Tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đến 6 tháng và các yếu tố liên quan tại Bệnh viện Mêkông

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> TỶ LỆ NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ HOÀN TOÀN ĐẾN 6 THÁNG<br /> VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN MÊKÔNG<br /> Lê Thị Hoàng Uyên*, Võ Minh Tuấn**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp tự nhiên mang lại nhiều lợi ích về kinh tế, bảo vệ sức<br /> khỏe bà mẹ và trẻ em, nhưng hầu hết các bà mẹ Việt Nam chưa thực hiện tốt nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đến<br /> 6 tháng tuổi. Mục tiêu nghiên cứu là xác định tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi ở những trẻ<br /> được sinh tại Bệnh viện Mêkông và những yếu tố liên quan.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang thực hiện ở những phụ nữ có con trong độ tuổi 6 đến 8<br /> tháng được sinh và tiêm ngừa tại Bệnh viện MêKông. Phỏng vấn các yếu tố dịch tễ, tình trạng hôn nhân, đặc<br /> điểm công việc, đặc điểm cuộc sinh,cách thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ; so sánh giữa nhóm nuôi con bằng sữa<br /> mẹ hoàn toàn đến 6 tháng và nhóm không nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn.<br /> Kết quả: Khảo sát 386 bà mẹ từ tháng 12/2016 đến 03/2017, tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đến 6<br /> tháng tuổi là 27,2%. Các yếu tố liên quan bao gồm: tuổi mẹ > 35 tuổi (PR = 4,1; KTC 95%: 1,0-16,6), bé trước<br /> được cho bú > 24 tháng (PR = 7,13; KTC 95%: 1,0 – 49,7), thời điểm bắt đầu cho bú mẹ > 1 giờ (PR = 0,1; KTC<br /> 95%: 0,06 – 0,32), thời gian mẹ đi làm lại > 6 tháng (PR = 2,2; KTC 95%: 1,0 – 4,6), mẹ tự vắt và dự trữ sữa (PR<br /> = 2,9; KTC 95%: 1,6 – 5,4).<br /> Kết luận: Tỷ lệ bú nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi tại bệnh viện Mêkông còn thấp, 27,2%.<br /> Hướng dẫn cách vắt sữa và dự trữ sữa cho các bà mẹ cho con bú, tạo điều kiện để các bà mẹ vắt và dự trữ sữa ở<br /> nơi làm việc, giúp đỡ và hướng dẫn các bà mẹ bú sớm trong 1 giờ sau sanh<br /> Từ khóa: nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn (NCBSMHT).<br /> ABSTRACT<br /> PREVALENCE AND RISK FACTORS OF EXCLUSIVE BREASTFEEDING IN FIRST 6 MONTHS AT<br /> MEKONG HOSPITAL<br /> Le Thi Hoang Uyen, Vo Minh Tuan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 166- 173<br /> <br /> Objectives: Breastfeeding is the natural method which bringsvarious economic benefits as well as protects<br /> marternal and infant health. However, most of Vietnamese mothers have not skillfully practicedthe process of<br /> exclusive breastfeeding over first 6 months. Our study figures out the prevalence of exclusive breastfeeding in first<br /> 6 months and related factors at Mekong hospital.<br /> Methods: A cross – sectional study was conducted among women who had given birth at Mekong Hospital.<br /> All the participants were recrusted after 6-8 months of their childbirth. Subjects were face-to-face<br /> interviewedwhen they had their children vaccinated at the hospital. The questionnaire included social factors,<br /> characteristics during the delivery and feeding models. We compared the odd of the factors between the two<br /> groups: with and without first 6 months exclusive breastfeeding.<br /> Results: From September 2016 to March 2017, 386 women were interviewed, the rate of first-six-month<br /> exclusive breastfeeding was 27,2%. Some factors were found associated with this rate including mother age over<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện Phụ sản Mêkông ** Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Võ Minh Tuấn ĐT: 0909727199 Email: vominhtuan@ump.edu.vn<br /> 166 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 35 (PR = 4.1; 95% CI: 1.0-16.6), history of breastfeeding more than 24 months for her previous child (PR = 7.13;<br /> 95% CI: 1.0 – 49.7), initiation of breastfeeding 1 hour later after childbirth (PR = 0.1; 95% CI: 0.06 – 0.32),<br /> return working more than 6 months after childbirth (PR = 2.2; 95% CI: 1.0 – 4.6), suction and store breastmilk<br /> (PR = 2.9; 95% CI: 1.6 – 5.4).<br /> Conclusions: The rate of first-six-month- exclusive breastfeeding was low at Mekong hospital. To initiate<br /> breastfeeding during the first hour of childbirth and store breastmilk for busy mother might be the<br /> recomemdations for mothers who would like to keep exclusive breastfeeding in first 6 months.<br /> Key words: exclusive breastfeeding.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ VÀ MỤC TIÊU (NCBSM) trong thời gian nằm viện. Bệnh viện tổ<br /> chức các lớp hướng dẫn NCBSM mỗi tuần cho<br /> Nuôi con bằng sữa mẹ là biện pháp tự nhiên<br /> các sản phụ và thân nhân. Cho đến thời điểm<br /> mang nhiều lợi ích về kinh tế, bảo vệ sức khỏe bà<br /> hiện tại, BVMK chưa có nghiên cứu nào để khảo<br /> mẹ và trẻ em. Sữa mẹ chứa hàng trăm thành<br /> sát các bà mẹ sinh tại BVMK có thực hiện tốt việc<br /> phần dinh dưỡng và các yếu tố bảo vệ giúp tăng<br /> NCBSM hay không. Do đó chúng tôi tiến hành<br /> cường khả năng miễn dịch cho cơ thể của bé, đặc<br /> nghiên cứu để xác định tỷ lệ cũng như các khó<br /> biệt sữa non. Bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ giúp<br /> khăn và thuận lợi của việc NCBSM ở những sản<br /> phát triển mối quan hệ gần gũi yêu thương, gắn<br /> phụ sinh con tại BVMK.<br /> bó tình cảm mẹ con. Ngoài ra việc nuôi con bằng<br /> sữa mẹ có thể tiết kiệm cho nhà nước hàng triệu Câu hỏi nghiên cứu “Tỉ lệ trẻ bú mẹ hoàn<br /> đô la Mỹ vào việc sản xuất, vận chuyển phân toàn cho đến 6 tháng tuổi ở những trẻ được sinh<br /> phối các sản phẩm, thực phẩm dùng để chữa trị, tại Bệnh viện Phụ Sản MêKông bao nhiêu?<br /> phục hồi cho các trẻ em bị suy dinh dưỡng(7). Những yếu tố nào liên quan đến việc trẻ được<br /> Mặc dù lợi ích như vậy, hầu hết các bà mẹ ở Việt bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi?”.<br /> Nam chưa thực hiện tốt việc cho bé bú mẹ hoàn Mục tiêu nghiên cứu<br /> toàn đến 6 tháng tuổi. Xác định tỷ lệ bà mẹ cho con bú mẹ hoàn<br /> Theo UNICEF ước tính 1,3 triệu trẻ chết toàn đến 6 tháng tuổi ở những sản phụ sinh tại<br /> hàng năm bởi không được nuôi con bằng sữa mẹ Bệnh viện MêKông trong khoảng thời gian từ<br /> hoàn toàn trong vòng sáu tháng đầu(8). Tổng Cục tháng 05/2016 đến tháng 08/2016.<br /> thống kê Việt Nam thực hiện năm 2010 chỉ có Khảo sát yếu tố liên quan đến việc trẻ được<br /> 39,7% trẻ được bú sữa mẹ lần đầu tiên trong 1 bú mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi tại Bệnh viện<br /> giờ đầu sau sanh và chỉ có 17% trẻ được bú sữa Mêkông<br /> mẹ hoàn toàn cho đến 6 tháng đầu.<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Từ khi nhận được công văn sở y tế qui định<br /> về việc hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ tại các Thiết kế nghiên cứu<br /> cơ sở y tế ban hành ngày 19/12/2013, Bệnh viện Nghiên cứu cắt ngang.<br /> MêKông (BVMK) đã thực hiện các chương trình Dân số nghiên cứu<br /> nhằm nâng cao tỷ lệ cho bé bú sữa mẹ như: sản<br /> Phụ nữ có con 6-8 tháng tuổi tại BVMK đưa<br /> phụ được da kề da thường qui đối với sinh<br /> con đến tiêm ngừa tại phòng khám Nhi và<br /> thường, nhân viên y tế hướng dẫn cho con bú<br /> không có chống chỉ định cho con bú sữa mẹ,<br /> sớm ngay sau sinh tại phòng hậu sản gần. Tuy<br /> đồng thuận tham gia nghiên cứu.<br /> nhiên, các trẻ sinh mổ không được da kề da<br /> thường qui và bé cách ly khỏi mẹ trong thời gian Cỡ mẫu<br /> 6 giờ ở phòng hồi sức. Tại các khoa hậu sản, Tính cỡ mẫu theo công thức ước tính một tỷ<br /> nhân viên y tế hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ lệ trong quần thể với độ chính xác tuyệt đối<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em 167<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> 12 α/2  p  1  p <br /> Bước 1: Mô tả và phân tích đơn biến bằng hồi<br /> n quy Logistic.<br /> d2<br /> p = tỷ lệ ước lượng bệnh trong quần thể. Tỷ Bước 2: Phân tích đa biến bằng hồi quy<br /> lệ thay đổi theo các nghiên cứu, do vậy chọn p = Logistic nhằm kiểm soát các yếu tố gây nhiễu.<br /> 0,50 để có được cỡ mẫu lớn nhất; Z= 1,96; d = 0,05 Sử dụng khoảng tin cậy 95%.<br />  n = 386. KẾT QUẢ<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Trong thời gian từ tháng 12/2016 đến tháng<br /> Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn phòng theo ngày 03/2017, chúng tôi chọn theo phương pháp ngẫu<br /> trong tuần. Có 3 phòng khám tiêm ngừa Nhi, nhiên đơn và phỏng vấn được 386 trường hợp.<br /> mỗi ngày chọn tất cả các đối tượng thỏa điều<br /> Bảng 1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu.<br /> kiện trong một phòng để phỏng vấn và luân<br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%)<br /> phiên phòng theo thứ tự thời gian đến khi thu (N=386)<br /> thập đủ mẫu. Nhóm tuổi < 25 29 7,51<br /> 25 - 35 323 83,68<br /> Các bước tiến hành<br /> > 35 34 8,81<br /> Bước 1: Tiến hành phỏng vấn thử bảng câu Địa chỉ: Hồ Chí Minh 354 91,71<br /> hỏi (Pilot Study) trên 10 đối tượng nghiên cứu để Khác 32 8,29<br /> chỉnh sửa bảng câu hỏi phù hợp, dễ hiểu. Thông Dân tộc: Kinh 385 99,74<br /> tin 10 mẫu này không lấy vào số liệu nghiên cứu. Khác 1 0,26<br /> Nghề nghiệp<br /> Bước 2: Sàng lọc và thu nhận đối tượng Công nhân viên chức 210 54,40<br /> nghiên cứu. Chúng tôi mời tham gia nghiên Buôn bán 55 14,25<br /> cứu tất cả bà mẹ đưa bé đến tiêm ngừa có con Lao động tự do 41 10,62<br /> từ 6 đến 8 tháng, trong quá trình các bà mẹ Nội trợ, thất nghiệp 80 20,73<br /> Trình độ học vấn<br /> chờ đến số thứ tự, thỏa điều kiện trong cùng<br /> Đại học và sau đại học 266 68,91<br /> một phòng khám. Cấp I - II 29 7,51<br /> Bước 3: Mời tham gia nghiên cứu và ký Cấp III 91 23,58<br /> bảng đồng thuận tham gia nghiên cứu. Nếu bà Công việc phải trực đêm<br /> Không 381 98,70<br /> mẹ đồng ý tham gia nghiên cứu sẽ được mời<br /> Có 5 1,30<br /> đến phòng Tư Vấn Sinh Sản để phỏng vấn và<br /> Tình trạng hôn nhân<br /> kí bảng đồng thuận, sau khi đã hoàn tất việc Sống chung với chồng 379 98,19<br /> tiêm ngừa (trong thời gian chờ theo dõi 30 Không sống với chồng 7 1,81<br /> phút sau tiêm ngừa). Số lần sinh: 1 238 61,66<br /> 2 128 33,16<br /> Bước 4: Tiến hành phỏng vấn và thu thập<br /> ≥3 20 5,18<br /> số liệu. Người phỏng vấn sẽ hỏi trực tiếp đối Nghề chồng<br /> tượng nghiên cứu theo bảng câu hỏi, câu trả Buôn bán 75 19,43<br /> lời sẽ được người phỏng vấn điền vào bảng Công nhân viên chức 225 58,29<br /> thu thập số liệu.Thời gian phỏng vấn kéo dài Lao động tự do 79 20,47<br /> Không sống với chồng 7 1,81<br /> khoảng 10 - 15 phút.<br /> Nhóm tuổi chồng < 25t 11 2,85<br /> Bước 5: Nhập, làm sạch và phân tích số liệu. 25 - 35t 266 68,91<br /> Xử lý số liệu > 35t 105 27,20<br /> Mẹ đơn thân 4 1,04<br /> Bằng phần mềm thống kê stata. Phân tích Số người sống chung < 2 23 5,96<br /> gồm 2 bước: ≥2 363 94,04<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 168 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%) Tỷ lệ sinh mổ và sinh ngả âm đạo, tỷ lệ da kề<br /> (N=386)<br /> da sau sinh gần tương đương, tỷ lệ biến chứng<br /> Thời gian cho bé bú lần trước<br /> Dưới 6 tháng 33 8,55<br /> sau sinh rất thấp < 3%. Chủ yếu trẻ sinh ra đủ<br /> 6 tháng đến < 12 tháng 52 13,47 tháng và cân nặng > 2500g. Đặc điệt trong<br /> 12 đến < 24 tháng 56 15,51 nghiên cứu 54,6% trẻ bị cách ly với mẹ sau sinh.<br /> ≥ 24 tháng 7 1,81<br /> Bảng 3. Đặc điểm nuôi con bằng sữa mẹ 6 tháng đầu<br /> Chưa sinh con 238 61,66<br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Đa số sản phụ sinh con lần đầu và có độ tuổi Cách cho bú sữa mẹ (N = 386)<br /> từ 25 đến 35 tuổi, dân tộc Kinh và cư ngụ tại Không bú mẹ 29 7,51<br /> TP.HCM. Chủ yếu các bà mẹ làm công nhân Bú mẹ hoàn toàn 133 34,46<br /> viên chức (54,4%) và có trình độ học vấn từ cấp Bú mẹ chủ yếu 95 24,61<br /> Bú mẹ kết hợp 129 33,42<br /> III trở lên (98,7%).<br /> Phân bố nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu<br /> Bảng 2. Đặc điểm cuộc sinh. (N = 133)<br /> Đặc điểm Tần số (N=386) Tỷ lệ (%) 1 tháng 2 1,50<br /> Cách sinh 2 tháng 3 2,26<br /> Ngả âm đạo 208 53,89 3 tháng 4 3,01<br /> Sinh mổ 178 46,11 4 tháng 2 1,50<br /> Da kề da sau sinh 5 tháng 17 12,78<br /> Không 167 43,26 ≥ 6 tháng 105 78,95<br /> Có 219 56,74<br /> Băng huyết sau sinh<br /> Khi khảo sát cách bà mẹ cho bé bú sữa mẹ<br /> Không 380 98,45 chúng tôi ghi nhận có 4 cách bú mẹ: trẻ bú mẹ<br /> Có 6 1,55 hoàn toàn và trẻ được bú mẹ kết hợp chiếm tỷ lệ<br /> Truyền máu sau sinh cao nhất là 34,46% và 33,42%, kế đến trẻ được bú<br /> Không 384 99,48<br /> Có 2 0,52 mẹ chủ yếu chiếm 24,61%. Chúng tôi cũng ghi<br /> Nhiễm trùng sau sinh nhận có 29 trường hợp trẻ hoàn toàn không<br /> Không 376 97,41 được bú sữa mẹ sau sinh.<br /> Có 10 2,59<br /> Mẹ sốt sau sinh Trong đó cách cho bú sữa mẹ được định<br /> Không 376 97,41 nghĩa như sau:<br /> Có 10 2,59<br /> Mẹ dùng thuốc không thể cho bé bú sau sinh<br /> Bú sữa mẹ hoàn toàn: là khi trẻ chỉ bú sữa<br /> Không 382 98,96 mẹ trực tiếp hoặc gián tiếp (vắt sữa của mẹ hoặc<br /> Có 4 1,04 của người phụ nữ khác) và không dùng bất cứ<br /> Mẹ bị mất ngủ, lo lắng loại thức ăn nước uống nào khác, ngoại trừ<br /> Không 269 69,69<br /> Có 117 30,31 vitamin, khoáng chất và thuốc chữa bệnh.<br /> Giới tính Bú sữa mẹ chủ yếu: khi trẻ nhận được nguồn<br /> Trai 206 53,37<br /> dinh dưỡng chủ yếu từ sữa mẹ. Nghĩa là ngoài<br /> Gái 180 46,63<br /> Cân nặng lúc sinh sữa mẹ, trẻ có thể dùng thêm chất lỏng như nước<br /> < 2500 g 8 2,07 lọc, nước trái cây…các loại thức uống không có<br /> 2500 g - 3500 g 311 80,57 chất dinh dưỡng, không kèm sữa công thức.<br /> > 3500 g 67 17,36<br /> Tuổi thai lúc sinh Bú mẹ kết hợp: là khi trẻ nhận được nguồn<br /> Non tháng 21 5,44 dinh dưỡng từ sữa mẹ và bổ sung thêm các loại<br /> Đủ tháng 365 94,56 sữa khác ngoài sữa mẹ hoặc ăn dặm trước 6<br /> Bé bị cách ly<br /> Không 175 45,34<br /> tháng.<br /> Có 211 54,66 Không bú sữa mẹ: khi trẻ nhận được nguồn<br /> dinh dưỡng hoàn toàn từ sữa ngoài, không nhận<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em 169<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> từ sữa mẹ hoặc bà mẹ bắt đầu ngưng cho con bú được bú mẹ sớm trong vòng 1 giờ đầu và lý do<br /> mẹ trong vòng 1 tuần đầu sau sinh. trẻ bắt đầu bú mẹ trễ thường gặp nhất là do bé<br /> Bú sữa mẹ: khi trẻ được bú sữa mẹ trực tiếp gởi dưỡng nhi, 21,76%.<br /> hoặc gián tiếp. Một trong những yếu tố quan trọng khi<br /> Tuy nhiên, trong nhóm bà mẹ cho trẻ bú sữa NCBSM là bà mẹ có thực hiện vắt sữa hay<br /> mẹ hoàn toàn chỉ có 105/133 trường hợp vẫn tiếp không, kết quả trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> tục NCBSM hoàn toàn 6 tháng. Như vậy tỷ lệ có tỷ lệ các bà mẹ có thực hiện vắt sữa (52%)<br /> NCBSM hoàn toàn đến 6 tháng trong nghiên cứu Ngoài ra trong nghiên cứu chúng tôi có 77 bà mẹ<br /> của chúng tôi là 105/386 trường hợp chiếm 27,2% phải đi làm sớm trước 6 tháng thì chỉ có 50%<br /> dân số nghiên cứu với KTC 95%: 22,7-31,7. trường hợp có thực hiện vắt sữa tại nơi làm việc<br /> để đảm bảo nguồn sữa cho trẻ. Hầu hết bà mẹ<br /> Bảng 4. Các vấn đề khi nuôi con bằng sữa mẹ (N =<br /> 386).<br /> (80,05%) được nghỉ ở nhà đến hơn 6 tháng nên<br /> Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%) có đủ thời gian cần thiết để thực hiện NCBSM<br /> Thời điểm bắt đầu bú sữa mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu đời của trẻ.<br /> Không 29 7,51 Khi nuôi con bằng sữa mẹ, các bà mẹ có thể<br /> Trong 1 giờ đầu 149 38,60<br /> gặp một số vấn đề về vú sau sinh, khoảng 60,1%<br /> 1- 48 giờ đầu 176 45,60<br /> Sau 48 giờ sau sinh 32 8,29<br /> trường hợp.<br /> Lý do bú trễ Phân tích mối liên quan<br /> Mệt và đau 62 16,06<br /> Qua phân tích hồi quy đa biến mối liên quan<br /> Không có sữa 63 16,32<br /> Không cho bú 5 1,3<br /> giữa các biến số và việc NCBSM hoàn toàn 6<br /> Bé dưỡng nhi 84 21,76 tháng đầu chỉ còn 5 yếu tố liên quan có ý nghĩa<br /> Bé không biết bú 6 1,55 thống kê bao gồm:<br /> Lý do khác 17 4,40<br /> Tuổi của bà mẹ > 35 tuổi giúp tăng khả năng<br /> Bé bú sớm 149 38,69<br /> Nhân viên y tế hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ<br /> NCBSM hoàn toàn 6 tháng đầu lên 4,1 lần so với<br /> Không 25 6,48 nhóm bà mẹ có độ tuổi < 25 tuổi, với P < 0,05.<br /> Có 361 93,52 Nhóm bà mẹ đã từng NCBSM ≥ 24 tháng<br /> Mẹ tự vắt sữa trong những lần mang thai trước đây giúp tăng<br /> Không 186 48,19<br /> khả năng NCBSM hoàn toàn 6 tháng đầu lên 7,13<br /> Có 200 51,81<br /> Vắt sữa tại nơi làm việc khi đi làm trước 6 tháng sau sinh lần so với nhóm bà mẹ trước đây chỉ NCBSM < 6<br /> Không 39 10,1 tháng, với P < 0,05.<br /> Có 38 9,84 So với nhóm trẻ được bú mẹ sớm trong 1 giờ<br /> Chưa đi làm 309 80,05<br /> đầu sau sinh thì nhóm trẻ được cho bú mẹ trễ<br /> Thời gian đi làm lại sau sinh<br /> ≤ 6 tháng 77 19,95 sau 1 giờ sau sinh làm giảm khả năng NCBSM<br /> > 6 tháng 243 62,95 hoàn toàn 6 tháng đầu 7,7 lần, với P 35t 13 (38,24) 21 (61,76) 4,10 1,01-16,6 0,048<br /> Thời gian cho con bú lần trước<br /> < 6 tháng 4 (12,12) 29 (87,88) 1<br /> 6 - < 12tháng 19 (36,54) 33 (63,46) 2,60 0,72-9,37 0,145<br /> 12 - < 24tháng 18 (32,14) 38 (67,86) 3,31 0,93-11,8 0,066<br /> ≥ 24 tháng 3 (42,86) 4 (57,14) 7,13 1,02-49,7 0,047<br /> Sinh lần đầu 61 (25,63) 177 (74,37) 2,30 0,71-7,39 0,163<br /> Thời điểm bắt đầu bú<br /> ≤ 1 giờ đầu 70 (46,98) 79 (53,02) 1<br /> > 1 giờ đầu 35 (14,77) 202 (85,23) 0,13 0,06-0,32 0,000<br /> Mẹ tự vắt sữa<br /> Không 34 (18,28) 152 (81,72) 1<br /> Có 71 (35,5) 129 (64,5) 2,96 1,63-5,37 0,000<br /> Thời gian mẹ đi làm lại<br /> < 6 tháng 14 (18,18) 63 (81,82) 1<br /> ≥ 6 tháng 67 (27,57) 176 (72,43) 2,18 1,03-4,62 0,041<br /> Mẹ ở nhà 24 (36,36) 42 (63,64) 1,72 0,71-4,19 0,233<br /> *Multivariate Logistic Regression<br /> BÀN LUẬN cho việc NCBSM hoàn toàn tại nước ta trở lên<br /> không phổ biến như: sự hiểu biết kém và ít được<br /> Tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn 6 tháng đánh giá cao về NCBSM của ngay cả nhân viên y<br /> đầu tế và những người được phỏng vấn rằng<br /> Tỷ lệ NCBSM hoàn toàn 6 tháng đầu sau NCBSM là cách tốt nhất cho dinh dưỡng của trẻ<br /> sinh trong nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn 6 tháng đầu đời, việc bắt đầu cung cấp nước sớm<br /> mong đợi. Mặc dù vậy, tỷ lệ NCBSM hoàn toàn 6 cho trẻ như là qui tắc và đa số trẻ được cung cấp<br /> tháng đầu ở nghiên cứu của chúng tôi lại cao thêm sữa và nước kèm theo sữa mẹ, tuy nhiên<br /> hơn nhiều so với các nghiên cứu tại TP.HCM khi người mẹ đi làm họ cũng tìm cách để không<br /> trước đó. Theo nghiên cứu được công bố năm cản trở việc NCBSM hoàn toàn.<br /> 2014 OCED phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới về Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cao hơn<br /> tỷ lệ NCBSM hoàn toàn 6 tháng đầu ở các nước các tác giả khác tại TP.HCM có thể là do:<br /> Châu Á, tỷ lệ của Việt Nam vào năm 2011 là<br /> Đối tượng nghiên cứu chúng tôi chủ yếu cư<br /> 17%, thấp thứ 3 trong số 22 nước tham gia<br /> ngụ ở khu vực trung tâm thành phố, các bà mẹ<br /> nghiên cứu(9). Báo cáo này cũng nêu ra yếu tố<br /> chọn sanh ở BVPSMK đa phần từ quận Tân<br /> góp phần dẫn tới tỷ lệ thấp như vậy là thiếu sự<br /> Bình, Phú Nhuận, Bình Thạnh, Gò Vấp, Quận<br /> hỗ trợ từ bệnh viện, từ các thực hành chăm sóc,<br /> 1… đây là các quận có nền kinh tế phát triển và<br /> các chính sách và thái độ của bà mẹ cho rằng<br /> mức sống cao.<br /> mình không đủ sữa cho trẻ bú. Nghiên cứu định<br /> tính của tác giả Almroth, S. và Quang, N. D tiến Đối tượng nghiên cứu của chúng tôi có trình<br /> hành năm 2008(1), phỏng vấn sâu 118 đối tượng độ văn hóa đa phần trên cấp III (92,49%).<br /> bao gồm cha, mẹ, ông bà, người lớn tuổi và nhân Nghề nghiệp phổ biến nhất trong nghiên<br /> viên y tế ở thành thị và nông thôn miền Nam cứu chúng tôi là công nhân viên chức, đây là<br /> nước ta đã rút ra được một số nguyên nhân làm một yếu tố thuận lợi cho việc tiếp cận thông<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản – Bà Mẹ Trẻ Em 171<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> tin về chăm sóc sức khỏe cũng như vấn đề (30%), tác giả Mai Ngọc Xuân(3) tiến hành tại<br /> chăm sóc trẻ em. Bệnh viện Nhi Đồng 2 (24%) và tác giả Đinh Thị<br /> Tại bệnh viện chúng tôi nghiên cứu, Hải Yến(2) tiến hành tại Củ Chi (28%), tuy nhiên<br /> thường xuyên có các lớp tư vấn NCBSM trước tỷ lệ này lại thấp hơn so với nghiên cứu của tác<br /> sinh, khuyến khích bú sớm và da kề da ngay giả Tôn Thị Anh Tú(6) tiến hành tại Bệnh viện<br /> sau sinh thường và điều trị, xử trí các vấn đề Nhi Đồng 1 (69%) và số liệu toàn quốc từ Viện<br /> về vú sau sinh. Dinh Dưỡng Quốc Gia (62%).<br /> Tuy nhiên, tỷ lệ của chúng tôi vẫn không cao Theo bảng kết quả nghiên cứu như trên của<br /> so với các nước khác trong khu vực Châu Á. tác giả Takahashi và cộng sự(5) công bố tháng 3<br /> Như vậy việc NCBSM hoàn toàn trong 6 tháng năm 2017, tỷ lệ bắt đầu bú mẹ sớm sau sinh tại<br /> đầu tại TP.HCM cũng như tại Việt Nam đang Việt Nam là 63,9% đứng thứ 4 trong 9 nước<br /> gặp khó khăn khiến cho tỷ lệ này không cao dù Châu Á tham gia nghiên cứu và đứng thứ 9<br /> có cả chính sách hỗ trợ về thời gian nghỉ hậu sản trong tổng số 24 nước tham gia nghiên cứu. Từ<br /> và điều kiện kinh tế xã hội thuận lợi. Từ đó đưa các số liệu về tỷ lệ trẻ bắt đầu bú mẹ sớm ở<br /> ra câu hỏi nguyên nhân thật sự của khó khăn nghiên cứu trên, nghiên cứu của chúng tôi và các<br /> trong NCBSM ở TP.HCM là gì. nghiên cứu khác tại TP.HCM cho thấy khoảng<br /> cách tỷ lệ trẻ bắt đầu bú sớm ở các nghiên cứu tại<br /> Khi nghiên cứu mối liên quan giữa thực<br /> TP.HCM còn quá xa so với tỷ lệ của toàn quốc và<br /> hành vắt sữa mẹ và tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ<br /> các nước khác. Đây là vấn đề cần được xem xét,<br /> hoàn toàn 6 tháng, nghiên cứu của chúng tôi đã<br /> tìm nguyên nhân và hỗ trợ chặt chẽ ở các Bệnh<br /> chỉ ra rằng những bà mẹ có thực hành vắt sữa<br /> Viện trong TP.HCM, thúc đẩy thực hiện tập<br /> mẹ sẽ giúp tăng khả năng NCBSM hoàn toàn 6<br /> huấn nhân viên y tế và có các chương trình chăm<br /> tháng đầu lên 2,96 lần so với nhóm không vắt<br /> sóc hướng dẫn cụ thể từ trước sinh và sau sinh<br /> sữa mẹ. So với nghiên cứu của tác giả Tôn Thị<br /> về NCBSM hoàn toàn và triển khai được hầu hết<br /> Anh Tú chỉ có 37,26% bà mẹ đồng ý với thái độ<br /> các Bệnh Viện trong TP.HCM thực hiện 3<br /> vắt sữa do các bà mẹ sợ sữa lấy ra lạnh, dễ<br /> khuyến cáo toàn cầu về NCBSM: da kề da ngay<br /> nhiễm khuẩn, bé bú không tốt. Một nghiên cứu<br /> sau sinh dù sinh ngả âm đạo hay sinh mổ, hỗ trợ<br /> khác của tác giả Mai Ngọc Xuân cũng cho thấy<br /> trẻ bắt đầu bú mẹ sớm và hướng dẫn khuyến<br /> bà mẹ có vắt sữa dự trữ có tỉ lệ trẻ bú mẹ hoàn<br /> khích bà mẹ NCBSM hoàn toàn 6 tháng đầu đời.<br /> toàn 6 tháng gấp 1,31 lần (p