Tục panh khuôn (sửa hồn) của người Thái Đen Tây Bắc

TẠP CHÍ KHOA HỌC<br /> Khoa học Xã hội, Số 5 (6/2016), tr 56 - 61<br /> <br /> TỤC PANH KHUÔN (SỬA HỒN)<br /> CỦA NGƯỜI THÁI ĐEN TÂY BẮC<br /> <br /> Lò Bình Minh, Trần Anh Đức, Nguyễn Văn Diệp<br /> Trường Đại học Tây Bắc, Trường Cao đẳng Sư phạm Điện Biên<br /> <br /> Tóm tắt: Là một tộc người có số dân đông ở nước ta, cũng như các tộc người khác khu vực Đông Nam Á,<br /> người Thái quan niệm mọi vật đều có linh hồn, con người có nhiều hồn nhất. Khi hồn bị xúc phạm, bị tổn<br /> thương, người ta nhờ cậy Mo đến cúng sửa hồn để cầu mong khoẻ mạnh, an lành, làm ăn phát đạt. Có nhiều<br /> hình thức cúng, từ đơn giản đến phức tạp nhưng đều thể hiện tình cảm, niềm tin của đồng bào. Bài viết đề cập<br /> đến một số hình thức “panh khuôn” (sửa hồn) rất phổ biến của người Thái Đen Tây Bắc. Ở chừng mực nhất<br /> định thì đó là bài thuốc tinh thần, một liệu pháp tâm lý, giúp xua đi những lo âu, mệt mỏi, động viên, an ủi con<br /> người. Gạt bỏ đi những yếu tố mê tín, dị đoan, đây là một nét phong tục đẹp từ ngàn đời của người Thái. Trong<br /> cuộc sống hiện nay, tục này cần được bảo tồn, duy trì ở những mặt tích cực, nhằm xây dựng nền văn hoá tiên<br /> tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.<br /> Từ khoá: Người Thái, sửa hồn, tinh thần, phong tục, văn hoá .<br /> <br /> <br /> 1. Những vấn đề chung<br /> Người Thái là tộc người đông dân thứ 3 ở nước ta. Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở<br /> năm 2009, dân số là 1.550.423 người, có mặt trên tất cả 63 tỉnh, thành phố. Người Thái sống<br /> thành bản trong các thung lũng, ven sông suối. Nghề nghiệp chính của họ là lao động nông<br /> nghiệp trồng lúa nước hoặc làm nương rẫy. Kinh nghiệm trồng lúa nước của cư dân Thái<br /> được đúc kết trong dân gian là "mương, phai, lái, lín". Dân tộc Thái phân chia thành hai<br /> ngành: Thái Đen (Táy Đăm) và Thái Trắng (Táy Đón) cư trú ở những nhóm địa phương khác<br /> nhau. Dân số của nhóm Thái Đen tại Việt Nam năm 2002 ước tính khoảng 699.000 người<br /> trong tổng số 763.950 người Thái Đen trên toàn thế giới. Địa bàn cư trú chủ yếu ở tỉnh Sơn<br /> La, các huyện Tuần Giáo, Điện Biên của tỉnh Điện Biên, một phần huyện Phong Thổ, Sìn Hồ<br /> tỉnh Lai Châu...Có một số nhóm địa phương tự nhận mình là Thái Đen (Tay Đăm) là: Tay<br /> Mường Vạt (Tay Vạt - ở Yên Châu, tỉnh Sơn La) và Tay Mương Sang (Tay Sang - Mộc Châu<br /> - Sơn La).<br /> Người Thái Đen quan niệm về con người (phủ cốn) là sự hỗn hợp của nhiều chất cấu<br /> thành. Con người có hồn và có xác. “Hồn, theo quan niệm này là do Bà Mụ lấy năm chất<br /> "Kẻo, kók, sanh, minh, nén" (cốt, cách, thế, hồn, mệnh) nhào nặn với nhau rồi cho vào khuôn<br /> đúc thành chất khí. Hồn vô hình, mắt ta không nhìn thấy được, hồn hình thành trên Mường<br /> Trời. Xác được hình thành dưới trần gian, cũng do năm chất tạo thành "nặm, đin, đán, mạy,<br /> pháy" (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ). Xác là chất lỏng, mắt ta nhìn thấy được” [3, tr5]. Sự sống là<br /> do hồn với xác kết hợp với nhau, cùng song song tồn tại trong một giai đoạn nhất định. Nếu<br /> các dân tộc khác quan niệm “con người là hoa đất” thì người Thái Đen cũng quan niệm con<br /> người là chúa tể muôn loài, là cây hoa trần gian “phủ cốn lỏ chảu chom sắt sính mạy tók - lỏ<br /> co bók mướng lum” tức con người là hoàn hảo nhất trong các sinh vật dưới trần gian.<br /> <br /> Ngày nhận bài: 29/3/2016. Ngày nhận đăng: 20/7/2016<br /> Liên lạc: Lò Bình Minh- mail: minhkeodt@gmail.com<br /> 56<br />  Cũng như nhiều tộc người khác trong vùng, người Thái Đen quan niệm mọi vật đều có<br /> “hồn” (vạn vật hữu linh), gọi là “phi khuôn”. Một ngọn núi, một gốc cây, con trâu, con lợn,<br /> con gà...đều có “hồn”. Người Thái thường nói: “nhắng pên cốn tai pên phi” (sống làm người,<br /> chết thành ma). Khi sống, người ta ai cũng có đầy đủ 80 hồn “sam xíp khuôn mang nả, hả xíp<br /> khuôn mang lăng” (ba mươi hồn đằng trước, năm mươi hồn đằng sau). Khi chết, tất cả các<br /> “hồn” đều rời khỏi cơ thể, thây người còn lại là xác chết vô tri vô giác. Người Thái quan niệm<br /> rằng: khi tắt hơi thở cuối cùng là lúc tất cả 80 hồn rời khỏi xác; người chết, xác không còn<br /> nhưng hồn vẫn tồn tại trở về chốn hư vô. Khi tổ chức lễ tang ma (có thể hoả táng hay địa<br /> táng) là đối với thân xác, còn hồn phải có lễ đưa tiễn rất cẩn thận và đây mới là thủ tục chính<br /> trong lễ tang.<br /> Người Thái Đen quan niệm: “Từ khi cất tiếng khóc chào đời đến khi về với ông bà tổ<br /> tiên, con người phải trải qua nghiều nghi lễ. Từ lễ đặt tên, buộc chỉ cổ tay đến lễ tiễn hồn về<br /> Trời. Về quy mô cũng có những cấp độ khác nhau, nhỏ thì tám khuôn, panh khuôn, lớn thì<br /> xên bản, xên mướng. Theo sách chữ Thái cổ còn ghi lại thì có tới gần 50 loại lễ cúng khác<br /> nhau” [2, tr2]. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ đề cập tục sửa hồn, tuy nhiên tục này cũng có<br /> nhiều loại: Panh khuôn cốn (sửa hồn người), panh khuôn quái (sửa hồn trâu), panh khuôn hay,<br /> khuôn ná (sửa hồn nương, ruộng), panh khuôn ống, đáp (sửa hồn súng, gươm)... Đặc biệt cơ<br /> thể con người, mỗi bộ phận đều có “hồn”: có hồn mắt, hồn miệng, hồn tay chân, hồn lục phủ<br /> ngũ tạng... Nếu tính ra tất cả có tới 900 hồn! Như vậy, mỗi khi hồn bị xúc phạm, bị đau ốm, bị<br /> tổn thương, tai nạn... đều phải “panh khuôn” (sửa hồn). Tục panh khuôn có nhiều cấp độ, từ<br /> đơn giản đến phức tạp, tùy theo mức độ sai phạm với hồn nặng nhẹ khác nhau. Người Thái<br /> cũng quan niệm: bị đau, ốm yếu bộ phận nào trên cơ thể, tức là hồn của bộ phận đó thất lạc,<br /> mải mê đi chơi đâu xa hoặc hồn bị xúc phạm, tổn thương…Như vậy, muốn khỏi đau ốm,<br /> được an lành, làm ăn phát đạt cần phải “tam khuôn” (đọc thần chú), “panh khuôn” (sửa hồn),<br /> “hịak khuôn” (gọi hồn) trở về với thể xác như cũ.<br /> 2. Các hình thức panh khuôn (sửa hồn)<br /> 2.1. Một lễ sửa hồn đơn giản nhất là khi trong đám ma đông người mà vô tình chạm vào đầu<br /> của một ai đó, nghĩa là “phít khuôn” (có lỗi với hồn), thì lập tức phải sắm lễ vật cúng sửa hồn<br /> cho người đó. Lễ vật và thủ tục khá đơn giản, chỉ một nắm xôi và một miếng thịt cùng đôi lời<br /> xin lỗi, cầu chúc cho hồn của người mà mình có lỗi được khỏe mạnh, yên lành. Người được<br /> sửa hồn nhận lời xin lỗi, lời cầu chúc và ăn miếng xôi, miếng thịt, thế là mọi việc đã được giải<br /> quyết xong. Người ta tin rằng hồn sau khi được sửa sẽ trở lại khoẻ mạnh, bình an. Có lẽ đây là<br /> liệu pháp tinh thần để nhận lỗi, xin lỗi, cẩn thận hơn trong mọi hành động, cử chỉ, việc làm.<br /> 2.2. Hịak khuôn: Đây là hình thức tìm, gọi hồn nhỏ, chỉ ở dưới trần gian. Nếu người bị ốm, bị<br /> nạn ở nơi xa nhà hoặc thầy bói xem ốm vì tổ tiên cần người phục vụ nên gọi đi theo. Cũng có<br /> thể hồn nhập theo người thân, họ hàng, người trong bản chết… Khi gia chủ có yêu cầu thì Mo<br /> sẽ làm lễ “hịak khuôn” (tức gọi hồn về), tổ chức nhập hồn cho người ốm. “Hịak khuôn” như<br /> là một lễ nhỏ, thủ tục cũng khá đơn giản, lễ vật chuẩn bị giống như cho “panh khuôn”, chỉ cần<br /> chuẩn bị thêm cái túi Thái đựng áo của cả gia đình chủ nhà. Trường hợp con cháu ở xa, không<br /> <br /> 57<br /> gửi áo đến được thì người ta dùng một sợi lạt tre “hắc khỏ” (bẻ từng đoạn), miệng lẩm bẩm<br /> gọi tên người không thể gửi áo, và cho sợi lạt đó vào trong túi. Ngoài ra, còn có một gói cá<br /> nướng, một nắm xôi, một quả trứng luộc, một bó đóm tre ngâm dài khoảng hơn mét, một cái<br /> “ca xa” (vợt xúc cá), một cái quạt nan. Mo sẽ khoác áo lễ, đội khăn lễ, thắp bó đóm, dùng “ca<br /> xa” khua xung quanh nhà, chao đi, chao lại miệng niệm những câu “thần chú” vần vè trong<br /> bài cúng để “xỏn khuôn” (xúc, vợt) gọi hồn về. Bài cúng khá dài và được hát lặp lại nhiều lần<br /> tùy theo “hồn” lạc nơi xa hay gần, nhưng làm thế nào đó, bài cúng phải hoàn thành khi bó<br /> đóm cháy gần hết.<br /> Thông thường “hịak khuôn” phải đi đến các nơi (bằng lời khấn) để tìm như: “Các nơi vùng<br /> mình đang sinh sống; các Mường vùng Tây Bắc (kèm theo tả cảnh các mường có gì lạ); đi<br /> xuống kinh đô của vua ở xuôi (tả cảnh kinh đô phồn hoa, tấp nập); Sau đó đi lên theo sông<br /> Đà, đến Suối Rút, lên Mường Sang, Mường Vạt, Mường Hung, Chiềng Cang, Mường Lằm;<br /> Rồi sang Viêng Chăn, Luông Pha Băng, quay về Mường Thanh, Mường Muổi, Mường La…<br /> ra suối tắm hồn, đưa về nhà làm lễ nhập hồn”[1, tr51]. Kết thúc lễ này, Mo hú gọi hồn về và<br /> gia chủ cũng hú lên trả lời rằng hồn đã về nhà rồi. Cảm ơn Mo đã gọi được “hồn” về và người<br /> ốm sẽ khoẻ mạnh, “hồn” được an lành, hạnh phúc. Mo dụi bó đóm vào bếp, chúc mừng gia<br /> chủ an lành, tai qua, nạn khỏi, khoẻ mạnh. Sau đó Mo làm lễ buộc chỉ cổ tay cho mọi người<br /> trong gia chủ (là hình thức giữ hồn lại). Riêng người ốm được buộc chỉ cả ở cổ và hai tay. Chỉ<br /> buộc có ba màu: đen, nâu, đỏ bện vào nhau. Tuyệt đối không dùng chỉ màu trắng (chỉ màu<br /> trắng chỉ dùng trong đám ma). Cuối cùng cả chủ, khách cùng ăn xôi lèn trứng, cá nướng vui<br /> vẻ.<br /> 2.3. Panh khuôn: Với những người bị ốm nặng, đau nhiều, phụ nữ sau sinh đẻ hoặc người đàn<br /> ông phải chịu tang người thân, làm “khươi cốc” (rể gốc) trong đám tang bên ngoại hoặc<br /> những công việc đau buồn không mong muốn khác thì lễ “panh khuôn” cần tiến hành rất cẩn<br /> thận, phức tạp và lễ vật cũng rất to. Ngày xưa, trong “Hịt khong mương bản” (Luật Mường),<br /> Điều XIV: Luật chăm sóc vợ chồng khi đau ốm, ghi rõ: nếu vợ (hoặc chồng) đau ốm mà vợ<br /> (hoặc chồng) không chăm sóc chu đáo (hoặc bỏ đi) sẽ bị phạt 35 lạng bạc, kèm theo trâu,<br /> rượu cúng hồn cho nhà chồng (hoặc vợ)... Cùng với các tội danh khác, ngoài bị phạt bạc thì<br /> đều phải có rượu thịt cúng hồn vía cho người bị hại. Trong những trường hợp như thế này, gia<br /> đình người sẽ được sửa hồn cần đi “ban mo” (nhờ Mo) đến làm lễ. Ông, bà Mo thường là<br /> những người đứng tuổi, nhiều kinh nghiệm sống và phải nắm chắc các luật lệ, hiểu biết rộng,<br /> có khả năng “giao tiếp” với thần linh. Họ làm việc này chuyên nghiệp hoặc bán chuyên<br /> nghiệp và dường như họ coi đó là một “nghề”, một sự say mê, “nghề” này là “lộc” của Trời,<br /> của Then ban cho. Những người “làm nghề” này phải rất thành tâm, có quá trình học việc rất<br /> công phu, lâu dài. Người đến nhờ Mo phải mang theo một bát gạo, một chai rượu, một số tiền<br /> làm lễ. Mo sẽ dâng lễ vật lên bàn thờ thắp hương, giở sổ chọn ngày xem có “pót” (hợp) hay<br /> không và thống nhất với gia chủ ngày giờ, các lễ vật cần chuẩn bị cho lễ “panh khuôn”.<br /> Thủ tục và lễ vật của lễ “panh khuôn” lớn này khá phức tạp và tốn kém. Lễ vật chính “cáy xú,<br /> mu pành” (gà đãi, lợn sửa), một con lợn nhỏ, khoảng 20 cân đổ lại, một con gà to và từ 4 - 5<br /> con gà nhỏ, cá sấy, xôi, trứng. Ngoài ra phải có vài cái bánh chưng nhỏ, vài khúc mía, vài quả<br /> 58<br /> chuối, trầu cau, một bát gạo, một bát muối, chai rượu, tám đôi đũa, chén rượu, bát con...Mỗi<br /> thứ này được đựng trong những cái rổ rá nhỏ khác nhau. Ở một số vùng, bắt buộc đồ lễ phải<br /> có một chum rượu cần “lảu xá” - Thứ rượu được ủ men lá, gạo nếp, lèn chặt trong chum vại,<br /> khi uống đổ nước vào và mút uống bằng cần trúc. Con lợn sau khi mổ sạch sẽ, được xẻ ra<br /> theo quy định riêng: cắt một đường thẳng dọc theo thân từ cằm xuống đến đuôi lợn; thủ lợn<br /> được cắt dời ra, dùng mũi dao khía 3 đường trên trán; bốn đùi lợn được cắt khoanh rộng; phần<br /> thân con lợn cắt thành ba khúc. Tất cả được cho vào luộc chín, vớt ra xếp bày thành hình con<br /> lợn trên mâm lót lá chuối...Có một điều lưu ý: Trong quá trình chuẩn bị mọi thứ cho lễ, mọi<br /> người đều phải rất thành tâm, cẩn thận, đặc biệt không được nếm, ăn, ngửi trước người sẽ<br /> được sửa hồn. Vì thế, để cẩn thận, người ta thường cho chủ hồn ăn một vài miếng các đồ<br /> chuẩn bị, chẳng hạn, một miếng xôi, một miếng thịt…Trong số các đồ cần chuẩn bị cho sửa<br /> hồn, ngoài những thứ như mô tả, nhất thiết phải có một cái áo đã mặc của người được panh<br /> khuôn (còn gọi là “chảu sửa” (chủ áo). Người Thái quan niệm rằng áo đã mặc là nơi trú ngụ<br /> của nhiều hồn, trong đó có hồn chính của chủ áo. Mâm cúng sắp xong sẽ được những người<br /> thân như vợ, chồng, con cái, anh em, cháu chắt xúm vào bưng trang trọng đặt trên chỗ ngủ<br /> của người được “panh khuôn”.<br /> Trước khi bắt đầu bài cúng, thầy Mo giới thiệu về tên tuổi, thân thế của người được sửa hồn<br /> (panh khuôn) và lý do tại sao lại sửa hồn. Lời của các bài cúng này thuộc về những bài ca<br /> nghi lễ, là những lời thơ hoặc những câu vần vè, được chắt lọc, đúc kết qua nhiều thế hệ, thể<br /> hiện ước mơ, cầu chúc cho sức khoẻ, động viên tinh thần, quên đi những ốm đau, bệnh tật,<br /> những khó khăn, vất vả, mệt nhọc trong cuộc sống.<br /> Kin dơ khuôn ơi Tạm dịch: “Ăn đi hỡi hồn ơi<br /> Kin tếnh hua tếnh hang Ăn cả đầu cả đuôi<br /> Kin tếnh cáng tếnh lịn Ăn cả cằm cả lưỡi<br /> Pỉn sảy, tắp pót chu ăn Ăn cả ruột gan, phổi<br /> Puông tắp to bău mạy Buồng gan như lá cây<br /> Puống sảy to bău hom Buồng ruột như lá hành<br /> Khảu dú cóm kin ban Cơm ở dỏ ăn thơm<br /> Chương dú bôm, dú pán kin chẹp. Đồ nơi mâm ăn ngon.<br /> Lời “Mo khuôn” rất dài, lại được Mo hát lặp lại, nên tuỳ theo cấp độ (người được sửa hồn<br /> ốm đau nặng hay nhẹ), thời gian gấp hay thong thả mà Mo hát nhiều hay ít. Mo hát, kể theo<br /> một giọng điệu riêng, lên bổng xuống trầm, to nhỏ khác nhau. Người được sửa hồn và ông bà,<br /> anh em, con cháu… ngồi xung quanh lắng nghe, thả hồn, chìm đắm trong những lời Mo hát.<br /> Lúc thì Mo mời các Then trên trời, ông bà tổ tiên xuống ăn cỗ, rồi phù hộ, độ trì cho con cháu<br /> mạnh khoẻ, đi lại r dễ dàng, làm ăn phát lộc, giàu có, đạt được những điều mong muốn. Lúc<br /> thì Mo an ủi hồn hãy bình yên, an lành, không mải mê, vui thú mà đi chơi xa, không nghe<br /> theo những lời xúi bẩy dại dột mà quên đi nhiệm vụ. Có những lúc, Mo còn miêu tả cảnh<br /> <br /> <br /> <br /> 59<br /> thiên nhiên giàu đẹp, những nơi phồn hoa vui vẻ…Thỉnh thoảng, Mo còn dùng đồng tiền xu<br /> (bạc, hoặc đồng) để tung xấp ngửa, đoán định tương lai, vận mệnh…<br /> Lễ “panh khuôn” tiến hành được hơn quãng nửa, thì người được sửa hồn bắt đầu ăn uống.<br /> Phải ăn thật khoẻ, ăn đủ mọi thứ trong mâm lễ, ăn đến no chán thì thôi. Mo kể đến thứ nào thì<br /> “chủ hồn”, bắt đầu ăn thứ đó, nếu không muốn ăn hoặc ăn chán rồi thì dùng đũa chỉ vào thứ<br /> đó, coi như đã ăn. Khi “tam” xong, Mo mời người thân trong gia đình đến “pỏn khuôn”, tức là<br /> mọi người lấy thức ăn trong mâm lễ bón cho chủ hồn một miếng, kèm theo những lời chúc<br /> mừng cho hồn mạnh khoẻ, mọi điều tốt đẹp. Sau đó, Mo và mọi người cùng “quạnh khuôn”,<br /> mỗi người ăn một vài miếng cơm, thức ăn, uống một chút rượu. Lễ panh khuôn kết thúc trong<br /> không khí vui vẻ, thoải mái. Người ốm đau dường như cũng khoẻ hơn, bớt đau hơn, bởi họ đã<br /> trút được những lo âu, phiền muộn, được động viên, an ủi bằng ngững lời lẽ và cử chỉ tốt đẹp.<br /> Phải chăng, đó là những thang thuốc tinh thần, những liệu pháp tâm lý đã được người Thái<br /> đúc rút qua thời gian dài, qua nhiều thế hệ? Trước đây, buổi lễ thường kéo dài cả ngày, hoặc<br /> hơn và rất tốn kém. Ngày nay, thường chỉ diễn ra trong một, hai tiếng, lễ vật cũng được giảm<br /> trừ đi rất nhiều.<br /> Phần lễ đã xong, gia chủ dành một phần thức ăn ngon nhất, một chai rượu, một ít tiền,<br /> quà và những lời cảm ơn chân thành để tạ ơn Mo đã rất vất vả đến làm lễ cho. Cả chủ khách<br /> cùng bày mâm, ăn uống, chúc tụng nhau vui vẻ. Đặc biệt, trong lúc ăn cỗ, Mo thường được<br /> ngồi ở vị trí trang trọng nhất, là nhân vật trung tâm, được dâng rượu đôi, được nhận những lời<br /> cảm ơn, chúc tụng tốt đẹp nhất. Trong lễ Panh khuôn, chủ nhà thường mời anh em, họ hàng<br /> và láng giềng đến dự để động viên người được panh khuôn cùng gia đình và tham gia bữa tiệc<br /> sau lễ. Đây là dịp để nhiều thành viên trong họ tộc và láng giềng vui vẻ, cố kết cộng đồng.<br /> 3. Kết luận<br /> Người Thái quan niệm “vạn vật hữu linh” mọi vật đều có linh hồn, con người càng có<br /> nhiều hồn, người sống, hồn trú ngụ trong các bộ phận của cơ thể. Người chết đi hồn vía vẫn<br /> còn, hồn vía về trú ngụ trên trời, trên Then, có khi hồn vía luôn ở bên cạnh, luôn phù hộ độ trì<br /> cho con cháu… Bởi vậy con cháu phải thờ cúng, phải cho ăn, phải ghi nhớ công ơn…nên thờ<br /> cúng càng chu đáo càng yên tâm, khi cúng lễ vật có thể ít, con lợn, con gà có thể nhỏ nhưng<br /> cốt ở tấm lòng, cốt phải thành tâm. Gạt đi các yếu tố mê tín, dị đoan, việc thờ cúng tổ tiên, các<br /> loại thần linh, lễ sửa hồn… là để đáp ứng nhu cầu uống nước nhớ nguồn, nhu cầu tâm linh và<br /> cũng để con cháu phấn đấu sống tốt hơn, sống đoàn kết, nhường nhịn, yêu thương lẫn nhau,<br /> sống đẹp hơn. Qua việc cúng cũng để giáo dục thế hệ trẻ, con cháu về phong tục tập quán, về<br /> kinh nghiệm sống, đối nhân xử thế. Hơn nữa, người được cúng hồn thường được mọi người<br /> trong gia đình, anh em bạn bè, con cháu trọng vọng, yêu thương, được ăn no, của ngon vật lạ<br /> (nhất là ở các gia đình xưa kinh tế khó khăn, đói rét…).<br /> Sau lễ cúng, người ta thường tổ chức ăn uống vui vẻ, chúc tụng nhau, bởi vậy, đây là dịp<br /> để họ hàng, anh em, con cháu tụ tập, gặp gỡ, trao đổi, truyền lại những kinh nghiệm sống,<br /> phong tục tốt đẹp. Trong xã hội hiện đại, chúng ta nên duy trì phong tục này ở những ý nghĩa<br /> tích cực của nó. Đó phải chăng là giữ gìn, bảo tồn bản sắc độc đáo của dân tộc. Tất nhiên ta<br /> nên giản tiện đi những yếu tố mê tín, dị đoan, cầu kỳ, tốn công, tốn của, mà nên là dịp để gặp<br /> 60<br /> gỡ, cố kết cộng đồng, trao đổi tình cảm trong họ hàng, dòng tộc. Đây là những nét văn hoá<br /> đẹp, tô điểm thêm cuộc sống ngày nay - vốn bận rộn, nhiều lo toan - để làm giàu nền văn hoá<br /> Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Lò Văn Lả (2012), Lời chiêu hồn của người Thái Đen, Tài liệu sưu tầm.<br /> [2]. Quán Vi Miên (2013), Nghi lễ vòng đời của người Thái, Vinh, ngày 24/8/2013, tạp chí<br /> Văn hoá Nghệ An, Email: tapchivanhoanghean@yahoo.com<br /> [3]. Hoàng Trần Nghịch (2011), Phương thức giáo dục cổ truyền của dân tộc Thái, Hội<br /> Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Tỉnh Sơn La xuất bản.<br /> <br /> CUSTOM PANK KHUON (SOUL EDITING)<br /> OF THAI ETHNIC MINORITIES IN THE NORTHWESTERN AREA IN<br /> VIETNAM<br /> <br /> Lo Binh Minh, Tran Anh Duc, Nguyen Van Diep<br /> Tay Bac University, Dien Bien College<br /> <br /> Abstract: Being a populous ethnic minorities group in our country, Thai group as well as other ethnic<br /> groups in the Southeast Asia, has a concept that everything has its own soul, people have the most soul. When<br /> the soul offended, hurt, people will ask Mo for help fix it to pray for health, peace and prosperity. There are<br /> some sorts of worship. No matter simple or complex it is, it show the people’s affection and beliefs.<br /> The article mentions some forms of Pank Khuon (soul editing) which are very popular among Thai ethnic<br /> minorities in the Northwest area. In certain extent, it's all mental medication, psychological therapy which are<br /> of great help in dispelling anxiety, fatigue and encouraging, comforting people. Despite of some superstitious<br /> factors, this is a nice custom from the thousand generations of the Thai ethnic minorities. It is essential to<br /> preserve this custom, maintain the positive aspects, and develop advanced culture imbued with national identity.<br /> Keywords: Thai ethnic minorities, soul editing, spirits, customs, culture.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 61<br />