| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
Toång quan taøi lieäu veà<br />
tieáp caän dòch vuï phoøng choáng HIV/AIDS vaø<br />
caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua ñöôøng<br />
tình duïc ñoái vôùi nam coù quan heä tình duïc<br />
ñoàng giôùi taïi Vieät Nam<br />
<br />
Mai Xuaân Thu (*) , Leâ Cöï Linh (**)<br />
<br />
Tyû leä hieän maéc HIV treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam ñang coù chieàu höôùng gia taêng, ñaëc bieät ôû nhoùm nam<br />
coù quan heä tình duïc ñoàng giôùi (MSM) vôùi nhöõng haønh vi tình duïc khoâng an toaøn. Ñaây cuõng laø nhoùm<br />
baéc caàu laøm laây truyeàn HIV trong coäng ñoàng daân cö noùi chung vôùi nhöõng haønh vi cheùo nhö quan heä<br />
tình duïc khoâng an toaøn vôùi nöõ, tieâm chích vaø söû duïng ma tuùy hoaëc chaát kích thích. Cuøng vôùi söï gia<br />
taêng tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm naøy thì tyû leä caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc<br />
nhö laäu, giang mai, chlamydia ôû cô quan sinh duïc vaø haäu moân cuõng taêng moät caùch ñaùng baùo ñoäng.<br />
Nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy ñöôïc lyù giaûi laø do söï thieáu kieán thöùc veà phoøng choáng HIV/STI/STDs<br />
cuûa nhoùm MSM daãn ñeán nhöõng laàm töôûng, nhöõng ngoä nhaän veà nguy cô laây nhieãm, khaû naêng ñieàu trò<br />
cuõng nhö tyû leä nhieãm trong coäng ñoàng noùi chung vaø nhoùm MSM noùi rieâng. Beân caïnh ñoù, khoâng theå phuû<br />
nhaän söï haïn cheá trong vieäc tieáp caän vôùi caùc dòch vuï tö vaán xeùt nghieäm HIV/AIDS, khaùm vaø ñieàu trò<br />
STI/STDs cuûa nhoùm MSM do nhöõng raøo caûn töø söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû cuûa xaõ hoäi, taâm lyù lo sôï<br />
bieát tình traïng HIV, kieán thöùc baûn thaân haïn cheá, hieåu bieát lôïi ích cuûa caùc dòch vuï coøn chöa roõ raøng vaø<br />
taùc ñoäng cuûa chi phí xeùt nghieäm ñieàu trò. Töø nhöõng thöïc traïng treân, vieäc ñöa ra nhöõng kieán nghò nhaèm<br />
taêng cöôøng hieäu quaû caùc can thieäp daønh cho nhoùm MSM laø caàn thieát vaø neân ñöôïc chuù troïng.<br />
Töø khoaù: MSM, STDs, HIV/AIDS, ñoàng giôùi nam<br />
<br />
Literature Review about Access to HIV/AIDS<br />
and Sexually transmitted disease/infection<br />
prevention services among Men who have sex<br />
with Men in Viet Nam<br />
Mai Xuan Thu (*); Le Cu Linh (**)<br />
<br />
HIV prevalence in the world and Viet Nam has been on an increasing trend, especially among men who<br />
have sex with men (MSM) due to unsafe sex behaviors. This is a high-risk group that may spread HIV to<br />
4<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
the community as the result of their risk behaviors such as: performing unsafe sex with both men and<br />
women, injecting and using drugs or stimulants. Furthermore, the prevalent rate of STDs, such as<br />
gonorrhea, syphilis, genital or anal Chlamydia is also on the alarmingly increasing trend. This situation is<br />
explained by the lack of knowledge of MSM about HIV/STIs/STDs, leading to the misconceptions about the<br />
risk of infection, potential treatment and prevention, particularly among MSM. Besides, it is reported that<br />
there are several limitations in accessing HIV/AIDS counseling and testing services, medical examination<br />
and treatment of STIs/STDs among MSM due to barriers of stigma and discrimination in the society, the<br />
psychological anxiety about HIV status, limited knowledge, understanding of benefits of the services, as<br />
well as the costs. From this literature review, recommendations for improving effectiveness of<br />
interventions for MSM should be made and paid attention to.<br />
Key words: MSM, STD, HIV/AIDS, Viet Nam<br />
<br />
Taùc giaû:<br />
(*)<br />
<br />
CN. Mai Xuaân Thu: Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng Coäng, ñieän thoaïi: 0935 379 517,<br />
email: maixuanthu.macphi@gmail.com<br />
<br />
(**)<br />
<br />
PGS.TS. Leâ Cöï Linh, Boä moân Daân soá, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng Coäng, email: lcl@hsph.edu.vn<br />
<br />
1. Ñaët vaán ñeà<br />
Ngaøy nay, tình duïc ñoàng giôùi nam laø moät vaán ñeà<br />
xaõ hoäi nhaïy caûm chöa ñöôïc chaáp nhaän ôû nhieàu neàn<br />
vaên hoùa. Tuy nhieân, cho duø ñöôïc "chính thöùc" thöøa<br />
nhaän hay khoâng thì tình duïc ñoàng giôùi nam vaãn dieãn<br />
ra taïi taát caû caùc xaõ hoäi, ôû nhieàu neàn vaên hoùa vaø ôû moïi<br />
löùa tuoåi [12]. Thuaät ngöõ "nam coù quan heä tình duïc<br />
ñoàng giôùi" (Men who have sex with men - MSM) laø<br />
thuaät ngöõ chæ haønh vi chöù khoâng phaûi moät ñaëc tính<br />
[9]. Do ñoù, nhöõng ngöôøi nam coù quan heä tình duïc<br />
(QHTD) ñoàng giôùi khoâng chæ bao goàm nhöõng ngöôøi<br />
töï nhaän laø ngöôøi ñoàng tính (gay) vaø ngöôøi löôõng tính<br />
(bisexual), maø coøn bao goàm caû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng<br />
töï nhaän laø dò tính (heterosexual) nhöng coù quan heä<br />
tình duïc (QHTD) cuøng giôùi [4]. Noùi caùch khaùc, thuaät<br />
ngöõ naøy duøng ñeå chæ taát caû nam coù QHTD vôùi nam<br />
khoâng caàn quan taâm ñeán hoaøn caûnh hay khuynh<br />
höôùng tình duïc cuûa hoï [16].<br />
Haàu heát ñoàng tính nam khoâng boäc loä roõ hoaøn<br />
toaøn khuynh höôùng tình duïc cuûa hoï. Theâm vaøo ñoù,<br />
haønh vi tình duïc cuûa ñoàng tính nam ñöôïc ñaëc tröng<br />
bôûi caùc hình thöùc heïn hoø keát baïn soâi noåi, QHTD vôùi<br />
taàn suaát cao, coù nhieàu baïn tình, hình thöùc quan heä<br />
<br />
ña daïng, ít hoaëc khoâng söû duïng bao cao su vaø chaát<br />
boâi trôn. Nam giôùi thöôøng quan heä tình duïc vôùi nhau<br />
qua ñöôøng mieäng vaø haäu moân, haønh vi naøy coù theå<br />
laøm taêng nguy cô laây nhieãm HIV neáu khoâng söû duïng<br />
caùc bieän phaùp baûo veä hay söû duïng khoâng ñuùng caùch<br />
[12]. Cho duø con soá coù theå khaùc nhau giöõa caùc quoác<br />
gia vaø caùc khu vöïc, nhöng nhieàu nôi treân theá giôùi<br />
hieän vaãn chöa coù thoâng tin chính xaùc veà tyû leä naøy vì<br />
nam giôùi thöôøng khoâng töï nhaän mình laø ñoàng tính<br />
hay löôõng tính. Nhöõng ngöôøi ñaøn oâng QHTD khoâng<br />
an toaøn vôùi ñaøn oâng cuõng coù theå QHTD khoâng an<br />
toaøn vôùi phuï nöõ. Baèng caùch ñoù, hoï ñaõ trôû thaønh caàu<br />
noái laây truyeàn vi-ruùt cho caùc coäng ñoàng daân cö [19].<br />
Töø nhöõng nhaän ñònh treân, vieäc thöïc hieän toång<br />
quan taøi lieäu veà tieáp caän dòch vuï phoøng choáng<br />
HIV/AIDS vaø caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua<br />
ñöôøng tình duïc ñoái vôùi MSM taïi Vieät Nam laø heát söùc<br />
caàn thieát. Toång quan nhaèm moâ taû tyû leä hieän maéc<br />
HIV/STI/STDs cuõng nhö kieán thöùc cuûa MSM vaø<br />
khaû naêng tieáp caän dòch vuï phoøng choáng<br />
HIV/STI/STDs cuûa MSM. Beân caïnh ñoù, vôùi phaàn<br />
baøn luaän vaø khuyeán nghò, toång quan ñöa ra moät soá<br />
yù kieán goùp phaàn naâng cao hieäu quaû caùc chöông trình<br />
can thieäp vaø caùc nghieân cöùu veà nhoùm MSM.<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)<br />
<br />
5<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
2. Tyû leä hieän maéc HIV/STI/STDs cuûa<br />
MSM taïi Vieät Nam<br />
2.1. Tyû leä hieän maéc HIV cuûa MSM taïi Vieät Nam<br />
Treân phaïm vi toaøn theá giôùi khoaûng 5% - 10%<br />
caùc tröôøng hôïp nhieãm HIV laø do laây truyeàn qua<br />
ñöôøng tình duïc cuûa MSM [3]. Tyû leä hieän maéc HIV<br />
taïi Vieät Nam cuõng ñang coù chieàu höôùng gia taêng,<br />
ñaëc bieät ôû nhoùm MSM do nguy cô laây truyeàn HIV<br />
qua QHTD khoâng baûo veä ñaëc bieät cao. Tính toaùn<br />
cho thaáy khaû naêng nhieãm HIV cuûa MSM cao gaáp<br />
5,5 laàn (3,4 - 9,1) so vôùi coäng ñoàng daân cö noùi<br />
chung [13]. Naêm 2006 thì Vieät Nam coù 8% MSM<br />
nhieãm HIV trong khi tyû leä nhieãm ôû ngöôøi tröôûng<br />
thaønh laø 0,4% [24] ñeán naêm 2008 thì tyû leä laø 9%<br />
[25]. Naêm 2009 tyû leä nhieãm HIV ôû MSM taïi Vieät<br />
Nam ngang baèng vôùi tyû leä MSM nhieãm HIV cuûa<br />
toaøn chaâu AÙ laø 5% [21]. Tuy nhieân, theo soá lieäu cuûa<br />
naêm 2010, tyû leä cuûa Vieät Nam chæ coù 3% trong khi<br />
tyû leä chung cuûa chaâu AÙ laø 6% [22]. Maëc duø tyû leä naøy<br />
coù giaûm, nhöng khoâng coù nhieàu yù nghóa do côõ maãu<br />
nghieân cöùu khaùc nhau cuõng nhö söï tham gia cuûa<br />
MSM taïi Vieät Nam vaøo nghieân cöùu chung cuûa chaâu<br />
AÙ coøn haïn cheá nhöng nhìn vaøo soá löôïng MSM hieän<br />
maéc HIV thì thaáy coù söï taêng leân roõ reät giöõa naêm sau<br />
vôùi naêm tröôùc.<br />
<br />
MSM ñeàu treân 10% taïi taát caû caùc thaønh phoá, thay<br />
ñoåi töø 14% - 20% vaø tyû leä cao nhaát taïi Haø Noäi khi<br />
14% MSM coù QHTD nhaän tieàn vaø 20% MSM trong<br />
nhoùm QHTD khoâng nhaän tieàn nhieãm HIV [2]. Khi<br />
so saùnh hai laàn khaûo saùt thì deã daøng nhaän thaáy tyû leä<br />
hieän nhieãm taïi thôøi ñieåm naêm 2009 cao hôn trong<br />
taát caû caùc nhoùm MSM so vôùi thôøi ñieåm naêm 2006<br />
taïi caùc tænh thaønh khaùc nhau, baát keå MSM coù hay<br />
khoâng coù haønh vi QHTD nhaän tieàn. Cuøng vôùi QHTD<br />
khoâng an toaøn, nguy cô laây truyeàn HIV coøn cao hôn<br />
nöõa ñoái vôùi MSM coù tieâm chích ma tuùy. Tyû leä nhieãm<br />
HIV chöa hieäu chænh trong soá MSM coù nghieän chích<br />
laø 31%, cao gaáp 4 laàn so vôùi nhöõng MSM khoâng<br />
tieâm chích laø 7,3% [8]. Moät baùo caùo khaùc ñöa ra öôùc<br />
tính tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm MSM laø 4,3% thì<br />
tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm MSM nghieän chích ma<br />
tuùy laø 40% [26]. Vôùi nhöõng soá lieäu treân ñaây, tình<br />
hình nhieãm HIV trong nhoùm MSM ñang gia taêng vaø<br />
ôû möùc baùo ñoäng, caàn thieát phaûi coù caùc chöông trình<br />
can thieäp ñeå giaûm thieåu nguy cô laây nhieãm HIV.<br />
<br />
2.2. Tyû leä hieän maéc beänh/ nhieãm truøng laây<br />
truyeàn qua ñöôøng tình duïc (STI/STDs) cuûa<br />
MSM taïi Vieät Nam<br />
Taïi Vieät Nam coù raát ít soá lieäu veà tyû leä nhieãm<br />
STI/STDs ôû MSM nhöng caùc nghieân cöùu gaàn ñaây<br />
ñeàu cho thaáy tyû leä nhieãm cao ôû<br />
nhöõng ngöôøi naøy [10]. Maëc duø<br />
caùc maãu ñieàu tra coù theå khoâng<br />
ñaïi dieän heát cho toaøn boä coäng<br />
ñoàng MSM nhöng laø moät söï<br />
caûnh baùo caàn thieát ñoái vôùi caùc<br />
nhaø hoaïch ñònh chính saùch y teá.<br />
Moät ñieàu tra vaøo naêm 2002 taïi<br />
thaønh phoá Hoà Chí Minh coù 27%<br />
MSM nhieãm vieâm gan B vaø 7%<br />
MSM maéc giang mai [15], cao<br />
hôn tyû leä cuûa Phnom - Peânh laø<br />
6% [3]. Nhieàu baèng chöùng khaùc<br />
cuõng cho thaáy tyû leä maéc STI ôû<br />
MSM taïi Vieät Nam raát cao khi<br />
Bieåu ñoà 1. Tyû leä nhieãm HIV ôû nhoùm MSM taïi moät soá thaønh phoá<br />
94% MSM nhieãm vi ruùt herpes<br />
chaâu AÙ vaø Vieät Nam<br />
vaø 11% coù döông tính vôùi xoaén<br />
khuaån giang mai [20].<br />
Ñieàu tra naêm 2006 taïi Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà<br />
Chí Minh veà tyû leä hieän maéc STI/STDs cuûa MSM<br />
Khaûo saùt naêm 2006 coù 9,4% MSM taïi Haø Noäi vaø<br />
ñöôïc moâ taû trong baûng 2 [1]. Ñieàu tra naøy ñöôïc<br />
5,3% MSM taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh nhieãm HIV<br />
thöïc hieän laïi vaøo naêm 2009 thì trung bình cöù 5<br />
[1] [27]. Khi khaûo saùt treân ñöôïc thöïc hieän laïi vaøo<br />
MSM thì coù moät ngöôøi nhieãm ít nhaát moät trong 5<br />
naêm 2009 thì tyû leä hieän nhieãm HIV trong nhoùm<br />
6<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
MSM tin raèng MSM taïi Vieät Nam coù nguy<br />
cô nhieãm HIV [20]. MSM khoâng nhaän thöùc<br />
roõ nguy cô moät phaàn laø do caùc thoâng tin veà<br />
HIV/AIDS hieän nay nhaán maïnh quaù nhieàu<br />
ñeán nhoùm nghieän chích ma tuùy vaø gaùi maïi<br />
daâm khieán MSM coù nhaän thöùc sai veà nguy<br />
cô lieân quan ñeán caùc thöïc haønh tình duïc vaø<br />
baïn tình cuûa hoï [21]. Taïi Haø Noäi vaø thaønh<br />
phoá Hoà Chí Minh, tyû leä hieåu bieát ñuùng veà<br />
phoøng traùnh HIV laàn löôït laø 45,7% vaø<br />
18,2%; cho raèng mình coù nguy cô laây<br />
nhieãm chæ coù 53,8% vaø 30,1% [11]. MSM<br />
bieát HIV coù theå laây truyeàn qua ñöôøng tình<br />
Bieåu ñoà 2. Tyû leä maéc STI/STDs cuûa MSM taïi Haø Noäi vaø<br />
duïc aâm ñaïo vaø ñöôøng maùu, nhöng hoï khoâng<br />
thaønh phoá Hoà Chí Minh (2006)<br />
bieát hoaëc khoâng tin raèng HIV coù theå laây<br />
truyeàn qua QHTD ñöôøng mieäng hoaëc<br />
STDs: giang mai, laäu sinh duïc, laäu tröïc traøng,<br />
QHTD haäu moân. Hoï cho raèng vieäc choïn löïa baïn<br />
Chlamydia sinh duïc, Chlamydia tröïc traøng [13]. Soá<br />
tình moät caùch caån thaän seõ baûo veä hoï khoâng bò laây<br />
lieäu treân ñöôïc ñöa ra thaáp hôn so vôùi tyû leä naøy cuûa<br />
nhieãm HIV hoaëc nguy cô ñöôïc giaûm thieåu toái ña<br />
chaâu AÙ laø 24% [9]. Khi so saùnh chieàu höôùng giöõa<br />
[22]. MSM coøn coù quan nieäm cho raèng QHTD haäu<br />
caùc khu vöïc thì coù söï thay ñoåi traùi ngöôïc khi Haø Noäi<br />
moân vaø QHTD ñöôøng mieäng coù theå an toaøn neáu<br />
coù söï giaûm ñaùng keå tyû leä nhieãm STI ôû caû nhoùm<br />
ngöôøi cho xuaát tinh ra ngoaøi [23]. Coù tôùi 66% MSM<br />
QHTD nhaän tieàn vaø QHTD khoâng nhaän tieàn. Tuy<br />
ôû Nha Trang tin raèng QHTD aâm ñaïo nguy hieåm hôn<br />
vaäy, cuõng caàn chuù yù raèng nhöõng tyû leä treân coù theå coù<br />
QHTD haäu moân, vaø 45% khoâng bieát hoï coù nguy cô<br />
nhöõng sai soá nhaát ñònh, chæ mang tính öôùc löôïng cho<br />
maéc HIV khoâng, 14% khaúng ñònh laø khoâng vaø 28%<br />
quaàn theå, treân thöïc teá thì tyû leä MSM nhieãm STI coù<br />
traû lôøi nguy cô thaáp [24]. Caû MSM thaønh thò vaø noâng<br />
theå cao hôn raát nhieàu.<br />
thoân ñeàu coù kieán thöùc khaù toát veà ñöôøng laây truyeàn<br />
HIV. Tuy nhieân, MSM noâng thoân coù xu höôùng tin<br />
3. Kieán thöùc vaø khaû naêng tieáp caän dòch vuï<br />
moät caùch sai laàm raèng HIV laây qua tieáp xuùc thoâng<br />
phoøng choáng HIV/STI/STDs cuûa MSM taïi<br />
thöôøng hôn so vôùi MSM thaønh thò [25]. Moät ñieåm<br />
Vieät Nam<br />
ñaùng löu yù nöõa laø kieán thöùc veà STI/STDs cuõng nhö<br />
moái quan heä giöõa HIV vaø STI/STDs raát haïn cheá,<br />
3.1. Kieán thöùc veà HIV/STI/STDs cuûa MSM<br />
haàu heát MSM quan taâm ñeán HIV hôn so vôùi<br />
Maëc duø MSM coù kieán thöùc veà laây truyeàn HIV<br />
STI/STDs trong khi STI/STDs coù khaû naêng laøm taêng<br />
vaø STI/STDs nhöng MSM vaãn coøn coù quan nieäm sai<br />
söï laây truyeàn HIV. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích do vieäc<br />
laàm veà nguy cô caù nhaân, ñieàu trò HIV vaø tyû leä nhieãm<br />
haïn cheá trong tieáp caän vôùi caùc thoâng tin caàn thieát veà<br />
trong soá MSM [14]. Theo khaûo saùt thì coù 67% MSM<br />
HIV vaø STI/STDs [26]. Do ñoù ñaët ra löu yù ñoái vôùi<br />
coù kieán thöùc veà con ñöôøng laây nhieãm HIV. Möùc ñoä<br />
caùc chöông trình can thieäp taïi Vieät Nam caàn taäp<br />
hieåu bieát veà cô cheá laây nhieãm ñöôïc phaûn aùnh qua<br />
trung nhieàu ñeán STI/STDs cho MSM beân caïnh<br />
caùc caâu hoûi cho thaáy MSM coù kieán thöùc khaù toát song<br />
truyeàn thoâng phoøng choáng HIV.<br />
vaãn caàn coù söï naâng cao hieåu bieát nhieàu vaø saâu hôn<br />
3.2. Khaû naêng tieáp caän dòch vuï phoøng choáng<br />
cho hoï [18]. Nhieàu MSM tin töôûng raèng mình khoâng<br />
HIV/STI/STDs cuûa MSM<br />
coù nguy cô laây nhieãm HIV vaø STI/STDs. Moät soá<br />
MSM khaùc coù caûm nhaän hoaøn toaøn sai veà söï an toaøn<br />
Maëc duø MSM laø ñoái töôïng coù nguy cô laây nhieãm<br />
vì cho raèng nam QHTD ñoàng giôùi khoâng laøm laây<br />
HIV vaø STI/STDs cao nhöng hoï laïi khoâng mong<br />
nhieãm HIV [19]. Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh chæ coù<br />
muoán nhaän dòch vuï tö vaán xeùt nghieäm HIV (XN<br />
khoaûng moät nöûa MSM bieát raèng moät ngöôøi troâng coù<br />
HIV) cuõng nhö khaùm vaø ñieàu trò STI/STDs. Theo<br />
veû khoûe maïnh vaãn coù khaû naêng laây truyeàn HIV hoaëc<br />
baùo caùo chaâu AÙ thì naêm 2010, Vieät Nam coù 41%<br />
chöa coù caùch naøo chöõa khoûi AIDS, moät phaàn ba<br />
MSM chöa töøng laøm XN HIV baèng vôùi tyû leä chung<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)<br />
<br />
7<br />
<br />
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br />
<br />
cuûa MSM chaâu AÙ; 33% MSM ñaõ töøng laøm XN HIV<br />
trong 6 thaùng tröôùc ñoù, cao hôn tyû leä cuûa chaâu AÙ laø<br />
26% [10]. Theo moät nghieân cöùu khaùc thì coù gaàn moät<br />
nöûa soá ngöôøi ñöôïc hoûi ñaõ ñi XN HIV (49%). Nhoùm<br />
tuoåi caøng cao caøng coù tyû leä ñaõ töøng ñi XN HIV cao<br />
hôn. Tuy vieäc XN HIV khoâng coù quan heä ñaùng keå<br />
vôùi caùc yeáu toá khaùc nhö hoïc vaán, thu nhaäp caù nhaân<br />
nhöng nhöõng MSM xuaát thaân töø gia ñình khaù giaû laïi<br />
coù tyû leä XN HIV thaáp hôn nhöõng MSM xuaát thaân töø<br />
gia ñình coù kinh teá trung bình hay gia ñình ngheøo vaø<br />
ngöôøi soáng cuøng gia ñình cuõng coù tyû leä XN HIV<br />
thaáp hôn ngöôøi soáng vôùi ngöôøi khaùc hay ñang soáng<br />
moät mình. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi ñi XN HIV ñeàu<br />
ñöôïc caùn boä y teá (CBYT) trao ñoåi veà nguy cô nhieãm<br />
HIV (84%), yù nghóa cuûa keát quaû xeùt nghieäm (84%),<br />
phöông phaùp phoøng traùnh HIV (85%) vaø neân laøm gì<br />
khi bieát keát quaû xeùt nghieäm (80%) [18]. Con soá naøy<br />
coù theå cao hôn tình hình chung cho MSM caû nöôùc,<br />
do taïi caùc ñòa ñieåm trong nghieân cöùu ñaõ coù nhöõng<br />
can thieäp giuùp MSM naâng cao nhaän thöùc vaø phoøng<br />
choáng HIV. Theo moät öôùc tính khaùc thì naêm 2008<br />
coù 16% MSM thöïc hieän XN HIV trong voøng 12<br />
thaùng tröôùc ñoù vaø bieát keát quaû [8]. Taïi Nha Trang<br />
thì chæ coù 3% MSM ñaõ töøng laøm XN HIV tröôùc ñaây<br />
[24]. Ñieàu tra naêm 2006 thì taïi Haø Noäi vaø thaønh phoá<br />
Hoà Chí Minh coù töông öùng laø 20,1% vaø 24,0% MSM<br />
ñaõ töøng XN HIV; 15,4% vaø 16,0% MSM ñaõ töøng<br />
laøm tö vaán vaø xeùt nghieäm töï nguyeän (VCT), chæ coù<br />
7,1% vaø 2,8% ñaõ xeùt nghieäm, ñöôïc bieát keát quaû vaø<br />
tö vaán tröôùc vaø sau xeùt nghieäm [11]. Raát ít MSM<br />
bieát ñeán vaø söû duïng dòch vuï VCT. Nhieàu ngöôøi khi<br />
maéc STI/STDs thì töï mua thuoác ñeå töï ñieàu trò cho<br />
baûn thaân [23]. Ngoaøi ra, MSM cuõng thöôøng ñieàu trò<br />
STI/STDs taïi caùc phoøng khaùm tö hôn caùc phoøng<br />
khaùm coâng [21]. Nhöõng raøo caûn khieán MSM khoâng<br />
ñeán caùc dòch vuï VCT, khaùm vaø ñieàu trò STI/STDs<br />
ñöôïc ñöa ra bao goàm söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû<br />
cuûa xaõ hoäi, taâm lyù sôï bieát tình traïng HIV, kieán thöùc<br />
baûn thaân haïn cheá, hieåu bieát lôïi ích cuûa caùc dòch vuï<br />
VCT coøn chöa roõ raøng vaø taùc ñoäng cuûa chi phí xeùt<br />
nghieäm ñieàu trò [19]. Lyù do haøng ñaàu ñöôïc ñöa ra laø<br />
MSM töï kyø thò baûn thaân vaø sôï söï kyø thò cuûa CBYT<br />
cuõng nhö sôï bò coäng ñoàng phaùt hieän ra ñaëc tính tình<br />
duïc cuûa mình, noãi sôï naøy caøng gia taêng trong nhoùm<br />
boùng loä (BL) hôn laø nhoùm boùng kín (BK). Nhieàu<br />
MSM cuõng khoâng chuaån bò taâm lyù ñaày ñuû ñeå ñoái<br />
dieän vôùi thöïc teá trong tröôøng hôïp hoï nhaän ñöôïc keát<br />
quaû HIV döông tính. Ñieàu naøy caøng nghieâm troïng<br />
hôn ñoái vôùi nhöõng MSM maïi daâm vì ñieàu ñoù ñoàng<br />
nghóa vôùi vieäc hoï khoâng theå tieáp tuïc haønh ngheà.<br />
8<br />
<br />
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)<br />
<br />
Moät ñieàu quan troïng laø MSM khoâng tin mình coù<br />
nguy cô laây nhieãm vaø hieåu bieát veà dòch vuï VCT coøn<br />
haïn cheá. Moät soá MSM khoâng theå ñeán khaùm vaø ñieàu<br />
trò taïi caùc dòch vuï VCT vaø STI vì khoâng ñuû khaû<br />
naêng chi traû caùc chi phí. Do ñoù, vieäc phaùt trieån moâ<br />
hình phoøng khaùm thaân thieän vôùi MSM hoã trôï caùc<br />
dòch vuï VCT vaø heä thoáng MSM ñoàng ñaúng nhö ñaõ<br />
trieån khai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh laø caàn thieát<br />
[27]. Ñaây cuõng laø moät höôùng ñi môùi caàn ñöôïc nhaân<br />
roäng ñeå taêng cöôøng söï tieáp caän cuûa MSM ñoái vôùi<br />
caùc dòch vuï VCT.<br />
<br />
4. Baøn luaän<br />
Vieäc thöïc hieän caùc chöông trình döï phoøng laây<br />
nhieãm HIV trong nhoùm MSM laø voâ cuøng quan<br />
troïng. Tuy nhieân treân thöïc teá, ñaây laïi laø nhoùm<br />
thöôøng khoâng loä dieän, bò kyø thò, thieáu hieåu bieát hoaëc<br />
khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin. ÔÛ moät soá nôi, nhieàu caù<br />
nhaân vaø toå chöùc khoâng saün loøng laøm vieäc vôùi MSM.<br />
Do ñoù, nguyeân taéc quan troïng caàn chuù yù laø taát caû caùc<br />
can thieäp daønh cho ñoái töôïng MSM caàn toân troïng<br />
tính ña daïng cuûa coäng ñoàng MSM vaø huy ñoäng söï<br />
tham gia cuûa caùc thaønh vieân nhoùm trong toaøn boä<br />
tieán trình thöïc hieän caùc can thieäp.<br />
Vieäc tieáp caän vôùi caùc nhoùm MSM seõ hieäu quaû<br />
hôn khi söû duïng nhöõng ñieåm gaëp maët cuûa MSM, keát<br />
hôïp cuøng vôùi caùc hoaït ñoäng giaûi trí ñeå trieån khai caùc<br />
can thieäp. Trong nhöõng hoaït ñoäng naøy, caàn söï tham<br />
gia tích cöïc cuûa nhoùm ñoàng ñaúng bôûi noù coù vai troø<br />
quyeát ñònh trong vieäc tieáp caän vôùi ñoái töôïng ñích.<br />
Beân caïnh ñoù, caùc can thieäp coù theå söû duïng internet<br />
nhö moät keânh giaùo duïc roäng raõi. Nhöõng thoâng ñieäp<br />
mang tính giaùo duïc vaø tö vaán coù theå ñöôïc phoå bieán<br />
thoâng qua internet. Nhöõng trang web ñaëc thuø cho<br />
muïc ñích naøy coù theå ñöôïc thieát keá vaø giôùi thieäu ñeán<br />
coäng ñoàng MSM. Maët khaùc, thaønh laäp caùc trung taâm<br />
vaø ñöôøng daây noùng tö vaán cho MSM laø ñieàu caàn<br />
thieát ñeå hoã trôï nhoùm nguy cô naøy. Caùc trung taâm vaø<br />
ñöôøng daây noùng caàn ñöôïc ñieàu haønh bôûi nhöõng<br />
chuyeân gia trong lónh vöïc tính duïc vaø quyeàn tình<br />
duïc, bao goàm caû tình duïc ñoàng giôùi. Beân caïnh ñoù,<br />
tö vaán vieân cuõng caàn coù nhöõng hieåu bieát veà caùc vaán<br />
ñeà phaùp luaät lieân quan ñeán baûn quyeàn coâng daân.<br />
Moät trong nhöõng hoaït ñoäng can thieäp caàn<br />
chuù yù laø caûi thieän chaát löôïng vaø ña daïng hình thöùc<br />
phaân phoái bao cao su giuùp MSM söû duïng BCS<br />
thöôøng xuyeân hôn baèng caùch thay ñoåi quan nieäm<br />
sai laàm cuûa MSM veà nguy cô laây nhieãm HIV; taêng<br />
möùc ñoä chaáp nhaän söû duïng BCS thoâng qua söï tham<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
