Truyện thơ Nôm Hoa Tiên Ký qua sự tiếp nhận của các thế hệ độc giả

Ngô Thị Thanh Nga<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 58(10): 21 - 26<br /> <br /> TRUYỆN THƠ NÔM HOA TIÊN KÝ QUA SỰ TIẾP NHẬN<br /> CỦA CÁC THẾ HỆ ĐỘC GIẢ<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga<br /> Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Truyện thơ Nôm Hoa tiên ký tuy bắt nguồn từ một ca bản của Trung Quốc<br /> có tên gọi Đệ bát tài tử tiên chú, song tác giả Nguyễn Huy Tự đã có những<br /> sáng tạo riêng để tạo thành một tác phẩm văn học mang tinh thần Việt<br /> Nam. Bài viết này điểm qua quá trình nghiên cứu truyện Hoa tiên theo tiến<br /> trình thời gian từ thế kỷ XIX đến thế kỷ XX, ở các phương diện: tác giả<br /> truyện, nội dung, nghệ thuật, nguồn gốc, so sánh các bản Hoa tiên<br /> (nguyên tác với nhuận chính)… Những thành tựu nghiên cứu trên đã<br /> bước đầu khẳng định vị trí, cũng như giá trị nội dung và nghệ thuật của<br /> tác phẩm. Tuy nhiên việc đặt Hoa tiên ký trong dòng truyện Nôm bác học<br /> nửa cuối thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX để nghiên cứu vẫn chưa được<br /> quan tâm đúng mức.<br /> Từ khoá: Hoa tiên truyện – Nguyễn Huy Tự.<br /> *<br /> <br /> Truyện thơ Nôm Hoa tiên ký bắt<br /> nguồn từ một ca bản của Trung Quốc<br /> có tên gọi Đệ bát tài tử tiên chú<br /> (tương truyền ra đời vào thời Thanh<br /> sơ và do một Giải nguyên và một ông<br /> Thám hoa soạn). Trong bối cảnh lịch<br /> sử xã hội thế kỷ XVIII- một thời kỳ mà<br /> trào lưu tư tưởng nhân đạo chủ nghĩa<br /> phát triển mạnh mẽ, ý thức cá nhân<br /> lớn mạnh, đề tài tình yêu được chú ý<br /> đặc biệt- Nguyễn Huy Tự đã tìm thấy<br /> ở ca bản Hoa tiên tiếng nói đồng điệu<br /> và đã sáng tạo ra Hoa tiên ký mang<br /> bản sắc văn hoá tinh thần Việt Nam.<br /> Có thể nói Hoa tiên ký ra đời là một<br /> bước đột phá của truyện Nôm nói<br /> riêng và của văn học Việt Nam trung<br /> *<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga, Tel: 0982548560<br /> Email:<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> đại nói chung. Đây là truyện Nôm bác<br /> học đầu tiên ở Đàng ngoài, đã ảnh<br /> hưởng mạnh mẽ đến những truyện<br /> Nôm bác học ra đời sau, trong đó có<br /> đỉnh cao là Truyện Kiều. Vì thế, từ khi<br /> Hoa tiên ký xuất hiện đến nay đã có<br /> rất nhiều thế hệ độc giả quan tâm<br /> nghiên cứu và tiếp nhận trên nhiều<br /> góc độ khác nhau. Tìm hiểu về quá<br /> trình tiếp nhận của độc giả đối với tác<br /> phẩm này đã có một số nhà nghiên<br /> cứu để tâm đến như: Nguyễn Văn<br /> Hoàn, Lại Văn Hùng[2]... Nhưng<br /> những bài viết của các nhà nghiên<br /> cứu trên thường chỉ mang tính chất<br /> khái quát, còn nội dung và cách thức<br /> tiếp nhận như thế nào thì lại chưa bàn<br /> cụ thể. Vì thế chúng tôi muốn tiếp tục<br /> được bàn về vấn đề này để thấy<br /> được tính chất đa diện khi nghiên cứu<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 1<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> tác phẩm Hoa tiên ký. Ở bài viết này,<br /> chúng tôi tìm hiểu quá trình tiếp nhận<br /> của độc giả theo lịch trình thời gian<br /> qua hai thế kỷ: XIX và XX.<br /> 1. THẾ KỶ XIX<br /> Có thể nói người đầu tiên quan tâm<br /> đến Hoa tiên ký là Nguyễn Thiện. Ông<br /> đã tiến hành nhuận chính Hoa tiên<br /> truyện. Nhưng ngoài công việc này<br /> ông không có thêm một lời bình hay<br /> một lời nhận xét nào về tác phẩm.<br /> Những người tham gia vào công việc<br /> nhuận sắc sau đó như Vũ Đãi Vấn,<br /> Cao Bá Quát thì đều có lời tựa trước<br /> bản nhuận sắc. Đây có thể coi là<br /> những lời bình phẩm đầu tiên về Hoa<br /> tiên ký.<br /> Với Vũ Đãi Vấn (tiến hành nhuận sắc<br /> năm Minh Mệnh thứ 10) thì Hoa tiên<br /> ký có cả hay lẫn dở. Trong lời tựa của<br /> mình, ông viết: “Từ hồi hai mươi bốn<br /> trở về trên, lời và ý đều chu đáo; tuy<br /> rằng hạng người cụ nhỡn làm ra,<br /> chưa dám chắc là không có chút nào<br /> hỏng, nhưng đại để dụng ý sâu và<br /> kín, luyện chữ lạ và nhã, chưa dễ<br /> được nhiều như thế. Từ hồi hai mươi<br /> bốn trở về sau, lời thì nhiều chỗ trái tai<br /> mà ý thì không khỏi có chỗ thiếu sót.<br /> Thỉnh thoảng có một đôi câu răn dạy<br /> người đời thì thường thường chưa<br /> được hồn hậu” [3.251]. Như vậy Vũ<br /> Đãi Vấn đã bước đầu nhận xét về cả<br /> nội dung và nghệ thuật của Hoa tiên<br /> ký. Nghệ thuật thì tinh tế “chưa dễ<br /> được nhiều như thế”, còn nội dung thì<br /> mặc dù có “dụng ý sâu và kín” nhưng<br /> vẫn có chỗ “trái tai” chưa thật sự có<br /> được cái “ý trung hậu của cổ nhân”.<br /> Do vậy mà ông đã tiến hành sửa nội<br /> dung để cho lời và ý được chu đáo.<br /> Sau công việc sửa chữa của Vũ Đãi<br /> Vấn vào năm 1843, Cao Bá Quát<br /> cũng tiến hành nhuận sắc Hoa tiên<br /> ký, nhưng công việc chưa xong thì<br /> ông bận việc phải đi xa nên người đời<br /> sau không biết ông đã sửa những gì.<br /> Ở đây chúng tôi quan tâm đến lời tựa<br /> của ông. Lời tựa có những câu đánh<br /> giá, nhận xét như: Nguyễn Huy Tự đã<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 58(10): 21 - 26<br /> <br /> “dùng bụi bặm tấm cám mà hun đúc<br /> nên gạch ngói lâu đài”[2.46]. Và cũng<br /> ở lời tựa này, người viết cũng là<br /> người đầu tiên đặt Hoa tiên ký trong<br /> dòng chảy của văn học Nôm và bên<br /> cạnh Đoạn trường tân thanh để đi đến<br /> một nhận định rằng: Hoa tiên ký là<br /> một động lực quan trọng khiến cho<br /> sau đó Kim Vân Kiều “đờ mắt trông<br /> theo”. Như vậy ở thế kỷ XIX- dù sự<br /> tiếp nhận của các độc giả về Hoa tiên<br /> ký không nhiều, nhưng những giá trị<br /> về nội dung, nghệ thuật cũng như giá<br /> trị mở đường cho sự phát triển của<br /> văn học Nôm nói chung và thể loại<br /> truyện thơ nôm nói riêng của tác<br /> phẩm cũng đã được các độc giả<br /> khẳmg định một cách vững chắc.<br /> 2. THẾ KỶ XX<br /> Nếu như trong thế kỷ XIX chỉ có một<br /> bản khắc in Hoa tiên (Hoa tiên nhuận<br /> chính) vào năm 1875 của Đỗ Hạ<br /> Xuyên thì sang thế kỷ XX- tác phẩm<br /> đã liên tục được khắc in, và tương<br /> ứng với nó là một phong trào nghiên<br /> cứu phẩm bình rầm rộ về Hoa tiên<br /> trên nhiều phương diện như: tác giả,<br /> nội dung, nghệ thuật, nguồn gốc và<br /> so sánh các bản Hoa tiên (nguyên tác<br /> với nhuận chính)…<br /> Theo thứ tự thời gian chúng ta thấy<br /> có các tác giả đã quan tâm đến<br /> những vấn đề này của tác phẩm là:<br /> Tản Đà - Nguyễn Khắc Hiếu, Nguyễn<br /> Huy Chương, Nguyễn Tiến Lãng,<br /> Kiều Thanh Quế, Hoàng Xuân Hãn,<br /> Đào Duy Anh, Dương Quảng Hàm,<br /> Nguyễn Tất Thứ, Hoài Thanh, Lại<br /> Ngọc Cang, Trần Quang Huy, Nguyễn<br /> Lộc, Đặng Thanh Lê, Lại Nguyên Ân,<br /> Phạm Tú Châu, Trần Thị Băng<br /> Thanh, Trần Đình Hượu, Phong Lê,<br /> Trần Nho Thìn, Nguyễn Phạm Hùng,<br /> Lại Văn Hùng, Trần Hải Yến,…<br /> Với bài viết Văn Hoa tiên và văn Kiều<br /> in trên Phụ nữ tân văn số Xuân -1934,<br /> nhà thơ tài tử Tản Đà là người đầu<br /> tiên của thế kỷ XX tiếp nối ý tưởng<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 2<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> của tiền nhân là so sánh hai áng văn<br /> về phương diện lời văn. Theo ông thì:<br /> “Văn Truyện Kiều là văn chương, văn<br /> Hoa tiên tựa ở luân lý; Văn Truyện<br /> Kiều rất là bạo lời, văn Hoa tiên giữ ý<br /> cẩn thận. Văn Truyện Kiều nhiều<br /> giọng lịch lõi, văn Hoa tiên toàn vẻ<br /> trang nhã” [2.58]. Và sau khi trích dẫn<br /> một số câu thơ để minh chứng, nhà<br /> thơ đã khẳng định: “Văn Hoa tiên hay<br /> ở cái toàn thể còn văn Truyện Kiều<br /> hay ở từng câu chữ”. [2.59]<br /> Tác giả Nguyễn Tiến Lãng trong bài<br /> thuyết trình bằng tiếng Pháp tại một<br /> cuộc hội họp tổ chức tại Huế ngày 8<br /> tháng 2 năm 1937 với nhan đề Những<br /> vẻ đẹp của Hoa tiên-Thơ An Nam đã<br /> khẳng định: Hoa tiên là một tác phẩm<br /> của văn học An Nam “là một sự sáng<br /> tạo tốt đẹp rất An Nam”, “là một áng<br /> thơ An Nam và không phải là một mô<br /> phỏng đơn giản của Trung Hoa”<br /> [2.118]. Có được điều này là do<br /> những vẻ đẹp của nó, đó là vẻ đẹp<br /> tình cảm, vẻ đẹp của nhận thức văn<br /> chương, vẻ đẹp của tư tưởng và vẻ<br /> đẹp của hình thức. Ông cũng nêu ý<br /> kiến không nên so sánh Truyện Kiều<br /> và Truyện Hoa tiên rằng: tác phẩm<br /> nào nổi trội hơn, bởi lẽ phải tính đến<br /> “lợi ích của những nhân tố cốt yếu<br /> được liệt vào trong quá trình xây dựng<br /> một tác phẩm văn học”[2.140] như sự<br /> tiến triển của ngôn ngữ, hoàn cảnh<br /> lịch sử,…, và đồng thời phải dành cho<br /> Hoa tiên một vị trí xứng đáng bên<br /> cạnh Truyện Kiều.<br /> Năm 1942 trên tạp chí Tri tân số 50,<br /> tác giả Kiều Thanh Quế đã dựa vào<br /> bản Hoa tiên nhuận chính của<br /> Nguyễn Thiện để tiến hành so sánh<br /> hai tác phẩm Truyện Kiều và Hoa tiên<br /> với nhan đề Nỗi lòng Tố Như dưới<br /> triều Gia Long - So sánh hai áng văn<br /> chương ra đời dưới triều ấy: Kiều và<br /> Hoa tiên [2.149]. Trong bài viết nàyông chủ yếu viết về tâm sự của<br /> Nguyễn Du khi ra làm quan với triều<br /> Nguyễn, và nhân nói đến Truyện Kiều<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 58(10): 21 - 26<br /> <br /> với lòng ngưỡng mộ “văn chương<br /> không tiền, tuyệt hậu”, tác giả đã lấy<br /> Hoa tiên ra để so sánh như một minh<br /> chứng cho nhận định của mình. Tác<br /> giả đã tiến hành liệt kê những câu na<br /> ná giống nhau trong Truyện Kiều và<br /> Hoa tiên nhuận chính để đi đến khẳng<br /> định: “Truyện Kiều về giá trị văn<br /> chương ăn đứt Hoa tiên”. Có lẽ do chỉ<br /> dựa vào Hoa tiên nhuận chính nên<br /> tác giả không đánh giá được công lao<br /> của Nguyễn Huy Tự cũng như những<br /> ảnh hưởng của Hoa tiên ký đối với<br /> Truyện Kiều.<br /> Một năm sau, năm 1943 trong một<br /> loạt bài in trên tạp chí Tri tân (các số<br /> 86, 87, 88), với nhan đề Hoa tiên<br /> truyện [2.160], nhà nghiên cứu Đào<br /> Duy Anh đã khảo sát khá kỹ về quê<br /> quán, dòng họ Nguyễn Huy Tự và<br /> ông đã dịch bản hành trạng của<br /> Nguyễn Huy Tự trong Nguyễn thị gia<br /> tàng. Cũng trong một loạt bài này, tác<br /> giả đã bước đầu nhận thấy ảnh<br /> hưởng của Hoa tiên ký<br /> đối với<br /> Truyện Kiều, ngược lại cũng không<br /> quên khẳng định bản nhuận chính<br /> Hoa tiên của Nguyễn Thiện lại chịu<br /> ảnh hưởng khá sâu sắc của Đoạn<br /> trường tân thanh. Cũng trong năm<br /> 1943 ở các số tiếp theo (số 91, 92,93)<br /> vẫn trên tạp chí Tri tân, tác giả lại đặt<br /> vấn đề nghiên cứu Nguồn gốc Hoa<br /> tiên truyện [2.184]. Trong loạt bài này<br /> nhà nghiên cứu đã đề cập đến ca bản<br /> Hoa tiên ký (của Trung Quốc). Sau khi<br /> tiến hành dịch một số hồi của ca bản<br /> (chính xác là 5 hồi bao gồm Hoa tiên<br /> đại ý (hồi 1), Liễu âm khốc biệt (hồi<br /> 26), Văn gia thăng nhậm (hồi 31),<br /> Hàn uyển trùng phùng (hồi 38), Văn<br /> nhi thân táng (hồi 43) và so sánh các<br /> hồi dịch với Hoa tiên truyện (cả<br /> nguyên tác và nhuận chính)), ông đã<br /> có một số nhận xét ban đầu về sự<br /> khác nhau giữa Hoa tiên ký và Hoa<br /> tiên nhuận chính. Vẫn trong năm<br /> 1943, Dương Quảng Hàm đã cho in<br /> Việt Nam văn học sử yếu - một cuốn<br /> sách khái quát về văn học Việt Nam<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 3<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> từ giai đoạn mới hình thành đến<br /> những năm đầu thế kỷ XX. Trong bộ<br /> giáo khoa khá đồ sộ này, Hoa tiên<br /> được coi là một tác phẩm trường<br /> thiên bên cạnh một số tác phẩm khác<br /> như Chinh phụ ngâm, Cung oán<br /> ngâm… Về nghệ thuật Hoa tiên, tác<br /> giả bình: “Văn truyện ấy thật là lối văn<br /> uẩn súc, điêu luyện” và Hoa tiên cùng<br /> với những tác phẩm văn Nôm thế kỷ<br /> XVIII mặc dù vẫn còn chịu ảnh hưởng<br /> của Hán văn, song các tác giả của<br /> chúng đã cố trau chuốt, rèn rũa để<br /> sau này góp phần giúp nền văn học<br /> nước nhà sản sinh được những tác<br /> phẩm có giá trị như Truyện Kiều.<br /> Năm 1944, với bài viết Từ Hoa tiên<br /> truyện, Mai Đình mộng ký, Đoạn<br /> trường tân thanh, Văn phái Hồng Sơn<br /> là một con bướm vàng rực rỡ đã dạo<br /> qua làn hương phấn của chòm hoa<br /> phong dao[2.252], nhà văn Nguyễn<br /> Tất Thứ bằng việc liệt kê những câu<br /> ca dao, tục ngữ, ví phường vải giống<br /> hoặc gần giống với Hoa tiên, Mai<br /> Đình mộng ký, Đoạn trường tân thanh<br /> đã chỉ ra rằng: nguồn gốc của văn<br /> chương Hoa tiên, Đoạn trường tân<br /> thanh, Mai Đình mộng ký bắt nguồn<br /> từ phong dao, đặc biệt là từ nghệ<br /> thuật hát ví phường vải của vùng đất<br /> Trường Lưu. Chính vì thế, nguời đọc<br /> rất dễ nhận ra những nét giống nhau<br /> giữa chúng về mặt văn phong.<br /> Vào những năm 1949, 1957, 1958,<br /> Hoa tiên đã được đưa vào một số bộ<br /> sách văn học sử như: Việt Nam văn<br /> học sử trích yếu của Hạo Nhiên Nghiêm Toản (1949), Lược thảo lịch<br /> sử văn học Việt Nam (1957) của<br /> nhóm tác giả Vũ Đình Liên, Mấy vấn<br /> đề văn học sử của Trương Tửu<br /> (1958). Trong các cuốn văn học sử<br /> này, Hoa tiên cũng được nhìn nhận là<br /> tác phẩm có trên hai tác giả trong đó<br /> quan trọng nhất là Nguyễn Huy Tự và<br /> Nguyễn Thiện. Các nhà viết văn học<br /> sử cũng nghiên cứu, đánh giá Hoa<br /> tiên ở một số mặt như: nội dung, nghệ<br /> thuật (trong đó có cả khen lẫn chê),<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 58(10): 21 - 26<br /> <br /> nhưng nổi bật vẫn là việc khẳng định<br /> sự vượt thoát của Hoa tiên về cả đề<br /> tài và ngôn ngữ nghệ thuật so với<br /> truyện Nôm trước đó. Và coi đây là<br /> một bước tiến lớn của truyện thơ<br /> Nôm, góp phần cho sự thành công<br /> sau này của một số tác phẩm cùng<br /> thể loại ở cuối thế kỷ XVIII - đầu XIX.<br /> Năm 1957 trong bài Trích bài giảng ở<br /> Đại học Hà Nội, Hoài Thanh là người<br /> đầu tiên đã nghiên cứu một cách khá<br /> toàn diện về nội dung và nghệ thuật<br /> truyện Hoa tiên. Ông cho rằng cái làm<br /> nên “sức lay động từ đáy sâu” của<br /> Hoa tiên vẫn là câu chuyện tình yêu<br /> được diễn tả với một bút pháp trữ tình<br /> và lời văn chải chuốt tao nhã. Bên<br /> cạnh đó cũng như một số tác giả<br /> khác, nhà nghiên cứu cũng có nhận<br /> định: mặc dù Hoa tiên không phản<br /> ánh được một hiện thực xã hội sinh<br /> động và rộng lớn, một nghệ thuật điêu<br /> luyện như Truyện Kiều nhưng nó lại<br /> là một trong những yếu tố quan trọng<br /> thúc đẩy sự ra đời của tác phẩm này<br /> sau đó.<br /> Năm 1961 trong Khảo luận về truyện<br /> Hoa tiên, Lại Ngọc Cang đã tiến hành<br /> khảo về Hoa tiên một cách khá hệ<br /> thống từ tiểu sử tác giả ấtc giả của<br /> nguyên tác và tác giả của nhuận<br /> chính), thời điểm sáng tác, đến việc<br /> so sánh sơ bộ giữa bản Nôm nguyên<br /> tác với bản nhuận chính, giữa Hoa<br /> tiên ký của Nguyễn Huy Tự với ca<br /> bản Hoa tiên của Trung Quốc. Theo<br /> ông, Nguyễn Huy Tự khi diễn Nôm ca<br /> bản của Trung Quốc đã chuyển xu<br /> hướng kể và thuật của ca bản thành<br /> tả và gợi trong Hoa tiên ký. Còn khi so<br /> sánh các bản nhuận chính, nhuận sắc<br /> với Hoa tiên ký tác giả đã có nhận<br /> định như: các bản nhuận chính,<br /> nhuận sắc về sau có giá trị nghệ thuật<br /> cao hơn, còn về mặt nội dung thì căn<br /> bản như nhau.<br /> Năm 1975, trong luận án tiến sĩ của<br /> Trần Quang Huy- người Đài Loan:<br /> Việt Nam Nôm truyện dữ Trung Quốc<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 4<br /> <br /> Ngô Thị Thanh Nga<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> tiểu thuyết quan hệ chi nghiên cứu<br /> (nghĩa là: Nghiên cứu về mối quan hệ<br /> giữa truyện Nôm Việt Nam và tiểu<br /> thuyết Trung Quốc) đã có một phần<br /> nói về ca bản Hoa tiên và truyện thơ<br /> Nôm Hoa tiên. Ở phần này, tác giả<br /> luận án bước đầu so sánh giữa ca<br /> bản Hoa tiên và truyện thơ Nôm Hoa<br /> tiên (tác giả dùng bản của Nguyễn<br /> Thiện). Từ việc phân tích một vài<br /> khía cạnh trong văn bản của hai tác<br /> phẩm, ông đã phần nào chỉ ra những<br /> ưu, nhược điểm cả về nội dung lẫn<br /> nghệ thuật của hai văn bản này.<br /> Sau Trần Quang Huy, vào những<br /> năm 1976-1978 nhà nghiên cứu<br /> Nguyễn Lộc trong cuốn giáo trình Văn<br /> học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX có một chương<br /> viết về truyện Hoa tiên. Với chương<br /> viết này, có thể nói Nguyễn Lộc đã<br /> thâu tóm những nghiên cứu về Hoa<br /> tiên trước đó từ vấn đề tác giả truyện,<br /> thời điểm ra đời, nguồn gốc, nội dung<br /> đến nghệ thuật, đặc biệt ông đã “dung<br /> hòa được các ý kiến có phần chủ<br /> quan và chưa thật chính xác” (như coi<br /> Hoa tiên là tác phẩm “chỉ dọn bớt lại<br /> về sự thực cũng như về tư tưởng,<br /> cảm tình để cho sự tình thành gọn<br /> gàng nhẹ nhõm nhưng cũng có khi lại<br /> hóa sơ sài”, hoặc coi Hoa tiên là sản<br /> phẩm riêng của văn học Việt Nam).<br /> Theo ông, Nguyễn Huy Tự và Nguyễn<br /> Thiện đã thành công trong việc “diễn<br /> tả lại một câu chuyện nước ngoài với<br /> một cảm xúc tràn đầy thi vị của người<br /> Việt Nam”[2.422]. Như thế cũng có<br /> nghĩa tác giả Hoa tiên đã vay mượn<br /> cốt truyện nước ngoài và đã sáng tạo<br /> thành một truyện mới mang tinh thần<br /> Việt Nam.<br /> Đến 1975 văn bản Hoa tiên lại được<br /> Đào Duy Anh chọn làm đối tượng để<br /> nghiên cứu về diễn trình của chữ<br /> Nôm trong cuốn sách Chữ Nôm,<br /> nguồn gốc - cấu tạo - diễn biến.<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 58(10): 21 - 26<br /> <br /> Năm 1977, tác giả Đặng Thanh Lê in<br /> Truyện Kiều và thể loại truyện Nôm<br /> với mục đích chính là đặt Truyện Kiều<br /> trong dòng truyện Nôm để khảo sát.<br /> Nhưng khi nói về những tác phẩm<br /> truyện Nôm đầu tiên tác giả đã khẳng<br /> định: “Truyện Song Tinh (Đường<br /> Trong) và truyện Hoa tiên (Đường<br /> Ngoài) là những truyện Nôm có tên<br /> tác giả đầu tiên trong văn học thế kỷ<br /> XVIII” [1.57], và “Hoa tiên đã góp<br /> phần mở đầu cho khuynh hướng đi<br /> vào chủ đề tình yêu của truyện Nôm<br /> trong văn học viết đương thời” [1.58].<br /> Vào những năm 1990 và 1993 của<br /> thế kỷ XX đã diễn ra hai cuộc hội thảo<br /> lớn nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh<br /> và 200 năm ngày mất của Nguyễn<br /> Huy Tự. Lúc này các vấn đề về dòng<br /> văn Nguyễn Huy ở Trường Lưu, về<br /> tác giả Nguyễn Huy Tự và đặc biệt là<br /> về tác phẩm Hoa tiên ký của ông lại<br /> được bàn luận sôi nổi. Một điều đáng<br /> chú ý trong hai cuộc hội thảo này là<br /> việc các nhà nghiên cứu đã có xu<br /> hướng quay trở lại với nguyên tác<br /> Hoa tiên ký của Nguyễn Huy Tự để<br /> nghiên cứu. Qua đó, việc đánh giá<br /> công lao của Nguyễn Huy Tự cũng<br /> như việc khẳng định vị trí của Hoa<br /> tiên ký trong dòng truyện Nôm được<br /> chính xác hơn. Kết quả của hai cuộc<br /> hội thảo này là việc: Viện Văn học cho<br /> ra đời cuốn Kỷ yếu Nguyễn Huy Tự<br /> và truyện Hoa tiên, tập hợp 24 bài<br /> nghiên cứu và một bản tổng kết<br /> Nguyễn Huy Tự - truyện Hoa tiên<br /> trong vùng văn hóa Trường Lưu và<br /> trong dòng truyện Nôm thế kỷ XVIII<br /> của tác giả Nguyễn Huệ Chi.<br /> Bản tổng kết đã đặc biệt đi sâu vào<br /> một vấn đề cốt yếu mang tính chất<br /> tiền đề là khảo sát khu vực địa văn<br /> hoá Trường Lưu - Hồng Sơn - nơi<br /> ươm mầm những nhân cách văn hoá<br /> và con người nghệ sĩ. Đây là một vấn<br /> đề đã được các học giả tiền bối như:<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 5<br /> <br />