Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn kết cấu gồm ba chương được trình bày như sau: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường; Thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi; Một số Giải pháp và kiến nghị quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ HỒNG NGỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyênngành: Quảnlýcông Mãsố: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2017
Công trình được hoàn thành tại: CƠ SỞ HỌCVIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VIỆT HÙNG Phản biện 1:…………………………………………………… Phản biện 2:…………………………………………………… Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung. Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung Số: 201, đường Phan Bội Châu, TP Huế, Thừa Thiên Huế Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 2015 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Cơ sở Học viện Hành chính khu vực miền Trung hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia.
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Dự báo trong tương lai gần, BĐKH ngày càng trở nên trầm trọng hơn (nhiệt độ gia tăng, nước biển dâng, thiên tai, bão lũ…). Theo báo cáo về phát triển con người năm 2007-2008 của UNDP, nếu nhiệt độ trên Trái đất tăng thêm 2oC thì 22 triệu người Việt Nam sẽ mất nhà và 45% diện tích đất nông nghiệp ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, vựa lúa lớn nhất ở Việt nam sẽ ngập chìm trong nước biển. Đối với vùng duyên hải miền Trung, tác động của BĐKH được nhận định là ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng cây trồng, vật nuôi và sự dịch chuyển dân cư, lao động từ vùng thấp lên vùng cao và gây nên sức ép không nhỏ tới địa mạo, địa chất của khu vực. Huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi là 1 trong 12 huyện đảo tiền tiêu có vị trí địa chính trị hết sức quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền quốc gia, bảo vệ an ninh lãnh hải và phát triển kinh tế biển của khu vực miền Trung cũng như cả nước. Đặc biệt là phát triển du lịch biển, đảo. Có diện tích tự nhiên 10,32 km2 , dân số có trên 22 nghìn người, mật độ dân số 2.107 người/km2.Với mật độ dân số rất đông và những năm gần đây lượng khách du lịch đến với Lý Sơn tăng cao, tình trạng xử lý rác thải đang là mối lo ngại cho địa phương. Mặc dù trong thời gian qua huyện Lý Sơn đã được tổng cục quản lý chất thải và cải thiện môi trường (thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường) đầu tư nhà máy xử lý rác thải rắn sinh hoạt cho huyện với công suất 15,5 tấn/ngày nhưng khi đưa vào sử dụng chỉ được 1,8 tấn mỗi ngày và công nhân phải thực hiện các khâu bằng thủ công. Đến năm 2016 chủ trương của huyện là thực hiện xã hội hóa, nhà máy xử lý rác thải đã giao cho doanh nghiệp tư nhân Đa Lộc, bước đầu thực hiện tương đối tốt. Tuy nhiên, công tác môi trường và bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện còn khá nhiều bất cập, do: (1). Ý thức của một số bộ phận người dân, khách du lịch xả thải ra môi trường; (2). Tình trạng ô nhiễm nước mặt do xâm nhập mặn, sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu không kiểm soát…Do, vị trí bao quanh bởi biển, Ly Sơn dễ bị tổn thương về môi trường do các yếu tố chủ quan 1
và khách quan. Học viên chọn đề tài “Quản lý Nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” để làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay, trên thế giới có nhiều tác giả nghiên cứu về môi trường cũng như ảnh hưởng của BĐKH lên các vùng đất thấp ven biển. Các đô thị điển hình được quan tâm của cộng đồng thế giới như: Mumbai (Ấn Độ), Rio de Janero (Braxin) và Thượng Hải (Trung Quốc). Các nghiên cứu này chỉ ra là vùng dễ tổn thương là vùng sinh sống của dân nghèo sống và gần sông, biển.Các công trình xây dựng yếu, kém, điều kiện sinh hoạt kém và ô nhiễm môi trường…dẫn đến căng thẳng, xung đột và những rủi ro về môi trường (Đất, nước, không khí). Ở Việt Nam, việc đánh giá tính dễ bị tổn thương đã được nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến gần như đồng hành với nghiên cứu BĐKH như trong các công trình nghiên cứu của của nhiều tác giả khác nhau liên quan đến vấn đề này. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn: -Mục đích: Ngoài phần lý luận chung Luận văn trên cơ sở phân tích thực trạng môi trường tại địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, qua đó đề xuất một số định hướng, giải pháp khả thi góp phần tăng cường hoạt động Quản lý nhà nước về môi trường tại huyện đảo Lý Sơn trong thời gian tới. -Nhiệm vụ: - Nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận Quản lý nhà nước về môi trường - Phân tích, Đánh giá thực trạng Quản lý nhà nước về môi trường tại huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hoạt động Quản lý nhà nước về môi trường, qua đó giúp các nhà quản lý hoạch định các chính sách quản lý công về sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn trong thời gian tới. 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn -Đối tượng nghiên cứu: Họat động Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. -Phạm vi nghiên cứu: Địa bàn 3 xã (An Vĩnh, An Hải, An Bình) huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Thời gian nghiên cứu: từ năm 2011 đến nay. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn -Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. Ngoài ra, luận văn còn dựa trên nghiên cứu phương pháp luận hệ thống tiếp cận QLNN về BVMT theo định hướng mục tiêu PTBV và thích ứng với BĐKH. -Phương pháp nghiên cứu: Kế thừa các công trình đã nghiên cứu như: phương pháp thống kê, phân tích, so sánh và tổng hợp, đặc biệt coi trọng phương pháp tổng kết thực tiễn về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn. 6.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: Tổng quan, làm rõ cơ sở lý luận của QLNN về TN&BVMT. Các quan điểm và nguyên tắc thể hiện văn bản qui phạm pháp luật của Việt Nam là: (i) Môi trường là vấn đề toàn cầu: BVMT vừa là mục tiêu vừa là nội dung cơ bản của PTBV; (ii). BVMT là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân: huy động sự tham gia và sức mạnh của toàn xã hội. - Luận văn đánh giá thực trạng hoạt động QLNN về MT trên địa bàn huyện Lý Sơn, những hạn chế và nguyên nhân và từ đó đề xuất một số giải pháp QLNN về MT định hướng mục tiêu PTBV trong bối cảnh thích ứng với BĐKH của địa phương. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, 3
luận văn kết cấu gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi Chương 3: Một số Giải pháp và kiến nghị quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG 1.1. Khái niệm cơ bản về môi trường 1.1.1. Các khái niệm về môi trường Môi trường là tập hợp các yếu tố tự nhiên và xã hội bao quanh con người và có ảnh hưởng tới con người và tác động qua lại với các hoạt động sống của con người như: không khí, đất, nước, sinh vật, xã hội loài người… Theo Luật Bảo vệ Môi trường: Môi trường là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có tác động đến sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật.(Luật BVMT Việt Nam 2015). 1.1.2. Chức năng của môi trường Đối với sinh vật nói chung và con người nói riêng thì môi trường sống có các chức năng cơ bản sau [21.tr26-30] : Môi trường là không gian sống cho con người và thế giới sinh vật. Môi trường là nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người. Môi trường là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra trong quá trình sống. Môi trường còn có chức năng lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người. Môi trương bảo vệ con người và sinh vật khỏi những tác động từ bên ngoài. 1.1.3. Phân loại môi trường - Môi trường tự nhiên: 4
- Môi trường xã hội: - Môi trường nhân tạo: 1.2. Quản lý nhà nước về môi trường 1.2.1. Khái niệm Quản lý môi trường Quản lý môi trường là quản lý tổng thể toàn bộ (bao gồm cả qui hoạch) để xác định và hướng dẫn thực hiện một chính sách tài bảo vệ môi trường Quản lý môi trường là tổng hợp các biện pháp, luật pháp, chính sách kinh tế, kỹ thuật, xã hội thích hợp nhằm bảo vệ môi trường sống và phát triển bền vững kinh tế xã hội quốc gia *Cơ sở quản lý môi trường: Khi xem xét cơ sở cho quản lý môi trường người ta dựa vào các yếu tố sau[6.tr179]: -Cơ sở triết học của quản lý môi trường: -Cơ sở xã hội: -Cơ sở của thể chế: 1.2.2. Khái niệm Quản lý nhà nước về môi trường Theo PGS.TS Nguyễn Đình Hòe, quản lý nhà nước về môi trường là hoạt động giám sát của ngành tài nguyên môi trường nhằm hạn chế tối đa các tác động có hại tới môi trường do các hoạt động phát triển gây nên, đảm bảo cân bằng sinh thái cho phát triển và bảo vệ môi trường. Quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường xác định rõ chủ thể là nhà nước, bằng chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn của mình đưa ra các biện pháp, luật pháp, chính sách kinh tế, kỹ thuật, xã hội thích hợp nhằm bảo vệ chất lượng môi trường sống và phát triển bền vững kinh tế - xã hội quốc gia. 1.2.3. Sự cần thiết quản lý nhà nước về môi trường Quan điểm phát triển đất nước của Đảng ta đã được khẳng định trong chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2001-2010 được thông qua đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng là “Phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với 5
thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường". Giải quyết cơ bản tình trạng ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm môi trường ở các khu dân cư do chất thải của các KCN, CCN, các làng nghề, ... 1.2.4. Nguyên tắc quản lý Nhà nước về môi trường Các nguyên tắc bảo vệ môi trường được quy định tại Điều 4 Luật Bảo vệ môi trường năm 2015, trong đó : -Nguyên tắc bảo vệ môi trường là trách nhiệm và nghĩa vụ của mọi cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân được đặt lên hàng đầu. - Bảo vệ môi trường gắn kết hài hòa với phát triển kinh tế, an sinh xã hội, bảo đảm quyền trẻ em, thúc đẩy giới và phát triển, bảo tồn đa dạng sinh học, ứng phó với biến đổi khí hậu để bảo đảm quyền mọi người được sống trong môi trường trong lành. - Bảo vệ môi trường phải dựa trên cơ sở sử dụng hợp lý tài nguyên, giảm thiểu chất thải. - Bảo vệ môi trường quốc gia gắn liền với bảo vệ môi trường khu vực và toàn cầu; bảo vệ môi trường bảo đảm không phương hại chủ quyền, an ninh quốc gia. - Bảo vệ môi trường phải phù hợp với quy luật, đặc điểm tự nhiên, văn hóa, lịch sử, trình độ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. - Hoạt động bảo vệ môi trường phải được tiến hành thường xuyên và ưu tiên phòng ngừa ô nhiễm, sự cố, suy thoái môi trường. 1.3. Nội dung QLNN về môi trường 1.3.1. Hoạt động ban hành pháp luật Quản lý nhà nước về tài nguyên và bảo vệ môi trường đang được thực hiện theo các quy định của Luật đất đai năm 2003, Luật tài nguyên nước năm 2005, Luật bảo vệ môi trường năm 2015, Luật đa dạng sinh học năm 2008 và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác Về mặt xây dựng hệ thống văn bản pháp luật, tính đến nay nhà nước ta đã ban hành hơn 600 văn bản có liên quan đến bảo vệ môi trường. 1.3.2. Hoạt động ban hành và áp dụng tiêu chuẩn môi 6
trường Trong hoạt động môi trường, tiêu chuẩn môi trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.Tiêu chuẩn môi trường vừa là công cụ kỹ thuật, vừa là công cụ pháp lý giúp Nhà nước quản lý môi trường. Vai trò, tầm quan trọng của tiêu chuẩn môi trường được thể hiện ở các khía cạnh sau đây [20.tr41]: Nhóm tiêu chuẩn chất lượng môi trường: Nhóm tiêu chuẩn này bao gồm tiêu chuẩn chất lượng môi trường nước, đất, không khí,... Các tiêu chuẩn này được xây dựng để phục vụ cho yêu cầu quản lý chất lượng môi trường xung quanh, tại mỗi vị trí địa lý cụ thể mà ở đó các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra. Mỗi một vị trí địa lý khác nhau, phục vụ cho các mục đích, các yêu cầu khác nhau thì chất lượng môi trường cũng được đòi hỏi khác nhau. Nhóm tiêu chuẩn thải: Nhóm tiêu chuẩn này được đặtra trước hết để phục vụ cho việc khống chế các loại chất thải được thải vào môi trường xunh quanh. Vì vậy, trong tiêu chuẩn thải nhất thiết phải đưa ra những giới hạn tối ưu về nồng độ thải và tổng lượng thải ứng với thời gian nhất định ứng với từng chất, từng nguyên tố được phép thải vào nơi tiếp nhận cụ thể thuộc môi trường xung quanh. Nhóm các tiêu chuẩn hỗ trợ: Các thông số về chất lượng và hàm lượng thải thể hiện trong hai loại tiêu chuẩn chất lượng môi trường và tiêu chuẩn thải nêu trên đều phải được thu thập và xử lý (đo đạc, lấy mẫu, phân tích, thí nghiệm, tính toán,...) theo những phương pháp đồng nhất. Tùy theo quy mô và nội dung của các thông số quy định trong tiêu chuẩn chất lượng môi trường và tiêu chuẩn thải để thiết lập các tiêu chuẩn này cho phù hợp. 1.3.3. Hoạt động cấp, thu hồi giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn môi trường. Đối tượng phải có giấy phép về môi trường: Gồm các cơ sở công nghiệp nhỏ, tiểu thủ công nghiệp như 7
các xí nghiệp nhỏ do địa phương quản lý, các tổ hợp, hợp tác xã sản xuất, các hộ gia đình có sản xuất các loại sản phẩm phi nông nghiệp, sửa chữa các loại thiết bị, công cụ; các cơ sở công nghiệp (gồm 25 loại, được quy định trong phụ lục 1 của Thông tư) và các cơ sở thu gôm, vận chuyển, xử lý chất thải: Điều kiện để được cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn môi trường: Các cơ sở công nghiệp nêu trên phải lập hồ sơ xin cấp giấy phép môi trường, gồm đơn xin cấp giấy phép về môi trường, bản kê khai hiện trạng môi trường và quyết định phê chuẩn báo cáo đánh giá tác động môi trường (đối với các cơ sở phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường) hoặc ý kiến bằng văn bản của cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường hoặc cơ quan nhà nước được ủy quyền (đối với các cơ sở phải lập bản kê khai các hoạt động sản xuất có ảnh hưởng đến môi trường) Giá trị pháp lý của giấy phép về môi trường: Giấy phép về môi trường có giá trị 5 năm đối với các cơ sở thông thường, 3 năm đối với cơ sở có sử dụng chất độc hại, chất phóng xạ. Giấy phép về môi trường có thể được gia hạn nhiều lần, mỗi lần không quá 3 năm. Giấy phép về môi trường Việt Nam thay đổi. Giấy phép về môi trường bị thu hồi trong trường hợp giả mạo, cấp sai thẩm quyền hoặc chủ giấy phép vi phạm nghiêm trọng các điều khoản ghi trong giấy phép. Thẩm quyền thu hồi giấy phép về môi trường: Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép về môi trường thì cơ quan đó có thẩm quyền thu hồi giấy phép môi trường. 1.3.4. Hoạt động xử lý vi phạm pháp luật môi trường Kết quả thực tế của hoạt động thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật môi trường cho thấy hành vi vi phạm pháp luật môi trường diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng tồn tại phổ biến dưới nhiều dạng. 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về môi trường ở một số quốc gia trên thế giới: Bài học rút ra cho Việt Nam. 8
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về môi trường trên thế giới -Kinh nghiệm của Singapore -Kinh nghiệm của Malayxia: -Kinh nghiệm của Thái Lan: 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam Tiểu kết chương 1 Tóm lại, môi trường là một yếu tố vô cùng quan trọng bao quanh sự tồn tại và phát triển của con người. Con người tồn tại trong đó, khai thác các yếu tố từ tự nhiên, sử dụng các yếu tố đó để nhằm phục vụ cho sự sống, sự tồn tại và phát triển của con người, rồi thải chất thải ra môi trường, rồi lại tồn tại cùng với nó. Trong Chương 1, đề tài đã tập trung làm rõ một số vấn đề lý luận về môi trường Cụ thể, đã nêu rõ khái niệm liên quan đến Môi trường, chức năng môi trường, phân loại môi trường trong đó, đánh giá phân tích những khác biệt về nội hàm về môi trường này ở từng quốc gia, đồng thời nêu lên những nét chung giống nhau không phụ thuộc vào điều kiện riêng biệt của từng quốc gia, giúp cho người đọc nắm, hiểu được nội dung thế nào là Môi trường, đồng thời, làm rõ các vấn đề về môi trường,cùng với những đặc điểm, vai trò của nó. Ngoài ra, Chương 1 cũng nêu rõ các khái niệm về quản lý nhà nước, hành chính nhà nước, quản lý nhà nước về môi trường; nêu rõ nội dung quản lý nhà nước về môi trường. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới về môi trường, bài học rút ra của Việt Nam về công tác bảo vệ môi trường. Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi 2.1.1. Vị trí địa lý của huyện Lý Sơn Đảo Lý Sơn ở về phía đông bắc tỉnh Quảng Ngãi, cách đất liền trên 15 hải lý. Toàn bộ lãnh thổ huyện nằm trong khoảng 15032’,04’’ đến 15038’,14’’ độ vĩ Bắc; 109005‘,4’’ đến 10904’,12’’ độ 9
kinh Đông, gồm 1 đảo lớn (Cù lao Ré), 1 đảo bé (Cù lao Bờ Bãi) và hòn Mù Cu. Có diện tích tự nhiên 10,32 km2. Toàn huyện đảo có 3 xã: An Hải, An Vĩnh và An Bình. Trong đó, An Bình thuộc đảo bé. 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Nhân dân Lý Sơn sinh sống với hai nghề chính đó là làm nông nghiệp và khai thác thủy hải sản, những năm gần đây nhờ có du lịch phát triển mạnh, du khách đến Lý Sơn ngày càng đông, một số hộ dân đã chuyển sang làm dịch vụ du lịch như buôn bán nhỏ và đầu tư các dịch vụ nhà hàng khách sạn... nên điều kiện kinh tế có những bước phát triển. Theo báo cáo của UBND huyện Lý Sơn năm 2015 về công tác du lịch: lượng khách đến Lý Sơn trong năm 2015 tăng đột biến, đã đón hơn 95.000 lượt khách, trong đó có hơn 600 lượt khách quốc tế. 2.2. Đánh giá QLNN về môi trường tại huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. 2.2.1. Thực trạng môi trường tại huyện Lý Sơn Từ điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế xã hội của huyện Lý Sơn kể trên cho thấy, trên địa bàn huyện có khá nhiều những nguồn gây ô nhiễm môi trường: Rác thải, nước thải, Rừng và hệ thống cây xanh, chôn cất mồ mã, nước sinh hoạt và hoạt động sản xuất nông nghiệp [23]. - Rác thải: -Nước thải: - Trồng rừng và hệ thống cây xanh - Chôn cất, mồ mả: - Nước sinh hoạt: - Hoạt động sản xuất nông nghiệp: 2.2.2. Thực trạng QLNN về môi trường tại huyện Lý Sơn - Xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường: Thực thi chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện. Ủy ban nhân dân huyện đã ban hành các quyết định, chỉ thị, công văn liên quan đến công tác bảo vệ môi trường. Ủy ban nhân dân huyện thường xuyên chỉ đạo về việc thực 10
hiện thu gom, xử lý rác thải, chỉ đạo việc kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính trong việc thực hiện pháp luật về môi trường. - Xây dựng, quản lý các công trình bảo vệ môi trường, các công trình liên quan đến bảo vệ môi trường + Triển khai thực hiện dự án hệ thống thoát nước trên các tuyến đường. + UBND huyện đang triển khai thực hiện dự án cấp nước sinh hoạt cho 479 hộ (khoảng 2.000 dân) ở khu vực Trung tâm huyện + Hiện toàn huyện đã có 08 khu nghĩa địa, với tổng diện tích 18,7 ha gồm: xã An Hải 02 điểm (Bãi Bé, Rừng Gò) - Đăng ký và kiểm tra việc thực hiện cam kết bảo vệ môi trường Ủy ban nhân dân huyện đã hướng dẫn các đơn vị, doanh nghiệp và thẩm định, xác định 170 hồ sơ Cam kết bảo vệ môi trường, 40 hồ sơ xin cấp phép khai thác nước dưới đất và 10 hồ sơ xả nước thải vào nước ngầm. Trong đó riêng năm 2016 đã xác nhận được 05 hồ sơ cam kết bảo vệ môi trường cho 05 dự án, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất và 02 hồ sơ đề án bảo vệ môi trường. - Công tác phối hợp giám sát; thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp; xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường Huyện đã thường xuyên tổ chức và phối hợp với các sở, ban, ngành, Ủy ban nhân dân các xã kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đối với các cơ quan, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Xử phạt hành chính và truy tố trước pháp luật đối với những trường hợp vi phạm nghiêm trọng về Luật Bảo vệ Môi trường. - Thông tin tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường Hoạt động thông tin, tuyên truyền giáo dục có tác dụng rất lớn trong công tác bảo vệ môi trường.Chính vì thế, Ủy ban nhân dân đã tiến hành đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách, chủ trương, pháp luật và các thong tin về môi trường và phát 11
triển bền vững cho mọi người, đặc biệt là trong thanh niên, thiếu niên. Giáo dục môi trường được hình thành theo nhiều hình thức, nhiều cấp, nhiều kênh khác nhau, nội dung phong phú và đa dạng, bao gồm: Giáo dục nâng cao nhận thức cho cộng đồng, huấn luyện đào tạo công tác quản lý môi trường, giáo dục môi trường ở các cấp học. 2.3. Đánh giá chung về hoạt động quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi 2.3.1. Những mặt đã đạt được Các cơ quan QLNN về môi trường huyện Lý Sơn đã thực hiện nghiêm túc các chủ trương, pháp luật Đảng và Nhà nước về quản lý nhà nước về môi trường. Chất lượng môi trường của huyện đã từng bước được cải thiện, việc phóng uế của nhân dân đã giảm nhờ có Đề án xây dựng công trình nhà vệ sinh cho hộ nghèo, rác thải đã có đội thu gom về nhà máy để xử lý. Công trình nước sạch hợp vệ sinh phục vụ sinh hoạt của một bộ phận nhân dân đang đưa vào sử dụng. Trong thời gian qua huyện Lý Sơn đã được tổng cục quản lý chất thải và cải thiện môi trường (thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường) đầu tư nhà máy xử lý rác thải rắn sinh hoạt cho huyện với công suất 15,5 tấn/ngày, về cơ bản đã giải quyết một phần rác thải của địa phương. Chủ trương thực hiện xã hội hóa về xử lý rác thải (doanh nghiệp Đa lộc) bước đầu thực hiện đạt được kết quả tốt, giảm nhẹ gánh nặng đầu tư của huyện và từng bước thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của cộng đồng. Năm 2010, dự án trồng rừng cảnh quan môi trường huyện đã được triển khai thực hiện do Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh làm chủ đầu tư, đã phát huy được tác dụng trong cải tạo môi trường thích ứng với BĐKH. 2.3.2. Những mặt còn hạn chế, tồn tại: Vấn đề ô nhiễm trên địa bàn huyện Lý Sơn đã trở thành vấn đề nóng mà người dân và chính quyền địa phương vô cùng bức xúc, tuy nhiên vấn đề quản lý nhà nước về môi trường vẫn chưa có hiệu quả đích thực do chưa có hành lang pháp lý cụ thể và chặt chẽ. Tại 12
nhiều xã trong huyện vấn đề ô nhiễm chưa được giải quyết triệt để. Một phần là do thói quen từ nhiều đời trước để lại, bên cạnh đó ý thức của người dân nơi đây còn yếu kém. Chính điều này tạo nên một áp lực cho chính quyền địa phương nơi đây, một bài toán là làm sao giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường, đồng thời việc sản xuất nông nghiệp của người dân vẫn được duy trì và phát triển bền vững. Đây là nhiệm vụ nặng nề đối với các cấp chính quyền địa phương. - Lượng rác thải ra môi trường hằng ngày trên 15,5 tấn/ngày, nhưng đưa vào vận hành chỉ được 1,8 tấn mỗi ngày do thiết bị chưa đồng bộ và các công đoạn thực hiện thủ công; ý thức của một số người dân chưa cao, chưa phân loại tại nguồn để dễ xử lý, rác thải các loại vứt bỏ nhiều nơi; đất thải, cát thải đổ ra các tuyến đường, mặt khác một số người dân thường xuyên đi đại tiện ven bờ biển, xả nước thải ra đường gây ô nhiễm môi trường, làm mất mỹ quan, ảnh hưởng đến sức khỏe, gây phản cảm đối với du khách đến tham quan du lịch. Công tác thu gom, xử lý môi trường chưa được đầu tư đúng mức nên rác thải, chất thải, cát thải… vẫn còn tồn đọng nhiều ở ven bờ biển và trong khu dân cư; nhân dân còn thói quen dùng túi ni lông trong sinh hoạt hằng ngày đã làm cho suy giảm chất lượng môi trường. - Trồng rừng: Ảnh hưởng của thời tiết, khí hậu không thuận lợi; một số hộ dân thiếu ý thức, chặt phá, bẻ cây làm chết cây, tình trạng đốt cháy cây, thả rông bò, dê dẫm đạp cây trên các đồi núi chưa được ngăn chặn triệt để, vì vậy độ che phủ của rừng đạt thấp. Độ che phủ của rừng chỉ mới đạt 20%, chưa cải thiện được môi trường sinh thái, bảo vệ nguồn nước ngầm. - Nguồn nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt cho nhân dân hiện nay còn thiếu, nhiễm mặn vào mùa khô, nhân dân phải vận chuyển nước ngọt phục vụ sinh hoạt hằng ngày khá xa. Trong những năm gần đây, nhiều hộ gia đình đã đầu tư nhiều kinh phí dùng máy khoan để khoan khai thác nước ngầm dùng cho sinh hoạt chưa qua xử lý, nhưng hiện tại vẫn chưa có Dự án nào để đánh giá chất lượng nguồn nước ngầm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của nhân dân, để có 13
hướng xử lý thành nước sạch. 2.3.3. Nguyên nhân: *Nguyên nhân khách quan -Hạ tầng cơ sở còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của huyện. -Các chế tài xử phạt những vi phạm về môi trường còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. -Sự gia tăng khách du lịch cơ học, ý thức của một số ít khách du lịch còn hạn chế vứt rác thải bừa bãi góp phần hủy hoại môi trường huyện Lý Sơn. -Các cơ sở sản xuất nhỏ, lẻ hiện tại chưa có hệ thống xử lý khí thải, nước thải nằm xen kẽ với khu dân cư. *Nguyên nhân chủ quan -Nhận thức về trách nhiệm bảo vệ môi trường của một số doanh nghiệp, nhà hàng, khách sạn và cộng đồng dân cư trên địa bàn huyện chưa được nâng cao. -Công tác huy hoạch phát triển kinh tế xã hội chưa đồng bộ, Quy hoạch phát triển kinh tế xã hội chưa mang tính đến việc bảo vệ môi trường (tập trung nhiều những nguồn gây ô nhiễm môi trường). -Sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp của nhân dân chưa đúng quy định. Công tác chỉ đạo và quản lý môi trường còn nhiều bất cập: Sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, các ngành chưa đúng mức, chưa tạo được sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng. Tổ chức biên chế về cán bộ quản lý môi trường ở cấp huyện, xã còn thiếu và chưa được đào tạo đúng chuyên môn. Tiểu kết chương 2 Tóm lại, ở Chương 2, Đề tài nêu lên những nét cơ bản về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, xã hội của huyện Lý Sơn; Phân tích, đánh giá về Thực trạng môi trường tại huyện Lý Sơn, thực trạng quản lý Nhà nước về môi trường huyện Lý Sơn. Trong chương này cũng đã hệ thống được các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường huyện Lý Sơn: ý thức khách du lịch, người dân trong thu gom rác thải rắn là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn 14
huyện, ngoài ra do hoạt động sinh hoạt-sản xuất-kinh doanh chưa tuân thủ qui định là những tác nhân gây suy giảm chất lượng môi trường. Đồng thời, đã nhận định, phân tích và đánh giá thực trạng QLNN về môi trường trên địa bàn huyện đảo Lý Sơn. Làm cơ sở để đề xuất phương hướng và các giải pháp ở chương 3. Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LÝ SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI 3.1. Quan điểm, phương hướng quản lý nhà nước về môi trường tại huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi 3.1.1. Quan điểm, định hướng chỉ đạo - Quan điểm chỉ đạo Thế kỷ XX chứng kiến một cuộc cách mạng vĩ đại trong hoạt động của nhà nước - quá trình hình thành và triển khai mạnh mẽ mô hình Quản lý công mới trong thực tiễn, đầu tiên ở các nước phát triển và sau đó lan rộng sang các nước đang phát triển.1 Quá trình chuyển đổi vai trò của nhà nước từ “chèo thuyền” sang “lái thuyền” trong mô hình quản lý nhà nước hiện đại đang ngày càng hướng tới giảm vai trò của nhà nước với tư cách là người trực tiếp cung ứng các hàng hóa và dịch vụ, nhưng lại đồng thời đòi hỏi phải nâng cao khả năng kiểm soát, điều tiết của nhà nước đối với quá trình cung cấp các hàng hóa và dịch vụ đó.2 Lĩnh vực môi trường là một trong những lĩnh vực được nhà nước quan tâm đặc biệt trong tiến trình xã hội hóa vì có thể vận dụng rất đa dạng trong lĩnh vực môi trường để quản lý rủi ro thiên tai, thu gom và xử lý rác thải công nghiệp, rác thải y tế và rác thải sinh hoạt, kiểm soát ô nhiễm môi trường,… Chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã được cụ thể hóa trong một số văn bản dưới 1 Xem Osborne,David/Gaebler, Ted (1997); McCourt, Willy/Minogue, Martin (2001). 2 Xem Đặng Khắc Ánh (2013a), tr.29. 15
đây. Nhằm lôi cuốn sự tham gia của mọi thành phần kinh tế vào bảo vệ môi trường, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách cụ thể để hỗ trợ cho các đơn vị kinh doanh được tổ chức và hoạt động theo hướng bảo vệ môi trường. Hàng loạt các quy định của Nhà nước đã cụ thể hóa chính sách ưu đãi, trợ cấp và khuyến khích các hoạt động bảo vệ môi trường như Nghị định số 04/2009/NĐ-CP về ưu đãi, hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường; Thông tư 230/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính về hướng dẫn ưu đãi thuế đối với hoạt động BVMT quy định tại Nghị định 04/2009/NĐ-CP về ưu đãi, hỗ trợ; Quyết định 1030/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2025"; Quyết định số 249/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án phát triển dịch vụ môi trường (DVMT) đến năm 2020,… - Định hướng chỉ đạo Lý Sơn là huyện Đảo với vẻ đẹp hoang sơ, địa chất, địa mạo độc đáo với các miệng núi lửa Giếng Tiền và Thới Lới. Đặc biệt các giá trị văn hóa riêng có và giá trị sống động về lịch sử xác lập và bảo vệ chủ quyền trên biển Đông của cha ông ta hàng trăm năm trước. Quê hương của những người lính hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải năm xưa đã và đang thay da, đổi thịt, phát triển nhanh chóng. Nhằm hướng đến phát triển huyện Lý Sơn thuộc loại hình du lịch biển, đảo. Hàng ngày Lý Sơn phải đón trên 500 khách du lịch cùng với mật độ dân số quá đông, huyện Lý Sơn đang đứng trước những thách thức lớn, trong đó môi trường là một trong những vấn đề đặc biệt quan trọng mà không khắc phục được sẽ trở thành rào cản trên con đường phát triển bền vững. Các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương Lý Sơn đang ra sức tập trung cho công tác môi trường và bảo vệ môi trường vì Bảo vệ môi trường không chỉ là bảo vệ cuộc sống của chúng ta hôm nay mà là cả cho những thế hệ mai sau, con, cháu của chúng ta.Do đó, cần phải định hướng hoạt động QLNN về MT trên địa bàn huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi tập trung vào 4 nội 16
dung quan trọng nhất trong giai đoạn hiện nay là: (1). Xây dựng cơ sở khoa học, kinh tế, văn bản qui phạm pháp luật cho việc thi hành công tác quản lý môi trường-sinh thái; (2). Thiết lập các công cụ quản lý môi trường hữu hiệu phù hợp với điều kiện địa phương (3). Tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường và quản lý cho sự phát triển bền vững và (4).Thúc đẩy xã hội hóa hoạt động BVMT. 3.1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể - Mục tiêu cụ thể Tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc về môi trường: Thu gom, xử lý rác thải, nước thải; cát, đất thải; chôn cất, cải táng mồ mả; trồng cây cảnh quan; khắc phục và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đầu tư hệ thống nước sạch ... Phát triển Kinh tế, Văn hóa – Xã hội gắn với bảo vệ môi trường bền vững, đảm bảo quốc phòng – an ninh để huyện Lý Sơn từng bước trở thành đô thị biển xanh - sạch - đẹp, văn minh . Từ đó, có thể xác định các mục tiêu cụ thể của hoạt động bảo vệ môi trường trên địa bàn huyện Lý Sơn là: + Nghiên cứu xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển dải ven biển và đảo huyện Lý Sơn, nhằm đạt được cùng một lúc 2 mục tiêu: giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tăng hiệu quả kinh tế. + Bảo vệ môi trường đất: Tích cực trồng rừng và các thảm thực vật; thực hiện nhiều biện pháp phòng, chống cháy rừng và phục hồi các khu dự trữ sinh quyển. + Bảo vệ các vùng đất ngập nước: nhằm sử dụng có hiệu quả các vùng đất ngập nước, bảo vệ đa dạng sinh học trong vùng, đồng thời duy trì các chức năng sinh thái, chức năng kinh tế - xã hội của những vùng đất này. - Nhiệm vụ cụ thể Do đó, trong thời gian tới nhiệm vụ hoạt động QLNN về MT trên địa bàn huyện cần tập trung vào các lĩnh vực nâng cao nhận thức và tạo chuyển biến nhằm đạt được mục tiêu PTBV của huyện là: -Một là: làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân và du khách hãy ngừng xả rác ra môi trường mà hãy bỏ rác vào thùng 17
đựng rác. -Hai là: Hãy từ chối sử dụng túi ni lông trong sinh hoạt và kinh doanh dịch vụ du lịch. -Ba là: Hãy nói không thải chất độc gây ô nhiễm môi trường trong hoạt động sản xuất nông nghiệp và kinh doanh. -Bốn là: Tiếp tục trồng rừng, cây cảnh quan và bảo vệ cây xanh. -Năm là:xã hội hóa trong bảo vệ môi trường cần phải được xem như một nhiệm vụ quan trọng để tái cấu trúc khu vực công, giảm nhẹ gánh nặng tài chính cho nhà nước và nâng cao chất lượng hoạt động của nhà nước. 3.2. Một số giải pháp tăng cường công tác QLNN về MT 3.2.1. Môi trường là vấn đề toàn cầu: + Kể từ Hội nghị đầu tiên về môi trường thế giới (Stockholm 1972) đến nay, cộng đồng thế giới đã có nhiều nỗ lực để đưa vấn đề môi trường vào các chương trình Nghị sự ở cấp quốc tế và quốc gia. + Trong “Tuyên bố Johannesburg về phát triển bền vững” năm 2002 của Liên hợp quốc đã khẳng định về những thách thức mà nhân loại đang và sẽ phải đối mặt có nguy cơ toàn cầu là: Môi trường toàn cầu tiếp tục trở nên tồi tệ. Suy giảm đa dạng sinh học tiếp diễn, trữ lượng cá tiếp tục giảm, sa mạc hóa cướp đi ngày càng nhiều đất đai mầu mỡ, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đã biểu hiện rõ ràng. Thiên tai ngày càng nhiều và ngày càng khốc liệt. Các nước đang phát triển trở nên dẽ bị tổn hại hơn.Ô nhiễm không khí, nước và biển tiếp tục lấy đi cuộc sống thanh bình của hàng triệu người. 3.2.2. Bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân: Việc bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân do đó cần bảo đảm các tiêu chí sau: + Bảm đảo tính thống nhất. + Bảo đảm tính tổng hợp. + Bảo đảm tính liên tục và nhất quán. + Bảo đảm tính tập trung dân chủ. 18