tư duy đột phá - phần 2

Chương 7<br /> <br /> NgUYêN tắC<br /> tHiết Lập Hệ tHốNg<br /> 7/8 của vạn vật là phần<br /> chìm của một tảng băng trôi<br /> <br /> Giám đốc một hãng quảng cáo lớn rất chú trọng đến vấn<br /> đề “hoạch định chiến lược”. Ông quyết định khơi nguồn<br /> sáng tạo bằng cách mở một kỳ nghỉ hai ngày cho 14 quản<br /> lý cấp cao của mình. Kỳ nghỉ tập trung vào các giá trị và<br /> niềm tin của công ty và đã thu về 22 ý kiến. Tất cả những<br /> người tham gia đều cảm thấy thoải mái với các hoạt động.<br /> Tuy nhiên, vài tuần sau đó, tất cả đều nhận ra họ không<br /> biết nên làm gì tiếp theo. Trong thời gian đó, vị giám đốc vô<br /> tình đọc được ấn bản đầu tiên của Tư duy Đột phá. Ông<br /> gọi đến Trung Tâm Tư duy Đột phá và mời một chuyên<br /> viên tư vấn đến nói chuyện trong một ngày.<br /> 197<br /> <br /> Tư duy ĐộT phá<br /> <br /> Tất cả các nhà quản lý cấp cao đều tham dự cuộc hội thảo<br /> và muốn biết tại sao danh sách các giá trị và niềm tin mà<br /> họ nêu ra đã không tạo ra được một kế hoạch chiến lược.<br /> Đầu tiên, chuyên viên Tư duy Đột phá giới thiệu và giải<br /> thích các thành tố của một ma trận hệ thống. Sau đó anh<br /> yêu cầu cả nhóm phân loại từng nhận định trong bảng liệt<br /> kê các giá trị và niềm tin của họ và đặt từng nhận định<br /> vào từng ô thích hợp trong ma trận hệ thống.<br /> Sau khi các nhận định đã được phân loại và viết lên bảng,<br /> mọi người tham gia thấy rằng hầu hết các nhận định của<br /> họ đều được đặt vào xu hướng giá trị mà không phải mục<br /> đích của công ty. Điều đó cho thấy xu hướng cơ bản của<br /> mục đích không được xác định, vì thế rất khó, nếu không<br /> muốn nói là không thể, phát triển một kế hoạch chiến lược.<br /> Cả nhóm bắt đầu làm lại, lần này phát triển một trình tự<br /> mục đích của công ty, đưa khách hàng của họ và khách<br /> hàng của khách hàng thành một bộ phận không thể thiếu<br /> trong hệ thống trình tự. Sau đó, chọn mục đích trọng tâm<br /> hoặc sứ mệnh từ hệ thống cấp độ mục đích mà họ đã đưa<br /> ra. Tiếp theo, những lựa chọn giải pháp tiếp theo chiến lược<br /> được phát triển và những chi tiết “thô” dần dần hình thành<br /> qua nguyên tắc thiết lập hệ thống.<br /> Có thể nói, vấn đề và giải pháp đề xuất giống như một<br /> tảng băng trôi: cái chúng ta nhìn thấy đầu tiên hóa ra chỉ là<br /> một phần rất nhỏ nổi trên mặt nước mà thôi, và phần chìm<br /> lớn hơn nhiều có thể mang đến những thảm họa tương tự<br /> thảm họa Titanic năm 1912.<br /> <br /> 198<br /> <br /> nguyên Tắc ThiếT lập hệ Thống<br /> <br /> Tư duy Đột phá có cách giải quyết “phần chìm” của những<br /> vấn đề và giải pháp bằng một công cụ có hiệu quả được gọi là<br /> Ma trận Hệ thống (System Matrix). Nếu tàu Titanic có hệ<br /> thống ra-đa và xô-na (hệ thống định vị trên không (radar) và<br /> dưới nước (sonar) bằng sóng siêu âm), thì có lẽ bi kịch sẽ<br /> không xảy ra. Ma trận hệ thống có chức năng như ra-đa và<br /> xô-na, được thiết kế để soi rọi 7/8 phần chìm của những ý<br /> tưởng và đề xuất có thể bị bỏ sót.<br /> Nguyên tắc Thiết lập Hệ thống phát biểu rằng mọi sự vật<br /> hiện tượng đều không tự thân tồn tại. Phòng ngừa và giải<br /> quyết vấn đề thành công xoay quanh việc xem xét những yếu<br /> tố và xu hướng có mối tương quan sẽ cấu thành một giải pháp.<br /> Những người tìm giải pháp thành công mà chúng tôi khảo sát<br /> đều có một nguyên tắc mà họ áp dụng để đưa ra giải pháp cho<br /> mọi loại vấn đề: Đó chính là quan điểm hệ thống.<br /> Trước tiên hãy xem xét từ hệ thống. Có lẽ ai trong chúng<br /> ta cũng thường xuyên sử dụng từ hệ thống nhưng không có<br /> nhiều người định nghĩa đúng được nghĩa của nó – “Đây là một<br /> hệ thống tồi tệ”, “Bạn không thể phá vỡ hệ thống”. “Hệ thống”<br /> được sử dụng rộng rãi trong tất cả các ngành nghề, với một<br /> loạt ý nghĩa chuyên biệt. Hiện tại có gần 100 định nghĩa. Từ<br /> này thường được mở rộng đối với “tư duy hệ thống” với ý<br /> nghĩa “xem xét mọi yếu tố”.<br /> Về cơ bản, một hệ thống là (1) một nhóm những tồn tại<br /> có liên quan (2) thực hiện các chức năng nào đó – nhận đầu<br /> vào, tác động ở mức độ nào đó, và tạo ra đầu ra để đạt được<br /> mục đích.<br /> <br /> 199<br /> <br /> Tư duy ĐộT phá<br /> <br /> Hầu hết vạn vật đều có thể được xem là một hệ thống.<br /> Một con cừu cũng là một hệ thống: nó ăn cỏ để “sản xuất” len<br /> và thịt. Núi lửa là một phần tử của một hệ thống mà trái đất<br /> mở lỗ thông cho sức nóng trong lòng đất thoát ra ngoài.<br /> Khi xử lý một hệ thống, bạn có thể liệt kê những yếu tố và<br /> đặc điểm cơ bản của nó. Sau đó, liệt kê những yếu tố có thể ảnh<br /> hưởng đến những yếu tố này. Giờ bạn có hai danh sách, hoặc<br /> nhiều hơn. Có thể bạn muốn chia các yếu tố thành hai nhóm,<br /> một nhóm gồm những yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống vào các<br /> ngày thường và một nhóm ảnh hưởng vào ngày chủ nhật.<br /> Rõ ràng nếu theo cách này bạn sẽ thấy mình viết rồi vứt<br /> đi rất nhiều tờ giấy mà không thể đạt được kết quả nào. Để<br /> đáp ứng điều này, một người đã nghĩ ra một cách trình bày<br /> dùng bảng chữ nhật để sắp xếp lại trật tự từ một mớ dữ liệu<br /> hỗn độn. Phương pháp đó gọi là ma trận.<br /> Loại ma trận đơn giản nhất là ma trận hai chiều, hay còn<br /> gọi là ma trận khối, giống như bàn cờ ca-rô. Trong các ô bạn<br /> có thể viết bất cứ gì, nếu không đủ chỗ, bạn có thể đánh dấu<br /> chuyển đến trang giải thích riêng.<br /> Một ma trận có hàng dọc và hàng ngang nhằm thể hiện<br /> mối tương quan giữa các thông tin trong các ô. Ví dụ, nếu bạn<br /> đang tìm địa điểm phù hợp để đặt nhà máy mới, các lựa chọn<br /> và yếu tố có liên quan đến chúng có thể sắp xếp như mô tả ở<br /> Hình 7-1.<br /> Khi mới nhìn vào, bạn sẽ thấy ngay rằng lao động sẵn có<br /> ở vùng duyên hải phía Đông là điều mà bạn cần điều tra trước<br /> khi bạn chọn giải pháp cho vấn đề của mình.<br /> 200<br /> <br /> nguyên Tắc ThiếT lập hệ Thống<br /> <br /> Khí hậu<br /> <br /> Chi phí xây dựng/ m2<br /> <br /> Lao động<br /> sẵn có<br /> <br /> Bờ Tây<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> $1.000<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Khu vực<br /> Trung Tây<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> $1.500<br /> <br /> 80%<br /> <br /> Bờ Đông<br /> <br /> Xấu<br /> <br /> $2.000<br /> <br /> ?<br /> <br /> Hình 7-1: Ma trận về các lựa chọn và yếu tố cho việc<br /> xác định địa điểm nhà máy.<br /> <br /> Trình bày thông tin theo dạng ma trận rõ ràng sẽ hạn chế<br /> những mâu thuẫn và nhầm lẫn do bạn phải xem đi xem lại<br /> quá nhiều tờ giấy.<br /> Một ma trận có thể được mở rộng đến vô cùng và được bổ<br /> sung bởi những ma trận phụ nhằm bao hàm tất cả các yếu tố<br /> liên quan đến vấn đề hoặc giải pháp. Cột “khí hậu” có thể là<br /> một ma trận liên quan đến các yếu tố khác như lượng mưa,<br /> nhiệt độ… Một số người lại lập ma trận 3-D để chứa đựng một<br /> biến số đặc biệt như thời gian. Nhưng đó là một cách phức<br /> tạp mà chúng ta nên tránh.<br /> Hình 7-2 cho thấy công cụ ma trận có tác dụng linh hoạt<br /> như thế nào, thậm chí một vụ án mạng trong tác phẩm của<br /> nhà văn Agatha Christie (Đại tá Prothero bị giết bởi chính cây<br /> súng mà ông cất giữ nhiều năm trong thư viện) cũng có thể<br /> được phân tích dưới dạng một ma trận.<br /> Hãy nhớ rằng dữ liệu trong các ô được điền vào từ từ. Từ<br /> ma trận hoàn chỉnh, kẻ bị tình nghi rõ ràng là người làm vườn<br /> – một kết luận mà nếu được trình bày dưới dạng tường trình<br /> thì chắc chắn sẽ mất rất nhiều trang giấy.<br /> 201<br /> <br />