Tổng Quan về phát triển con người tại Việt Nam

Chia sẻ: Le Van Tuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

294
lượt xem 100
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Báo cáo này đề cập đến vấn đề phát triển con người tại Việt nam, đặc biệt trong thời kì đổi mới, trong suốt quá trình đấu tranh gianh dân tộc và xây dựng đất nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổng Quan về phát triển con người tại Việt Nam

Töíng quan B aùo caùo naøy ñeà caäp tôùi vaán ñeà phaùt thaùch thöùc chuû yeáu maø Vieät Nam ñang vaø Quan àiïím phaát triïín con trieån con ngöôøi taïi Vieät Nam, ñaëc seõ ñoái maët trong vieäc thöïc hieän caùc muïc ngûúâi - möåt quan àiïím bieät trong thôøi kyø ñoåi môùi. Trong tieâu phaùt trieån con ngöôøi trong möôøi naêm suoát quaù trình ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân tôùi döôùi taùc ñoäng cuûa toaøn caàu hoaù kinh teá mang tñnh nhên vùn coi toäc vaø xaây döïng ñaát nöôùc, Ñaûng vaø Nhaø vaø böôùc chuyeån sang kinh teá tri thöùc ñang con ngûúâi laâ trung têm, laâ nöôùc Vieät Nam luoân kieân trì con ñöôøng dieãn ra maïnh meõ treân phaïm vi toaøn theá muåc àñch töëi thûúång cuãa phaùt trieån mang laïi haïnh phuùc cho toaøn giôùi. Moät trong nhöõng thaùch thöùc ñoù laø laøm sûå phaát triïín. Phaát triïín theå nhaân daân. Ñieàu ñoù giaûi thích taïi sao theá naøo tieáp tuïc cuûng coá vaø naâng cao con ngûúâi laâ sûå múã röång ñoái vôùi nhieàu ngöôøi daân Vieät Nam, quan nhöõng thaønh quaû cuûa ñoåi môùi ñoàng thôøi haïn cheá cheânh leäch giaøu ngheøo hieän ñang cú höåi cho viïåc ngûúâi dên nieäm veà phaùt trieån con ngöôøi (PTCN) nhö moät quaù trình môû roäng cô hoäi löïa choïn vaø coù chieàu höôùng gia taêng. Vieäc chæ ra caùc nhùçm hûúáng túái möåt cuöåc taêng cöôøng naêng löïc cho ngöôøi daân maø thaùch thöùc ñoù cuõng haøm yù veà nhöõng muïc söëng àêëy àuã vïì vêåt chêët Chöông trình Phaùt trieån Lieân Hôïp Quoác tieâu phaùt trieån con ngöôøi caàn ñöôïc Vieät phong phuá vïì tri thûác.... (UNDP) ñöa ra, khoâng phaûi hoaøn toaøn Nam öu tieân giaûi quyeát trong giai ñoaïn tôùi. môùi laï. Tuy nhieân, ñoâi khi giöõa chuû tröông Baùo caùo khaúng ñònh ñeå vöôït qua caùc thaùch chính saùch vaø thöïc tieãn trieån khai laïi coù söï thöùc lôùn ñang ñaët ra treân con ñöôøng phaùt thieáu ñoàng boä, aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc trieån, ñeå caùc muïc tieâu phaùt trieån con ngöôøi hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån nhaèm naâng cuûa giai ñoaïn tôùi ñöôïc thöïc hieän moät caùch cao ñôøi soáng nhaân daân. coù hieäu quaû, Vieät Nam khoâng coù caùch naøo Coâng cuoäc ñoåi môùi, baét ñaàu ñöôïc khôûi khaùc hôn laø phaùt huy söùc maïnh toaøn daân xöôùng vaø trieån khai töø giöõa nhöõng naêm toäc, tieáp tuïc ñoåi môùi, chuû ñoäng hoäi nhaäp 1980, ñaõ taïo döïng moät khuoân khoå môùi ñeå kinh teá quoác teá vaø ñaåy maïnh quaù trình thöïc hieän moät caùch toát hôn caùc muïc tieâu coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. phaùt trieån con ngöôøi. Thoâng qua vieäc môû Caùc noäi dung chính cuûa Baùo caùo seõ roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân, ñoåi ñöôïc trình baøy khaùi quaùt döôùi ñaây. môùi ñaõ mang laïi nhöõng thay ñoåi lôùn lao veà cô hoäi ñöôïc laøm vieäc, hoïc taäp vaø höôûng Quan nieäm phaùt trieån con ngöôøi thuï moät cuoäc soáng coù yù nghóa cho ngöôøi daân trong hôn moät thaäp nieân qua. Baùo caùo Chöông I ñeà caäp nhöõng noäi dung cô baûn naøy coá gaéng laøm roõ moái quan heä giöõa ñoåi cuûa quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi, taïo môùi vaø vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu phaùt thaønh cô sôû lyù luaän cho Baùo caùo. Luaän trieån con ngöôøi ôû Vieät Nam trong 15 naêm ñieåm xuaát phaùt, cuõng laø yù töôûng trung qua. Baùo caùo chöùng minh raèng ñoåi môùi laø taâm cuûa Baùo caùo laø: Phaùt trieån con ngöôøi söï tieáp tuïc con ñöôøng phaùt trieån maø daân (tieáng Anh: human development) chính toäc Vieät Nam ñaõ theo ñuoåi trong suoát lòch laø, vaø phaûi laø söï phaùt trieån mang tính söû cuûa mình; raèng ñoåi môùi laø caùch thöùc nhaân vaên. Ñoù laø söï phaùt trieån vì con phuø hôïp ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt ngöôøi, cuûa con ngöôøi vaø do con ngöôøi. trieån cuûa Vieät Nam trong caùc ñieàu kieän Quan ñieåm naøy coi vieäc môû roäng nguoàn hieän nay. Baùo caùo cuõng neâu ra nhöõng thu nhaäp laø moät phöông tieän quan troïng TÖÍNG QUAN 1
ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån con maø coøn laø muïc tieâu cuûa phaùt trieån. Vì vaäy, ngöôøi; song xeùt veà baûn chaát saâu xa, môû quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi gaén lieàn roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân, haøm vôùi nhöõng lyù thuyeát veà nguoàn voán con caû nghóa taïo ra caùc ñieàu kieän ñeå hoï thöïc ngöôøi hay nguoàn nhaân löïc. Ñaëc tröng thöù hieän ñöôïc söï löïa choïn ñoù, môùi laø muïc ba laø vieäc naâng cao vò theá cuûa ngöôøi daân. tieâu toái thöôïng cuûa moïi noã löïc phaùt trieån. Ngöôøi daân khoâng chæ ñôn thuaàn laø ñoái Nhöõng söï löïa choïn quan troïng nhaát töôïng thuï höôûng moät caùch thuï ñoäng thaønh trong soá raát nhieàu cô hoäi löïa choïn theo quaû cuûa söï phaùt trieån, maø coøn laø nhöõng quan ñieåm cuûa ngöôøi daân laø ñöôïc soáng thaønh vieân tham gia tích cöïc, chuû ñoäng laâu vaø khoeû maïnh, ñöôïc hoïc haønh vaø ñöôïc vaøo caùc hoaït ñoäng vaø quaù trình phaùt trieån tieáp caän vôùi caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå coù yù nghóa quyeát ñònh tôùi cuoäc soáng cuûa ñaûm baûo moät cuoäc soáng aám no. Phaùt trieån hoï. Thöù tö, quan ñieåm phaùt trieån con con ngöôøi cuõng coù theå ñöôïc coi laø söï taêng ngöôøi chuù troïng ñeán vieäc taïo laäp söï bình cöôøng naêng löïc cho ngöôøi daân, töùc laø khaû ñaúng veà cô hoäi cho moïi ngöôøi daân, khoâng naêng thöïc hieän nhöõng coâng vieäc vaø yù phaân bieät chuûng toäc, taàng lôùp, toân giaùo, töôûng maø hoï cho laø coù giaù trò. Cuõng gioáng giôùi tính, quoác tòch; ñoàng thôøi nhaán maïnh nhö khaùi nieäm veà cô hoäi löïa choïn, khaùi taàm quan troïng cuûa söï coâng baèng giöõa caùc nieäm veà naêng löïc roõ raøng haøm chöùa yù theá heä vaø tính beàn vöõng veà moâi tröôøng. töôûng cuûa ngöôøi daân veà quyeàn töï do quyeát Cuoái cuøng, quan ñieåm phaùt trieån con ñònh cuoäc soáng treân moïi maët cuûa mình. ngöôøi mang tính toaøn dieän vì ñoù laø moät Ngoaøi ra, phaùt trieån con ngöôøi khoâng chæ quaù trình môû roäng cô hoäi löïa choïn cuûa laø vieäc xaây döïng naêng löïc cho con ngöôøi, ngöôøi daân veà taát caû caùc maët cuûa cuoäc nhö naâng cao söùc khoeû, tri thöùc vaø kyõ soáng, nhö kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, vaên naêng, maø coøn laø vieäc söû duïng nhöõng naêng hoaù vaømoâi tröôøng. löïc ñoù thoâng qua caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, vaên hoaù - xaõ hoäi vaø chính trò. Chæ khi naøo phaùt trieån con ngöôøi ñaûm baûo Ñoåi môùi vaø Phaùt trieån con ngöôøi ôû Vieät moái quan heä caân baèng giöõa hai quaù trình Nam. xaây döïng vaø söû duïng naêng löïc cuûa con Caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi maø Vieät ngöôøi, thì luùc ñoù tieàm naêng cuûa con ngöôøi Nam thöïc hieän trong thôøi gian qua, ñaëc môùi ñöôïc khai thaùc ñaày ñuû. Caùc neàn kinh bieät trong quaù trình ñoåi môùi, veà caên baûn teá Ñoâng AÙ coù theå coi laø nhöõng thí duï laø thöïc hieän phöông thöùc tieáp caän höôùng thaønh coâng trong vieäc taïo laäp vaø phaùt tôù i vieä c phaù t trieå n theo quan ñieå m phaù t trieån moät moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå môû roäng trieån con ngöôøi. Tröôùc ñoåi môùi, Vieät vaø thöïc hieän caùc cô hoäi löïa choïn cuûa Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu töông ngöôøi daân. Nhöõng nöôùc naøy khoâng chæ tích ñoái toát veà phaùt trieån con ngöôøi, ñaëc bieät cöïc ñaàu tö xaây döïng nhöõng naêng löïc cô trong caùc lónh vöïc phaùt trieån nguoàn baûn, maø ngöôøi daân coøn ñöôïc hoã trôï ñeå söû nhaân löïc, y teá, giaùo duïc. Tuy nhieân, quaù duïng nhöõng naêng löïc naøy thoâng qua caùc trình môû roä n g cô hoä i löï a choï n vaø taê n g chính saùch thuùc ñaåy söï taêng tröôûng kinh teá cöôøng naêng löïc cuûa ngöôøi daân trong lónh nhanh choùng cuõng nhö taêng cöôøng caùc cô vöïc kinh teá bò haïn cheá bôûi vieäc duy trì hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân. quaù laâu cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung. Quan ñieåm phaùt trieån con ngöôøi coù Trong nhöõng naêm 1980, nhöõng yeáu keùm naêm ñaëc tröng cô baûn. Thöù nhaát, con cuûa cô cheá naøy baét ñaàu ñöôïc boäc loä, ngöôøi ñöôïc coi nhö laø trung taâm cuûa söï cuøng vôùi haäu quaû naëng neà cuûa chieán phaùt trieån. Nhöõng vaán ñeà phaùt trieån caàn tranh ñaõ ñaåy neàn kinh teá rôi vaøo tình ñöôïc nhaän thöùc treân cô sôû lôïi ích vaø söï traïng khuûng hoaûng, nhieàu ngöôøi daân bò tham gia ñoùng goùp cuûa ngöôøi daân. Thöù ngheøo ñoùi. Tröôùc tình hình ñoù, Ñaïi hoäi hai, ngöôøi daân khoâng chæ laø phöông tieän Ñaû n g toaø n quoá c laà n thöù 6 naê m 1986 ñaõ 2 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
chuû tröông tieán haønh coâng cuoäc ñoåi cho thaáy raèng tieán kòp caùc neàn kinh teá môù i . Ñoå i môù i khoâ n g thay ñoå i caù c muï c phaùt trieån trong voøng 40 - 50 naêm laø hieän tieâ u phaù t trieå n vì ñònh höôù n g xaõ hoä i chuû thöïc, vaø phaàn nhieàu caùc nöôùc naøy ñaõ thöïc nghóa tieá p tuï c ñöôï c khaú n g ñònh laø hieän ñieàu naøy thoâng qua quaù trình hoäi phöông höôùng cô baûn ñeå ñaùp öùng nhu nhaäp nhanh choùng vaøo neàn kinh teá theá caàu cuûa ngöôøi daân. Ñònh höôùng naøy giôùi. Nhöõng yeáu toá caên baûn quan troïng Toaân cêìu hoaá àaä àoáng ñöôïc phaûn aùnh roõ qua muïc tieâu "daân ñaûm baûo cho caùc nöôùc naøy thaønh coâng laø vai troâ quan troång trong giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chính saùch kinh teá vó moâ coù hieäu quaû, tích chuû vaø vaên minh". Ñoåi môùi ôû Vieät Nam viïåc tùng cûúâng sûå phöìn cöïc döïa vaøo nguoàn voán trong nöôùc, phaùt ñöôï c baé t ñaà u töø ñoå i môù i tö duy phaù t trieån theo höôùng xuaát khaåu döïa treân lôïi thõnh vaâ àêíy luâi àoái ngheâo trieån. Treân cô sôû giöõ vöõng ñònh höôùng theá caïnh tranh, môû cöûa neàn kinh teá ñeå tieáp úã nhiïìu nûúác. Möåt quaá xaõ hoäi chuû nghóa, caùc chính saùch môùi nhaän thöông maïi vaø ñaàu tö quoác teá, tích trònh höåi nhêåp thûåc sûå ñöôïc ñeà ra nhaèm thieát laäp neàn kinh teá cöïc hoã trôï taïo laäp moâi tröôøng thuaän lôïi thaânh cöng àoâi hoãi phaãi thò tröôøng, ñoàng thôøi môû cöûa, tích cöïc, cho söï phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá tö xêy dûång kõp thúâi nhûäng chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá nhaân, chuù troïng ñaàu tö taêng cöôøng naêng giôùi. Ñoåi môùi thöïc söï ñaõ mang laïi chñnh saách mang tñnh löïc cuûa ngöôøi daân, ñoàng thôøi haïn cheá söï nhöõng keát quaû phaùt trieån con ngöôøi ñaày cheânh leäch veà thu nhaäp ôû möùc khieâm toán. chuã àöång nhùçm tranh thuã aá n töôï n g, ñaë c bieä t trong lónh vöï c kinh teá Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä töëi àa lúåi ñch vaâ giaãm - xaõ hoäi, qua ñoù taïo ñaø phaùt trieån môùi, chaâu AÙ naêm 1997 khoâng heà laøm mai moät thiïíu ruãi ro cuãa quaá trònh ñaûm baûo naêng löïc ñeå giaûi quyeát nhöõng ñi giaù trò cuûa nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm toaân cêìu hoáa. thaùch thöùc môùi trong giai ñoaïn phaùt treân. Baûn thaân cuoäc khuûng hoaûng naøy laø trieån tieáp theo. moät ví duï raát roõ raøng veà tieàm naêng gaây maát oån ñònh cuûa quaù trình toaøn caàu hoaù. Toaøn caàu hoaù vaø phaùt trieån con ngöôøi Ñieàu ñoù cho thaáy heä thoáng taøi chính toaøn caàu ngaøy nay chöùa ñöïng nhöõng yeáu toá baát Phaàn cuoái cuûa chöông naøy xem xeùt nhuõng oån ñònh vaø deã bò toån thöông. Kinh nghieäm vaán ñeà phaùt trieån con ngöôøi noùi chung vaø cuõng chæ ra raèng tính linh hoaït, chuû ñoäng cuûa Vieät Nam noùi rieâng trong boái caûnh laø nhöõng yeáu toá heát söùc quan troïng ñeå toaøn caàu hoaù. Tröôùc taùc ñoäng cuûa quaù vöôït qua khuûng hoaûng. Nhöõng neàn kinh teá trình töï do hoaù thöông maïi vaø nhöõng tieán chaâu AÙ thoaùt khoûi cuoäc khuûng hoaûng moät boä mang tính ñoät phaù cuûa khoa hoïc kyõ caùch töông ñoái an toaøn laø nhöõng neàn kinh thuaät vaø coâng ngheä, toaøn caàu hoaù ñaõ vaø teá coù tính linh hoaït cao vaø hoäi nhaäp toát ñang laøm thu heïp khoâng gian vaø thôøi hoaëc coù möùc ñoä hoäi nhaäp taøi chính yeáu gian, môû ra nhöõng thò tröôøng môùi, coâng cuï nhö Vieät Nam. Thöù hai, cuoäc khuûng hoaûng môùi, theå cheá môùi, quy taéc môùi vaø giaù trò cho thaáy raèng vieäc môû roäng thoâng thöông môùi. Toaøn caàu hoaù ñaõ ñoùng vai troø xuùc taùc quan troïng trong vieäc taêng cöôøng söï veà taøi chính vôùi theá giôùi, ñaëc bieät laø caùc phoàn thònh vaø ñaåy luøi ñoùi ngheøo ôû nhieàu doøng luaân chuyeån voán ngaén haïn, caàn phaûi nöôùc. Song neáu chæ tích cöïc tham gia vaøo ñöôïc tieán haønh moät caùch thaän troïng trong quaù trình hoäi nhaäp khoâng thoâi thì chöa ñuû. ñieàu kieän khi caùc theå cheá taøi chính vaø cô Moät quaù trình hoäi nhaäp thöïc söï thaønh cheá giaùm saùt mang tính phoøng ngöøa ñoái coâng ñoøi hoûi phaûi xaây döïng ñöôïc nhöõng vôùi khu vöïc taøi chính coøn yeáu keùm, ñaëc chính saùch mang tính chuû ñoäng nhaèm bieät khi hoaït ñoäng cho vay coøn chòu aûnh tranh thuû toái ña maët tích cöïc, lôïi ích vaø höôûng nhieàu cuûa Nhaø nöôùc. Thöù ba, caàn giaûm thieåu maët tieâu cöïc, ruûi ro cuûa quaù löu yù moät thöïc teá laø nhieàu raéc roái maø caùc trình toaøn caàu hoùa. nöôùc chaâu AÙ phaûi ñöông ñaàu trong thôøi Caùc chính saùch "môû cöûa" vaø theo gian vöøa qua naûy sinh ra khoâng phaûi do höôùng töï do hoaù thöông maïi vaø ñaàu tö cuûa chính phuû laøm quaù nhieàu maø laïi laø vì hoï nhieàu nöôùc chaâu AÙ coù theå laø moät ví duï toát. laøm quaù ít. Nhaø nöôùc ñaùng ra caàn theå hieän Nhöõng neàn kinh teá "thaàn kyø" cuûa chaâu AÙ maïnh meõ vai troø quan troïng cuûa mình TÖÍNG QUAN 3
trong vaán ñeà ngaên chaën vaø giaûi quyeát söï nhö thöïc hieän caùc bieän phaùp theå cheá. Moät thaát baïi veà thoâng tin, töùc laø ñaûm baûo vieäc ñieàu roõ raøng laø baûo hoä ít khi giuùp ích cho cung caáp nhöõng thoâng tin cô baûn töø thò ngöôøi ngheøo, ñaëc bieät laø veà laâu daøi. Caùc tröôøng, giaùm saùt thöïc thi nhöõng yeâu caàu chính saùch vó moâ phuø hôïp cuøng vôùi caùc phaùp lyù lieân quan tôùi tính coâng khai minh bieän phaùp chính saùch mang tính muïc tieâu, baïch, traùch nhieäm giaûi trình vaø cheá ñoä baùo coù ñoái töôïng roõ raøng ñöôïc coi laø coù hieäu caùo cuûa caùc coâng ty. quaû hôn. Maëc duø cuoäc khuûng hoaûng chaâu AÙ coù Toaøn caàu hoaù ñoøi hoûi phaûi hoäi nhaäp aûnh höôûng ñaùng keå tôùi Vieät Nam, ñaëc bieät vaên hoaù ôû möùc ñoä cao hôn. Maëc duø ñieàu laø laøm suy giaûm toác ñoä xuaát khaåu vaø caùc naøy coù theå aûnh höôûng tôùi tính ña daïng vaên doøng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, song hoaù ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh, song hy voïng nhìn chung Vieät Nam ñaõ choáng choïi khaù raèng yù thöùc vaên hoaù ñaõ aên saâu vaøo tieàm toát cuoäc khuûng hoaûng naøy, thoâng qua moät thöùc cuûa ngöôøi daân vaø yù thöùc daân toäc seõ loaït caùc bieän phaùp caàn thieát nhö kieåm soaùt khoâng bò "cuoán troâi" ñi, ngöôïc laïi vieäc chaët cheõ caùc hoaït ñoäng giao dòch ngoaïi hoái taêng cöôøng giao löu vaên hoaù mang laïi vaø söû duïng nguoàn voán nöôùc ngoaøi chuû yeáu nhöõng lôïi ích to lôùn. Coù ngöôøi e ngaïi raèng toaøn caàu hoaù seõ laøm phöông haïi ñeán chuû laø caùc khoaûn ñaàu tö tröïc tieáp thay vì caùc quyeàn quoác gia cuûa moãi nöôùc. Taát nhieân, khoaûn ñaàu tö giaùn tieáp. Trong töông lai, ñieàu khoâng theå phuû nhaän laø moät khi ñaõ vieäc tieáp tuïc môû cöûa caàn ñöôïc quaûn lyù moät tham gia vaøo quaù trình hoäi nhaäp quoác teá caùch thaän troïng. Caàn nhaán maïnh laø vieäc moãi nöôùc ñeàu caàn tieán haønh moät soá bieän khoâng môû cöûa hay duy trì caùc raøo caûn phaùp caûi caùch nhaát ñònh, vaø ñieàu ñoù vì theá thöông maïi chaët cheõ coù theå daãn ñeán nhöõng coù theå haïn cheá phaàn naøo phaïm vi cuûa caùc haäu quaû coøn nghieâm troïng hôn. chính saùch quoác gia. Ñeå hoäi nhaäp thaønh Tình traïng cheânh leäch ngaøy caøng gia coâng ñoøi hoûi nhieàu yeáu toá, trong ñoù coù taêng cuõng laø moät vaán ñeà thöôøng ñi ñoâi vôùi yeâu caàu veà moät neàn kinh teá ñoäc laäp töï chuû quaù trình toaøn caàu hoaù. Hieän chöa coù theå linh hoaït coù khaû naêng öùng phoù moät caùch khaúng ñònh chaéc chaén veà moät moái lieân heä nhanh choùng vaø coù hieäu quaû vôùi moïi bieán mang tính heä thoáng giöõa (nhöõng thay ñoåi ñoäng naûy sinh trong quaù trình toaøn caàu veà) thöông maïi vaø (nhöõng thay ñoåi veà) hoaù. Chuû ñoäng tích cöïc tham gia hoäi nhaäp phaân phoái thu nhaäp. Nhöõng soá lieäu hieän khoâng phaûi laø söï hy sinh chuû quyeàn quoác coù cho thaáy caùc neàn kinh teá ñang troãi daäy gia maø phaûi laø moät bieän phaùp thöïc hieän coù möùc ñoä toaøn caàu hoaù cao thöôøng, chuû quyeàn quoác gia thoâng qua vieäc taêng nhöng khoâng phaûi luoân luoân, coù ñöôïc moät cöôøng naêng löïc ñaát nöôùc ñeå coù theå quyeát söï phaân phoái thu nhaäp töông ñoái ñoàng ñeàu ñònh töông lai cuûa chính mình. Ñieàu ñoù hôn so vôùi caùc neàn kinh teá ñang troãi daäy ñoøi hoûi caû Chính phuû vaø ngöôøi daân phaûi coù coù möùc ñoä toaøn caàu hoaù thaáp hôn. Möùc ñoä naêng löïc môùi vaø tö duy môùi. Thaønh coâng cheânh leäch veà thu nhaäp ôû moät neàn kinh teá cuûa hoäi nhaäp tuøy thuoäc vaøo khaû naêng coù theå lieân quan tôùi lòch söû, taêng tröôûng thích öùng vaø xaây döïng caùc naêng löïc ñoù. kinh teá, caùc bieän phaùp kieåm soaùt giaù caû vaø Hoäi nhaäp toaøn caàu coù theå môû ra con tieàn löông, caùc chöông trình phuùc lôïi vaø ñöôøng daãn tôùi phaùt trieån beàn vöõng vaø cô caùc chính saùch giaùo duïc nhieàu hôn laø lieân hoäi tieán kòp, nhöng toác ñoä cuûa cuoäc haønh quan tôùi chæ rieâng toaøn caàu hoaù hay töï do trình coøn phuï thuoäc vaøo söùc maïnh, baûn hoaù thöông maïi. (Xu höôùng cheânh leäch lónh vaø yù chí cuûa nhöõng con ngöôøi ñi treân con ñöôøng thieân lyù ñoù. giaøu ngheøo ôû Vieät Nam trong thôøi gian gaàn ñaây seõ ñöôïc trình baøy ôû chöông 3). Tuy nhieân, ñeå tranh thuû ñöôïc lôïi ích cuûa Caûi caùch theå cheá vaø phaùt trieån con thöông maïi, ngöôøi ngheøo caàn ñöôïc tieáp ngöôøi caän, öùng phoù vôùi thò tröôøng, maø ñieàu ñoù ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö veà cô sôû haï taàng cuõng Chöông 2 trình baøy chi tieát hôn nhöõng 4 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
thaønh töïu ñaày aán töôïng trong thôøi kyø ñoåi naêng cuûa nhaân daân Vieät Nam. Maëc duø Höåi nhêåp kinh tïë toaân cêìu môùi suoát gaàn hai thaäp kyû qua. Ñoåi môùi ñaõ coøn coù nhöõng baát caäp trong moâi tröôøng coá thïí múã ra con àûúâng thöïc söï taïo laäp moâi tröôøng thuaän lôïi vaø kinh doanh, khu vöïc kinh teá daân doanh ñaõ môû roäng cô hoäi löïa choïn cho ngöôøi daân. dêîn túái phaát triïín bïìn toû ra raát coù taùc duïng trong vieäc taïo ra Quaù trình caûi caùch theå cheá naøy coù theå noùi vûäng vaâ cú höåi tiïën kõp, nhöõng vieäc laøm môùi. Vì vaäy, vieäc thuùc ñaõ baét ñaàu töø noâng nghieäp baèng vieäc giao ñaåy söï phaùt trieån cuûa khu vöïc naøy laø noäi nhûng töëc àöå cuãa cuöåc ñaát cuûa caùc hôïp taùc xaõ cho caùc hoä noâng haânh trònh coân phuå thuöåc dung heát söùc quan troïng. Thöù hai, caàn daân. Ñieàu ñoù ñaõ môû roäng raát nhieàu phaïm phaûi thaáy raèng giôø ñaây Nhaø nöôùc khoâng vaâo sûác maånh, baãn lônh vaâ vi löïa choïn cho ngöôøi daân noâng thoân ñeå hoï coù theå söû duïng vaø quaûn lyù ñaát noâng coøn laø nguoàn cung caáp vieäc laøm duy nhaát yá chñ cuãa nhûäng con nghieäp moät caùch hieäu quaû nhaát. Cuøng vôùi hay toát nhaát nöõa. Thay vaøo ñoù, Nhaø nöôùc ngûúâi ài trïn con àûúâng caùc bieän phaùp caûi caùch kinh teá vó moâ nhö caàn taäp trung thöïc hieän vai troø giaùn tieáp thiïn lyá àoá töï do hoaù giaù caû vaø thoáng nhaát tyû giaù hoái nhieàu hôn treân cô sôû thieát laäp vaø giaùm saùt ñoaùi, ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng noâng caùc theå cheá nhaèm taïo thuaän lôïi cho thò thoân vaø phaùt trieån vuøng laõnh thoå, coâng tröôøng lao ñoäng vaän haønh toát. Nhaø nöôùc cuoäc caûi caùch theå cheá nhö vaäy ñaõ thuùc coù traùch nhieäm ñaûm baûo cung caáp caùc ñaåy thöông maïi caû trong nöôùc vaø quoác teá. dòch vuï xaõ hoäi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp Saûn löôïng löông thöïc taêng voït ñaõ ñöa caän vaø chi traû cuûa ngöôøi daân, ví duï nhö Vieät Nam töø moät nöôùc nhaäp khaåu gaïo thoâng qua vieäc thöïc hieän coù hieäu quaû trong nhöõng naêm 1980 trôû thaønh nöôùc Chöông trình quoác gia Xoaù ñoùi Giaûm xuaát khaåu gaïo lôùn thöù hai hoaëc thöù ba treân ngheøo vaø Vieäc laøm. theá giôùi. Caùc hoä noâng daân baét ñaàu ña daïng hoaù saûn phaåm theo höôùng chuyeån sang troàng caùc loaïi caây coù giaù trò kinh teá Xoaù ñoùi giaûm ngheøo trong nhöõng naêm cao hôn nhö caø pheâ, cheø vaø cao su. Maëc 1990 duø thöông maïi quoác teá ñaõ mang laïi nhöõng lôïi ích to lôùn, song söï bieán ñoäng veà giaù caû Tröôùc "ñoåi môùi", tình traïng ngheøo ñoùi raát treân thò tröôøng quoác teá ñaëc bieät laø ñoái vôùi phoå bieán vôùi tyû leä ngöôøi ngheøo leân tôùi caùc maët haøng noâng saûn caø pheâ vaø gaïo hôn 70%. Tình traïng ngheøo ñoùi phoå bieán cuõng ñaët ngöôøi noâng daân tröôùc nhöõng ruûi naøy coù nhieàu nguyeân nhaân. Tröôùc heát laø ro, khoù khaên to lôùn. Ngöôøi noâng daân coøn do ngöôøi daân roõ raøng khoâng coù nhieàu cô gaëp raát nhieàu khoù khaên trong vieäc ñöông hoäi ñeå taïo ra vaø gia taêng thu nhaäp, ñaëc ñaàu vôùi nhöõng ruûi ro ñoù. Caùc noã löïc nhö bieät trong ñieàu kieän cô cheá keá hoaïch hoaù ña daïng hoaù saûn xuaát ôû möùc cao hôn, ña taäp trung. Thöù hai laø do ñaõ chuù troïng quaù daïng hoaù thu nhaäp hay taän duïng vaø phaùt nhieàu vaøo vieäc ñaûm baûo vieäc laøm vaø möùc huy caùc bieän phaùp hoã trôï, xuùc tieán thöông soáng bình ñaúng neân khoâng taïo ra ñöôïc vaø maïi khaùc caàn ñöôïc ñaåy maïnh hôn. phaùt huy taùc duïng cuûa caùc bieän phaùp Nhöõng thaønh tích ñaùng khích leä cuõng khuyeán khích lao ñoäng. Thöù ba, ngöôøi ñaõ ñaït ñöôïc trong vieäc môû roäng cô hoäi daân khoâng coù ñuû naêng löïc ñeå öùng phoù vôùi vieäc laøm. Trong nhöõng naêm 1990, soá lao ruûi ro. Phaàn lôùn daân cö Vieät Nam soáng ôû ñoäng môùi coù vieäc laøm ôû Vieät Nam moãi noâng thoân vaø cuoäc soáng cuûa hoï phuï thuoäc naêm taêng theâm hôn moät trieäu ngöôøi töùc laø vaøo noâng nghieäp. Nhöõng ngöôøi daân noâng ôû möùc hôn 3%/naêm, cao hôn ñaùng keå so thoân naøy khoâng coù cô cheá ñaûm baûo an vôùi nhöõng thaäp kyû tröôùc ñoù. Coù hai baøi toaøn trong nhöõng tình huoáng khaån caáp hoïc ñöôïc ruùt ra töø thaønh coâng to lôùn naøy. nhö haïn haùn, baõo luõ vaø nhöõng ruûi ro, Thöù nhaát, quaù trình chuyeån ñoåi sang neàn thieân tai khaùc do trình ñoä kyõ thuaät laïc kinh teá thò tröôøng vaø moät neàn kinh teá haäu, möùc ñoä ña daïng hoaù coøn thaáp vaø thoâng thoaùng hôn ñaõ mang laïi hieäu quaû to naêng löïc taøi chính haïn cheá. lôùn trong vieäc giaûi phoùng nhieàu tieàm Ñoåi môùi khoâng chæ ñôn thuaàn laø nhöõng TÖÍNG QUAN 5
bieän phaùp kinh teá nhaèm ñoái phoù vôùi tình ñöôïc heát söùc quan taâm. Caùc phöông phaùp hình khuûng hoaûng vaøo giöõa nhöõng naêm giaûng daïy truyeàn thoáng vaãn chuû yeáu döïa 1980. Ñoåi môùi chính laø caû moät chöông treân vieäc daïy chay, hoïc gaïo. Caùc tröôøng trình caûi caùch toaøn dieän nhaèm khaéc phuïc tieåu hoïc vaø trung hoïc vaãn chuù troïng nhieàu tình traïng ngheøo ñoùi vaø tieáp tuïc phaùt trieån tôùi vieäc hoïc thuoäc loøng, vaø hoïc sinh ñaát nöôùc, treân cô sôû nhaän thöùc ñöôïc raèng thöôøng coù ít cô hoäi ñeå theå hieän söï saùng taïo vaø baøy toû nhöõng taâm tö tình caûm vaø yù cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung khoâng coøn töôûng cuûa mình. Caàn thieát phaûi hieän ñaïi phuø hôïp vôùi vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu hoaù heä thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñeå Vieät cao caû phaùt trieån con ngöôøi trong khung Nam vöõng tin ñi vaøo kinh teá tri thöùc nhö caûnh hoaø bình vaø ñaát nöôùc taäp trung vaøo chuùng ta haèng mong muoán. giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuûa phaùt trieån. Trong thôøi kyø ñoåi môùi, chính saùch daân Ñoåi môùi ñaõ ñem laïi nhöõng thaønh töïu ñaày soá vaø caùc chöông trình keá hoaïch hoaù gia aán töôïng trong coâng cuoäc xoaù ñoùi giaûm ñình ñaõ ñöôïc taêng cöôøng vaø thöïc hieän treân ngheøo, xeùt theo moïi tieâu chuaån. Caên cöù quy moâ lôùn. Cuøng vieäc möùc soáng noùi Àöíi múái khöng chó àún vaøo chuaån ngheøo cuûa quoác teá, tyû leä ngheøo chung ñöôïc naâng cao, caùc noã löïc trong thuêìn laâ nhûäng biïån phaáp ñaõ giaûm töø khoaûng 75% vaøo giöõa thaäp kyû vieäc thöïc hieän chính saùch daân soã vaø keá kinh tïë nhùçm àöëi phoá vúái 80 xuoáng coøn 58% naêm 1993 vaø tieáp tuïc hoaïch hoaù ñaõ laøm cho toác ñoä taêng daân soá tònh hònh khuãng hoaãng giaûm coøn khoaûng 37% naêm 1998. ôû caùc giaûm ñaùng keå. Giôø ñaây, Chính phuû coù döï vaâo giûäa nhûäng nùm vuøng thaønh thò, tyû leä ngheøo giaûm töø 25% ñònh chuyeån daàn töø vieäc kieåm soaùt tyû leä naêm 1993 xuoáng coøn 9% naêm 1998, trong sinh vaø keá hoaïch hoaù gia ñình sang vieäc 1980. Àöíi múái chñnh laâ khi ñoù ôû caùc vuøng noâng thoân tyû leä ngheøo thöïc hieän chính saùch taäp trung taïo ñieàu caã möåt chûúng trònh caãi kieän ñeå ngöôøi daân töï do löïa choïn treân cô giaûm töø 66% xuoáng coøn 45%. caách toaân diïån nhùçm Xeùt veà caùc khía caïnh khaùc cuûa phaùt sôû cung caáp ñaày ñuû thoâng tin thoâng qua khùæc phuåc tònh traång trieån con ngöôøi, ñaëc bieät laø trong caùc lónh vieäc giuùp ngöôøi daân tieáp caän vôùi caùc dòch ngheâo àoái vaâ tiïëp tuåc vöïc y teá vaø giaùo duïc, Vieät Nam ñaït keát vuï chaêm soùc söùc khoeû chaát löôïng cao vaø quaû cao hôn ñaùng keå so vôùi caùc nöôùc thu cung caáp thoâng tin phuø hôïp. Böôùc ñi ñoù phaát triïín àêët nûúác thöng nhaäp thaáp khaùc, coù theå laø do möùc cheânh cho thaáy chính saùch daân soá laø phuø hôïp vôùi qua viïåc múã röång cú höåi quan ñieåm veà phaùt trieån con ngöôøi. leäch veà thu nhaäp coøn töông ñoái thaáp vaø lûåa choån cho ngûúâi dên Chính phuû daønh öu tieân cao cho vieäc ñaàu Trong lónh vöïc y teá, ñoåi môùi tieáp tuïc tö vaøo caùc lónh vöïc xaõ hoäi. Tyû leä bieát chöõ môû roäng vaø caûi thieän heä thoáng y teá ba caáp ôû ngöôøi lôùn ñaõ ñaït möùc 94%. Tyû leä nhaäp hieän haønh. Ñaëc bieät, caùc chöông trình hoïc trong ñoä tuoåi ôû caáp tieåu hoïc leân tôùi tieâm chuûng ñaõ ñöôïc thöïc hieän raát thaønh 92% vaø ôû caáp trung hoïc cô sôû laø 74%. Treû coâng. Chính saùch y teá chính thöùc hieän nay em caùc daân toäc thieåu soá ñaõ tieán kòp veà tyû bao goàm ba noäi dung chính: (a) thöïc hieän leä nhaäp hoïc, ñoàng thôøi baát bình ñaúng giöõa phöông chaâm "phoøng beänh hôn chöõa nam vaø nöõ ñaõ ñöôïc thu heïp. Ñöôïc khuyeán beänh"; (b) keát hôïp y hoïc coå truyeàn vaø y khích bôûi möùc löông cao hôn ñoái vôùi hoïc hieän ñaïi vaø thöïc hieän phöông chaâm nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù tay ngheà, giaùo xaõ hoäi hoaù, "nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng duïc ñaïi hoïc ñaõ trôû neân phoå bieán vaø soá sinh laøm". Trong thôøi kyø ñoåi môùi, baûo hieåm y vieân du hoïc ôû nöôùc ngoaøi ñang taêng leân, teá ñaõ ñöôïc môû roäng vaø giôø ñaây ñaõ phuïc vuï ñoàng thôøi nhöõng hình thöùc giaùo duïc môùi cho gaàn 12% daân soá. Söï tham gia cuûa khu nhö caùc tröôøng tö thuïc vaø baùn coâng ñaõ vöïc tö nhaân vaøo trong caùc hoaït ñoäng chaêm xuaát hieän. Trong khi ñoù, tyû leä nhaäp hoïc, ñi soùc söùc khoûe ñang ngaøy caøng gia taêng, hoïc thöôøng xuyeân vaø toát nghieäp vaãn chöa ñaëc bieät laø söï phaùt trieån cuûa maïng löôùi ñaït yeâu caàu, moät phaàn coù theå do chi phí caùc hieäu thuoác tö nhaân. Maëc duø söï gia cuûa caùc gia ñình cho con em ñi hoïc ngaøy taêng caùc nguoàn cung caáp caùc dòch vuï caøng taêng leân. Chaát löôïng giaùo duïc vaø ñoäi chaêm soùc söù khoûe veà nguyeân taéc ñaõ môû nguõ giaùo vieân cuõng laø moät vaán ñeà caàn roäng söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân, song ñieàu 6 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
ñoù cuõng daãn ñeán tình traïng söû duïng thuoác khoâng theå xem thöôøng tôùi moâi tröôøng baát hôïp lyù, gia taêng hieän töôïng khaùng sinh thaùi. Tình traïng suy giaûm ña daïng thuoác vaø caùc khoaûn chi cuûa ngöôøi daân cho sinh hoïc, oâ nhieãm khoâng khí, chaát thaûi vieäc ñieàu trò. raén vaø tình traïng xuoáng caáp cuûa caùc taøi Cuoái cuøng, ñoåi môùi ñaõ taïo ra böôùc nguyeân röøng, nöôùc vaø bieån ñang vaø seõ laø ngoaët trong lónh vöïc vaên hoaù vaø thoâng tin. nhöõng vaán ñeà raát caàn ñöôïc quan taâm. Quaù Vieäc cung caáp vaø khaû naêng tieáp ñeán caùc trình coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù caàn loaïi thoâng tin khaùc nhau ñaït ñöôïc böôùc ñaûm baûo tính beàn vöõng veà moâi tröôøng sao caûi thieän ñaùng keå; coâng ngheä thoâng tin vaø cho caùc theá heä mai sau seõ coù nhöõng cô hoäi truyeàn thoâng (ICT) hieän ñaïi vaø Internet ñaõ phaùt trieån. trôû neân phoå bieán. Tuy nhieân, trong lónh vöïc naøy vaãn coøn khoaûng caùch khaù xa giöõa Nhöõng thaùch thöùc veà phaùt trieån con nhöõng gì ñaõ ñaït ñöôïc vôùi tieàm naêng vaø kyø ngöôøi voïng cuûa Vieät Nam cuõng nhö so vôùi trình ñoä cuûa nhieàu nöôùc laùng gieàng trong khu Taêng gaáp ñoâi GDP, caûi thieän ñaùng keå HDI, vöïc. Thöïc söï caàn phaûi coù nhöõng böôõc ñoät xoaù ñoùi, giaûm nhanh tyû leä ngheøo, taêng phaù maïnh meõ hôn trong lónh vöïc naøy. tuoåi thoï vaø phoå caäp giaùo duïc trung hoïc cô Nhìn chung, ñoåi môùi ñaõ môû roäng ñaùng sôû laø nhöõng muïc tieâu chính cuûa Chieán keå söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân ñoàng thôøi löôïc Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi 10 naêm tieáp tuïc keá thöøa vaø taêng cöôøng nhöõng 2001 - 2010 ñöôïc thoâng qua taïi Ñaïi hoäi naêng löïc ñaõ ñöôïc taïo döïng tröôùc thôøi kyø Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX. Theo quan ñoåi môùi. Ñieàu naøy ñöôïc phaûn aùnh qua ñieåm phaùt trieån con ngöôøi, Chieán löôïc naøy Thúâi kyâ xoaá àoái giaãm möùc taêng cao veà Chæ soá Phaùt trieån con nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc xaây ngheâo möåt caách dïî daâng ngöôøi (HDI) vaø nhöõng tieán boä trong vieäc döïng vaø naâng cao naêng löïc cuûa ngöôøi daân coá leä àaä qua, vaâ viïåc thûåc caûi thieän Chæ soá Ngheøo ñoùi cuûa con ngöôøi cuõng nhö taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi daân coù (HPI). Veà HDI, moät chæ soá toång hôïp theå theå söû duïng nhöõng naêng löïc cuûa mình hiïån muåc tiïu xoaá àoái hieän tieán boä ñaït ñöôïc veà thu nhaäp, y teá vaø nhaèm xaây döïng cô sôû cho vieäc thöïc hieân giaãm ngheâo trong thêåp kyã giaùo duïc, Vieät Nam ñöùng ôû vò trí 101 trong muïc tieâu "daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi túái seä khöng dïî daâng, kïí toång soá 162 nöôùc ñöôïc xeáp haïng, ñöùng coâng baèng, daân chuû vaø vaên minh". Tuy caã khi coá thïí duy trò töëc sau Trung Quoác vaø Philipin nhöng ñöùng nhieân, thôøi kyø xoaù ñoùi giaûm ngheøo moät àöå tùng trûúãng kinh tïë úã tröôùc Inñoâneâxia vaø AÁn Ñoä. Do caùc hoaït caùch deã daøng coù leõ ñaõ ñi qua, vaø vieäc thöïc mûác tûúng àöëi cao ñoäng cuûa Vieät Nam trong lónh vöïc cung hieän muïc tieâu xoaù ñoùi giaûm ngheøo trong caáp nöôùc saïch vaø giaûi quyeát tình traïng suy thaäp kyû tôùi seõ khoâng deã daøng, keå caû khi coù dinh döôõng ôû treû em coøn yeáu keùm neân vò theå duy trì toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ôû trí xeáp haïng cuûa Vieät Nam veà HPI coøn möùc töông ñoái cao (ít nhaát 7%/naêm). Vaán chöa cao maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc tieán boä ñeà cheânh leäch veà phaùt trieån giöõa caùc trong nhöõng naêm gaàn ñaây. vuøng laõnh thoå, tình traïng ngheøo khoå cuûa Tuy nhieân, coøn coù nhieàu vaán ñeà caàn nhieàu nhoùm daân cö ôû caùc vuøng saâu vuøng ñöôïc giaûi quyeát. Tröôùc heát, nhöõng thaùch xa, nhöõng nôi vaø nhöõng ñoái töôïng ñaëc bieät thöùc veà phaùt trieån con ngöôøi laø to lôùn vì khoù khaên ñang caàn ñöôïc quan taâm nhieàu Vieät Nam vaãn laø moät nöôùc ngheøo theo hôn nöõa. tieâu chuaån quoác teá vaø coøn ñang trong quaù Chöông 3 ñaõ chæ ra raèng taêng tröôûng trình chuyeån ñoåi. Thöù hai, vaãn toàn taïi kinh teá trong nhöõng naêm 1990 ñaõ mang cheânh leäch ñaùng keå veà phaùt trieån kinh teá- laïi lôïi ích cho ngöôøi ngheøo Vieät Nam, xaõ hoäi giöõa caùc vuøng laõnh thoå, caùc daân toäc song coù theå toát hôn nöõa neáu nhöõng thaønh cuõng nhö giöõa phuïnöõ vaø nam giôùi. Thöù quaû taêng tröôûng ñöôïc chia seû moät caùch ba, quaù trình phaùt trieån kinh teá trong thôøi ñoàng ñeàu hôn. Maëc duø vaãn coøn ôû möùc gian qua ñaõ keøm theo nhöõng aûnh höôûng khaù thaáp caên cöù vaøo tieâu chuaån quoác teá, TÖÍNG QUAN 7
song söï cheânh leäch veà thu nhaäp döôøng hôn so vôùi caùc khu vöïc khaùc, ñaëc bieät laø nhö ñang gia taêng moät caùch ñaùng keå treân vuøng Ñoâng Baéc, Taây Baéc vaø Taây Nguyeân. phaïm vi caû nöôùc trong thôøi gian gaàn ñaây. Xeùt veà chæ soá HDI, caùc khu vöïc treân coù Keát quaû öôùc tính veà chæ soá Gini, moät chæ theå saùnh vôùi caùc nöôùc nhö Hungary vaø Es- soá phaûn aùnh möùc ñoä baát bình ñaúng giöõa toâ-nia. Nhöõng tænh coù chæ soá HDI thaáp caùc taàng lôùp daân cö veà thu nhaäp cho toaøn cuõng gaàn nhö caùc nöôùc Laøo, Neâ-pan vaø boä 61 tænh thaønh vaø 8 vuøng trong caùc naêm Bu-tan. Thöù hai, keát quaû phaân tích rieâng 1995, 1996 vaø 1999 döïa treân soá lieäu Ñieàu veà söï cheânh leäch thu nhaäp coù theå daãn ñeán tra cuûa Toång cuïc Thoáng keâ trong Khaûo nhöõng keát luaän chính saùch khaùc so vôùi saùt Möùc soáng Daân cö caùc naêm cho thaáy tröôøng hôïp döïa treân keát quaû phaân tích chæ soá Gini veà thu nhaäp treân phaïm vi caû cheânh leäch veà möùc ñoä phaùt trieån con nöôùc tính cho naêm 1999 laø 40.7 coù nghóa ngöôøi. Coù theå ruùt ra keát luaän töông töï töø laø möùc cheânh leäch veà thu nhaäp cuûa nöôùc tình hình cheânh leäch hieän nay giöõa nam vaø ta ñaõ raát gaàn vôùi möùc cheânh leäch cuûa nöõ trong toaøn quoác. Nhö vaäy, khi xaây Trung Quoác, (ôû möùc 40.3 naêm 1997) döïng chính saùch môùi ñeå caûi thieän cuoäc trong khi thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi soáng cuûa ngöôøi daân, caàn phaûi nghieân cöùu theo söùc mua töông ñöông cuûa ta (1867 roäng hôn (khoâng chæ xem xeùt khía caïnh USD) môùi chæ baèng khoaûng moät nöûa cuûa thu nhaäp) cuõng nhö saâu hôn (khoâng chæ Trung quoác (3617 USD). Möùc cheânh leäch döïa treân nhöõng soá lieäu trung bình quoác veà thu nhaäp naøy cuõng cao hôn so vôùi gia). Vì vaäy, raát coù theå caùc chæ soá HDI vaø ñaùnh giaù möùc cheânh leäch döïa treân soá lieäu HPI cuûa caùc tænh caàn ñöôïc tham khaûo khi Chïnh lïåch vïì phaát triïín veà tieâu duøng do Ngaân haøng Theá giôùi vaø hoaïch ñònh caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi giûäa caác vuâng laänh thöí, TCTK ñöa ra tröôùc ñaây. Tình traïng gia vaø phaân boå nguoàn löïc trong toaøn quoác. tònh traång ngheâo khöí taêng möùc cheânh leäch giaøu ngheøo noùi treân Chöông 3 tieáp tuïc trình baøy nhöõng cuãa nhiïìu nhoám dên cû laø khaù phoå bieán. Neáu tính veà möùc phaàn thaùch thöùc chuû yeáu trong vieäc thöïc hieän traêm thay ñoåi cuûa heä soá Gini thì coù treân caùc muïc tieâu phaùt trieån to lôùn trong thôøi úã caác vuâng sêu vuâng xa, moät nöûa (31/61) tænh thaønh coù heä soá Gini kyø môùi. Thöù nhaát laø nhöõng thaùch thöùc nhûäng núi vaâ nhûäng àöëi ñaõ taêng leân ít nhaát 10% trong thôøi gian trong vieäc chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá tûúång àùåc biïåt khoá khùn 1995-1999. Chæ coù 9 trong soá 61 tænh quoác teá, thöïc hieän caùc cam keát trong caùc àang cêìn àûúåc quan têm thaønh coù heä soá naøy giaûm, nhöng ngay caû hieäp ñònh thöông maïi song phöông vaø ña nhiïìu hún nûäa. Tùng tröôøng hôïp nhö vaäy thì nhieàu tænh trong soá phöông, chuaån bò ñieàu kieän gia nhaäp Toå trûúãng laâ töët cho ngûúâi ñoù ñaõ coù möùc ñoä baát bình ñaúng cao hôn chöùc Thöông maïi Theá giôùi ( WTO). Möùc ngheâo nhûng seä töët hún möùc trung bình cuûa caû nöôùc. taêng tröôûng cao trong thôøi gian qua khoù coù Möùc ñoä cheânh leäch khoâng chæ phaûn nïëu tùng trûúãng mang theå duy trì ñöôïc neáu nhö caùc moái quan heä aùnh qua soá lieäu veà thu nhaäp maø coøn theå àêåm tñnh nhên vùn thöông maïi vaø ñaàu tö khoâng ñöôïc ñaåy hieän trong caùc khía caïnh khaùc cuûa quaù maïnh vaø laøm saâu saéc theâm. Vieäc ban haønh trình phaùt trieån con ngöôøi giöõa caùc ñòa Luaät Doanh nghieäp môùi, söûa ñoåi Luaät phöông. Laàn ñaàu tieân, baùo caùo naøy cho Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø thöïc hieän Chöông bieát caùc chæ soá HDI vaø HPI cuûa 61 trình Haønh ñoäng hoã trôï caùc doanh nghieäp tænh/thaønh ôû Vieät Nam vaø tình traïng phaùt vöøa vaø nhoû gaàn ñaây ñaõ caûi thieän moâi trieån khoâng ñoàng ñeàu cuõng ñöôïc theå hieän tröôøng ñaàu tö vaø kinh doanh, song vaãn caàn trong caùc chæ soá ñoù. Coù theå ruùt ra hai baøi hoïc chung töø vieäc phaân tích naøy. Thöù nhaát, phaûi coù nhöõng noã löïc lôùn hôn nöõa. Söùc caùc chæ soá toång hôïp döôøng nhö che laáp caïnh tranh cuûa neàn kinh teá vaãn coøn yeáu, nhöõng söï cheânh leäch ñaùng keå veà möùc ñoä khaû naêng tieáp thu coâng ngheä hieän ñaïi vaãn phaùt trieån con ngöôøi trong phaïm vi quoác coøn haïn cheá. Trong quaù trình hoäi nhaäp gia. Vuøng Ñoâng Nam boä vaø vuøng Ñoàng kinh teá quoác teá, vieäc baûo hoä vaø bao caáp ôû baèng soâng Hoàng coù kinh teá töông ñoái khaù möùc ñoä cao cho caùc doanh nghieäp Nhaø 8 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
nöôùc nhö tröôùc ñaây seõ khoâng theå thöïc tröôøng lôùp vaø cung caáp trang thieát bò hieän hieän ñöôïc vaø khoâng coøn beàn vöõng nöõa. ñaïi caàn ñöôïc ñaàu tö phuø hôïp. nhaát laø ôû caùc Taïo vieäc laøm vaãn laø moät trong nhöõng vuøng noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa, do tình thaùch thöùc lôùn nhaát trong thaäp kyû tôùi. Moãi traïng cheânh leäch ñaùng keå veà giaùo duïc naêm, coù theâm 1,4 trieäu ngöôøi tham gia vaøo giöõa caùc vuøng trong caû nöôùc. Khoa hoïc, thò tröôøng lao ñoäng. Seõ coù theâm nhöõng lao coâng ngheä coù böôùc tieán boä, song chaát ñoäng doâi dö trong quaù trình caûi caùch löôïng vaãn thaáp caû veà ñoäi nguõ caùn boä vaø doanh nghieäp. Tyû leä thieáu vieäc laøm vaãn trang thieát bò vaø haàu nhö chöa gaén vôùi caùc coøn cao, ñaëc bieät laø ôû caùc vuøng noâng thoân. hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Chính Trong boái caûnh nhö vaäy, vieäc taïo ñieàu phuû ñaõ coù nhöõng noã löïc ñaàu tieân nhaèm kieän tröïc tieáp hay giaùn tieáp cho söï phaùt ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån coâng ngheä trieån cuûa nhöõng ngaønh coâng nghieäp söû thoâng qua vieäc thieát laäp moät soá trung taâm duïng nhieàu voán thay vì cho nhöõng ngaønh coâng ngheä cao. Tuy nhieân khaû naêng tieáp coâng nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng seõ laø caän vôùi dòch vuï Internet vaãn coøn töông ñoái moät ñieàu ñaùng lo ngaïi moät phaàn vì ñieàu haïn cheá do chi phí, leä phí cao vaø caùc quy ñoù caûn trôû nghieâm troïng cho quaù trình ñònh kieåm soaùt chaët cheõ. taêng tröôûng taïo ra nhieàu vieäc laøm. Kinh Nhaø nöôùc cuõng coù theå tröïc tieáp goùp nghieäm trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho phaàn vaøo coâng cuoäc xoaù ñoùi giaûm ngheøo thaáy khu vöïc daân doanh coù nhöõng ñoùng thoâng qua vieäc phaân boå chi tieâu coâng goùp quan troïng trong vieäc taïo ra nhöõng coäng, taøi trôï cho caùc coâng trình haï taàng vieäc laøm môùi, keå caû ôû caùc vuøng noâng coâng coäng, cung caáp caùc dòch vuï coâng vaø thoân. Luaät Doanh nghieäp môùi, baét ñaàu thöïc hieän caùc chöông trình xoaù ñoùi giaûm ngheøo. Cuoái cuøng, Nhaø nöôùc coù moät traùch Phaát huy sûác maånh toaân trieån khai thöïc hieän thaùng 1 naêm 2000, ñaõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa khu nhieäm ñaëc bieät trong lónh vöïc baûo veä moâi dên töåc, tiïëp tuåc àöíi múái, vöïc daân doanh. Boä luaät môùi naøy ñaõ giaûm tröôøng. Nhaän thöùc cuûa daân chuùng veà caùc chuã àöång höåi nhêåp, àêíy vaán ñeà moâi tröôøng caàn ñöôïc naâng cao, caùc khaù nhieàu chi phí vaø gaùnh naëng veà haønh maånh cöng nghiïåp hoaá, moái quan taâm veà moâi tröôøng caàn ñöôïc chính khi thaønh laäp moät doanh nghieäp tö hiïån àaåi hoaá vò muåc tiïu loàng gheùp trong quaù trình ra quyeát ñònh nhaân do vieäc ñôn giaûn hoaù caùc thuû tuïc vaø phaát triïín con ngûúâi, coá phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Ngoaøi ra, cuõng xoaù boû hôn 100 loaïi giaáy pheùp vaø leä phí. caàn phaûi thöïc hieän nghieâm chænh Luaät àêìy àuã cú höåi vaâ àiïìu Trong naêm 2000, coù 14.400 doanh nghieäp Moâi tröôøng cuõng nhö taêng cöôøng naêng löïc kiïån tiïëp tuåc baão àaãm quy moâ vöøa vaø nhoû môùi vaø 140.000 doanh quaûn lyù moâi tröôøng beàn vöõng cho caùn boä thaânh cöng trong viïåc nghieäp hoä gia ñình ñaõ ñaêng kyù hoaït ñoäng, Chính phuû. Caàn taêng cöôøng phaân boå ngaân taïo ra 500.000 vieäc laøm môùi. Ngoaøi yeáu thuác àêíy sûå nghiïåp phaát saùch Nhaø nöôùc cho caùc hoaït ñoäng veà moâi toá soá löôïng doanh nghieäp, moät yeâu caàu tröôøng, coù theå keát hôïp vôùi vieäc thu phí triïín con ngûúâi úã Viïåt caáp baùch ñaët ra laø taêng cöôøng tri thöùc, kyõ dòch vuï, ñoàng thôøi Chính phuû cuøng vôùi caùc Nam naêng vaø naêng suaát cuûa nhöõng ngöôøi lao toå chöùc quoác teá caàn noã löïc hôn nöõa ñeå ñoäng caû cuõ vaø môùi thoâng qua vieäc daïy tranh thuû ñöôïc caùc nguoàn taøi trôï quoác teá ngheà vaø ñaøo taïo taïi choã qua coâng vieäc. veà moâi tröôøng, nhö Quyõ Moâi tröôøng toaøn Trong tình hình nhö vaäy, heä thoáng giaùo caàu vaø Nghò ñònh thö Moânreâan. duïc ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc caàn phaûi coù söï ñoåi môùi ñaùng keå. Chöông trình Cuûng coá thaønh töïu vaø tieáp tuïc laøm saâu giaûng daïy caàn ñöôïc hieän ñaïi hoùa nhaèm saéc theâm thaønh quaû cuûa ñoåi môùi ñaûm baûo hoïc ñi ñoâi vôùi haønh. Ngoaøi vieäc taêng soá löôïng, cuõng caàn phaûi naâng cao Döïa treân keát quaû phaân tích ñöôïc trình baøy chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ giaùo vieân, vaø cô ôû caùc chöông ñaàu, Chöông 4 ñeà caäp tôùi cheá khuyeán khích trong ngaønh giaùo duïc naêm noäi dung chính cuûa chieán löôïc toaøn caàn phaûi ñöôïc xem xeùt laïi. Vieäc xaây döïng dieän nhaèm taêng cöôøng phaùt trieån con TÖÍNG QUAN 9
Möåt möi trûúâng kinh ngöôøi ôû Vieät Nam, cuï theå laø: (i) caûi caùch ñaåy nhanh toác ñoä caûi caùch haønh chính vaø doanh töët hún hay möåt theå cheá; (ii) tieáp tuïc chuyeån ñoåi cô caáu thöïc hieän quy cheá daân chuû ôû cô sôû. Ñieàu kinh teá; (iii) taêng cöôøng phaùt trieån noâng naøy goùp phaàn thöïc hieän nguyeân taéc "daân sên chúi bònh àùèng trïn thoân; (iv) caûi caùch giaùo duïc vaø ñaøo taïo, bieát, daân baøn, daân laøm, daân kieåm tra". thûåc tïë àoâi hoãi hïå thöëng khoa hoïc vaø coâng ngheä; vaø (v) môû roäng vaø Vieäc naâng cao nhaän thöùc vaø tuyeân truyeàn, phaáp luêåt phaãi àûúåc thûåc caûi thieän caùc dòch vuï coâng. giaùo duïc cho coâng chuùng laø yeáu toá heát thi möåt caách coá hiïåu lûåc Caûi caùch theå cheá ñoøi hoûi phaûi tieáp tuïc söùc quan troïng ñeå ñaûm baûo cho ngöôøi daân caûi thieän khuoân khoå phaùp lyù, laøm roõ "luaät hieåu bieát hôn veà caùc quyeàn, quyeàn lôïi vaø chôi" trong moät neàn kinh teá thò tröôøng, nghóa vuï cuûa mình. Ñieàu ñoù cuõng giuùp xaây döïng ñoàng boä caùc thò tröôøng nhö thò cho ngöôøi daân ñaáu tranh vôùi teä quan tröôøng lao ñoäng vaø thò tröôøng baát ñoäng lieâu, tham nhuõng, nhöõng haønh vi thieáu saûn. Moät yeâu caàu roõ raøng laø phaûi thieát laäp daân chuû vaø gaây phieàn haø cuûa caùc caùn boä moät saân chôi thöïc söï bình ñaúng cho moïi coâng chöùc. thaønh phaàn kinh teá. Thay vì söûa ñoåi nhöõng Veà caûi caùch kinh teá, ñoåi môùi doanh boä luaät ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng kinh nghieäp Nhaø nöôùc vaø xaây döïng moät saân doanh cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, moät boä chôi bình ñaúng vôùi caùc hình thöùc kinh luaät thoáng nhaát cho taát caû caùc doanh doanh khaùc caàn ñöôïc tieáp tuïc, keát hôïp vôùi nghieäp caàn ñöôïc xaây döïng. Vieäc raø soaùt vieäc ñoåi môùi heä thoáng taøi chính, ngaân laïi caùc boä luaät nhö Luaät Ñaát ñai, Luaät Lao haøng . Nhöõng bieän phaùp caûi caùch naøy giôø ñoäng, Luaät Phaù saûn vaø Luaät veà caùc theå ñaây trôû neân caáp baùch hôn, ñaëc bieät trong cheá ngaân haøng vaø taøi chính caàn ñöôïc tieán boái caûnh thöïc hieän nhöõng cam keát trong haønh, ñoàng thôøi nhöõng boä luaät môùi nhö caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông, ña Luaät Caïnh tranh vaø kieåm soaùt ñoäc quyeàn, phöông vaø khu vöïc. Treân tinh thaàn ñoù, moät Luaät Quyeàn sôû höõu trí tueä vaø Luaät Thöông Chöông trình Haønh ñoäng veà chuû ñoäng hoäi maïi ñieän töû caàn ñöôïc xaây döïng. Nhöõng boä nhaäp kinh teá toaøn dieän nhaèm ñaûm baûo hoäi luaät môùi naøy caàn phaûi phuø hôïp vôùi caùc boä nhaäp quoác teá thaønh coâng caàn ñöôïc xaây luaät môùi ñöôïc ban haønh, caùc tieâu chuaån vaø döïng vaø thöïc hieän. Caùc vaán ñeà chính saùch, thoâng leä quoác teá cuõng nhö caùc cam keát luaät phaùp vaø theå cheá cuõng nhö nhöõng taùc song phöông vaø ña phöông. Toùm laïi, ñieàu ñoäng saâu saéc, nhieàu maët veà maët taøi chính ñoù ñoøi hoûi phaûi raø soaùt kyõ löôõng taát caû caùc vaø xaõ hoäi caàn ñöôïc ñeà caäp. Trình töï vaø toác quy ñònh lieân quan tôùi ñaàu tö vaø thöông ñoä cuûa caùc bieän phaùp caûi caùch thöông maïi quoác teá. maïi vaø ñaàu tö caàn ñöôïc xem xeùt moät caùch Moät moâi tröôøng kinh doanh toát hôn thaän troïng nhaèm ñaûm baûo ñöôïc quyeàn lôïi hay moät saân chôi bình ñaúng treân thöïc teá vaø hoã trôï cho ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ñoái ñoøi hoûi heä thoáng luaät phaùp caàn phaûi ñöôïc töôïng deã bò toån thöông. Ví duï, vieäc môû thöïc thi moät caùch coù hieäu löïc. Moät cöûa thò tröôøng cho caùc nguoàn vaät tö noâng chöông trình toång theå veà caûi caùch haønh nghieäp nhö phaân boùn, gioáng, thuoác tröø Vai troâ cuãa Nhaâ nûúác chính cuûa chính phuû laø caàn thieát ñeå thöïc saâu coù theå thöïc hieän trong giai ñoaïn ñaàu trong viïåc cung cêëp caác hieän ñieàu ñoù. Ñoàng thôøi, söï tham gia nhaèm giuùp noâng daân coù khaû naêng choáng haâng hoaá vaâ dõch vuå roäng raõi hôn cuûa ngöôøi daân vaøo ñôøi soáng ñôõ ñöôïc vôùi taùc ñoäng tieâu cöïc coù theå naûy cöng cöång, àùåc biïåt liïn kinh teá, xaõ hoäi vaø chính trò caàn ñöôïc taêng sinh töø quaù trình töï do hoaù tieáp theo trong quan túái giaáo duåc, y tïë, cöôøng vaø chuù troïng. Muïc tieâu naøy caàn nhöõng lónh vöïc khaùc maø hoï phaûi ñoái maët. caác hïå thöëng an sinh xaä phaûi theo ñuoåi vì lôïi ích naâng cao vò theá Veà lónh vöïc phaùt trieån noâng thoân, ñieàu höåi vaâ möi trûúâng sinh cuûa ngöôøi daân, ñoàng thôøi taïo ra ñoäng cô quan troïng laø ñaûm baûo thöïc thi coù hieäu löïc thaái laâ cûåc kyâ quan troång vaø aùp löïc cho vieäc caûi thieän chaát löôïng caùc quyeàn theo Luaät Ñaát ñai, ñaëc bieät laø hoaït ñoäng cuûa boä maùy Nhaø nöôùc. Vì vaäy, quyeàn söû duïng ñaát, quyeàn chuyeån nhöôïng moät nhieäm vuï quan troïng haøng ñaàu laø vaø theá chaáp ñaát ñai. Vieäc môû roäng caùc thò 10 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
tröôøng quoác teá cho caùc loaïi noâng saûn seõ vöïc kinh teá daân doanh. laøm cho thò tröôøng coù tính caïnh tranh cao Trong caû hai lónh vöïc giaùo duïc vaø y teá, hôn cuõng nhö taêng cöôøng khaû naêng tieâu caàn tieán haønh raø soaùt laïi chính saùch xaõ hoäi thuï saûn phaåm cho noâng daân. Caùc bieän hoaù hieän nay - moät chính saùch coù aûnh phaùp hoã trôï cho noâng daân thoâng qua vieäc höôûng lôùn tôùi ngöôøi ngheøo - nhaèm ñaàu tö cung caáp thoâng tin, taêng cöôøng caùc dòch taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vôùi caùc dòch vuï khuyeán noâng, khuyeán khích aùp duïng vuï cuõng nhö naâng cao chaát löôïng cuûa caùc coâng ngheä môùi, caûi thieän cô sôû haï taàng vaø dòch vuï ñoù baèng caùch ñeà ra caùc tieâu chuaån Khu vûåc dên doanh seä coá heä thoáng giao thoâng noái lieàn noâng thoân - toái thieåu, taêng cöôøng tinh thaàn thaùi ñoä vai troâ lúán trong viïåc thûåc thaønh thò vaø naâng cao chaát löôïng cuûa caùc phuïc vuï vaø coâng taùc theo doõi chaët cheõ. Trong lónh vöïc söùc khoeû sinh saûn, ñaëc bieät hiïån caác muåc tiïu phaát dòch vuï hoã trôï thay theá, ñaëc bieät laø ôû caùc lieân quan tôùi nguy cô lan truyeàn triïín àûúåc àïì ra vuøng saâu vuøng xa caàn ñöôïc taêng cöôøng vaø ñaûm baûo ñeán ñöôïc vôùi noâng daân.. Kinh teá HIV/AIDS, Chính phuû caàn trieån khai theo höôùng taêng cöôøng caùc bieän phaùp phoøng trang traïi caàn ñöôïc tieáp tuïc khuyeán khích ngöøa nhö thöïc hieän caùc dòch vuï tö vaán vaø vaø hoã trôï phuø hôïp. thoâng tin, caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn Maëc duø vai troø cuûa Nhaø nöôùc caàn giaùo duïc, môû roäng caùc bieän phaùp phoøng ñöôïc ñieàu chænh trong ñieàu kieän môùi traùnh thai vaø naâng cao naêng löïc caùn boä. song traùch nhieäm cuûa Nhaø nöôùc trongvieäc Caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi caàn ñeà caäp cung caáp caùc haøng hoaù vaø dòch vuï coâng tôùi quaù trình ñoâ thò hoaù dieãn ra nhanh coäng, ñaëc bieät lieân quan tôùi giaùo duïc, y choùng vaø hieän töôïng di cö ñang gia taêng teá, caùc heä thoáng an sinh xaõ hoäi vaø moâi hieän nay, keå caû taùc ñoäng cuûa chuùng tôùi söùc tröôøng sinh thaùi laø cöïc kyø quan troïng. Tuy khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng. nhieân, cuõng caàn phaûi xaùc ñònh roõ hôn vai Ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng maët tieâu cöïc cuûa troø vaø traùch nhieäm rieâng cuûa kinh teá nhaø quaù trình töï do hoaù thöông maïi vaø chuyeån nöôùc vaø kinh teá daân doanh trong nhöõng ñoåi cô caáu kinh teá cuõng nhö ñeå ngaên ngöøa lónh vöïc naøy. Ví duï, trong lónh vöïc giaùo ruûi ro vaø phoøng choáng caùc teä naïn xaõ hoäi, duïc, Chính phuû coù traùch nhieäm ñaûm baûo caàn taêng cöôøng heä thoáng an sinh xaõ hoäi phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc vaø trung hoïc cô cho nhöõng nhoùm daân cö deã bò toån thöông sôû, trong khi ñoù khu vöïc tö nhaân coù theå nhaát. Vieäc ñoù ñoøi hoûi phaûi môû roäng phaïm giöõ vai troø tích cöïc trong vieäc thöïc hieän vi hoã trôï, caûi thieän coâng taùc xaùc ñònh muïc vaø taøi trôï cho caùc baäc giaùo duïc cao hôn vaø tieâu ñoái töôïng hoã trôï, giuùp ngöôøi daân ñoái daïy ngheà. Cuõng caàn thöïc hieän caùc bieän phoù toát hôn vôùi nhöõng tình huoáng ruûi ro vaø phaùp maïnh meõ ñeå xuùc tieán xaây döïng kinh baát traéc do thieân tai gaây ra, cuõng nhö thieát teá tri thöùc taïi Vieät Nam. laäp moät heä thoáng khaéc phuïc haäu quaû thieân Khu vöïc daân doanh coù vai troø lôùn trong tai ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu. vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu phaùt trieån Nhöõng khuyeán nghò chính saùch neâu ñöôïc ñeà ra. Maëc duø Luaät Doanh nghieäp môùi ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc caûi treân coù quan heä maät thieát vôùi nhau neân thieän moâi tröôøng cho khu vöïc kinh teá naøy, ñoøi hoûi phaûi coù moät chieán löôïc toaøn dieän nhöng vaãn caàn coù nhöõng noã löïc lôùn ñeå ñeå taêng cöôøng xaây döïng naêng löïc cho ñaûm baûo cho boä luaät naøy ñöôïc thöïc hieän ngöôøi daân vaø caûi thieän moâi tröôøng thuaän toát ôû caáp ñòa phöông trong caû nöôùc, song lôïi ñeå ngöôøi daân coù theå söû duïng coù hieäu song vôùi vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp quaû nhöõng naêng löïc cuûa mình. Ví duï, ñieàu chính saùch khaùc. Vai troø quan troïng cuûa kieän thuaän lôïi ñeå caùc coâng ty tö nhaân coù chính quyeàn ñòa phöông ñöôïc theå hieän theå taïo ra vieäc laøm môùi vaø naâng cao trình qua nhöõng saùng kieán maø moät soá ñòa ñoä hoïc vaán vaø söùc khoeû cho ngöôøi ngheøo phöông naêng ñoäng ñaõ tieán haønh, coù taùc laø yeáu toá quan troïng quyeát ñònh ñeå ñaûm duïng nhaân roäng caùc hoaït ñoäng cuûa khu baûo caùc bieän phaùp caûi caùch thöông maïi TÖÍNG QUAN 11
mang laïi vieäc laøm vaø thu nhaäp cao hôn thôøi gian qua seõ coù nguy cô bò aûnh höôûng, cho caùc hoä gia ñình ngheøo. Vieäc phaùt trieån vaø nhöõng muïc tieâu phaùt trieån ñeà ra khoù coù khu vöïc tö nhaân laïi phuï thuoäc raát nhieàu theå thöïc hieän ñöôïc. Phaùt huy söùc maïnh vaøo caûi caùch haønh chính, vaø coâng cuoäc caûi toaøn daân toäc, tieáp tuïc ñoåi môùi, chuû ñoäng caùch naøy ñoøi hoûi phaûi taêng cöôøng hôn nöõa hoäi nhaäp, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, vai troø cuûa baûn thaân ngöôøi daân trong quaù hieän ñaïi hoaù vì muïc tieâu phaùt trieån con trình hoaïch ñònh, thöïc hieän vaø theo doõi ngöôøi, Vieät Nam coù ñaày ñuû cô hoäi vaø ñieàu caùc chính saùch vaø dòch vuï coâng, ñaëc bieät kieän tieáp tuïc ñaûm baûo thaønh coâng trong laø ôû caáp cô sôû. Neáu khoâng tieáp tuïc ñaåy vieäc thuùc ñaåy söï nghieäp phaùt trieån con maïnh tieán trình ñoåi môùi thì nhöõng thaønh ngöôøi ôû Vieät Nam. töïu veà phaùt trieån con ngöôøi ñaït ñöôïc trong 12 BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001