Trị số điện di lipoprotein huyết tương ở người bình thường Việt Nam

TRỊ SỐ ĐIỆN DI LIPOPROTEIN HUYẾT TƯƠNG<br /> Ở NGƯỜI BÌNH THƯỜNG VIỆT NAM<br /> Phan Thị Danh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xây dựng trị số bình thường của các thành phần phần trăm lipoprotein huyết tương bằng điện<br /> di trên cellulose acetate nhằm làm cơ sở cho việc phân loại rối loạn lipid, lipoprotein một cách đầy đủ theo<br /> Frederickson.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Tiền cứu, mô tả cắt ngang trên 77 người bình thường Việt Nam không có rối<br /> loạn lipid, 43 nam và 24 nữ, tuổi từ 23 đến 68. Khảo sát từ tháng 08/20005 – 10/2006 tại bệnh viện Chợ Rẫy,<br /> TpHCM.<br /> Kết quả: Các thành phần phần trăm lipoprotein tuân theo quy luật phân phối chuẩn. Thành phần Alpha-LP<br /> 32,8 ± 7,7%; prebeta-LP: 22,6 ± 8,1% và beta-LP: 44,2 ± 7,0%. Không có sự khác biệt thành phần phần trăm<br /> lipoprotein theo tuổi và giới.<br /> Kết luận: Alpha-LP 32,8 ± 7,7%; prebeta-LP: 22,6 ± 8,1% và beta-LP: 44,2 ± 7,0%. Thành phần alpha-LP<br /> không khác biệt so với người Châu Âu, thành phần prebeta-LP cao hơn và beta-LP thấp hơn so với người Châu<br /> Âu.<br /> <br /> Summary<br /> NORMAL VALUES OF PLASMA LIPOPROTEINS BY ELECTROPHORESIS ON CELLULOSE<br /> ACETATE IN HEALTHY VIETNAMESES<br /> Phan Thi Danh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 227 - 231<br /> Object: We conducted a study to establish normal lipoprotein values in healthy VietNamese to<br /> generate a reference standard set for identifying and fully classifying dyslipidemia and<br /> dyslipoprotein by Fredrickson<br /> Method: Descriptive - cross sectional – prospective study was conducted on 77 Vietnamese healthy<br /> volunteers (34 males and 43 females), aged from 23 to 68.<br /> Results: Percentages of lipoproteins by Electrophoresis have a normal distribution, alpha-LP 32.8 ± 7.7%;<br /> prebeta-LP: 22.6 ± 8.1% and beta-LP: 44.2 ± 7.0%. There was insignificant difference about percentages of<br /> lipopriteins between groups of age and gender.<br /> Conclusion: Alpha-LP 32.8 ± 7.7%; prebeta-LP: 22.6 ± 8.1 % and beta-LP: 44.2 ± 7.0%. Where, percentage<br /> of alpha-LP was insignificant difference between VietNamese and the European, while percentages of prebetaLP was higher and beta-LP was lower than the European.<br /> chống xơ vữa (anti-atherogen) làm gia tăng nguy<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> cơ xơ vữa động mạch (16,15). Để việc điều trị có<br /> Ảnh hưởng của rối loạn lipid, lipoprotein<br /> hiệu quả thì các rối loạn lipid, lipoprotein phải<br /> (LP) lên bệnh lý tim mạch đã được chứng minh<br /> được xác định và phân loại, điều này đòi hỏi<br /> qua nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước, việc<br /> phải có trị số bình thường của lipid, lipoprotein.<br /> tăng các lipid, lipoprotein gây xơ vữa<br /> Trị số lipid của người Việt Nam bình thường đã<br /> (atherogen) và/ hoặc giảm các lipid, lipoprotein<br /> được nghiên cứu(4,3,2,14), nhưng điều này chưa đủ<br /> * Khoa Sinh Hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> để xác định và phân loại rối loạn lipid,<br /> lipoprotein một cách đầy đủ. Hệ thống phân loại<br /> rối loạn lipid, lipoprotein được Tổ Chức Y Tế<br /> Thế Giới (World Health Organization: WHO)<br /> công nhận từ năm 1972 là bảng phân loại rối<br /> loạn lipid, lipoprotein của Frederickson(14,15,10,7)<br /> dựa trên kết quả điện di lipoprotein hoặc siêu li<br /> tâm. Ngoài ra trị số lipid, lipoprotein thay đổi<br /> theo tuổi, giới, dân tộc… Do đó rất cần thiết có<br /> trị số lipoprotein ở người Việt Nam bình thường.<br /> Điện di lipoprotein huyết tương là kỹ thuật<br /> đơn giản, kết quả nhanh, giá thành rẻ, phương<br /> tiện có sẵn, và trị số điện di lipoprotein ở Miền<br /> Nam Việt Nam chưa được công bố do đó chúng<br /> tôi tiến hành xác định trị số của các thành phần<br /> lipoprotein huyết tương của người Việt Nam<br /> bình thường.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Là những người bình thường tham gia khám<br /> sức khỏe định kỳ tại bệnh viện Đại Học Y Dược<br /> (cơ sở 4) hoặc bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 8/<br /> 2005 đến tháng 10/ 2006.<br /> <br /> BMI = (cân nặng (Kg))/ (chiều cao(m))2<br /> BMI được phân loại theo tiêu chuẩn của<br /> WHO (1995)<br /> - Tỷ số vòng eo/ vòng hông WHR (waist hip<br /> ratio)<br /> Béo bụng : nam có WHR > 0,9; nữ có WHR ><br /> 0,8<br /> - Mẫu máu được tiến hành thử các xét<br /> nghiệm<br /> Các xét nghiệm thường quy như chức năng<br /> gan, chức năng thận, các thành phần lipid máu<br /> như triglycerid (TG), cholesterol toàn phần (CT)<br /> và HDL-C.<br /> Điện di lipoprotein trên máy Genio (seri:<br /> SRE 187) sản xuất năm 2004 với thuốc thử của<br /> hãng InterLab (Ý).<br /> Nơi thực hiện: Khoa Sinh Hóa Bệnh Viện<br /> Chợ Rẫy<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Tiền cứu, quan sát - mô tả, cắt ngang<br /> <br /> Phân tích kết quả<br /> Phần mềm thống kê SPSS for Window 13.0.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Tất cả những người bình thường, khám lâm<br /> sàng và kết quả cận lâm sàng không phát hiện<br /> bệnh lý ảnh hưởng đến chuyển hóa lipid,<br /> lipoprotein như đái tháo đường, bệnh lý tuyến<br /> giáp (cường giáp hoặc nhược giáp), bệnh lý gan<br /> (xơ gan, suy chức năng gan …), bệnh lý thận (hội<br /> chứng thận hư, suy thận mãn,…). Các đối tượng<br /> này phải không có rối loạn lipid huyết.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Đang sử dụng thuốc ngừa thai, corticoid<br /> Lấy mẫu: Người tham gia nghiên cứu được<br /> hướng dẫn nhịn đói qua đêm (> 12 giờ không<br /> ăn), đến bệnh viện sau khi nghỉ ngơi và được<br /> hướng dẫn điền các thông tin vào bản khai thác<br /> bệnh sử, đo huyết áp, chiều cao, cân nặng, vòng<br /> eo, vòng hông, lấy mẫu máu và khám lâm sàng,<br /> làm các xét nghiệm cận lâm sàng khác (X-quang<br /> tim phổi, siêu âm,…). Từ đó tính ra<br /> - Chỉ số khối cơ thể BMI (body mass index)<br /> <br /> HDL-c<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> 2<br /> <br /> Đặc điểm đối tượng nghiên cứu<br /> Nam (n = 34)<br /> Nữ (n = 43)<br /> n = 77 20 – 39 tuổi ≥ 40 tuổi 20 – 39 tuổi ≥ 40 tuổi<br /> (n = 19)<br /> (n = 15)<br /> (n = 21)<br /> (n = 22)<br /> BMI 21,47 (1,9) 21,61(1,4) 22,83 (2,4) 22,83 (2,9)<br /> WHR 0.82 (0,05) 0,87 (0,03) 0,81 (0,04)<br /> <br /> 0,81 (0,04)<br /> <br /> TG<br /> <br /> 113,8 (29,8) 89,6 (30,1) 98,5 (34,9) 103,3 (31,1)<br /> <br /> CT<br /> <br /> 184,2 (16) 184,4 (19,3) 173,7 (18,1) 185,3 (14,9)<br /> 49,9 (10)<br /> <br /> 53,1 (7,6)<br /> <br /> 51,3 (9,2)<br /> <br /> 52,3 (7,4)<br /> <br /> Số liệu trình bày x ( SD), kết quả so sánh<br /> trung bình các thông số giữa các nhóm theo tuổi<br /> và giới cho thấy khác biệt không có ý nghĩa (P ><br /> 0,05).<br /> Sự phân bố đối tượng theo tuổi và giới<br /> <br /> n = 21<br /> <br /> n = 19<br /> <br /> 25<br /> <br /> Phân bố tần xuất các thành phần lipoprotein<br /> <br /> n = 22<br /> <br /> n = 15<br /> <br /> 20<br /> 15<br /> 10<br /> 5<br /> 0<br /> Nam<br /> <br /> Nöõ<br /> <br /> < 40 tuoå i<br /> >= 40 tuoåi<br /> <br /> 20<br /> <br /> 25<br /> <br /> 15<br /> <br /> 20<br /> <br /> 12<br /> <br /> 15<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Taàn suaát<br /> <br /> Taàn suaát<br /> <br /> Taàn suaát<br /> <br /> 15<br /> <br /> 6<br /> <br /> 10<br /> <br /> 5<br /> 3<br /> <br /> 5<br /> <br /> Mean = 44.222<br /> Std. Dev. = 7.0304<br /> N = 77<br /> <br /> 0<br /> 20.0<br /> <br /> 30.0<br /> <br /> 40.0<br /> <br /> 50.0<br /> <br /> 60.0<br /> <br /> 70.0<br /> <br /> 80.0<br /> <br /> Mean = 22.648<br /> Std. Dev. = 8.07<br /> N = 77<br /> 0<br /> 0.0<br /> <br /> 10.0<br /> <br /> 20.0<br /> <br /> Beta-LP<br /> <br /> Các thành phần lipoprotein tuân theo quy<br /> luật phân phối chuẩn<br /> Thành phần alpha-lipoprotein<br /> Alpha-LP (%)<br /> <br /> 20 – 39 tuổi<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 31,2 ± 8,2<br /> (n = 19)<br /> <br /> ≥ 40 tuổi<br /> 32,2 ± 7<br /> ( n = 15)<br /> <br /> 34 ± 8<br /> (n = 21)<br /> 0,271<br /> <br /> 33,4 ± 7,7<br /> (n = 22)<br /> 0,651<br /> <br /> P<br /> <br /> 40.0<br /> <br /> P<br /> 0,689<br /> 0,783<br /> <br /> trung bình thành phần giữa các nhóm theo tuổi<br /> và giới cho thấy khác biệt không có ý nghĩa (P ><br /> 0,05).<br /> Thành phần prebeta-lipoprotein<br /> <br /> 30.0<br /> <br /> 50.0<br /> <br /> 60.0<br /> <br /> và giới cho thấy khác biệt không có ý nghĩa (P ><br /> 0,05).<br /> Thành phần beta-lipoprotein<br /> Beta-LP (%)<br /> <br /> 20 – 39 tuổi<br /> <br /> ≥ 40 tuổi<br /> <br /> P<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 43,3 ± 7,5<br /> (n = 19)<br /> <br /> 46,4 ± 7,9<br /> ( n = 15)<br /> <br /> 0,250<br /> <br /> 43,3 ± 7,3<br /> (n = 21)<br /> 0,976<br /> <br /> 44,4 ± 5,7<br /> (n = 22)<br /> 0,392<br /> <br /> Nữ<br /> P<br /> <br /> 0,581<br /> <br /> trung bình thành phần giữa các nhóm theo tuổi<br /> và giới cho thấy khác biệt không có ý nghĩa (P ><br /> 0,05).<br /> Tương quan giửa các thành phần lipoprotein<br /> với các lipid<br /> <br /> 20 – 39 tuổi<br /> <br /> ≥ 40 tuổi<br /> <br /> P<br /> <br /> Tương quan<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 25,4 ± 8,3<br /> (n = 19)<br /> <br /> 20,5 ± 8,5<br /> ( n = 15)<br /> <br /> 0,095<br /> <br /> 22,4 ± 7,4<br /> (n = 21)<br /> 0,228<br /> <br /> 22 ± 8,1<br /> (n = 22)<br /> 0,580<br /> <br /> Alpha và HDLC<br /> Prebeta và TG<br /> Beta và LDL-C<br /> <br /> 0,872<br /> <br /> Số liệu trình bày x ( SD), kết quả so sánh<br /> trung bình thành phần giữa các nhóm theo tuổi<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 40.0<br /> <br /> Alpha-LP<br /> <br /> Prebeta-LP (%)<br /> <br /> P<br /> <br /> 20.0<br /> <br /> Số liệu trình bày x (SD), kết quả so sánh<br /> <br /> Số liệu trình bày x (SD), kết quả so sánh<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 0<br /> 10.0<br /> <br /> 50.0<br /> <br /> Prebeta-LP<br /> <br /> Nhận xét:<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 30.0<br /> <br /> Mean = 32.781<br /> Std. Dev. = 7.6863<br /> N = 77<br /> <br /> Pearson<br /> R<br /> P<br /> <br /> Spearman<br /> R<br /> P<br /> <br /> 0,338<br /> <br /> 0,003<br /> <br /> 0,352<br /> <br /> 0,002<br /> <br /> 0,537<br /> 0,285<br /> <br /> 0,000<br /> 0,012<br /> <br /> 0,553<br /> 0,264<br /> <br /> 0,000<br /> 0,020<br /> <br /> Nhận xét:<br /> Alpha-LP tươmg quan thuận mức độ trung<br /> bình với HDL-C<br /> <br /> 3<br /> <br /> Prebeta-LP tương quan thuận mức độ khá<br /> với TG, tuy nhiên R2 = 0,29 cho thấy dùng đường<br /> hồi quy để ước tính là rất giới hạn (chỉ 29%).<br /> Các LP và các lipid khác không có tương<br /> quan hoặc tương quan chỉ ở mức độ yếu.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Điện di lipoprotein trên cellulose acetate<br /> phân tách LP thành các thành phần theo thứ tự<br /> từ cực dương sang cực âm là prealpha-LP,<br /> <br /> alpha-LP, prebeta-LP, beta-LP và chylomicron,<br /> trong máu nhịn đói qua đêm (> 12 giờ không ăn)<br /> thì thường chỉ có ba thành phần alpha-LP,<br /> prebeta-LP và beta-LP, tương ứng theo kỹ thuật<br /> phân tách bằng siêu li tâm là HDL (high density<br /> lipoprotein), VLDL (very low density<br /> lipoprotein) và LDL (low density lipoprotein).<br /> Hình ảnh kết quả điện di<br /> <br /> (+) (-)<br /> <br /> -><br /> Hình ảnh điện di trên cellulose acetate<br /> Hình ảnh sau khi được phân tích với phần<br /> mềm chuyên dụng của Interlab (Ý)<br /> Các thành phần LP trên điện di không tách<br /> biệt nhau (như các thành phần protein) mà giửa<br /> chúng có dãy nối chủ yếu là giửa thành phần<br /> prebeta-LP với beta-LP, điều này cho thấy sự<br /> giống nhau ở một mức độ nhất định về thành<br /> phần cấu tạo và chuyển hóa LP (lipoprotein gồm<br /> các thành phần lipid cơ bản giống nhau, nhưng<br /> khác nhau về tỷ lệ phần trăm. LDL (tương ứng<br /> beta lipoprotein) và IDL được hình thành từ<br /> VLDL (tương ứng prebeta lipoprotein) sau khi bị<br /> thủy phân bớt TG và mất dần một số<br /> apoprotein.<br /> HDL giúp vận chuyển ngược cholesterol từ<br /> mô ngoại biên về gan do đó được xem là<br /> lipoprotein chống xơ vữa (anti-atherogenic<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> 4<br /> <br /> particle). Nghiên cứu Framingham (1988) theo<br /> dõi trong 4 năm nhận thấy rằng người có nồng<br /> độ HDL-C (high density lipoprotein cholesterol)<br /> càng thấp có nguy cơ tim mạch càng cao. Trong<br /> khi đó VLDL và LDL là lipoprotein vận chuyển<br /> các lipid từ ruột về gan và đến các mô do đó<br /> được xem là lipoprotein gây xơ vữa, LDL có<br /> kích thước nhỏ hơn nên dễ dàng xâm nhập<br /> thành mạch và khả năng gây xơ vữa cao hơn<br /> VLDL.<br /> Không giống như các thành phần lipid, các<br /> thành phần lipoprotein phân tác h bằng điện di<br /> không khác biệt theo tuổi và giới(2,3), điều này thể<br /> hiện qua mối tương quan chỉ ở mức độ yếu và<br /> trung bình giửa các thành phần lipoprotein với<br /> các thành phần lipid (trừ tương quan giửa<br /> prebeta lipoprotein với TG ở mức độ khá). Tuy<br /> <br /> nhiên do cở mẫu mỗi nhóm còn ít nên cần thiết<br /> phải có một nghiên cứu với quy mô lớn hơn để<br /> khảo sát vấn đề này.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Khảo sát hồi quy đa biến trong việc ước tính<br /> các thành phần lipoprotein dựa trên TG và CT<br /> cho thấy thành phần prebeta-LP có tương quan<br /> thuận với hai thành phần trên với R2 = 34,4% cao<br /> hơn khá nhiều so với chỉ một mình TG (R2 =<br /> 29%). Mặt khác TG đóng góp nhiều hơn CT<br /> trong việc ước tính prebeta-LP, điều này phù<br /> hợp với thành phần cấu tạo của prebeta-LP (hạt<br /> VLDL có thành phần TG chiếm hơn 50%).<br /> <br /> 2.<br /> <br /> So sánh với trị số của người Châu Âu (theo<br /> Ulukaya E, Turkey)<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Người Châu Âu<br /> Nghiên cứu này<br /> P<br /> <br /> alpha (%)<br /> 34<br /> 32,8<br /> 0,168<br /> <br /> prebeta (%)<br /> 16,5<br /> 22,6<br /> 0,000<br /> <br /> beta (%)<br /> 50,5<br /> 44,2<br /> 0,000<br /> <br /> Thành phần alpha – Lp ở người Vi ệt<br /> Nam không khác biệt so với người Châu Âu,<br /> thành phần prebeta-LP cao hơn và beta-LP thấp<br /> hơn có ý nghĩa thống kê (P < 0,001) so với người<br /> Châu Âu. Sự khác biệt về các thành phần lipid,<br /> lipoprotein (lipid chủ yếu là khác biệt ở thành<br /> phần TG) ở người Việt Nam so với người Châu<br /> Âu được cho là do chế độ ăn nhiều glucid ở<br /> người Việt Nam(2).<br /> <br /> 1.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 6.<br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> - Các thành phần LP tuân theo qui luật phân<br /> phối chuẩn<br /> - Trung bình các thành phần LP phân tách<br /> bằng điện di bằng cellulose acetate trên 77 người<br /> Việt Nam bình thường không có rối loạn lipid<br /> tuổi từ 23 đến 68 là: Alpha-LP: 32,8 ± 7,7%;<br /> prebeta-LP: 22,6 ± 8,1% và beta-LP: 44,2 ± 7,0%.<br /> - Các thành phần LP không khác biệt theo<br /> tuổi và giới<br /> - Prebeta-LP tương quan thuận mức độ khá<br /> với TG<br /> - Người Việt Nam có trị số prebeta-LP cao<br /> hơn và beta-Lp thấp hơn so với trị số đối chiếu<br /> người Châu Âu<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> 16.<br /> <br /> 17.<br /> <br /> Châu Ngọc Hoa (2005), “Chuyển hoá lipid và lipoprotein trên<br /> bệnh nhân tăng huyết áp và người bình thường”, Y Học<br /> Thành Phố Hồ Chí Minh, tập 9, (1)2005, tr. 43-48.<br /> Châu Ngọc Hoa (2005), “Lipid và lipoprotein ở người bình<br /> thường”, Y Học Thành Phố Hồ Chí Minh, tập 9, (1)2005, tr.<br /> 40-42.<br /> Đỗ Đình Hồ và cộng sự (1992), “Một số dạng lipid trong máu<br /> người Việt Nam khỏe mạnh”, Tạp Chí Y Học, chuyên đề Hóa<br /> Sinh, tr.45-65.<br /> Đỗ Đình Hồ, Phạm Thị Mai, Phan Thị Danh và cộng sự<br /> (1994), “ Những thông số về lipid và lipoprotein trong huyết<br /> thanh của người khỏe mạnh, bệnh nhân tiểu đường và bệnh<br /> nhân nhiễm mỡ”, Tạp Chí Y Học Trường Đại Học Y Dược<br /> Thành Phố Hố Chí Minh, phụ bản chuyên đề Kỹ Thuật Y<br /> Học, tr.6-19.<br /> Đỗ Như Hiền (2000), Góp phần nghiên cứu sự thay đổi nồng<br /> độ lipoprotein (a) trên bệnh nhân đái tháo đường type 2,<br /> Luận văn Thạc Sỹ Y Học, 2000.<br /> Fauber J (2004), “Lipoprotein particles may better predict<br /> heart attack risk”, Health and science, Nov.14, 2004 pp. 1-3<br /> Fredrickson DS. and Lees RS. (1965), “A system for<br /> phenotyping hyperlipoproteinemia”, The American Heart<br /> Association, Circulation 1965; 31; 321-327<br /> Grundy SM. (2004), “Richard Havel, Howard Eder, and the<br /> evolution of lipoprotein analysis”, Clinical investigation, vol.<br /> 114, number 8, pp. 1034 – 1037.<br /> Hulley SB., Cook SG., Hatch FT., and Lindgren FT.et al (1971),<br /> “Quantitation of serum lipoproteins by electrophoresis on<br /> agarose gel: sdandardization in lipoprotein concentration<br /> units (mg/100 ml) by comparition with analytical<br /> ultracentrifugation”, Lipid research, vol. 12, pp. 420 – 433.<br /> Lewis B (1973),“Classification of lipoproteins and lipoprotein<br /> disorders”, J Clin Pathol Suppl (Assoc Clin Pathol). 1973; 5:<br /> 26–31.<br /> Magnani H.N. and Howard A.N. (1971), “A quantitative<br /> method for blood lipoproteins using cellulose acetate<br /> electrophoresis”, J Clin Pathol Suppl (Assoc Clin Pathol). 1971;<br /> 24: 837–845..<br /> Nguyễn Trung Chính, Nguyễn Thị Kim Thanh (1990), “Rối<br /> loạn lipoprotein ở người tăng huyết áp trên 60 tuổi”, Tạp chí<br /> Y Học Thực Hành, (289), tr. 26-28.<br /> Noble RP. (1968), “Electrophoretic separation of plasma<br /> lipoproteins in agarose gel”, Lipid research, vol. 9, pp. 693 –<br /> 700.<br /> Phạm Thị Mai (1991), “Sự thay đổi nồng độ lipid và<br /> lipoprotein huyết thanh theo tuổi và giới”, Tạp chí Y học Việt<br /> Nam, số 4, tập 159, tr. 45-49.<br /> Phạm Thị Mai (1997), “Rối loạn lipoprotein máu ở người có<br /> yếu tố nguy cơ”, Tạp chí Y học Thực Hành, (6), 1997, tr. 35-40.<br /> Trương Quang Bình (2001), Nghiên cứu các rối loạn lipid,<br /> lipoprotein ở bệnh nhân bệnh động mạch vành, luận án tiến<br /> sĩ y học, tr.146-147.<br /> 2<br /> Võ Hoàng Minh Hiền (2002), Nhận xét về rối loạn lipid và<br /> pipoprotein huyết trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2, Luận<br /> án Bác Sĩ chuyên khoa II, tr. 8-11.<br /> <br /> 5<br /> <br />