Tư liệu về Việt Nam – Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu Việt Nam học

T− liÖu vÒ ViÖt Nam -<br /> C¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ViÖt Nam häc<br /> <br /> Hå sÜ quý(*),<br /> Phïng diÖu anh(**)<br /> <br /> Lêi tßa so¹n: Tõ 26-28/11/2012, t¹i Hµ Néi ®· diÔn ra Héi th¶o<br /> quèc tÕ ViÖt Nam häc lÇn thø t− do ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam vµ<br /> §¹i häc Quèc gia Hµ Néi ®ång tæ chøc. §©y lµ diÔn ®µn lín, cã uy tÝn<br /> ®−îc tæ chøc 4 n¨m mét lÇn, quy tô c¸c nhµ nghiªn cøu ViÖt Nam häc<br /> trªn toµn thÕ giíi. Tham dù Héi th¶o lÇn nµy cã h¬n 1.000 nhµ khoa<br /> häc ®Õn tõ 36 quèc gia vµ vïng l·nh thæ; ®· cã gÇn 400 tham luËn<br /> ®−îc tr×nh bµy vµ kho¶ng 1 ngh×n ý kiÕn trao ®æi, th¶o luËn t¹i 15 tiÓu<br /> ban tËp trung vµo mét sè chñ ®Ò lín nh−:<br /> - Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ néi dung träng t©m xuyªn suèt t¹i phÇn lín<br /> c¸c tiÓu ban vÒ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng, luËt ph¸p, v¨n<br /> hãa, nghÖ thuËt, d©n téc vµ t«n gi¸o, gi¸o dôc vµ khoa häc - c«ng nghÖ,<br /> ®« thÞ, n«ng th«n, quan hÖ quèc tÕ, v.v…<br /> - Héi nhËp quèc tÕ lµ chñ ®Ò bao trïm t¹i c¸c tiÓu ban vÒ c¸c vÊn ®Ò<br /> khu vùc vµ sù héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam.<br /> - Sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ héi nhËp quèc tÕ s©u réng cña ngµnh ViÖt<br /> Nam häc, thÓ hiÖn trong c¸c nghiªn cøu vÒ lÞch sö, d©n téc, v¨n hãa...<br /> cña c¸c nhµ ViÖt Nam häc trªn thÕ giíi.<br /> Trong sè 15 tiÓu ban t¹i Héi th¶o, TiÓu ban 15 “T− liÖu vÒ ViÖt Nam -<br /> c¸ch tiÕp cËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ViÖt Nam häc” ®· thu hót<br /> ®−îc sù tham gia vµ ®ãng gãp rÊt cã ý nghÜa cña nhiÒu häc gi¶ trong<br /> vµ ngoµi n−íc.<br /> Tr©n träng giíi thiÖu víi b¹n ®äc B¸o c¸o tæng kÕt cña TiÓu ban 15 t¹i<br /> phiªn toµn thÓ ngµy 28/11/2012.<br /> <br /> <br /> <br /> t rong sè 53 tham luËn mµ tiÓu ban<br /> 15 nhËn ®−îc, cã 23 tham luËn ®·<br /> ®−îc tr×nh bµy trong ba ngµy Héi th¶o,<br /> quan t©m, ph¶n biÖn; cã chia sÎ, nh−ng<br /> còng cã tranh luËn, thËm chÝ tranh c·i<br /> s«i næi. ∗Cã tham luËn nhËn ®−îc tíi 5-6<br /> trong ®ã cã 9 tham luËn cña c¸c häc gi¶ ý kiÕn chÊt vÊn vµ ph¶n håi. ∗<br /> n−íc ngoµi. Trong 6 phiªn, c¸c chñ ®Ò<br /> th¶o luËn ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thó vÞ vµ hÊp<br /> dÉn. Nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc nªu t−¬ng ®èi (∗)<br /> GS.TS., ViÖn tr−ëng ViÖn Th«ng tin KHXH,<br /> chuyªn cho lÜnh vùc ViÖt Nam häc. C¸c Tr−ëng TiÓu ban 15.<br /> tham luËn ®· tr×nh bµy ®Òu nhËn ®−îc sù (∗∗ )<br /> ThS., ViÖn Th«ng tin KHXH, Th− ký TiÓu ban 15.<br /> 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012<br /> <br /> <br /> Sau ®©y chóng t«i xin ®iÓm l¹i nh− ë Héi An (Qu¶ng Nam), Lµng V¹c<br /> nh÷ng kÕt qu¶ chÝnh cña c¸c phiªn th¶o (NghÖ An), B¸ch Cèc (Nam §Þnh), Cæ<br /> luËn nµy. Loa (Hµ Néi), v.v... KÕt qu¶ cña c¸c c«ng<br /> 1. VÒ t×nh h×nh nghiªn cøu ViÖt Nam häc ë tr×nh nµy ®−îc giíi nghiªn cøu ®¸nh gi¸<br /> n−íc ngoµi lµ cã gi¸ trÞ vÒ nhiÒu ph−¬ng diÖn, kÓ<br /> Trªn c¬ së kh¶o cøu c¸c tµi liÖu c¶ ë ph−¬ng diÖn t− vÊn chÝnh s¸ch cho<br /> tiÕng NhËt vÒ ViÖt Nam, mét sè t¸c gi¶ ChÝnh phñ NhËt B¶n vµ ChÝnh phñ<br /> ®· ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ViÖt Nam.<br /> ®ã vµ t×m hiÓu vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh §ã lµ ý kiÕn cña TS. Petra Karlova,<br /> ngµnh ViÖt Nam häc t¹i NhËt B¶n. Mét §¹i häc Waseda; GS. Imai Akio, §¹i häc<br /> tham luËn kÕt luËn r»ng, ngµnh ViÖt Ngo¹i ng÷ Tokyo; NCS. Sato Thôy<br /> Nam häc t¹i NhËt B¶n g¾n liÒn víi tªn Uyªn, §¹i häc Kansai; vµ NCS. §µo<br /> tuæi nhµ nghiªn cøu Matshumoto Thu V©n, §¹i häc Kanazawa.<br /> Nobujhiro ( 松本信広 ) b¾t ®Çu tõ nh÷ng 2. T− liÖu vÒ c¸c vÊn ®Ò v¨n hãa vµ giao l−u<br /> n¨m 30 cña thÕ kû tr−íc. D−íi ¶nh v¨n hãa<br /> h−ëng cña c¸c nhµ d©n téc häc ng−êi T¹i tiÓu ban 15 cã 2 tham luËn<br /> Ph¸p t¹i Paris vµ t¹i Hµ Néi, nghiªn cøu vÒ t− t−ëng Hå ChÝ Minh.<br /> Matshumoto ®· khëi x−íng xu h−íng Trong ®ã mét nghiªn cøu tõ gãc ®é<br /> nghiªn cøu mét ®èi t−îng míi lµ ViÖt chÝnh trÞ häc so s¸nh. Theo t¸c gi¶<br /> Nam vµ xu h−íng nµy tõ ®ã ®· ®Ó l¹i Cheng Grace, c¸ch tiÕp cËn nµy cho<br /> nhiÒu s¶n phÈm cã gi¸ trÞ. phÐp lµm lé ra nh÷ng nÐt ®éc ®¸o, ®Æc<br /> TiÕp tôc truyÒn thèng nµy, c¸c thï cña l·nh tô Hå ChÝ Minh so víi c¸c<br /> h−íng nghiªn cøu vÒ ViÖt Nam hiÖn ®¹i nhµ t− t−ëng, chÝnh trÞ ph−¬ng T©y. ë<br /> b»ng nguån th− tÞch tiÕng NhËt còng Hå ChÝ Minh, t− t−ëng vÒ tù do mang<br /> rÊt phong phó. NhiÒu häc gi¶ ®· thµnh ®Ëm tÝnh chÊt nh©n v¨n vµ g¾n liÒn víi<br /> danh trong sù nghiÖp nghiªn cøu ViÖt qu¸ tr×nh ®Êu tranh giµnh ®éc lËp vµ<br /> Nam häc. Tõ n¨m 1986 ®Õn 2011, c¸c m−u cÇu h¹nh phóc cho d©n téc. §©y lµ<br /> c«ng tr×nh vÒ ViÖt Nam b»ng tiÕng NhËt c¸ch tiÕp cËn nhËn ®−îc sù quan t©m<br /> ®· c«ng bè, theo thèng kª cña mét t¸c chó ý cña nhiÒu häc gi¶.<br /> gi¶ ®· ®¹t tíi con sè 562 bµi b¸o khoa Trªn c¬ së kh¶o cøu c¸c nguån t−<br /> häc vµ 128 ®Çu s¸ch chuyªn kh¶o. Cã liÖu tiÕng Ph¹n, mét sè nhµ nghiªn cøu<br /> thÓ sù chÝnh x¸c cña sè liÖu nµy cßn cÇn ®· ph¸c häa mèi quan hÖ gi÷a Iran vµ<br /> ph¶i kiÓm tra, nh−ng nhu cÇu hiÓu biÕt ViÖt Nam thêi ®Çu C«ng nguyªn th«ng<br /> s©u h¬n vÒ ViÖt Nam, ph¸t triÓn m¹nh qua viÖc bu«n b¸n giao l−u gi÷a triÒu<br /> h¬n n÷a quan hÖ mäi mÆt víi ViÖt ®¹i Sassanid cña Ba T− víi v−¬ng quèc<br /> Nam… lµ ®iÒu cã thÓ kh¼ng ®Þnh. Ch¨m Pa tõ n¨m 226 ®Õn n¨m 651.<br /> Trong 10 n¨m gÇn ®©y, sè l−îng c¸c Nh÷ng dÊu vÕt cña mèi quan hÖ nµy,<br /> bµi b¸o khoa häc, c«ng tr×nh nghiªn cøu ngµy nay vÉn cã thÓ t×m thÊy qua v¨n<br /> vÒ ViÖt Nam cña c¸c häc gi¶ NhËt B¶n tù ë chÝnh Iran, còng nh− phÝa Nam<br /> cßn t¨ng h¬n tr−íc. C¸c häc gi¶ ng−êi Trung bé ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò<br /> NhËt cßn trùc tiÕp thùc hiÖn nh÷ng cuéc thó vÞ nµy ®ßi hái ph¶i ®−îc nghiªn cøu<br /> kh¶o s¸t trªn ®Êt ViÖt Nam, ch¼ng h¹n s©u h¬n.<br /> T− liÖu vÒ ViÖt Nam, c¸ch tiÕp cËn… 5<br /> <br /> Trªn c¬ së nghiªn cøu v¨n b¶n “Di ®©y lµ mét c¸ch tiÕp cËn ®¸ng quan t©m<br /> Tª Lo¹n cæ” cña Hµn Quèc, mét t¸c gi¶ trong nghiªn cøu ViÖt Nam häc.<br /> ®· b−íc ®Çu ph©n tÝch qu¸ tr×nh biÕn T×m hiÓu 24 nh©n vËt hiÕu th¶o theo<br /> ®éng ng÷ ©m cña 123 tõ tiÕng ViÖt thÕ quan niÖm cña Nho gi¸o ViÖt Nam<br /> kû XVIII. C«ng viÖc theo h−íng nµy høa th«ng qua kh¶o s¸t v¨n b¶n “Bæ chÝnh<br /> hÑn sÏ mang l¹i ý nghÜa ®¸ng kÓ cho nhÞ thËp tø hiÕu truyÖn” (v¨n b¶n ch÷<br /> viÖc kh¶o cøu ng÷ ©m häc tiÕng ViÖt, H¸n vµ N«m), trong so s¸nh víi c¸c v¨n<br /> nãi riªng, vµ quan hÖ v¨n hãa ViÖt Nam b¶n ch÷ H¸n kh¸c, lµ mét nghiªn cøu<br /> - TriÒu Tiªn trong lÞch sö, nãi chung. c«ng phu cña NCS. Sato Thôy Uyªn.<br /> So s¸nh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña c¸c KÕt qu¶ b−íc ®Çu nµy ®· gãp phÇn lµm<br /> hiÖn vËt kh¶o cæ thuéc v¨n hãa §«ng râ ®Æc thï cña tÝnh chÊt nh©n v¨n trong<br /> S¬n víi c¸c hiÖn vËt kh¶o cæ cña khu v¨n hãa ViÖt Nam vµ mét sè ®Æc ®iÓm<br /> vùc Qu¶ng T©y, Trung Quèc, mét häc ch÷ N«m cuèi thÕ kû XIX.<br /> gi¶ ®· nhÊn m¹nh, ngay tõ giai ®o¹n Trªn c¬ së kh¶o s¸t c¸c v¨n b¶n<br /> hËu kú ®¸ cò, khu vùc B¾c ViÖt Nam vµ H¸n N«m vÒ nhËt ký cña c¸c sø thÇn<br /> vïng Qu¶ng T©y ®· cã mèi quan hÖ rÊt triÒu NguyÔn ®i sø Nhµ Thanh, mét<br /> ®Æc biÖt. ë ®©y cã sù t−¬ng ®ång gi÷a tham luËn ®· ph¸c häa quan hÖ bang<br /> v¨n hãa Ng−êm víi v¨n hãa S¬n Vi. Sù giao ViÖt - Trung trong thÕ kû XIX. T−<br /> t−¬ng ®ång nµy cho phÐp ®Æt c¸c gi¶ liÖu H¸n N«m vÒ chñ ®Ò nµy ®−îc coi lµ<br /> thuyÕt míi vÒ sù lan táa v¨n hãa. t−¬ng ®èi phong phó. Kh¶o s¸t c¸c néi<br /> §ã lµ ý kiÕn cña PGS.TS. Tr×nh dung ®i sø thêi kú nµy nh− viÖc cÇu<br /> N¨ng Chung, ViÖn Kh¶o cæ häc; PGS.TS. phong, s¾c phong, dô tÕ, tiÕn cèng, chóc<br /> §ç Thu Hµ, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi; thä…, c¸c nhµ nghiªn cøu cã thÓ thÊy<br /> TS. Park Ji Hoon, §¹i häc Hµ Néi; GS. râ h¬n, quan hÖ bang giao gi÷a hai n−íc<br /> Thµnh Duy, ViÖn KHXH ViÖt Nam; vµ thêi nµy kh«ng c¨ng th¼ng vµ còng<br /> PGS.TS. Cheng Grace, §¹i häc Hawaii. kh«ng trùc tiÕp cã sù ®èi ®Çu nh− c¸c<br /> triÒu ®¹i tr−íc ®ã.<br /> 3. C¸c vÊn ®Ò v¨n hãa x· héi qua kh¶o s¸t<br /> c¸c t− liÖu H¸n N«m, Ch©u b¶n<br /> Th«ng qua viÖc sö dông ng«n ng÷<br /> H¸n ViÖt rÊt ®Æc thï cña ng−êi ViÖt,<br /> Nghiªn cøu Ch©u b¶n triÒu NguyÔn mét t¸c gi¶ ®· ®−a ra gi¶ thuyÕt, ë ViÖt<br /> ®Ó t×m hiÓu nh÷ng dÊu vÕt, nh÷ng néi Nam, cã mét hÖ thèng ch÷ H¸n cña<br /> dung, nh÷ng quan niÖm vÒ Phong trµo ng−êi ViÖt. §©y lµ kh¼ng ®Þnh ®−îc<br /> §«ng Du ®Çu thÕ kû XX lµ mét h−íng quan t©m chó ý vµ g©y tranh c·i s«i næi.<br /> nghiªn cøu cã thÓ coi lµ míi, ®éc ®¸o, §ã lµ ý kiÕn cña ThS. NguyÔn<br /> kh¶ thi mµ tr−íc nay ch−a mÊy ai thùc Quang Hµ, Trung t©m b¶o tån Di s¶n<br /> sù quan t©m. T¹i TiÓu ban 15, mét t¸c Hoµng Thµnh; ThS. Hoµng Ph−¬ng Mai,<br /> gi¶ ®· b−íc ®Çu chØ ra nh÷ng hiÓu biÕt ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m; vµ NCS.<br /> s©u h¬n, phong phó h¬n vÒ phong trµo Sato Thôy Uyªn, §¹i häc Kansai;<br /> §«ng Du vµ vÒ hai ChÝ sÜ Phan Béi Ch©u PGS.TS. V−¬ng Toµn, ViÖn Th«ng tin<br /> vµ Phan Chu Trinh qua nguån t− liÖu KHXH; PGS.TS. Lª V¨n Toan, Häc viÖn<br /> Ch©u b¶n. MÆc dï ch−a hµi lßng víi kÕt ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ<br /> qu¶ ®· nghiªn cøu, nh−ng c¸c häc gi¶ coi Minh…<br /> 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 12.2012<br /> <br /> <br /> 4. VÒ c¸c nguån tµi liÖu ViÖt Nam häc vµ vai trß D−¬ng thuéc Ph¸p cña c¸c häc gi¶ qu©n<br /> cña tµi liÖu l−u tr÷ trong nghiªn cøu ViÖt Nam häc sù ng−êi Ph¸p xuÊt b¶n th¸ng 7/1930(*).<br /> Cã nhiÒu tham luËn bµn vÒ chñ ®Ò - VÒ Tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh cña<br /> nµy, vµ t¹i tiÓu ban 15, ®©y lµ chñ ®Ò c¶ n−íc vµ ®Æc biÖt cña thµnh phè Hµ<br /> ®−îc tranh c·i s«i næi. C¸c nhµ khoa Néi, ®øng ®Çu lµ Uû ban Thµnh phè vµ<br /> häc, ®Æc biÖt c¸c nhµ khoa häc n−íc Tßa §èc lý víi nh÷ng chøc n¨ng, c¬ cÊu<br /> ngoµi nhÊn m¹nh, tµi liÖu cÊp I, tøc c¸c qua tõng thêi kú lÞch sö cïng hÖ thèng<br /> tµi liÖu gèc trong c¸c trung t©m l−u tr÷ ch©n rÕt cña nã ë cÊp d−íi, hiÖn cã<br /> cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt ®èi víi viÖc tham nguån t− liÖu ®Æc biÖt phong phó.<br /> kh¶o, nghiªn cøu khoa häc. Tuy nhiªn - Mét sè thay ®æi bé m¸y hµnh chÝnh<br /> c¸c nhµ nghiªn cøu kh«ng râ v× lý do g× cña Ph¸p ë Hµ Néi thêi t¹m chiÕm (1947-<br /> l¹i kh«ng mÊy quan t©m. Cã kh«ng Ýt 1954) vµ sù xuÊt hiÖn cña Héi ®ång An<br /> c«ng tr×nh khoa häc, ®¸ng ra rÊt cã gi¸ D©n råi ThÞ chÝnh ñy héi hçn hîp ViÖt -<br /> trÞ, nh−ng trªn thùc tÕ l¹i bÞ gi¶m uy Ph¸p (cã kh¸ nhiÒu tµi liÖu l−u tr÷ vÒ néi<br /> tÝn, chØ v× sö dông t− liÖu thø cÊp. dung nµy nh−ng hÇu nh− c¸c nhµ nghiªn<br /> C¸c tham luËn ®· chØ ra nh÷ng bé cøu vÒ Hµ Néi ®Òu bá qua).<br /> hå s¬ cô thÓ mµ c¸c kho l−u tr÷ cã thÓ - Tæ chøc bé m¸y nhµ n−íc ë ViÖt<br /> dÔ dµng ®¸p øng nhu cÇu cña giíi Nam tõ sau n¨m 1945 ®Õn nay víi rÊt<br /> nghiªn cøu vµ cña x· héi, nh−ng ®Õn nhiÒu biÕn ®éng nh− “t¸ch - nhËp, nhËp<br /> nay vÉn ch−a cã c¸ nh©n hoÆc tæ chøc - t¸ch” c¸c c¬ quan, c¸c ®¬n vÞ hµnh<br /> nµo tæ chøc nghiªn cøu mét c¸ch cã bµi chÝnh, còng lµ mét néi dung mµ kinh<br /> b¶n. Ch¼ng h¹n: nghiÖm chøa ®ùng trong c¸c t− liÖu l−u<br /> - Bé m¸y qu¶n lý nÒn hµnh chÝnh tr÷ Ýt ®−îc khai th¸c.<br /> triÒu NguyÔn (1802-1945) víi nhiÒu c¬ VÒ c¸c nguån tµi nguyªn ViÖt Nam<br /> chÕ rÊt ®¸ng quan t©m nh− bæ nhiÖm, häc truyÒn thèng, mét sè tham luËn mét<br /> b·i miÔn quan l¹i, chÕ ®é l−¬ng bæng, lÇn n÷a nh¾c nhë giíi nghiªn cøu vÒ gi¸<br /> kiÓm tra, gi¸m s¸t, th−ëng ph¹t, kÓ c¶ trÞ cña 191 bµi th¬ ch÷ H¸n víi 3.500<br /> chÕ ®é phô cÊp cho c¸c viªn chøc ®i tuÇn ®¬n vÞ th¬ ®−îc kh¾c trong §iÖn Th¸i<br /> du quÇn ®¶o Hoµng Sa(*). Hßa ë HuÕ, vÒ c¸c b¶n truyÖn N«m Lôc<br /> - ChÕ ®é vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý V©n Tiªn l−u gi÷ trong n−íc vµ n−íc<br /> ruéng ®Êt cña c¸c triÒu ®¹i trong lÞch sö ngoµi, vÒ hµng chôc v¹n hå s¬, hµng<br /> phong kiÕn ViÖt Nam. tr¨m ph«ng t− liÖu quý hiÕm vµ hµng<br /> - VÒ lÞch sö qu©n sù thêi kú thuéc chôc lo¹i kho t− liÖu cã mét kh«ng hai<br /> ®Þa, víi nguån t− liÖu cã trong tay thuéc cña 4 trung t©m l−u tr÷ quèc gia, cña<br /> lo¹i ®a d¹ng, phong phó, nh−ng cho ®Õn Th− viÖn KHXH thuéc ViÖn KHXH ViÖt<br /> nay hÇu hÕt c¸c nhµ nghiªn cøu kh«ng Nam. Qua c¸c nguån t− liÖu nµy, rÊt<br /> dïng tµi liÖu gèc mµ nhiÒu l¾m l¹i chØ nhiÒu vÊn ®Ò v¨n hãa, x· héi, lÞch sö<br /> dïng cuèn “LÞch sö qu©n sù §«ng thuéc ®êi sèng x· héi qu¸ khø, ®¸ng ra<br /> <br /> (*)<br /> Xem thªm: Histoire militaire de l’Indochine de<br /> l’Indochine franςaise des dÐbuts à nos jours<br /> (*)<br /> Xem thªm: Bulletin administratif de Annam. (juillet 1930). Imprimerie Extrªme-Orient, 1930,<br /> No.1. 1939. 542 pages.<br /> T− liÖu vÒ ViÖt Nam, c¸ch tiÕp cËn… 7<br /> <br /> ®· ®−îc gi¶i ®¸p hoÆc soi s¸ng, song tiÕc Vò ThÞ Minh H−¬ng ë Côc v¨n th− vµ<br /> r»ng ®Õn nay, viÖc gi¶i mËt ®Ó nghiªn l−u tr÷ nhµ n−íc, cña ThS. Ph¹m Xu©n<br /> cøu, viÖc sè hãa ®Ó phæ cËp, viÖc khai Hoµng ë ViÖn Th«ng tin KHXH, cña<br /> th¸c mét c¸ch chuyªn nghiÖp vµ cã bµi TS. Olivier Tessier ë ViÖn ViÔn §«ng<br /> b¶n, chóng ta ch−a lµm ®−îc bao nhiªu. b¸c cæ Hµ Néi vµ cña PGS.TS. NguyÔn<br /> T− liÖu, ch¼ng h¹n 160.000 hå s¬ vÒ TrÇn CÇu ë ViÖn Khoa häc vµ C«ng<br /> gi¸o dôc vµ y tÕ giai ®o¹n 1861-1954 ë nghÖ ViÖt Nam.<br /> Trung t©m l−u tr÷ quèc gia I, hay<br /> nh÷ng tËp Bulletin vÒ TriÒu NguyÔn, vÒ *<br /> Cè ®« HuÕ, nh÷ng tµi liÖu nãi vÒ c«ng * *<br /> lao cña c¸c triÒu ®¹i Gia Long, Minh<br /> MÖnh, Tù §øc trong viÖc trÞ thñy ®ång<br /> Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung chÝnh<br /> b»ng s«ng Hång… ch¾c ch¾n ®ã kh«ng<br /> ®· diÔn ra trong 6 phiªn th¶o luËn ë<br /> chØ lµ nh÷ng tµi liÖu th«ng th−êng, mµ<br /> tiÓu ban 15. Tinh thÇn chung mµ chóng<br /> ®ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng bµi<br /> t«i nhËn ®−îc ph¶n håi sau th¶o luËn lµ<br /> häc, nh÷ng chøng cø, nh÷ng chØ b¸o…<br /> hÇu hÕt c¸c t¸c gi¶ ®Òu hµi lßng víi<br /> trùc tiÕp phôc vô cho nh÷ng nhu cÇu<br /> nh÷ng g× m×nh kÞp ph¸t biÓu. Tuy thÕ<br /> nãng, cÊp b¸ch cña viÖc b¶o vÖ chñ<br /> gÇn nh− t¸c gi¶ nµo còng cßn kh¸ nhiÒu<br /> quyÒn(*) vµ x©y dùng ®Êt n−íc trong ®iÒu<br /> ý hay nh−ng do h¹n hÑp vÒ thêi gian<br /> kiÖn hiÖn nay.<br /> nªn ch−a kÞp tr×nh bµy. §iÒu ®ã - hy<br /> §ã lµ ý kiÕn cña c¸c häc gi¶ NguyÔn väng sÏ ®äng l¹i nh− mét kÝch thÝch, gîi<br /> Kh¾c ThuÇn ë §¹i häc B×nh D−¬ng, cña më cho nh÷ng nghiªn cøu míi, s©u h¬n,<br /> ThS. NguyÔn Ph−íc H¶i Trung ë Trung hay h¬n khi c¸c nhµ khoa häc gÆp mÆt ë<br /> t©m B¶o tån di tÝch cè ®« HuÕ, cña TS. lÇn Héi th¶o sau.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (*)<br /> Xem thªm: La MÐmoire sur la Cochinchine de ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,<br /> Jean Baptiste Chaigneau. Bulletin des Amis du ,<br /> Vieux Huª. - 4-6/1923, No 2, tome. X . - pp.253-283.<br />