Tuyển chọn và so sánh các giống/dòng nếp có năng suất cao phẩm chất tốt

Chia sẻ: Sunshine_2 Sunshine_2 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này nhằm chọn tạo ra những giống nếp có năng suất cao, phẩm chất tốt, thích nghi tốt với điều kiện tự nhiên tại An Giang, đáp ứng được yêu cầu cho xuất khẩu. Các giống nếp được nhập nội từ Lào đã được trồng và chọn lọc từ năm 2002 – 2005 tại Trung tâm nghiên cứu và sản xuất hạt giống Bình Đức, tỉnh An Giang. Kết quả đã chọn được 4 giống/dòng nếp được đặt tên: LN2, LN6, LN10, NCT, bốn giống nếp này có năng suất khá cao (7,27- 8,05 t.ha-1), thời gian sinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tuyển chọn và so sánh các giống/dòng nếp có năng suất cao phẩm chất tốt

TUY N CH N VÀ SO SÁNH CÁC GI NG/DÒNG N P CÓ NĂNG SU T CAO, PH M CH T T T Ts. Trương Bá Th o∗ TÓM T T ð tài này nh m ch n t o ra nh ng gi ng n p có năng su t cao, ph m ch t t t, thích nghi t t v i ñi u ki n t nhiên t i An Giang, ñáp ng ñư c yêu c u cho xu t kh u. Các gi ng n p ñư c nh p n i t Lào ñã ñư c tr ng và ch n l c t năm 2002 – 2005 t i Trung tâm nghiên c u và s n xu t h t gi ng Bình ð c, t nh An Giang. K t qu ñã ch n ñư c 4 gi ng/dòng n p ñư c ñ t tên: LN2, LN6, LN10, NCT, b n gi ng n p này có năng su t khá cao (7,27- 8,05 t.ha-1), th i gian sinh trư ng bi n ñ ng t 85-119 ngày, nhi m ñ o ôn t c p 3 ñ n c p 7 và nhi m r y nâu t c p 5 ñ n c p 7 theo tiêu chu n c a Vi n nghiên c u lúa g o qu c t ( IRRI), t l xay chà bi n ñ ng t 59,97 – 70,33%, t l g o nguyên bi n ñ ng t 35,03 – 54,40%. ABSTRACT To select sticky rice (Oryza sativa L. var. glutinosa) varieties which have high yield, high quality and are suitable to natural environment in An Giang province; imported varieties from Laos were grown and selected from 2002 to 2005 at Binh Duc Research Center in An Giang province . The result showed that four sticky rice varieties were chosen namely: LN2, LN6, LN10, NCT. Those selected varieties showed good yields ( 7,27- 8.05 t.ha-1, high quality (amylose content ranged from 3.25 to 4.88%), growth duration and development ranged from 85-119 days. However, they infected rice blast disease (ranged from disease level 3-7 ) and brown plant hopper (Nilaparvata lugens damage scalel ranged from 5-7 according to IRRI’s standard). Finally, the result also indicated that the proportion of milling grain ranged from 59.97 to 70.33%, the proportion of head grain ranged from 35.03 to 54.40%. Keywords: sticky rice, Oryza sativa L. var. glutinosa, yield, amylose content, proportion of milling grain, proportion of head grain , natural environment. 1. ð T V N ð Lúa n p có tên khoa h c là Oryza sativa L. var. glutinosa. Hi n nay, gi ng lúa n p ch y u Phú Tân, nơi có di n tích tr ng lúa n p l n nh t t nh An Giang. Vi c b sung t p ñoàn gi ng n p có năng su t cao, ph m ch t t t, thích nghi t t v i ñi u ki n t i ñ a phương, ñáp ng ñư c yêu c u cho xu t kh u là nhu c u b c thi t. 2. V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1 Th i gian và ñ a ñi m thí nghi m: Thí nghi m ñư c th c hi n m i năm hai v (ðông Xuân và Hè Thu) t i Khoa Nông Nghi p-TNTN, trư ng ð i h c An Giang và tr i gi ng Bình ð c, thành ph Long Xuyên-t nh An Giang. 2.2 V t li u thí nghi m: B gi ng thí nghi m g m các gi ng/dòng n p: Khaolo tr ng s m, TDK5, ðêtêka5, Têñêka1, N1, N2, Lo Viet, N3, Khaolo, N4, PNG, N5, N6 ,TDK1, NCT và n p Phú Tân. 2.3 Phương pháp thí nghi m: Thí nghi m so sánh năng su t ñư c b trí theo th th c kh i hoàn toàn ng u nhiên, 3 l n l p l i v i m i nghi m th c là m t gi ng/dòng. ð i v i thí nghi m ch n dòng, m i dòng ñư c c y thành m t lô có kích thư c 1x4 m, không l p l i. 2.4 Các ch tiêu theo dõi: Các ch tiêu v nông h c, sâu b nh, ch t lư ng g o, năng su t và các thành ph n năng su t. 2.5 Phương pháp th ng kê: Các s li u thí nghi m ñư c tính toán theo t ng v b ng chương trình MS Excel và phân tích phương sai theo ki u kh i hoàn toàn ng u nhiên b ng chương trình IRRISTAT. 3. K T QU VÀ TH O LU N 3.1 Kh o nghi m các gi ng/dòng n p nh p n i trong nhà lư i v ðX 2002-2003 - Th i gian sinh trư ng: Th i gian sinh trư ng (TGST) c a các gi ng n p bi n ñ ng t 98-119 ngày. Trong ñó 7 gi ng n p: Khao lo tr ng, Lo Viet, N3, Khaolo, N4, N5, N6 có th i gian sinh trư ng trung bình < 105 ngày. Các gi ng n p còn l i ñ u > 105 ngày (B ng 1). - Chi u cao cây: Chi u cao cây bi n ñ ng t 85,6-126,2 cm (B ng 1). Thân th p là m t ñ c tính r t quan tr ng vì thân th p làm cho cây lúa kháng ñ ngã hơn (Yoshida, 1981). - Năng su t và các thành ph n năng su t: ∗ Phó CN. Khoa NN - TNTN. Email: tbthao@agu.edu.vn Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 32
+ S bông.m-2: Theo Nguy n Ng c ð (1993), s bông t 350-450 bông.m-2 m i có th cho năng su t cao. K t qu cho th y s bông.m-2 c a các gi ng/dòng bi n ñ ng t 185-409 bông. Gi ng N3 ñ t s bông.m-2 tương ñ i cao (409 bông.m-2), gi ng Khaolo có s bông.m-2 th p nh t (185 bông.m-2). + S h t ch c/bông và t l h t ch c: s h t ch c c a các gi ng/dòng bi n ñ ng t 47-121 h t/bông. Ph n trăm (%) h t ch c c a các gi ng bi n ñ ng tương ñ i cao (37,5-96,4%). Khaolo tr ng s m ñ t cao nh t 96,4%. Theo Masushima, ph n trăm h t ch c kho ng 85% là cân b ng t t nh t, ph n trăm h t ch c th p hơn 85% cho bi t có th b gi i h n v ngu n (source). + Tr ng lư ng 1000 h t (g): Ph n l n các gi ng lúa tr ng lư ng 1000 h t kho ng 20-30 gram (Nguy n Ng c ð , 1992). K t qu cho th y, tr ng lư ng 1000 h t c a các gi ng/dòng bi n ñ ng t 22,5- 35,6 gram. Khaolo tr ng s m, N6, Khaolo có tr ng lư ng 1000 h t cao (35,6; 35,3 và 34,0 g). + Năng su t (t.ha-1): năng su t ư c tính c a các gi ng/dòng trong thí nghi m tr ng trong nhà lư i, năng su t c a gi ng Khaolo tr ng s m ñ t giá tr cao nh t (6,97 t.ha-1), gi ng N2 có năng su t tính ñư c th p nh t (ch ñ t 2,69 t.ha-1). B ng 1. ð c tính c a các gi ng/dòng ñư c kh o nghi m trong v ðX 2002-2003 S H t Chi u %h t T.lư ng NS STT Gi ng/dòng TGST bông. ch c/ cao ch c 1000 h t (t.ha-1) m-2 bông 1 Khaolo tr ng s m 98 113,0 290 93 96,4 35,6 6,97 2 TDK5 116 92,6 310 92 89,4 23,5 5,61 3 ðêtêka5 105 94,2 264 98 93,8 29,2 3,70 4 Têñêka1 119 101,8 304 75 81,6 25,0 4,66 5 N1 105 94,8 376 68 62,8 22,7 4,98 6 N2 116 85,6 271 77 37,5 25,4 2,69 7 Lo Viet 98 103,2 363 47 84,0 26,8 3,52 8 N3 98 90,0 409 82 84,9 25,9 4,43 9 Khaolo 98 118,2 185 90 95,9 34,0 4,82 10 N4 98 125,6 277 80 82,0 23,8 4,00 11 PNG 116 118,2 271 121 93,8 22,5 3,55 12 N5 98 125,8 244 76 89,5 23,9 3,00 13 N6 98 126,2 231 103 89,2 35,3 6,05 14 TDK1 116 103,2 257 80 86,6 25,7 3,70 3.2. Kh o nghi m các gi ng/dòng trong ñi u ki n ngoài ñ ng v HT 2004 T ng c ng 9 gi ng/dòng ñư c so sánh năng su t. Trong ñó có 2 dòng ñư c ch n l c t thí nghi m ch n dòng trong v ðX 2003-2004 và gi ng n p C n Thơ cũng ñư c ñưa vào ñ so sánh năng su t. Danh sách b gi ng/dòng ñem so sánh năng su t ñư c trình bày trong B ng 2: B ng 2. ð c tính c a các gi ng/dòng ñư c kh o nghi m trong v HT 2004 TT Tên Ngu n g c TGS Chi u Bông.m-2 H t % TL Năng su t gi ng/dòng T cao ch c/ h t 1000 (t.ha-1) bông ch c h t 1 LN1 Khaolo tr ng s m 127 149,0 a 341 d 65 63,3 32,1 ab 1,67 c 2 LN2 N1 125 113,0 b 444 bcd 57 60,7 28,2 bc 2,50 bc 3 LN3 N2 127 115,7 b 484 bc 66 73,2 31,8 ab 3,55 ab 4 LN4 N3 115 120,3 b 385 cd 70 65,9 27,9 bc 2,68 bc 5 LN5 Khao lo 127 150,0 a 425 cd 51 62,7 33,7 a 1,74 c 6 LN6 Khao lo - 7 100 98,7 c 504 abc 66 69,5 21,9 d 3,91 ab 7 LN11 NðPT-4 127 145,7 a 425 cd 51 62,0 35,7 a 1,52 c 8 N p PT ð a phương 98 100,0 c 625 a 61 69,8 21,6 d 4,24 a 9 N p CT ð a phương 120 112,0 b 558 ab 70 66,1 24,1 cd 2,98 abc F ** ns ns ** ** CV (%) 5,4 35,9 7,0 7,9 29,0 Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 33
(Ghi chú: trong m t c t, các s theo cùng m t ch cái thì không khác bi t m c 5% trong phép th Duncan) - Năng su t: Do b nh hư ng b i ñi u ki n th i ti t trong v HT nên nhìn chung năng su t c a các gi ng/dòng n p tương ñ i th p. Gi ng n p ðùm Phú Tân có năng su t cao nh t (4,24 t n.ha-1) khác bi t không ý nghĩa so v i LN3, LN6 và n p C n Thơ và khác bi t có ý nghĩa v i các gi ng/dòng khác m c ý nghĩa 1%. - ðánh giá d ng hình các gi ng/dòng: Các gi ng/dòng LN2, LN4, LN6 và n p ñùm có d ng hình ñ p và ít nhi m b nh trong ñi u ki n thí nghi m. 3.3. Kh o nghi m các gi ng/dòng trong ñi u ki n ngoài ñ ng v ðX 2004-2005 Thí nghi m ñư c ti n hành trong v ðX 04-05 t i tr i gi ng Bình ð c. Các gi ng dòng ñư c s d ng trong thí nghi m ñư c l y t các k t qu kh o nghi m trong các v trư c. B ng 3. ð c tính c a các gi ng/dòng ñư c kh o nghi m trong v ðX 2004-2005 Gi ng/dòng S H t T l h t TL. NSTT D/R T l T l Amylose bông.m-2 ch c/ ch c 1000 h t (t.ha-1) xay xát g o (%) (bông) bông (%) (g) (%) nguyên (h t) (%) LN1 235 c 71 e 87,0 ab 34,50 a 5,45 g 2,86 c 69,2ab 49,80ab 3,24 LN2 342 ab 94 cd 82,7 bc 25,67 d 7,62 ab 2,70 e 63,7b-e 46,73bc 4,21 LN3 369 a 73 e 85,3 bc 27,35 c 6,44 def 3,11 b 66,3a-d 43,73bc 2,99 LN4 325 ab 82 de 81,7 c 25,80 d 6,55 c-f 2,73 de 68,3a-c 54,40 a 4,62 LN5 210 c 78 de 90,3 a 33,01 b 5,89 efg 2,55 f 66,4a-d 49,77ab 3,97 LN6 363 a 101 bc 82,7 bc 20,99 h 7,27 a-d 2,80c-e 67,9a-c 53,23a 3,25 LN7 322 ab 79 de 81,3 c 28,31 c 6,78 b-e 3,30 a 68,7a-c 48,80ab 4,12 LN8 326 ab 78 de 82,0 c 25,01 de 6,62 c-f 2,80c-e 69,6 ab 49,77ab 4,01 LN9 302 b 82 de 80,7 c 27,37 c 6,63 b-f 3,32 a 61,7 de 44,03 bc 4,16 LN10 291 b 113 ab 85,0 bc 23,94 ef 8,05 a 2,83 cd 70,3 a 35,03 d 4,88 LN11 212 c 73 e 85,0 bc 33,20 ab 5,69 fg 2,84 c 60,0 e 44,80bc 3,18 N p Phú Tân 377 a 97 bcd 82,3 c 22,11 gh 8,12 a 2,86 c 61,0 de 42,07 c 3,77 NCT (ðC) 291 b 124 a 80,7 c 23,41 fh 7,50 abc 3,36 a 62,5c-e 49,93 ab 3,26 F ** ** ** ** ** ** ** ** - Cv (%) 10,2 11,9 2,9 2,9 7,8 2,0 5,0 7,1 - (Ghi chú: trong cùng m t c t, các s theo sau cùng m t ch cái thì không khác bi t m c ý nghĩa 5% trong phép th Duncan; ** = khác bi t m c ý nghĩa 1%) - Các ñ c tính nông h c khác: + Chi u cao cây: Ba gi ng/dòng n p LN1, LN5, LN11 có chi u cao cây cao hơn và khác bi t có ý nghĩa so v i các gi ng/dòng n p khác m c ý nghĩa 5%. Nhìn chung, chi u cao cây c a các gi ng/dòng tương ñ i th p, khá thích h p v i ñi u ki n canh tác t i ñ a phương. + S ch i: K t qu th ng kê cho th y có s khác bi t có ý nghĩa v s ch i gi a các gi ng/dòng n p ñư c kh o nghi m. V t l ch i h u hi u c a các gi ng/dòng, LN11 ñ t t l ch i h u hi u cao nh t (75,49%), trong khi ñó LN3 tuy có s ch i cao nhưng s ch i h u hi u l i th p nh t trong thí nghi m (52,58%). Nhìn chung, t l ch i h u hi u c a các gi ng/dòng th p, bi n ñ ng t 50-75%. Do ñó, trong canh tác ñ ñ t năng su t cao, chúng ta c n ph i l i d ng kh năng n y ch i c a gi ng, gi m thi u s ch i không h u hi u, t o ñi u ki n cho lúa t p trung dinh dư ng nuôi các ch i h u hi u, t o ñi u ki n cho bông to, s h t ch c và t l h t ch c cao. + Th i gian sinh trư ng: Theo Shouichi Yoshida (1981) th i gian sinh trư ng c a m t gi ng chuyên bi t cao theo vùng và theo mùa vì nh ng tương tác gi a quang kỳ và nhi t ñ c a gi ng Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 34
v i ñi u ki n th i ti t, bên c nh ñó các gi ng có th i gian sinh trư ng quá ng n hay quá dài ñ u có th không cho năng su t cao. Các gi ng thí nghi m có th i gian sinh trư ng bi n ñ ng t 85-116 ngày. H u h t các gi ng/dòng có th i gian sinh trư ng t 99-106 ngày. - Các thành ph n năng su t: + S bông.m-2: S bông.m-2 là m t trong b n y u t c u thành năng su t nên thư ng ñư c quan tâm nhi u trong công tác ch n gi ng. K t qu phân tích th ng kê cho th y, s bông.m-2 gi a các gi ng có s khác bi t ý nghĩa. Theo Shouichi Yoshida (1981), trong ru ng lúa c y s bông.m-2 ph thu c nhi u vào s ñâm ch i và ñư c xác ñ nh ph n l n 10 ngày sau giai ño n s ch i t i ña. Và ru ng thí nghi m ñư c th c hi n theo phương pháp c y m , nên s bông.m-2 ph thu c vào s ch i. V i s ch i h u hi u cao nh t, gi ng ñ i ch ng N p Phú Tân có s bông cao nh t. V i s bông nhi u giúp cho n p Phú Tân có năng su t cao nh t trong ru ng thí nghi m. Các gi ng/dòng LN3, LN6, LN2, LN8 có s ch i h u hi u cũng khá cao nên s bông.m-2 cũng cao và không khác bi t ý nghĩa v i gi ng ñ i ch ng N p Phú Tân và cao hơn gi ng ñ i ch ng NCT. V i ñ c ñi m này t o ñi u ki n cho các gi ng/dòng có năng su t th c t khá cao, có nhi u tri n v ng trong ch n gi ng. Ba gi ng/dòng LN1, LN5, LN11 có s ch i r t th p nên s bông.m-2 cũng th p nh t. V i ñ c ñi m ít bông này ñã làm cho năng su t th c t c a 3 gi ng này ñ u th p hơn các gi ng còn l i. + S h t ch c/bông: Các gi ng có s h t ch c trên bông bi n ñ ng t 71-124 h t. Dù có s bông/m2 không cao, nhưng gi ng ñ i ch ng NCT l i có s h t ch c/bông cao nên năng su t cũng r t cao. Gi ng/dòng LN10, LN6 cũng có s h t ch c/bông cao và không khác bi t so v i NCT. Gi ng ñ i ch ng N p Phú Tân và LN4 cũng có s h t ch c cao. Các gi ng LN1, LN3, LN11 cũng có s h t ch c/bông th p nh t nên ñ u cho năng su t th p. + T l h t ch c: T l h t ch c c a t t c các gi ng/dòng khá cao bi n ñ ng t 80-90%, ñ c tính này r t phù h p v i ki u hình cây lúa cho năng su t cao. M c dù có s bông.m-2 và s h t ch c trên bông th p nhưng gi ng LN1, LN5, LN11 có t l h t ch c cao hơn c gi ng ñ i ch ng n p Phú Tân và n p C n Thơ. Các gi ng LN9, NCT, LN7 có t l h t ch c th p nh t làm nh hư ng ñ n năng su t th c t c a gi ng. + Tr ng lư ng 1000 h t: K t qu phân tích th ng kê cho th y tr ng lư ng 1000 h t gi a các gi ng có s khác bi t ý nghĩa. Theo Shouichi Yoshida (1981) tr ng lư ng 1000 h t là ñ c tính n ñ nh c a gi ng vì kích thư c h t b ki m tra ch t ch b i kích thư c v tr u, do ñó, h t không th sinh trư ng l n hơn kh năng v tr u dù các ñi u ki n th i ti t thu n l i và ngu n cung c p ch t dinh dư ng như th nào. Các gi ng LN1, LN5, LN11 do có d ng h t to nên có tr ng lư ng h t l n và khác bi t v i các gi ng/dòng còn l i m c ý nghĩa 1%. C hai gi ng ñ i ch ng NDPT, NCT và hai gi ng LN6 và LN10 ñ u có d ng h t thon nh nên tr ng lư ng 1000 h t th p ( 3) r t phù h p v i th hi u ngư i tiêu dùng. Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 35
- T l xay xát, t l g o nguyên: K t qu cho th y có s khác bi t có ý nghĩa v t l xay xát và t l g o nguyên gi a các gi ng. T l xay xát bi n ñ ng t 60-70,33 %. Trong ñó LN10 có t l xay xát cao nh t, n p Phú Tân và LN11 có t l th p nh t. T l g o nguyên bi n ñ ng t 35,03- 54,40 %. LN4 có t l g o nguyên cao nh t trong các gi ng thí nghi m. Gi ng LN10 có năng su t cao nhưng l i có t l g o nguyên th p. - Hàm lư ng amylose: hàm lư ng amylose c a các gi ng k c N p Phú Tân khá cao bi n thiên t 2,99- 4,88%. - K t qu th nghi m b nh Cháy lá và R y nâu: Th nghi m b nh Cháy lá ñư c th c hi n trên nương m và R y nâu ñư c th c hi n trong nhà lư i cho th y h u h t các gi ng ñ u b nhi m Cháy lá và R y nâu t c p 3-7, n p Phú Tân nhi m Cháy lá c p 5, R y nâu c p 5. 4. K T LU N V i 6 thí nghi m ñư c b trí trong 4 v t năm 2002-2005 ñã ch n ñư c 4 gi ng có nhi u tri n v ng: LN2, LN6, LN10, NCT có th i gian sinh trư ng bi n ñ ng t 85-119 ngày, có năng su t 7,27- 8,05 t n.ha-1, ñ c bi t LN6, LN10 nhi m b nh cháy lá th p (c p 3). ðây là ngu n gi ng quý b sung cho t p ñoàn gi ng n p Phú Tân có th ph bi n tr ng trên di n r ng. TÀI LI U THAM KH O INGER. 1996. H th ng tiêu chu n ñánh giá cây lúa. IRRI (Vi n nghiên c u lúa qu c t ). B n ti ng Vi t c a Nguy n H u Nghĩa. Nguy n Ng c ð . 1994. Giáo trình cây lúa. C n Thơ: T sách ð i h c C n Thơ. Youshida S. 1981. Cơ s khoa h c cây lúa (ngư i d ch: Tr n Minh Thành). IRRI. Trư ng ñ i h c C n Thơ. Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 36