụ bồi dưỡng Nghiệp vụ thanh tra, Hà Nội 2005; - Bài viết: Trần Văn Truyền (2008) “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân”, đăng trên Tạp chí cộng sản ngày 03/07/2019. Bài báo này tác giả nhận định tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân đang có chiều hướng gia tăng. Từ đó chỉ rõ nguyên nhân, nêu ra những giải pháp cần triển khai thực hiện tốt nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới. - Bùi Mạnh Cường và Nguyễn Thị Tố Uyên (2013), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, Nxb Chính trị quốc gia. Đây là cuốn sách bao gồm các bài viết, bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh được sắp xếp theo trình tự thời gian về công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. - Vũ Duy Duẩn (2014), Giải quyết khiếu nại, tố cáo - phương thức bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong Quản lý hành chính nhà nước Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ. Trong luận văn này, tác giả làm rõ các khái niệm có liên quan đến khiếu nại, tố cáo, đồng thời phân tích thực trạng giải quyết khiếu nại, tố cáo từ năm 1999 đến nay, có so sánh với các giai đoạn trước để làm rõ mối quan hệ và vai trò của giải quyết khiếu nại, tố cáo trong bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong quản lý hành chính nhà nước. Từ đó chỉ rõ sự cần thiết phải 4
nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đồng thời, đưa ra quan điểm và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác trên. - Phan Ngọc Chính (2019), Giáo trình “Quy trình tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo”, nhà xuất bản Tài chính. Nội dung cuốn sách bao gồ m 4 phầ n như sau: Phần thứ nhất - Những quy định chung về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Phần thứ hai - Luật khiếu nại và văn bản hướng dẫn thi hành. Phần thứ ba - Luật Tiếp công dân và văn bản hướng dẫn thi hành. Phần thứ tư - Luật Tố cáo năm 2018 (có hiệu lực thi hành từ 01-01-2019). Trong đó phần thứ nhất đã viết cụ thể về những quy định chung về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo cũng như các bước tiến hành quy trình này. Các công trình, tài liệu nghiên cứu theo những mục đích, khía cạnh, yêu cầu khác nhau và nhìn chung là các công trình nghiên cứu một cách tập trung, toàn diện về công tác tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên, chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu về công tác tiếp công dân tại hệ thống Tòa án nhân dân nói chung, tại Tòa án nhân dân tố i cao nói riêng. Do vậy, luận văn này là đề tài khoa học, tác giả cố gắng nghiên cứu một cách toàn diện, cụ thể, sâu sắc việc thực hiê ̣n pháp luâ ̣t về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo ta ̣i TANDTC. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích các quy định pháp luật về công tác tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo; thực trạng của hoạt động tiếp công dân tại TANDTC thời gian qua… Mục đích cuối cùng mà 5
đề tài hướng tới là tìm ra và đề xuất những biện pháp, giải pháp bảo đảm thực hiện tốt quy định pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại TANDTC, góp phần nâng cao hiệu quả việc giải quyết những đề nghị, vướng mắc của nhân dân trong lĩnh vực xét xử. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và pháp lý cơ bản về thực hiện pháp luật tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân. + Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao. + Đề xuất các quan điểm, giải pháp góp phần bảo đảm thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Các quan điểm khoa học về tiếp công dân và về thực hiện pháp luật về tiếp công dân. - Hệ thống các quy định pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo. - Thực tiễn thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC. 4.2. Phạm vi nghiên cứu + Về nội dung: Luận văn nghiên cứu khái quát các khía cạnh lý luận và pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo; lấy đó làm tiền đề nhận thức cho việc triển khai nghiên cứu sâu về thực trạng thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC. 6
+Về không gian: Nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC. + Về thời gian: Nghiên cứu hoạt động tiếp công dân tại TANDTC trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước, pháp luật; hệ thống quan điểm, đường lối của Đảng về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Phương pháp luận trong nghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Thu tập thông tin, tổng hợp, phân tích, diễn giải, đánh giá, đối chiếu, so sánh… các phương pháp này sử dụng đan xen, phối hợp nhằm đem lại hiệu quả trong nghiên cứu như: Phương pháp thu thập thông tin, phân tích, diễn giải, lịch sử, thống kê, đánh giá, so sánh luật học và đối chiếu… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận - Luận văn là một sự bổ sung cho các công trình nghiên cứu về pháp luật và thực hiện pháp luật về tiếp công dân. - Luận văn là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách tương đối toàn diện về việc thực hiện pháp luật tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC. Luận văn góp phần làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân. 7
6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Luận văn đánh giá toàn diện về thực trạng tiếp công dân, cụ thể tại trụ sở tiếp công dân của TANDTC. Qua đó, thấy được những bất cập, khó khăn trong công tác xét xử nói chung, hoạt động tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của TANDTC hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, Luận văn được kết cấu thành 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận, pháp lý về thực hiện pháp luật tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TIẾP CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN 1.1. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo 1.1.1.Khái niệm tiếp công dân và pháp luật tiếp công dân Ở nội dung này tác giả đã đưa ra và phân tích các khái niệm cơ bản về công dân, tiếp công dân và pháp luật về tiếp công dân. 1.1.2. Khái niệm khiếu nại, tố cáo Ở nội dung này, tác giả đã nêu và phân tích khái niệm về khiếu nại, tố cáo. 1.1.3. Đặc điểm của pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo Tác giả đã đưa ra các đặc điểm của pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo và phân tích từng đặc điểm để thấy rõ được tầm quan trọng của việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại tố cáo. 1.2. Khái niệm, đặc điểm, hình thức và nội dung thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về tiếp công dân Thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo ở TANDTC là tổng thể các hoạt động có mục đích của TANDTC, các cá nhân, tổ chức được giao trách nhiệm nhằm cụ thể và hiện thực hóa quy phạm pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội về tiếp công dân đảm bảo được thực hiện trong thực tế, đảm bảo cho các cá nhân có thẩm quyền lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh của công dân; cũng như giải thích hướng dẫn cho công 9
dân về việc thực hiện các quy định pháp luật liên quan đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh nhằm đảm bảo tuân thủ và thực hiện đúng các quy định của pháp luật, giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh của công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. 1.2.2. Đặc điểm thực hiện pháp luật tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao Ở nội dung này tác đã nêu và phân tích các đặc điểm của thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo cụ thể như: Thứ nhât, chủ thể thực hiện pháp luật tiếp công dân ở TANDTC là các cá nhân được trao quyền, nhiệm vụ tiếp công dân. Thứ hai, việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân sẽ được thực hiện tại phòng giải quyết khiếu nại tố cáo và tiếp công dân của TANDTC. Thứ ba, thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC giúp cho chính những công dân có kiến nghị hoặc phản ánh được giải đáp những vướng mắc kịp thời. Thứ tư, kết quả của thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC là việc các cơ quan, cá nhân được trao quyền đưa ra những quyết định dưới hình thức văn bản hành chính cá biệt theo quy định tùy từng nội dung phản ánh, kiến nghị của công dân, theo trường hợp cụ thể để bộ phận tiếp công dân ban hành một trong các văn bản như sau: Phiếu đề xuất thụ lý đơn, phiếu hẹn, báo cáo, hướng dẫn, công văn đôn đốc, thông báo, phiếu chuyển. Thứ năm, thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC có vai trò rất quan trọng trong hệ thống bộ máy nhà nước ở nước ta, vì đây là cơ quan tư pháp, cơ quan xét xử cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt 10
Nam. 1.2.3. Hình thức thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao Thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng có bốn hình thức thực hiện nhằm mục đích chuyển tải các quy phạm pháp luật về tiếp công dân vào cuộc sống thực tiễn, đó là: Tuân thủ pháp luật về tiếp công dân, thi hành pháp luật về tiếp công dân, sử dụng pháp luật về tiếp công dân, áp dụng pháp luật về tiếp công dân. 1.2.4. Nội dung thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo của Tòa án nhân dân Ở nội dung này, Tác giả đã nêu và phân tích các nội dung thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo của Tòa án nhân dân cụ thể như sau: Thực hiện quy định pháp luật đối với trách nhiệm của thủ trưởng các đơn vị trong công tác tiếp công dân. Thực hiện quy định về việc tiếp nhận và xử lý bước đầu khiếu nại, tố cáo. Thực hiện quy đinḥ về thông báo kết quả xử lý khiếu nại, tố cáo. Thực hiện pháp luật về các biện pháp bảo đảm cho hoạt động tiếp công dân. 1.3. Ý nghĩa của việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo của Tòa án nhân dân Một là: Tiếp công dân là công tác quan trọng trong các hoạt động của Đảng, Nhà nước và các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị ở nước ta. Hai là: Thực hiê ̣n pháp luâ ̣t tiế p công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại cơ quan Tòa án nhân dân, có ý nghiã vô cùng 11
quan tro ̣ng và thiế t thực. Ba là: Thời gian qua, công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo ở TANDTC đã được tăng cường, tập trung, rà soát, phân loại để xem xét giải quyết các đơn sắp hết hạn kháng nghị, giám đốc thẩm, tái thẩm, đảm bảo không để các vụ việc quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật. Bốn là: Hiện nay, TANDTC tiếp tục tập trung chỉ đạo, nâng cao chất lượng, hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo; nâng cao tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị tái thẩm, giám đốc thẩm; Kịp thời trả lời, thông báo tiến độ giải quyết đơn của công dân chuyển đến đạt tỷ lệ theo quy định đề ra. 1.4. Các điều kiện đảm bảo trong việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân Tác giả đã phân tích và đưa ra các điều kiện đảm bảo việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân như: Điều kiện đảm bảo về chính trị, pháp luật, nguồn nhân lực, tài chính… Tiểu kết chương 1 Kết quả nghiên cứu tại chương 1, đã đề cập những vấn đề lý luận cơ bản nhất về tiếp công dân và pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại Tòa án nhân dân tối cao, đặc biệt là thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo trên các phương diện: Khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung và các điều kiện đảm bảo thực hiện pháp luật về lĩnh vực này. Đây là những vấn đề lý luận làm cơ sở cho việc phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật về bình đẳng giới thuộc phạm vi nghiên cứu của luận văn. 12
Chương 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TIẾP CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO 2.1. Các yế u tố đặc thù của Tòa án nhân dân tối cao có ảnh hưởng đế n viêc̣ thư ̣c hiêṇ pháp luâ ̣t về tiế p công dân trong liñ h vư ̣c khiế u na ̣i, tố cáo ta ̣i Tòa án nhân dân tố i cao 2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ của Tòa án nhân dân tối cao Theo Điều 102 Hiến pháp 2013 và Luâ ̣t Tổ chức Tòa án nhân dân 2014 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân, quy định: Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. 2.1.2. Yế u tố cơ cấ u tổ chức của Tòa án nhân dân tố i cao Theo Điều 21 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao gồm: a) Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao; b) Bộ máy giúp việc; c) Cơ sở đào tạo, bồi dưỡng. 2.1.3. Yế u tố con người, điều kiê ̣n cơ sở vật chấ t Đây là một trong những yếu tố quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp đến viê ̣c thực hiê ̣n pháp luâ ̣t về tiế p công dân trong liñ h vực khiế u na ̣i, tố cáo ta ̣i Tòa án nhân dân tố i cao 13
2.2. Tình hình thư ̣c hiêṇ pháp luâ ̣t về tiế p công dân trong liñ h vư ̣c khiế u na ̣i, tố cáo ta ̣i Tòa án nhân dân tố i cao 2.2.1. Tình hình thực hiện quy định về trách nhiệm của người đứng đầu bộ phận tiếp dân Để chấn chỉnh và đưa công tác tiếp công dân trong lĩnh vực tư pháp tại TANDTC đi vào nề nếp, cùng với việc quán triệt thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về lĩnh vực này (Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo) từ năm 2008 Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định số 1253/2008/QĐ- TANDTC ngày 18-9-2008 về Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức trong toàn Hệ thống Tòa án nhân dân, quy định cụ thể những việc cán bộ tiếp công dân phải làm và những việc không được làm. 2.2.2. Tình hình thực hiện quy định về việc tiếp nhận và xử lý bước đầu khiếu nại, tố cáo Hiê ̣n nay, Phòng giải quyế t khiế u nại, tố cáo và tiế p dân (thuộc Ban Thanh tra Tòa án nhân dân tối cao) gồ m có 03 lãnh đa ̣o phòng và 04 cán bộ thực hiện công tác tiế p công dân, đồ ng thời xử lý, giải quyế t đơn khiế u na ̣i, tố cáo. Khi cầ n thiế t, như ho ̣p Quố c hô ̣i, hoặc trường hợp khiếu nại, tố cáo tụ tập đông người gây mất trật tự, bức xúc thì cán bộ tiếp dân sẽ báo cáo lãnh đạo trực tiếp phụ trách phòng tiếp dân để có hướng xử lý như Lãnh đạo tiếp hoặc liên hệ các vụ Giám đốc kiểm tra cử cán bộ xuống tiếp. 2.2.3. Tình hình thực hiện quy định về thông báo kết quả xử lý khiếu nại, tố cáo Nhìn chung, công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC trong thời gian qua đã thực hiện nghiêm túc các 14
quy định về việc tiếp dân theo Luật Tiếp công dân và Luật Khiếu nại, tố cáo. Tại Điều 3 Luật Tiếp công dân năm 2013 quy định về nguyên tắc trong tiếp công dân. 2.3. Đánh giá chung 2.3.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân của kết quả thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC Trong năm năm gầ n đây (từ năm 2014 đế n năm 2018), công tác tiế p công dân, giải quyế t khiế u na ̣i, tố cáo của TANDTC đươ ̣c thể hiê ̣n ta ̣i báo cáo của Tòa án nhân dân tố i TANDTC về công tác tiế p công dân, giải quyế t khiế u na ̣i, tố cáo. 2.3.2. Ha ̣n chế và nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện pháp luật tiếp công dân trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo của TANDTC - Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa cao. Còn mô ̣t số trường hợp do nghiên cứu không kỹ hồ sơ nên đã trả lời cho đương sự là không có căn cứ kháng nghị, nhưng sau đó Chánh án TANDTC cao phát hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật có sai lầm nghiêm trọng và phải kháng nghị để giải quyết vụ án theo trình tự giám đốc thẩm. - Tiến độ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo còn chậm, cá biệt có trường hợp để gần đến ngày hết thời hạn kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mới có kết quả trả lời cho đương sự. Quy trình xử lý đơn đối với một số vụ việc thiếu thống nhất dẫn đến việc đơn được chuyển đi chuyển lại nhiều lần, ảnh hưởng đến thời hạn xử lý. 15
- Một số cán bộ, Thẩm tra viên của Tòa án nhân dân tố i cao chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm nên còn lúng túng trong việc triển khai thực hiện nhiệm vụ. - Trong quá trình tiếp dân vẫn còn tiǹ h tra ̣ng việc hướng dẫn, giải thích pháp luật cho người khiếu nại, tố cáo trong một số trường hợp chưa thực sự đầy đủ, nên mặc dù vụ việc cụ thể đã được giải quyết đúng pháp luật, nhưng người dân vẫn tiếp tục khiếu nại lên Tòa án nhân dân tố i cao. Tiểu kết chương 2 Chương 2 của luận văn tập trung phân tích, làm rõ những yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân tại TANDTC dưới các khía cạnh về pháp luật, cơ cấu tổ chức của TAND. Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về tiếp công dân trong giải quyết khiếu nại, tố cáo tại TANDTC trong thời gian qua trên các phương diện: Tình hình thực hiện quy định về trách nhiệm của người đứng đầu bộ phận tiếp dân; tình hình thực hiện quy định về tiếp nhận và xử lý bước đầu khiếu nại, tố cáo; tình hình thực hiện quy định về thông báo kết quả xử lý khiếu nại, tố cáo 16
Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TIẾP CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC KHIẾU NẠI, TỐ CÁO TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO 3.1. Quan điểm đảm bảo thực hiện pháp luật về tiế p công dân trong liñ h vư ̣c khiế u na ̣i, tố cáo ta ̣i Tòa án nhân dân tối cao - Quan điểm bảo đảm quyề n khiế u na ̣i, tố cáo của công dân. Quyề n khiế u na ̣i, tố cáo của công dân đươ ̣c Hiế n pháp ghi nhâ ̣n và bảo đảm thực hiê ̣n. Thể hiê ̣n mố i liên hê ̣ giữa Nhà nước với công dân, thể hiê ̣n sự phát triể n của chế đô ̣ dân chủ và là biể u hiê ̣n của chế đô ̣ chiń h tri ̣Nhà nước. Quyề n khiế u na ̣i, tố cáo là công cu ̣ pháp lý để công dân, cơ quan, tổ chức xã hô ̣i bảo vê ̣ quyề n và lơ ̣i ić h hơ ̣p pháp của mình, lơ ̣i ích của tâ ̣p thể , của Nhà nước khi bi ̣ xâm pha ̣m và là hình thức để công dân tham gia quản lý Nhà nước. - Khắ c phu ̣c những tồ n ta ̣i, bấ t câ ̣p trong hoa ̣t đô ̣ng tiế p công dân trong liñ h vực khiế u na ̣i, tố cáo. Bên ca ̣nh những kế t quả đã đa ̣t đươ ̣c, vẫn còn nhiề u tồ n ta ̣i, bấ t câ ̣p đòi hỏi cầ n phải có giải pháp khắ c phu ̣c. Đó là hê ̣ thố ng pháp luâ ̣t về tiế p công dân và giải quyế t khiế u na ̣i còn thiế u, chưa đồ ng bô ̣, nhiề u quy đinh ̣ chưa phù hơ ̣p với thực tiễn. Viê ̣c chấ p hành các quy đinh ̣ về tiế p công dân, giải quyế t khiế u na ̣i, tố cáo của Tòa án nhân dân chưa đươ ̣c nghiêm, những vi pha ̣m pháp luâ ̣t về khiế u na ̣i, tố cáo của Tòa án nhân dân thực sự chưa đươ ̣c xử lý kip̣ thời. Vì vâ ̣y, trước yêu cầ u đảm bảo quyề n khiế u na ̣i, tố cáo của công dân, xây dựng Nhà nước pháp quyề n XHCN và xu thế hô ̣i nhâ ̣p quố c tế , thì viê ̣c khắ c phu ̣c những tồ n ta ̣i, bấ t câ ̣p của công tác tiế p công dân trong liñ h vực khiế u na ̣i, tố cáo là yêu cầ u cấ p bách. - Xây dựng Nhà nước pháp quyề n XHCN, xây dựng mô ̣t nề n tư pháp vững ma ̣nh. 17
Xây dựng Nhà nước pháp quyề n XHCN ở Viê ̣t Nam nhằ m đảm bảo quyề n dân chủ của nhân dân, nhân dân là chủ thể của quyề n lực Nhà nước, củng cố mố i quan hê ̣ giữa Nhà nước và công dân. Pháp chế XHCN là mô ̣t chế đô ̣ pháp luâ ̣t mà đòi hỏi mo ̣i chủ thể của quan hê ̣ pháp luâ ̣t, trong đó có cả công dân và Nhà nước đề u phải nghiêm chỉnh chấ p hành pháp luâ ̣t. Mo ̣i vi pha ̣m pháp luâ ̣t đề u bi ̣ xử lý nghiêm minh. Vì vậy, muố n xây dựng Nhà nước pháp quyề n thì phải có mô ̣t hê ̣ thố ng pháp luâ ̣t đầ y đủ, phù hơ ̣p, tính tố i cao của pháp luâ ̣t phải chi phố i trong các liñ h vực hoa ̣t đô ̣ng của Nhà nước và trong điề u chin̉ h các quan hê ̣ xã hô ̣i. - Hô ̣i nhâ ̣p quố c tế Thực hiê ̣n đường lố i đố i ngoa ̣i, hơ ̣p tác sâu rô ̣ng của Đảng và Nhà nước ta, để hô ̣i nhâ ̣p thành công Viê ̣t Nam phải xây dựng và hoàn thiê ̣n hê ̣ thố ng pháp luâ ̣t sao cho phù hơ ̣p với thực tiễn đấ t nước và tương thić h với pháp luâ ̣t quố c tế . Viê ̣c cải cách bô ̣ máy hành chính Nhà nước nói chung, cải cách tư pháp trong đó nâng cao hiê ̣u quả tiế p công dân trong liñ h vực khiế u na ̣i, tố cáo cũng là một yêu cầ u cấ p bách, quan trọng 3.2. Giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về tiế p công dân trong liñ h vư ̣c khiế u na ̣i, tố cáo ta ̣i Tòa án nhân dân tố i cao 3.2.1. Giải pháp chung Đối với hoạt động tiếp công dân Tác giả đã nêu và phân tích các giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả công tác tiếp công dân trong liñ h vực khiế u na ̣i, tố cáo. Đối với việc hoàn thiện Luật tiếp công dân: Tiếp công dân là điểm khởi đầu và là một trong những khâu then chốt, góp phần giải quyết khiếu nại, tố cáo có hiệu quả. Tuy nhiên, qua thực tiễn thực hiện, Luật Tiếp công dân cần được sửa đổi cho phù hợp với tình hình mới hiện nay. Để nâng cao viê ̣c tiế p công 18