Ung thư đầu tụy và nội soi ngược dòng

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> UNG THÖ ÑAÀU TUÏY VAØ NOÄI SOI NGÖÔÏC DOØNG<br /> Leâ Quang Quoác AÙnh*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Cho ñeán hieän nay, noäi soi maät-tuïy ngöôïc doøng (NSMTND) vaãn ñoùng moät vai troø quan troïng trong chaån<br /> ñoaùn vaø ñieàu trò trong beänh ung thö maät-tuïy. Veà maët chaån ñoaùn coù leõ khoâng coù phöông tieän naøo cho hình aûnh<br /> giaùn tieáp toát hôn. Ngoaïi khoa gaëp nhieàu khoù khaên trong moå giaûi aùp nhöng ñaët moät noøng qua noäi soi thöïc söï laø<br /> moät tieán boä ñeå giaûi quyeát taéc ngheõn ñöôøng maät aùc tính trong ung thö ñaàu tuïy.<br /> Soá lieäu vaø phöông phaùp: Hoài cöùu cho ñeán 31 thaùng 5 naêm 2004, ñaõ ñöôïc NSMTND:<br /> * BVBD töø 1993: 297 BN.<br /> * Trung taâm Medic töø 1997: 315 BN.<br /> * BVHM töø 2000: 170 BN.<br /> Toång coäng: 782 BN bò ung thö maät-tuïy.<br /> Keát quaû: Trong 782 beänh nhaân ñöôïc thöïc hieän kyõ thuaät NSMTND coù 287 ca do ung thö ñaàu tuïy vôùi keát quaû<br /> nhö sau:<br /> * Ung thö ñaàu tuïy xaâm laán ñöôøng maät vôùi 0% cho baøn chaûi teá baøo döông tính.<br /> * Xeùt nghieäm CEA, CA 19-9 döông tính >90%.<br /> * Coâng vieäc ñaàu tieân laø NSMTND chaån ñoaùn, tæ leä ñaët cateâte thaønh coâng vaøo ñöôøng maät laø 89%.<br /> * Tæ leä ñaët noøng giaûi aùp vaøng da thaønh coâng 80%. Hieäu quaû daãn löu cao hôn vôùi 15 noøng kim loaïi (thaønh<br /> coâng 100%).<br /> * Bieán chöùng sau ñaët noøng laø 6% bao goàm chaûyø maùu sau caét cô voøng Oddi 1%, Nhieãm truøng ñöôøng maät<br /> 4%, Vieâm tuïy caáp 1%.<br /> * Taéc noøng trong 3 thaùng ñaàu ñeán 30% trong ñaët noøng nhöïa.<br /> Keát luaän: NSMTND cho hình aûnh toån thöông ñöôøng maät do ung thö ñaàu tuïy noùi chung laø roõ nhaát vaø ñaët<br /> noøng giaûi aùp maät raát hieäu quaû ôû nhöõng BN ung thö ñaàu tuïy khoâng theå phaãu thuaät trieät caên ñöôïc. Chaát löôïng<br /> soáng cuûa BN sau ñaët noøng khoâng nhöõng toát hôn maø coøn traùnh ñöôïc caùc bieán chöùng do cuoäc moå gaây ra. Trong<br /> ung thö ñaàu tuïy haàu heát chæ moå taïm ñeå daãn löu maät, thì ñaët noøng qua NSMTND coù theå thay theá cho phaãu thuaät<br /> ñöôïc. Hy voïng trong moät töông lai gaàn kyõ thuaät NSMTND ôû nöôùc ta seõ ñöôïc öùng duïng nhieàu hôn ñeå giaûi aùp<br /> ñöôøng maät. Chính noù seõ giuùp giaûi quyeát nhöõng khoù khaên cuûa phaãu thuaät taïm traùnh ñöôïc thôøi gian haäu phaãu<br /> naëng neà, thôøi gian naèm vieän ngaén vaø hieäu quaû daãn löu khoâng khaùc phaãu thuaät.<br /> <br /> SUMMARY<br /> MALIGNANT TUMOR OF THE HEAD OF PANCREAS WITH A VIETNAMESE<br /> EXPERIENCE OF ERCP<br /> Le Quang Quoc Anh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 3 * 2004: 147 - 154<br /> <br /> Background: Up to present Endoscopic Retrograde Cholangio Pancreatography (ERCP) plays an important<br /> role in diagnosis and treatment in carcinomas of the head of pancreas. It seems to be better than other<br /> imaging facilities in diagnosis of some kinds of malignant tumors. While the surgeon has so many difficulties in<br /> *Beänh vieän Bình Daân<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> 147<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> this disease, with Stents, it is really a major advance in treatment of malignant billiary tract obstruction.<br /> Materials and methods: A retrospective study up to 31st May 2004 was done for 782 patients with<br /> carcinomas of biliary-pancreas performed at:<br /> + Binh Dan Hospital from 1993: 297 cases.<br /> + Medic Center from 1997: 315 cases.<br /> + Hoan My Hospital from 2000: 170 cases<br /> Results: Of all 782 these cases there were:<br /> * Cholangiocarcinomas: 243 cases of suspected malignant billiary tract tumors. (There were 19 cases<br /> cancer of gallbladder with jaundice).<br /> * For ambullary tumors, 252 cases with 100% were proved malignant by direct biopsy of the lesion. For<br /> the imaging facilities, RECP making it is the best tool for definitive diagnosis of this disease.<br /> * The tumors of the head of the pancreas were diagnosis by CT scan and ultrasound are 287 cases.<br /> We have no FNA (Fine Needle Aspiration) for finding the pathology, there for ERCP only confirmed that<br /> the typical features (double lumen sign) on x-ray films only.<br /> Tumors makers (CA 19-9, CEA) were performed with 90% showed abnormally high. So, it could help in<br /> difficult cases especially when there was disagreement between ERCP and other imaging methods.<br /> In terms of treatment, we were successful in stenting:<br /> + 80% for cancer of the head of the pancreas.<br /> + Complication of stenting is 6% due to bleeding(1%), inflammation of billiary tract(4%),pancreatitis (!%).<br /> + Obstruction of stent (30%) in first three months.<br /> In Viet Nam, while the success rate of surgery is still low for carcinomas of the head of pancreas, billiary<br /> stenting shows its strong points for palliation of billiary obstruction.<br /> Conclusions:ERCP is still the main tool in diagnosis and palliative treatment for malignant pancreatic<br /> tumors. It has replaced the palliative operation completely. We hope that with the great advances in<br /> endoscopic equipment and skillful hands of endoscopic, ERCP will develop in Viet Nam and help to solve many<br /> kinds of malignant tumor of the head of pancreas usually out of the surgeon’s range.<br /> cuûa Tuïy nhöng khaû naêng phaãu thuaät trieät caên laïi<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> khoâng quaù 10%, tæ leä soáng 5 naêm khoaûng 1-2% (thaáp<br /> Heïp ñöôøng maät do beänh lyù aùc tính laø moät thaùch<br /> hôn caùc toån thöông khaùc veà tieân löôïng töø 10 ñeán 20<br /> thöùc cuûa ngaønh ngoaïi khoa trong beänh lyù ung thö<br /> laàn). Chính vì tæ leä phaãu thuaät trieät ñeå cuûa beänh ung<br /> maät-tuïy. Vì oáng Tuïy vaø oáng Maät thöôøng ñoå chung vaøo<br /> thö ñaàu tuïy khaù thaáp, hôn 70% moå taïm maø vaán ñeà<br /> boùng Vater ôû taù traøng neân khi nghieân cöùu veà ung thö<br /> chính laø giaûi aùp maät laøm giaûm vaøng da vì vaäy ñeàu trò<br /> Tuïy caùc taùc giaû thöôøng nhaéc ñeán ung thö ñöôøng maät<br /> noäi khoa phoái hôïp vôùi ñaët noøng giaûi aùp maät ngaøy nay<br /> quanh nhuù Vater. Toùm laïi khi noùi ñeán ung thö quanh<br /> ñaõ ñaët leân vò trí haøng ñaàu trong ñieàu trò trieäu chöùng<br /> baàu taù traøng, chuùng ta phaûi lieân töôûng ñeán boán loaïi<br /> cuûa beänh ung thö ñaàu tuïy(6).<br /> toån thöông sau ñaây:<br /> Kyõ thuaät ñaët noøng ñöôøng maät Soehendra vaø<br /> (1) Ung thö ñaàu tuïy.<br /> Reynders-Frederix moâ taû ñaàu tieân (1980). Töø ñoù ñaët<br /> (2) ung thö boùng Vater.<br /> noøng laø moät phöông phaùp ñöôïc chaáp nhaän vaø aùp<br /> duïng ñeå ñieàu trò trong vaøng da taéc maät do ung thö<br /> (3) ung thö ñoaïn cuoái oáng maät chuû.<br /> ñaàu tuïy.<br /> (4) ung thö phaàn xuoáng cuûa taù traøng.<br /> Ñaët noøng ñöôøng maät coù 2 chöùc naêng ñoái vôùi BN<br /> Ung thö ñaàu tuïy chieám tæ leä ñeán 90% taïi caùc vò trí<br /> vaøng da taéc maät:<br /> <br /> 148<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> (1) Daãn löu ñeå giaûm vaøng da tröôùc moå khi sang<br /> thöông coù theå caét ñöôïc.<br /> (2) Ñieàu trò “vónh vieãn” ñoái vôùi BN coù u khoâng caét<br /> ñöôïc. Ñaët noøng qua noäi soi traùnh ñöôïc bieán chöùng<br /> cuûa thuû thuaät choïc xuyeân gan qua da (PTC) nhö chaûy<br /> maùu, chaûy maät vaø vaán ñeà maát dòch maät do daãn löu ra<br /> ngoaøi.<br /> <br /> SOÁ LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP<br /> Cho ñeán 31 thaùng 5 naêm 2004 aùp duïng kyõ thuaät<br /> NSMTND taïi:<br /> * Beänh Vieän Bình Daân töø 1993: 297 BN.<br /> * Trung taâm y khoa Medic töø 1997: 315 BN.<br /> * Beänh Vieän Hoaøn Myõ töø 2000: 170 BN.<br /> Toång coäng: 782 BN bò ung thö maät-tuïy.<br /> Trong 782 BN bò ung thö Maät-Tuïy goàm 243 ung<br /> thö ñöôøng maät, 252 ca ung thö nhuù Vater vaø 287 ca<br /> ung thö ñaàu tuïy.<br /> Trong baùo caùo naøy, chuùng toâi phaân tích 287 BN<br /> veà ung thö ñaàu tuïy ñaõ ñöôïc thöïc hieän NSMTND veà<br /> caùc noäi dung:<br /> Chaån ñoaùn<br /> * Xeùt nghieäm laáy teá baøo hoïc ôû ñöôøng maät baèng<br /> baøn chaûi qua noäi soi, do ñöôøng maät bò cheøn eùp töø beân<br /> ngoaøi neân baøn chaûi khoâng tieáp xuùc ñöôïc böôùu ñeå laáy<br /> teá baøo. Chuùng toâi coù 5 TH nghi böôùu ñoaïn cuoái OMC<br /> nhöng keát quaû teá baøo hoïc baèng baøn chaûi ñeàu aâm tính.<br /> * Sau khi ñöôïc chaån ñoaùn baèng sieâu aâm hay CT<br /> scan, chuùng toâi cho laøm XN CEA vaø CA 19-9 vaø hình<br /> aûnh ñaëc tröng cuûa ung thö ñaàu tuïy baèng NSMTND laø<br /> ñaáu hieäu daõn caû 2 oáng (double lumen) coù trong 90%<br /> caùc TH.<br /> * Nhieäm vuï cuûa ngöôøi noäi soi-laâm saøng laø taäp hoïp<br /> taát caû caùc thoâng tin trong beänh aùn tröôùc khi ñi ñeán<br /> moät keát luaän chuyeân bieät. Neáu vaán ñeà aùc tính ñöôïc<br /> neâu ra vaø chaån ñoaùn khoâng roõ hay maäp môø môùi ñeà<br /> nghò caùc xeùt nghieäm xaâm nhaäp hôn nhö môû buïng<br /> thaùm saùt.<br /> <br /> sieâu aâm cuõng raát höûu ích vaø an toaøn. Keát quaû tuøy<br /> thuoäc vaøo ngöôøi thao taùc coù kinh nghieäm vaø giaûi phaãu<br /> beänh xaùc ñònh ôû gaàn 70% tröôøng hôïp beänh nhaân giuùp<br /> traùnh ñöôïc phaãu thuaät khoâng caàn thieát. Tæ leä bieán<br /> chöùng cuûa sinh thieát qua da thaáp vaø tæ leä töû vong baèng<br /> khoâng. Kyõ thuaät naøy neân ñöôïc khuyeán khích söû duïng<br /> hôn nöõa. Chuùng toâi khoâng coù TH naøo sinh thieát baèng<br /> kim FNA,<br /> * Xeùt nghieäm xaùc ñònh nhaát hieän thôøi coù theå<br /> duøng ñeå xeáp giai ñoaïn ung thö maät tuïy chaéc chaén laø<br /> sieâu aâm qua noäi soi nhöng ôû TP.HCM chöa phoå bieán<br /> phöông tieän naøy.<br /> * Hình chuïp caûn quang (uoáng Baryte) hieám khi<br /> caàn thieát trong ñaùnh giaù caùc beänh nhaân nghi ngôø ung<br /> thö tuïy bôûi vì Baryte vaãn coøn trong ñöôøng tieâu hoùa raát<br /> laâu vaø che khuaát caùc xeùt nghieäm khaùc. Hình chuïp<br /> moät loaït ñöôøng tieâu hoùa treân chæ höûu ích khi nghi ngôø<br /> coù heïp moân vò, nhöng qua noäi soi coù theå khaúng ñònh<br /> heïp moân vò khoâng caàn cho beänh nhaân uoáng Baryte.<br /> Hôn nöõa ngaøy nay noäi soi ñöôøng tieâu hoùa treân raát<br /> thuaän lôïi vaø chính xaùc vì vaäy ít ai cho chæ ñònh chuïp<br /> daï daøy caûn quang hoaëc chuïp ñeå xaùc ñònh daõn khung<br /> taù traøng trong böôùu ñaàu tuïy nöõa.<br /> * Baèng chöùng moâ hoïc toån thöông aùc tính cuûa tuïy<br /> hieám khi laáy qua moå buïng neáu khoâng coù di caên. Haàu<br /> heát caùc phaãu thuaät vieân khoâng sinh thieát tröïc tieáp vaøo<br /> khoái u tuïy, vì vaäy keát quaû döông tính khi môû buïng ít<br /> hôn 25%. Keát quaû naøy taêng leân khoaûng 80% neáu coù<br /> haïch di caên. Keát quaû naøy giaûi thích taïi sao noäi soi oå<br /> buïng cuõng hieäu quaû nhö môû buïng thaùm saùt. Neáu noäi<br /> soi oå buïng laø aâm tính khi coù di caên, neân thöû sinh thieát<br /> baèng kim FNA qua da tröôùc khi môû buïng thaùm saùt.<br /> Tieân löôïng cuûa ung thö tuïy laø raát xaáu, hôn 90% beänh<br /> nhaân ñöôïc höôûng lôïi töø caùc kyõ thuaät giaûi aùp qua noäi<br /> soi hay qua da khoâng caàn can thieäp phaãu thuaät vaø noái<br /> taéc.<br /> <br /> * Sinh thieát qua da ñöôïc höôùng daãn baèng CT hay<br /> <br /> Cuoái cuøng hình chuïp oáng tuïy giuùp xaùc ñònh giaûi<br /> phaãu cuûa moät khoái nang tuïy nghi ngôø. Moät khoái nang<br /> chöùa dòch trong nhö dòch keo laø cuûa moät<br /> cystadenocarcinoma. Huùt chaát dòch vaø xeùt nghieäm teá<br /> baøo ñuôïc ñeà nghò tröôùc khi phaãu thuaät. Thöông toån<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> 149<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> naøy phaùt trieån chaäm vì vaäy thöôøng coù theå moå caét boû<br /> hoaøn hoaøn. Beänh naøy tieân löôïng toát hôn nhieàu so vôùi<br /> adenocarcinoma. Chuùng toâi coù 5 TH ñöôïc phaùt hieän<br /> qua NSMTND nhöng khoâng coù kinh nghieäm ñeå chæ<br /> ñònh phaãu thuaät(2).<br /> Caùc xeùt nghieäm khaùc keát hôïp cuûa ung thö tuïy bao<br /> goàm sieâu aâm, CT hay noäi soi: cheøn eùp thaønh sau daï<br /> daøy, thaâm nhieãm cöùng hang vò, heïp moân vò, thaâm<br /> nhieãm cöùng ôû DI vaø DII taù traøng, taù traøng khoâng daõn<br /> hoaøn toaøn, loeùt vaø ñoâi khi xaâm laán nieâm maïc taù traøng<br /> vôùi phuø neà döôùi nieâm vaø caùc daáu hieäu gioáng nhö u.<br /> Ñieàu trò<br /> Neáu coù bieåu hieän taéc maät, phaãu thuaät seõ ñuôïc ñeà<br /> nghò neáu taéc maät khoâng theå giaûi aùp baèng caùc phöông<br /> tieän khoâng phaãu thuaät khaùc. Hôn 90% beänh nhaân<br /> bieåu hieän ung thö tuïy coù theå ñieàu trò khoâng phaãu<br /> thuaät. Haøng naêm coù theå tieát kieäm ñöôïc cho heä thoáng<br /> chaêm soùc söùc khoûe taïi Hoa Kyø khoaûng 519.376 ngaøy<br /> naèm vieän khi ñieàu trò khoâng phaãu thuaät, ñaëc bieät laø<br /> noäi soi duøng trong ñaùnh giaù vaø ñieàu trò ung thö tuïy(6).<br /> YÙ nghóa cuûa noøng trong ñieàu trò vaøng da do ung<br /> thö ñaàu tuïy. Nghieân cöùu cuûa Neff vaø cs, ñaõ mieâu taû<br /> giaûm bilirubin trong maùu vaø söï soáng coøn cuûa beänh<br /> nhaân sau daãn löu qua da. Beänh nhaân ñöôïc chia laøm 3<br /> nhoùm:<br /> * Nhoùm 1: Bilirubin trong maùu trôû laïi gaàn nhö<br /> bình thöôøng sau daãn löu qua da vôùi tæ leä töû vong sau<br /> 30 ngaøy khoaûng 10% vaø tæ leä soáng soùt trung bình laø<br /> 198 ngaøy.<br /> * Nhoùm 2: Ñaùp öùng vöøa phaûi vôùi daãn löu qua da.<br /> Bilirubin trong maùu giaûm khoaûng 50% nhöng khoâng<br /> coøn giaûm so vôùi tröôùc daãn löu, BN coù tæ leä töû vong sau<br /> 30 ngaøy laø 33% vaø tæ leä soáng soùt trung bình 72 ngaøy.<br /> * Nhoùm 3: Ñaùp öùng raát ít ñoái vôùi daãn löu qua da.<br /> Xeùt nghieäm chöùc naêng gan vaø bilirubin khoâng giaûm<br /> sau ñaët daãn löu qua da, tæ leä töû vong 30 ngaøy sau phaãu<br /> thuaät baét caàu laø 88% vaø tæ leä soáng soùt trung bình 12<br /> ngaøy.<br /> Nghieân cöùu naøy cöïc kyø quan troïng trong vieäc<br /> quyeát ñònh can thieäp cho beänh nhaân bò ung thö ñaàu<br /> <br /> 150<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> tuïy khoâng theå caét ñöôïc. Noùi chung beänh nhaân nhoùm<br /> 1 toát hôn, tính traïng dinh döôõng toát vaø mong ñôïi coù<br /> moät cuoäc soáng laâu daøi hôn. Nhöõng BN naøy coù theå<br /> phaãu thuaät caét böôùu hay baét caàu hôn laø giaûi aùp baèng<br /> noäi soi bôûi vì ñaët noøng duø coù lôïi nhöng ñoøi hoûi phaûi<br /> thay noøng vaø nhaäp vieän nhieàu laàn hôn.<br /> Trong 287 BN bò ung thö ñaàu tuïy, chuùng toâi ñaõ<br /> NSMTND:<br /> Chuïp ñöôïc ñöôøng maät ñeå xaùc ñònh taéc ngheõn<br /> ñöôïc 89% caùc TH.<br /> Ñaët noøng thaønh coâng 80% (noøng nhöïa), vôùi 15<br /> noøng kim loaïi ñaët thaønh coâng 100%.<br /> Bieán chöùng 6% goàm: NTÑM=4%, Chaûy<br /> maùu=1%, Vieâm tuïy=1%. Noøng nhöïa taéc trong thaùng<br /> ñaàu tieân ñeán 30%.<br /> Moät cuoäc nghieân cöùu ngaãu nhieân cho thaáy raèng<br /> so saùnh phaãu thuaät vôùi daãn löu qua da:<br /> + Khôûi ñaàu phöông phaùp daãn löu qua da coù<br /> nhöõng thuaän lôïi laø thôøi gian laøm thuû thuaät nhanh<br /> hôn so vôùi moå taïm vaø thôøi gian naèm vieän giaûm ñi<br /> ñaùng keå so vôùi moå. Khoâng coù gì ngaïc nhieân khi tæ leä<br /> maéc beänh, tæ leä töû vong giaûm ñi roõ reät ôû nhoùm beänh<br /> nhaân daãn löu qua da.<br /> + Ngöôïc laïi thôøi gian naøy seõ bò maát ñi neáu beänh<br /> nhaân soáng soùt töø 6 thaùng hay laâu hôn bôûi vì nhoùm<br /> khoâng phaãu thuaät ñoøi hoûi taùi nhaäp vieän ñeå thay ñoåi<br /> noøng khi noù bò taéc ngheõn, trong khi ñoù moå taïm<br /> mieäng noái ít khi bò taéc vaø laøm giaûm ñi chi phí ñaùng keå<br /> so vôùi moãi laàn thay noøng.<br /> Caùc cuoäc nghieân cöùu khaùc ñaõ chöùng minh ñeán<br /> hieäu quaû cuûa phöông phaùp ñieàu trò taïm baèng noäi soi<br /> coù yù nghóa hôn khi so saùnh vôùi kyõ thuaät daãn löu qua<br /> da. Noäi soi chöùng minh ñöôïc an toaøn hôn, ít toán keùm<br /> hôn caû phöông phaùp daãn löu qua da laãn phaãu thuaät<br /> taïm. Noù cuõng cho thaáy raèng hieäu quaû chaún khaùc gì so<br /> vôùi phaãu thuaät. Ñaëc bieät laø beänh nhaân coù nguy cô cao.<br /> Chaéc chaén raèng chaát löôïng cuoäc soáng ôû nhöõng beänh<br /> nhaân coù nguy cô cao naøy ñaõ caûi thieän vôùi ñieàu trò taïm<br /> thôøi baèng noäi soi.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Veà maët chaån ñoaùn<br /> * Baùc só Harry Snady ñaùnh giaù vaø xeáp giai ñoaïn<br /> beänh nhaân ung thö tuïy ñaõ cung caáp nhöõng hình aûnh<br /> ñeå minh hoïa cho ñoä nhaïy caûm cuûa phöông thöùc môùi<br /> naøy. Sieâu aâm qua noäi soi cung caáp cho baùc só ban ñaàu<br /> moät coâng cuï xeáp giai ñoaïn chính xaùc vaø ít xaâm nhaäp,<br /> söû duïng phöông tieän naøy noù seõ cung caáp thoâng tin<br /> giuùp ích tröôùc khi phaãu thuaät(8).<br /> * Hieän nay chuùng ta coù theå duøng caùc phöông<br /> phaùp ñaùnh giaù chính xaùc, xeáp giai ñoaïn vaø moâ hoïc maø<br /> khoâng caàn ñeå beänh nhaân phaûi chòu moät cuoäc phaãu<br /> thuaät môû buïng “thaùm saùt”. Seõ khoâng coøn ai caàn phaûi<br /> ñeà nghò thöïc hieän phaãu thuaät thaùm saùt ñeå chöùng<br /> minh söï aùc tính cuûa ñöôøng maät hay tuïy, hay ñeå coù<br /> maãu moâ ñeå nghieân cöùu moät khi ñaõ coù trong tay noäi<br /> soi oå buïng, sieâu aâm qua noäi soi vaø sinh thieát qua noäi<br /> soi vaø qua da.<br /> * Quyeát ñònh cô baûn nhaát ñeå ñaùnh giaù vaø ñieàu trò<br /> moät BN u ñaàu tuïy laø xeáp giai ñoaïn thöông toån xem coù<br /> khaû naêng caét ñöôïc hay khoâng. Theo kinh nghieäm cuûa<br /> moät soá taùc giaû khaùc thì chuïp hình maïch maùu vaø CT<br /> khoâng ñuû tin caäy ñeå xeáp giai ñoaïn beänh vôùi toån<br /> thöông tuïy. Tuy nhieân cho ñeán baây giôø ñaây laø nhöõng<br /> xeùt nghieäm duy nhaát höõu duïng. Hai phöông phaùp noäi<br /> soi oå buïng vaø EUS (sieâu aâm qua noäi soi) nhaïy hôn vaø<br /> xaùc ñònh hôn, nhöng laïi ít söû duïng hôn vì thieáu<br /> phöông tieän. Trong noäi soi oå buïng, caùc noát di caên ôû<br /> gan, phuùc maïc hay maïc treo coù theå ñöôïc nhaän bieát vaø<br /> sinh theát choïn loïc, giuùp phaân tích moâ hoïc. Noäi soi oå<br /> buïng xeáp giai ñoaïn beänh ít xaâm nhaäp hôn môû buïng<br /> thaùm saùt. Noäi soi oå buïng beänh nhaân hoài phuïc nhanh<br /> hôn, thöôøng trôû laïi hoaït ñoäng bình thöôøng trong voøng<br /> 24 giôø. Neáu phaùt hieän di caên thì khoâng caàn phaãu<br /> thuaät caét boû vaø ñöôøng maät ñöôïc ñaët noøng giaûi aùp thì<br /> khoâng caàn ñieàu trò gì theâm. Beänh nhaân coù theå veà nhaø<br /> caøng sôùm caøng toát ñeå taän höôûng nhöõng giôø phuùt quí<br /> baùu vôùi gia ñình(8).<br /> <br /> ñeán khi naøo loaïi tröø baèng sinh thieát hay phaãu thuaät.<br /> Trong haàu heát tröôøng hôïp oáng tuïy chính bò teo heïp<br /> naëng vaø daõn oáng tuïy gaàn thöôøng ñöôïc phaùt hieän neáu<br /> chaát caûn quang ñöôïc bôm qua choå heïp. Thoâng<br /> thöôøng khoù phaân bieät giöõa ung thö vaø vieâm tuïy maïn<br /> bôûi vì hình aûnh tuïy raát gioáng nhau. Bôm ñaày caùc<br /> nhaùnh beân trong luùc chuïp hình tuïy ñöôïc xem nhö<br /> moät ñieåm phaân bieät; töùc laø caùc nhaùnh beân thöôøng<br /> daõn trong vieâm tuïy maïn. Tuy nhieân trong ung thö<br /> caùc nhaùnh beân naøy coù theå khoâng coù hay ít roõ, ñaõ bò<br /> tieâu huûy bôûi ung thö. Dó nhieân qui luaät naøy khoâng<br /> phaûi luoân luoân aùp duïng ñöôïc bôûi vì hình aûnh oáng tuïy<br /> daõn phaàn gaàn so vôùi choå heïp aùc tính coù veû gioáng vôùi<br /> daáu hieäu nhö vaäy trong vieâm tuïy maïn. Daáu hieäu tieâu<br /> huûy caùc nhaùnh beân naøy coù theå ñöôïc tin caäy vôùi ñoä<br /> chính cao neáu cateâte ñöa saâu vaøo trong oáng vaø ñöôïc<br /> bôm moät löôïng lôùn chaát caûn quang ñeå loaïi tröø keát<br /> luaän döông tính giaû do caûn quang bôm khoâng ñuû.<br /> Daáu hieäu quan troïng khaùc laø hình aûnh giaùn ñoaïn cuûa<br /> oáng tuïy vaø traøo chaát caûn quang, ñaëc bieät trong moät<br /> vuøng maø khoâng coù caùc nhaùnh beân.<br /> * Caùc daáu hieäu NSMTND khoâng phaûi luoân luoân<br /> chaån ñoaùn roõ raøng, caàn theâm caùc khaûo saùt boå sung<br /> hoaëc phaãu thuaät ñeå xaùc ñònh. Vaán ñeà chaån ñoaùn cho<br /> thaáy teo heïp gaây daõn oáng maät gaàn. Chuïp tuïy cho thaáy<br /> oáng tuïy khoâng ñeàu vaø traøo chaát caûn quang vaøo nhu<br /> moâ, khoâng thaáy hình aûnh caùc nhaùnh thöù phaùt cuûa<br /> tuïy. Maëc duø caùc daáu hieäu naøy phuø hôïp vôùi ung thö,<br /> nhöng chaån ñoaùn naøy khoâng hoaøn toaøn ñöôïc uûng hoä<br /> baèng SAÂNS. Daáu hieäu coù yù nghóa quan troïng laø tónh<br /> maïch cöûa khoâng bò xaâm laán. SAÂNS coù giaù trò trong<br /> xeáp giai ñoaïn toån thöông tuïy vaø quanh boùng Vater,<br /> cung caáp nhöõng thoâng tin maø khoâng theå coù ñöïôc vôùi<br /> caùc kyõ thuaät khaùc. Hy voïng raèng khi kinh nghieäm ñaõ<br /> ñöôïc tích luõy vôùi kyõ thuaät naøy, SAÂNS seõ döï ñoaùn nhaïy<br /> caûm hôn cho khaû naêng caét boû.<br /> <br /> * Nhöõng thay ñoåi veà hình thaùi thaáy ñöôïc treân<br /> phim chuïp tuïy gôïi yù hay töông öùng vôùi ung thö? Ñaàu<br /> tieân laø hình aûnh teo heïp hay caét cuït gôïi yù ung thö cho<br /> <br /> * Trong tình theá tieán thoaùi löôõng nan khi ñoái maët<br /> vôùi nhöõng beänh nhaân treû, khoûe maïnh vaø dinh döôõng<br /> toát hôn (Nhoùm 1 cuûa Neff) seõ tieân löôïng coù cuoäc soáng<br /> daøi hôn 1 naêm. Caùc nhaø noäi soi phaán ñaáu coù theå keùo<br /> daøi hôn hieäu quaû cuûa noøng nhôø ñaët laâu hôn, ñoøi hoûi<br /> phaûi nhieàu laàn thay ñoåi noøng trong cuoäc soáng cuûa hoï.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> 151<br /> <br />