Vài nét về văn hóa dân gian Hàn Quốc qua truyện cổ tích

vµi nÐt vÒ v¨n hãa d©n gian hµn quèc qua truyÖn cæ tÝch<br /> <br />  nghiªn cøu quèc tÕ <br /> <br /> VµI NÐT VÒ V¡N HãA D¢N GIAN HµN QUèC<br /> QUA TRUYÖN Cæ TÝCH<br /> l­u hång viÖt *<br /> <br /> Tãm t¾t: Bµi viÕt nghiªn cøu c¸c ®Æc tr­ng v¨n hãa d©n gian Hµn Quèc ®­îc ph¶n ¸nh qua<br /> truyÖn cæ tÝch, tËp trung vµo 3 ®Æc tr­ng chÝnh: tÝn ng­ìng, phong tôc vµ lÔ héi. Qua ph­¬ng ph¸p<br /> nghiªn cøu liªn v¨n b¶n, b»ng c¸c luËn gi¶i khoa häc, t¸c gi¶ ®· x©u chuçi, liªn hÖ lµm næi bËt ®­îc<br /> mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a yÕu tè v¨n hãa truyÒn thèng Hµn Quèc víi c¸c phong tôc, tËp qu¸n, tÝn<br /> ng­ìng... ®­îc ph¶n ¸nh trong hÖ thèng c¸c truyÖn cæ tÝch Hµn.<br /> Tõ khãa: V¨n hãa d©n gian, Hµn Quèc, tÝn ng­ìng d©n gian, tÝn ng­ìng b¶n ®Þa, cæ tÝch, phong<br /> tôc, lÔ héi.<br /> <br /> Hµn Quèc lµ ®Êt n­íc cã lÞch sö v¨n ho¸ chÝnh nhê ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®ã ®· t¹o<br /> l©u ®êi, n»m trong khu vùc ¶nh h­ëng cña nªn mét b¶n lÜnh sèng, mét b¶n s¾c v¨n<br /> nÒn v¨n ho¸ Trung Hoa. Qua nhiÒu thÕ kû hãa kh«ng thÓ hßa trén cña con ng­êi n¬i<br /> giao l­u, Hµn Quèc ®· tiÕp nhËn cã chän ®©y. Tr­íc søc tµn ph¸ cña thiªn nhiªn,<br /> läc v¨n ho¸ Trung Hoa vµ x©y dùng nÒn Hµn Quèc còng nh­ bÊt kú d©n téc nµo<br /> v¨n ho¸ d©n téc mang ®Æc tr­ng riªng víi x­a kia ®Òu tin r»ng cã mét thÕ lùc c¸c<br /> mét céi nguån v¨n ho¸ b¶n ®Þa bÒn v÷ng. thÇn linh ®Çy huyÒn bÝ víi quyÒn lùc v«<br /> Hµn Quèc cã mét nÒn v¨n häc phong phó, song, con ng­êi chØ biÕt phã mÆc cho sè<br /> ®a d¹ng vµ giµu b¶n s¾c. V¨n häc d©n gian phËn, cÇu phóc tõ c¸c ®Êng thÇn linh v«<br /> lµ nguån gèc, c¬ së cña v¨n häc Hµn Quèc. h×nh ®ã, víi mong muèn ®­îc sù che chë<br /> V¨n hãa d©n gian Hµn Quèc thÓ hiÖn kh¸ vµ c¸c thÇn Ýt næi giËn, tr¸nh ®­îc nhiÒu<br /> râ nÐt qua nh÷ng truyÖn cæ tÝch nh­ phong tai häa. Tõ ®ã ®· xuÊt hiÖn nhiÒu tÝn<br /> tôc, tËp qu¸n, tÝn ng­ìng vµ lÔ héi... ng­ìng, phong tôc g¾n liÒn víi ®êi sèng<br /> 1. §Æt vÊn ®Ò tinh thÇn ng­êi d©n. Hµn Quèc còng lµ<br /> Hµn Quèc n»m trªn b¸n ®¶o TriÒu ®Êt n­íc cña lÔ héi: trong ®ã cã c¸c lÔ héi<br /> Tiªn, mét b¸n ®¶o tr¶i dµi 1.000 km tõ b¾c t¸i hiÖn cuéc sèng n«ng nghiÖp, lÔ héi t¸i<br /> tíi nam, ë phÇn ®«ng b¾c cña lôc ®Þa ch©u hiÖn lÞch sö x©y dùng vµ ®Êu tranh gi÷<br /> ¸, n¬i h¶i phËn cña b¸n ®¶o tiÕp gi¸p víi v÷ng chñ quyÒn ®Êt n­íc, b¶n s¾c d©n téc<br /> phÇn cùc t©y cña Th¸i B×nh D­¬ng. PhÝa vµ c¸c lÔ héi t¸i hiÖn phong tôc tÝn ng­ìng.<br /> b¾c b¸n ®¶o tiÕp gi¸p víi Trung Quèc vµ 2. TÝn ng­ìng(*)<br /> Nga. PhÝa ®«ng cña b¸n ®¶o lµ biÓn §«ng, Tr­íc hÕt, tÝn ng­ìng d©n gian cña<br /> xa h¬n n÷a lµ n­íc l¸ng giÒng NhËt B¶n. ng­êi Hµn Quèc bao gåm quan niÖm v¹n<br /> Ngoµi b¸n ®¶o chÝnh cßn cã h¬n 3.200 ®¶o vËt h÷u linh, v¹n vËt t­¬ng giao bëi cuéc<br /> nhá. B¸n ®¶o næi bËt víi nhiÒu ngän nói sèng lu«n g¾n bã víi thiªn nhiªn, víi<br /> vµ dßng s«ng kú vü, v× vËy ng­êi Hµn mu«n loµi. Nh÷ng rõng nói mªnh m«ng,<br /> Quèc th­êng vÝ ®Êt n­íc m×nh nh­ mét s«ng suèi dµy ®Æc vµ biÓn c¶ réng lín ®·<br /> tÊm gÊm thªu ®Ñp ®Ï. Sù hiÓm trë cña nói t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho con ng­êi tån<br /> ®åi vµ bê biÓn g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho<br /> sù sinh tån cña con ng­êi. Song còng (*)<br /> ThS. Tr­êng §¹i häc §µ L¹t.<br /> <br /> <br /> 64 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 2-2013<br />  l­u hång viÖt<br /> <br /> t¹i, ph¸t triÓn, ®ång thêi c¸c tÝn ng­ìng Quèc thê thÇn b¶o hé nhµ, thê thÇn lµng<br /> d©n gian còng tõ ®ã mµ ra ®êi. Ng­êi Hµn vµ c¸c thÇn tù nhiªn b¶o vÖ phô n÷, d©n<br /> Quèc tin r»ng linh hån kh«ng chØ cã trong lµng. TÝn ng­ìng d©n gian b¾t nguån tõ<br /> con ng­êi mµ cßn tån t¹i trong c¸c thÕ lùc nh÷ng t¸c ®éng siªu nhiªn hoÆc nh÷ng<br /> thiªn nhiªn vµ loµi vËt, ®å vËt. V× thÕ, ®iÒu kh«ng lý gi¶i ®­îc, còng nh­ tõ thÕ<br /> trong truyÖn cæ tÝch Hµn Quèc cã nh÷ng giíi tù nhiªn ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng cña<br /> cuéc ®èi tho¹i rÊt sinh ®éng gi÷a ng­êi víi ng­êi Hµn Quèc. Tæ thÇn lµ vÞ thÇn l©u<br /> c¸c loµi vËt thÓ hiÖn sù hiÓu biÕt, c¶m ®êi nhÊt ®­îc ng­êi Hµn Quèc thê phông.<br /> th«ng, chia sÎ gi÷a mu«n loµi víi nhau. Tªn cña tæ thÇn nµy ®­îc gäi kh¸c nhau<br /> Trong truyÖn Lêi ph¸n xö cña thá, ng­êi tuú theo ®Þa ph­¬ng nh­ng tªn ®­îc biÕt<br /> Hµn Quèc kÓ r»ng: “Ngµy x­a, ®· l©u l¾m ®Õn nhiÒu nhÊt lµ B×nh thê tæ, thÇn cã<br /> råi, tõ khi loµi vËt cßn biÕt nãi nh­ phÐp lµm cho ®Êt ®ai mµu mì, ®­îc mïa<br /> ng­êi”(1), con ng­êi cã thÓ nãi chuyÖn ®­îc vµ gióp ®ì nh÷ng ng­êi hiÕm muén. Cßn<br /> víi c¸c loµi vËt. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng Hé thÇn ®­îc t­îng tr­ng b»ng mét b×nh<br /> truyÖn d©n gian cho r»ng ®éng vËt cã thÓ ®ùng g¹o hoÆc lóa m¹ch ®Æt trªn mét<br /> hiÓu ®­îc tÊt c¶ t×nh c¶m vµ nh÷ng g× con chiÕc kÖ nhá ë gãc nhµ. Ng­êi Hµn Quèc<br /> ng­êi nãi vÒ chóng, ®iÒu nµy ®­îc thÓ tin r»ng Hé thÇn sÏ b¶o vÖ cho gia ®×nh<br /> hiÖn trong truyÖn Bß v¸, bß vµng, Lêi gi¸o chñ khái nh÷ng bÊt h¹nh. Ngoµi ra, ng­êi<br /> huÊn cña chim. Trong nh÷ng truyÖn kÓ Hµn Quèc cßn thê thÇn s«ng, thÇn löa,<br /> trªn, ®Òu ph¶n ¸nh nguyªn t¾c con ng­êi thÇn m¸i hiªn, thÇn g¸c cöa... TÝn ng­ìng<br /> øng xö víi thiªn nhiªn, mu«ng thó, cá c©y d©n gian nµy ta cã thÓ thÊy ®­îc trong kho<br /> nh­ thÕ nµo th× sÏ nhËn l¹i sù ®¸p tr¶ tõ tµng truyÖn cæ tÝch nh­ng th«ng qua<br /> thiªn nhiªn nh­ thÕ Êy. nh÷ng truyÖn ®­îc giíi thiÖu trong TruyÖn<br /> Thêi xa x­a, con ng­êi sèng chñ yÕu cæ Hµn Quèc(2) th× tÝn ng­ìng thê thÇn nói,<br /> b»ng nghÒ s¨n b¾t, h¸i l­îm; khi t­ duy thê Hanunim ®­îc nãi tíi rÊt nhiÒu.<br /> ph¸t triÓn, con ng­êi biÕt thuÇn d­ìng c¸c Hµn Quèc lµ n¬i cã ®Þa h×nh næi bËt víi<br /> loµi vËt vµ cuéc sèng trë nªn æn ®Þnh h¬n. nhiÒu ngän nói vµ dßng s«ng kú vÜ, ë<br /> XuÊt ph¸t tõ nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp, nh÷ng ngän nói Êy cã nhiÒu loµi c©y thuèc<br /> c¸c c­ d©n ng­êi Hµn Quèc lÊy ruéng ®Êt v« cïng quý mµ thiªn nhiªn ban tÆng cho<br /> vµ nghÒ n«ng lµm chÝnh. C«ng viÖc lao ®Êt n­íc nµy, trong ®ã cã loµi gäi lµ nh©n<br /> ®éng, s¶n xuÊt cña c¸c c­ d©n tõ ®ã l¹i s©m. TruyÖn Mãn quµ cña thÇn nói võa<br /> cµng g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c hiÖn t­îng cho ta thÊy ®­îc vÎ ®Ñp thiªn nhiªn l¹i<br /> tù nhiªn. N¾ng, m­a, giã, b·o... ®Òu ®em võa thÓ hiÖn niÒm tin lín vµo thÇn nói cña<br /> l¹i cho ng­êi d©n nh÷ng kÕt qu¶ vÒ kinh nh÷ng ng­êi d©n l­¬ng thiÖn. Mçi khi gÆp<br /> tÕ. Nh÷ng ng­êi sèng chñ yÕu b»ng nghÒ khã kh¨n, m¾c ph¶i c¨n bÖnh hiÓm nghÌo,<br /> trång trät vµ ch¨n nu«i th× lu«n tr«ng d©n chóng l¹i cÇu xin thÇn nói gióp ®ì.<br /> mong nh÷ng vô mïa béi thu, cßn nh÷ng ThÇn nói thÊu hiÓu tÊm lßng hiÕu th¶o<br /> ng­ d©n tr«ng chê vµo sù ­u ¸i cña biÓn c¶ cña hai vî chång trÎ nªn ®· ban tÆng hä<br /> th× mong cho con thuyÒn ra kh¬i lu«n ®Çy cñ nh©n s©m quý b¸u ®Ó ch÷a bÖnh cho<br /> ¾p t«m, c¸. Tõ ®ã nh÷ng tÝn ng­ìng thê cha: “ThÇn nói ®· ban cho hä mãn quµ ®ã<br /> c©y, thê ®¸, thê thÇn s«ng, thÇn nói, thê<br /> ®éng vËt... ®· ®ãng vai trß quan träng vµ (1)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, Nxb. V¨n<br /> chi phèi ®Õn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh ho¸ D©n téc, Hµ Néi, 1998, tr.115.<br /> thÇn cña ng­êi d©n xø Hµn. Ng­êi Hµn (2)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, Hµ Néi, 1998.<br /> <br /> <br /> Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 65<br /> vµi nÐt vÒ v¨n hãa d©n gian hµn quèc qua truyÖn cæ tÝch<br /> <br /> bëi v× hä ®· rÊt quan t©m ch¨m sãc cha lµm mÑ chång c¶m ®éng mµ ngay c¶<br /> giµ vµ s½n sµng hy sinh c¶ ®øa con yªu Hanunim còng thÊu hiÓu tÊm lßng cao<br /> quý ®Ó cøu cha khái bÖnh.”(3). Nh÷ng quý ®ã vµ ban cho hä cuéc sèng vui vÎ, no<br /> truyÖn kÓ ra ®êi tr­íc thÓ lo¹i truyÖn cæ Êm. D©n gian tin r»ng tÊt c¶ h¹nh phóc,<br /> tÝch nh­ thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt còng sung s­íng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn mµ<br /> chØ râ nh©n d©n Hµn Quèc lu«n t«n sïng con ng­êi cã ®­îc ®Òu do Hanunim ban<br /> thÇn nói (Tan Gun). Nói rõng cã vai trß tÆng, Hanunim lu«n theo dâi tõng hµnh vi<br /> kh«ng nhá trong ®êi sèng th­êng nhËt cña cña con ng­êi vµ che chë nh÷ng ng­êi d©n<br /> nh©n d©n Hµn Quèc. §ã lµ nguån cung hiÒn lµnh, ch©n thËt, h­íng thiÖn. Trong<br /> cÊp thøc ¨n, hoa qu¶, rau, cñ, thó rõng TruyÖn cæ Hµn Quèc cã 8 truyÖn nãi tíi tÝn<br /> còng nh­ nhiÒu thø cÇn thiÕt th«ng ng­ìng thê Hanunim nh­: ChuyÖn bÈy<br /> th­êng kh¸c. Tuy nhiªn, nói rõng còng lµ anh em chßm sao B¾c §Èu, MÆt tr¨ng vµ<br /> n¬i chøa ®ùng bao hiÓm häa, v× vËy ng­êi mÆt trêi, C¸ chÐp mïa ®«ng, Lóa cña trêi,<br /> d©n lu«n mong mái cÇu nguyÖn thÇn nói Ch¸o giun ®Êt, Sù ng¹c nhiªn cña nhµ s­,<br /> phï trî, che chë. Con rïa biÕt nãi, T¹i sao lîn cã mòi ng¾n.<br /> §äc truyÖn cæ tÝch Hµn Quèc, chóng ta Trong tÝn ng­ìng Shaman gi¸o ë Hµn<br /> thÊy ë mét sè truyÖn ®Ò cËp tíi tÝn ng­ìng Quèc, cã nhiÒu lo¹i thÇy bãi, thÇy xem<br /> thê ®éng vËt. Ng­êi Hµn Quèc x­a cã tôc t­íng sè. Chomjaengi lµ ng­êi chuyªn<br /> thê h­¬u vµ g¹c h­¬u, nã thÓ hiÖn sù sinh ph¸n ®o¸n vËn rñi, may. Chigwan lµ thÇy<br /> s«i hay sù håi sinh. Còng gièng nh­ c©y xem ®Êt c¸t hay thÇy ®Þa lý. Ilgwan lµ<br /> cèi, hµng n¨m cø mïa thu lµ rông ®i, mïa thÇy chän ngµy tèt xÊu. Kwansang lµ<br /> xu©n l¹i ®©m chåi n¶y léc, g¹c h­¬u biÓu ng­êi chuyªn xem t­íng mÆt, Susang lµ<br /> tr­ng cho sù giµu cã vµ ph× nhiªu cña tr¸i ng­êi chuyªn xem tiÒn vËn, hËu vËn cña<br /> ®Êt. H­¬u cßn ®­îc coi lµ con vËt trung mét ng­êi... Vµo thêi Shilla, cã mét vÞ trÝ<br /> gian gi÷a th­îng giíi vµ h¹ giíi, ®­îc coi dµnh cho mét ng­êi tªn lµ Ilgwan hay nhµ<br /> lµ “h­¬u thÇn”. TruyÖn Ng­êi ®­îc khai vÞ tiªn tri mµ nghÒ nghiÖp cña ng­êi ®ã lµ<br /> b÷a ¨n cã chi tiÕt: “H­¬u kiªu h·nh vÉy chuyªn dù ®o¸n vµ b¸o c¸o víi nhµ vua vÒ<br /> ®«i g¹c dµi cña m×nh”(4), cßn ë truyÖn nh÷ng hiÖn t­îng, nh÷ng sù kiÖn kh¸c<br /> Chµng ®èn cñi vµ nµng tiªn, h­¬u biÕt nãi th­êng sÏ x¶y ra trong t­¬ng lai. Trong<br /> tiÕng ng­êi, lµ “hÇu cËn cña Sanshin-thÇn suèt thêi kú tån t¹i cña triÒu ®¹i Koryo,<br /> nói rõng”(5). ng­êi lµm c«ng viÖc nh­ vËy ®­îc gäi lµ<br /> Trong v¨n ho¸ Hµn Quèc, tÝn ng­ìng ng­êi dù ®o¸n hay thÇy bãi. Vµ truyÖn vÒ<br /> b¶n ®Þa Shaman ®­îc thÓ hiÖn ®Ëm nÐt. nµng Xu©n H­¬ng (Choon Hyang - H­¬ng<br /> Ng­êi d©n thê c¸c thÇn linh mµ trªn tÊt c¶ mïa xu©n) ®· ®Ò cËp ®Õn niÒm tin cña<br /> lµ “Hanunim”, mäi ng­êi tin r»ng nh÷ng ng­êi Hµn vµo kh¶ n¨ng tiªn ®o¸n cña<br /> ng­êi tèt sau khi qua ®êi sÏ ®­îc lªn nhµ tiªn tri: khi bÞ giam cÇm n¬i tï ngôc<br /> th­îng giíi, kÎ xÊu th× bÞ ®µy xuèng ®Þa t¨m tèi, Xu©n H­¬ng n»m m¬ thÊy c«<br /> ngôc. Do ®ã, b¶y ng­êi con hiÕu th¶o trong ®øng ë trong nhµ m×nh nh×n c©y hoa c«<br /> ChuyÖn b¶y anh em chßm sao B¾c §Èu khi trång trong v­ên ®· hÐo l¹i, ®ang rò<br /> qua ®êi ®· biÕn thµnh chßm sao B¾c §Èu xuèng.(4)Trong tay, c« vÉn cÇm chiÕc g­¬ng<br /> ®óng nh­ lêi cÇu xin Hanunim cña ng­êi<br /> mÑ. Ngoµi ra, nh÷ng ng­êi con d©u hiÕu (3)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998, tr.211<br /> th¶o hÕt lßng ch¨m sãc mÑ chång ë truyÖn (4)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998, tr.106.<br /> Ch¸o giun ®Êt, Lóa cña trêi kh«ng nh÷ng (5)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998. tr.189.<br /> <br /> <br /> 66 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 2-2013<br />  l­u hång viÖt<br /> <br /> mµ Yi Doryung tÆng, nh­ng khi nh×n l¹i lµm con. Tµi s¶n thõa kÕ cña ba anh em<br /> th× chiÕc g­¬ng ®· vì. C« cßn thÊy ë trªn trai lµ truyÖn ca ngîi nh÷ng ng­êi con<br /> cöa cã treo ®«i giÇy cña c«. Lóc tØnh dËy, biÕt ®oµn kÕt, yªu th­¬ng nhau, th­êng<br /> nh×n thÊy mét nhµ tiªn tri mï ®i qua cöa gióp ®ì ng­êi kh¸c, ®ång thêi truyÖn còng<br /> nhµ tï, c« ®· hái vÒ giÊc m¬ cña m×nh dù nãi vÒ tÝn ng­ìng ®· tån t¹i tõ rÊt l©u<br /> b¸o ®iÒu g× sÏ x¶y ®Õn. Nhµ tiªn tri ®· gi¶i trong ®êi sèng t©m linh cña ng­êi Hµn<br /> m· giÊc m¬ cña Xu©n H­¬ng, tõ ®ã, nµng Quèc th«ng qua ®o¹n kÓ vÒ ba anh em:<br /> cã thªm nghÞ lùc ®Ó chê ®îi, hy väng ®iÒu “Anh nghÜ r»ng b©y giê mçi chóng ta ph¶i<br /> tèt ®Ñp sÏ ®Õn: “Hoa hÐo sÏ sinh ra qu¶. ra ®i t×m con ®­êng lµm ¨n cho riªng<br /> ¢m thanh cña g­¬ng vì sÏ ®­îc kh¾p thÕ m×nh. Cã lÏ mçi ng­êi sÏ chän mét con<br /> giíi nghe thÊy, vµ nh÷ng chiÕc giÇy trªn ®­êng kh¸c nhau. Nh­ng chóng ta ph¶i tô<br /> cöa t­îng tr­ng cho nh÷ng lêi chóc tèt häp l¹i ®©y khi tíi ngµy giç cha v× chóng<br /> ®Ñp”(6). TruyÖn Bãi to¸n cña thÇy Hång Kiª ta ph¶i chuÈn bÞ mét m©m cç ®Ó cóng cho<br /> Quan còng thÓ hiÖn niÒm tin cña ng­êi cha”(7). Cuéc sèng víi nhiÒu lo toan, vÊt v¶<br /> Hµn vµo thuËt bãi to¸n. Víi truyÖn Nhµ nh­ng dï ë bÊt cø ®©u, dï lµm bÊt cø<br /> chiªm tinh vµ con quû, t¸c gi¶ d©n gian ®· nghÒ g× vµ cho dï cã ®i xa quª h­¬ng<br /> x©y dùng nh©n vËt mét nhµ chiªm tinh nh­ng con c¸i vÉn lu«n nhí vÒ cha mÑ, ghi<br /> mï cã kh¶ n¨ng nh×n thÊy c¸c linh hån nhí nh÷ng lêi khuyªn d¹y cña cha mÑ ®Ó<br /> quû d÷ vµ cã c¸ch trõng trÞ chóng. ë rÌn luyÖn m×nh sèng tèt h¬n, ý nghÜa h¬n.<br /> truyÖn Khi t­îng PhËt khãc ra m¸u, nh©n ChØ qua mét hµnh ®éng chuÈn bÞ m©m cç<br /> vËt thÇy bãi còng ®o¸n biÕt ®­îc nh÷ng g× ®Ó cóng ng­êi cha ®· khuÊt nh­ng ®· thÓ<br /> sÏ x¶y ra víi con ng­êi vµ m¸ch b¶o bµ hiÖn rÊt râ lßng hiÕu th¶o, t×nh anh em<br /> chñ qu¸n tèt bông c¸ch tho¸t khái tai ho¹. cao quý. Nh­ vËy, niÒm tin cña con ng­êi<br /> Mét trong nh÷ng tÝn ng­ìng cña d©n vµo c¸c thÕ lùc siªu nhiªn, vµo linh hån<br /> téc Hµn Quèc vÉn cßn ®­îc l­u gi÷ vµ cã ng­êi ®· khuÊt th­êng gióp cho mçi ng­êi<br /> vÞ trÝ, vai trß quan träng ®Õn ngµy nay lµ cã chç dùa tinh thÇn, tõ ®ã h­íng tíi<br /> tÝn ng­ìng thê cóng tæ tiªn. TÝn ng­ìng nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp vµ cè g¾ng biÕn nh÷ng<br /> nµy b¾t nguån tõ niÒm tin r»ng sau khi kh¸t khao, m¬ ­íc thµnh hiÖn thùc.<br /> chÕt ®i, linh hån con ng­êi vÉn cßn tån t¹i C¸c yÕu tè Nho gi¸o, PhËt gi¸o, §¹o<br /> trong thÕ giíi chóng ta vµ ¶nh h­ëng tíi gi¸o ®· chi phèi sù s¸ng t¹o vµ trë thµnh<br /> cuéc sèng cña con ch¸u. Gia ®×nh nµo còng mét néi dung kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c<br /> mêi mäi ng­êi th©n thuéc, anh em, c« b¸c, truyÖn cæ tÝch cña ng­êi Hµn Quèc x­a.<br /> xãm lµng ®Õn dù ngµy cha mÑ m×nh mÊt, §¹o PhËt du nhËp vµo Hµn Quèc tõ n¨m<br /> nh÷ng ng­êi ë xa khi biÕt tin còng cè g¾ng 372, qua c¸c truyÖn cæ tÝch, chóng ta thªm<br /> thu xÕp c«ng viÖc ®Ó vÒ chia sÎ nçi mÊt hiÓu vÒ niÒm tin cña ng­êi Hµn Quèc vµo<br /> m¸t vµ ®­a tiÔn ng­êi ®· khuÊt. TÝn PhËt gi¸o. TruyÖn §i cÇu phóc ë T©y Tróc<br /> ng­ìng thê tæ tiªn lu«n ®­îc ng­êi Hµn ph¶n ¸nh niÒm tin vµo ®øc PhËt cña<br /> Quèc ®Æt lªn vÞ trÝ hµng ®Çu tr­íc hÕt lµ chµng trai hä TrÞnh. Anh sèng cïng mÑ<br /> ®Ó tá lßng hiÕu th¶o, thµnh kÝnh cña con giµ, mÆc dï rÊt ch¨m chØ nh­ng cuéc sèng<br /> c¸i ®èi víi cha mÑ, réng h¬n lµ ®Ó biÕt ¬n cña hai mÑ con anh vÉn rÊt nghÌo khæ,<br /> nh÷ng ng­êi cña mét dßng hä hay nh÷ng anh quyÕt ®Þnh ®i sang T©y Tróc cÇu<br /> ng­êi cã c«ng lao to lín ®èi víi ®Êt n­íc.<br /> NiÒm tin ®ã lµ ®éng lùc ®Ó thÕ hÖ con ch¸u (6)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998, tr.374.<br /> sèng vµ hµnh ®éng sao cho xøng víi ®¹o (7)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998, tr.298.<br /> <br /> <br /> Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 67<br /> vµi nÐt vÒ v¨n hãa d©n gian hµn quèc qua truyÖn cæ tÝch<br /> <br /> phóc, trªn ®­êng ®i anh gÆp nhiÒu ng­êi sóc vµ Chik-Nyo, ng­êi thî dÖt...(8)<br /> vµ anh ®· høa sÏ gióp hä nh÷ng viÖc hä Nãi tíi sù ¶nh h­ëng cña tam gi¸o: Nho<br /> nhê. Khi gÆp ®­îc ®øc PhËt, anh kh«ng hÒ - PhËt - §¹o ®Õn Hµn Quèc, chóng ta thÊy<br /> b¨n kho¨n, ®¾n ®o, ®· hái ®øc PhËt nh÷ng râ sù ¶nh h­ëng cña Nho gi¸o lµ s©u s¾c<br /> ®iÒu cña ng­êi kh¸c nhê cËy ®Õn m×nh. h¬n. Khi nãi tíi quan hÖ cha con, chång<br /> Lßng tèt cña anh ®· ®­îc ®Òn ®¸p xøng vî, mÑ chång nµng d©u, ng­êi Hµn Quèc<br /> ®¸ng: “Cuèi cïng, anh ta lµ ng­êi ®· cÇu ®· x©y dùng nh©n vËt víi sù phôc tïng<br /> ®­îc phóc vµ sèng h¹nh phóc”(8). D©n gian tuyÖt ®èi cña con c¸i ®èi víi cha mÑ, sù<br /> tin vµo PhËt gi¸o, tin r»ng PhËt sÏ gióp hä chung thuû cña vî ®èi víi chång. Trong<br /> gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n, ho¹n n¹n, trõng gia ®×nh, ®¹o lµm con lµ ph¶i toµn t©m<br /> ph¹t kÎ gian ¸c, ban th­ëng ng­êi hiÒn hiÕu kÝnh ®èi víi cha mÑ, cã bæn phËn biÕt<br /> lµnh, l­¬ng thiÖn, ng­êi lµm viÖc nghÜa, ¬n nh÷ng ng­êi ®· sinh thµnh ra m×nh,<br /> ®em l¹i cuéc sèng yªn b×nh cho d©n chóng. mang l¹i sù sèng cho m×nh trªn thÕ gian<br /> Nh÷ng lêi cÇu xin cña con ng­êi ®Òu ®­îc nµy. T×nh c¶m ®ã m¹nh mÏ nhÊt trong<br /> PhËt gióp ®ì, ngay c¶ h¹nh phóc cña mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i. Sù<br /> nh÷ng ®«i løa. C« g¸i (Sù ng¹c nhiªn cña tu©n phôc s©u s¾c nµy ®­îc xem nh­ lµ<br /> nhµ s­) ®· cÇu PhËt cho c« lÊy ®­îc mét yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó béc lé nh©n<br /> quan ch©u, sù ch©n thµnh vµ lßng tin cña c¸ch cña mét ng­êi. Nã lµ cèt lâi cña t­<br /> c« ®· biÕn ­íc m¬ cña c« thµnh hiÖn thùc. t­ëng: gia ®×nh míi lµ ®¬n vÞ cÊu thµnh<br /> Ng­êi Hµn Quèc göi g¾m niÒm tin vµo quan träng trong bé khung c¸c quan hÖ x·<br /> PhËt gi¸o nh­ng khi tin t­ëng vµo PhËt héi chø kh«ng ph¶i lµ tõng c¸ nh©n riªng<br /> còng kh«ng ®­îc th× hä t×m ®Õn §¹o gi¸o. lÎ. V× vËy, nh©n vËt hai vî chång trong<br /> §iÒu ®ã cho thÊy trong mçi giai ®o¹n lÞch truyÖn Mãn quµ cña thÇn nói ®· g¹t bá<br /> sö kh¸c nhau, niÒm tin t«n gi¸o cña ng­êi nçi ®au mÊt m¸t, ®· hy sinh ®øa con duy<br /> Hµn Quèc còng cã sù thay ®æi. Ng­êi Hµn nhÊt ®Ó cøu ng­êi cha giµ tho¸t khái bÖnh<br /> Quèc mong ­íc ®­îc trÎ m·i kh«ng giµ hiÓm nghÌo. Hµnh ®éng vµ suy nghÜ cña<br /> qua truyÖn Vòng n­íc thÇn. Nh©n vËt nh©n vËt ®· chøng tá sù ¶nh h­ëng rÊt<br /> trong truyÖn lµ vî chång «ng l·o tèt bông lín cña Nho gi¸o ®èi víi ng­êi Hµn Quèc,<br /> víi cuéc sèng h¹nh phóc, lu«n gióp ®ì v× ch÷ “hiÕu”, con c¸i cã thÓ hy sinh tÊt c¶<br /> ng­êi kh¸c, sù kú diÖu cña vòng n­íc l¹ ®Ó ®Òn ®¸p c«ng lao sinh thµnh, d­ìng dôc<br /> ®· gióp hai vî chång trÎ vµ ®Ñp h¬n. Môc cña cha mÑ.<br /> ®Ých cña §¹o gi¸o kh¸c h¼n víi ®¹o PhËt V× ng­êi Hµn Quèc lu«n tu©n theo<br /> lµ kh«ng ph¶i cÇu mong sau khi chÕt linh nh÷ng quy t¾c cña Nho gi¸o ®Æt ra, cho<br /> hån ®­îc lªn NiÕt bµn mµ mong con ng­êi nªn truyÖn cæ tÝch cña d©n téc nµy th­êng<br /> trë thµnh bÊt tö vµ biÕn thµnh tiªn ë câi tËp trung vÒ néi dung chñ yÕu cña ®¹o ®øc<br /> trÇn. Tuy c¸c truyÖn cæ tÝch Hµn Quèc Nho gi¸o lµ tam c­¬ng, ngò th­êng, bªn<br /> kh«ng nãi tíi viÖc uèng ®an sa ®Ó trë c¹nh ®ã cßn nãi tíi h×nh thøc gi¸o dôc vµ<br /> thµnh bÊt tö vµ Ýt nãi tíi c¸c ®¹o sÜ, nh­ng thi cö mµ Nho gi¸o quy ®Þnh. TruyÖn<br /> phÇn nµo truyÖn còng nãi tíi sù ¶nh Choon Hyang - H­¬ng mïa xu©n cã nh©n<br /> h­ëng cña §¹o gi¸o ®èi víi Hµn Quèc. T­ vËt Yi Doryung lµ con cña mét vÞ quan,<br /> t­ëng tin vµo thÇn tiªn cïng víi kh¸t<br /> khao cuéc sèng h¹nh phóc cßn ®­îc thÓ (8)<br /> Jeon Hye Kyung, Nghiªn cøu so s¸nh truyÖn cæ Hµn<br /> hiÖn râ ë truyÖn Nµng tiªn èc, Chµng ®èn Quèc vµ ViÖt Nam th«ng qua t×m hiÓu sù tÝch ®éng<br /> cñi vµ nµng tiªn; Kyon-u, ng­êi ch¨n gia vËt, Nxb. §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2005, tr. 155.<br /> <br /> <br /> 68 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 2-2013<br />  l­u hång viÖt<br /> <br /> chµng th«ng minh, cã tµi v¨n ch­¬ng, v× th­êng uèng r­îu g¹o ®ùng trong bÇu<br /> thÕ chµng ®· häc thuéc toµn bé Tø Th­, tr­íc b÷a ¨n cho ®ì kh¸t hay sau b÷a ¨n<br /> Ngò Kinh vµ ®ç ®Çu c¸c kú thi, ®­îc nhµ cho s¹ch d­ vÞ. Ngoµi r­îu, ng­êi Hµn<br /> vua träng dông. Nho gi¸o khuyªn d¹y con Quèc cßn uèng trµ v× tin r»ng trµ xoa dÞu<br /> ng­êi nç lùc rÌn luyÖn vµ phÊn ®Êu ®Ó ®¹t tinh thÇn, lµm s¶ng kho¸i t©m hån. ViÖc<br /> ®­îc phÈm gi¸ bªn trong cña mét nhµ uèng trµ lµ c¬ héi ®Ó nãi chuyÖn víi kh¸ch.<br /> hiÒn triÕt vµ kh¶ n¨ng b×nh thiªn h¹ cña Uèng trµ lµm kÝch thÝch thÞ hiÕu nghÖ<br /> mét vÞ qu©n v­¬ng. C¸c nho sinh khëi ®Çu thuËt, t¨ng c­êng ho¹t ®éng s¸ng t¹o. Trµ<br /> b»ng qu¸ tr×nh häc hái vµ tu th©n vµ kÕt gãp phÇn gióp mäi ng­êi lo¹i trõ ý nghÜ<br /> thóc b»ng kh¶ n¨ng trÞ quèc mét c¸ch cã sai lÇm vµ khiÕn ng­êi uèng trµ trë nªn<br /> hiÖu qu¶ v× hoµ b×nh cña ®Êt n­íc. Sau th«ng th¸i. §å uèng cã vai trß quan träng<br /> khi tu ®­îc th©n, ng­êi ®ã sÏ ph¶i tÒ gia trong cuéc sèng hµng ngµy vµ vÞ trÝ cña nã<br /> vµ cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o mét c¸ch th«ng l¹i cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh, n©ng cao trong<br /> tuÖ, khoan dung. TruyÖn cæ tÝch Hµn Quèc c¸c ngµy lÔ, tÕt. Vµo ngµy mïng mét tÕt<br /> ®· x©y dùng thµnh c«ng h×nh ¶nh nho Nguyªn ®¸n, ngoµi viÖc chuÈn bÞ ®å uèng<br /> sinh mÉu mùc, ®em hÕt tµi n¨ng phôc vô chu ®¸o, ng­êi Hµn Quèc cßn d©ng cóng tæ<br /> triÒu ®×nh, gióp ®ì mu«n d©n. KÕt thóc cã tiªn mãn ttok-kuk vµ cho r»ng ¨n ttok-<br /> hËu cña truyÖn Choon Hyang - H­¬ng mïa kuk cã nghÜa “¨n” mét n¨m kh¸c, phong<br /> xu©n lµ Yi Doryung ®· trõng ph¹t thÝch tôc nµy ®­îc nãi tíi trong truyÖn cæ tÝch<br /> ®¸ng nh÷ng viªn quan gian ¸c, ®em l¹i TiÕng kªu cña chim g¸y. Hµn Quèc cã<br /> cuéc sèng yªn b×nh cho ng­êi d©n ®· thÓ nhiÒu mãn ¨n ®Æc biÖt, tiªu biÓu lµ b¸nh<br /> hiÖn niÒm tù hµo cña ng­êi d©n Hµn Quèc bét g¹o. C©u tôc ng÷ “b¸nh bét g¹o cao<br /> vÒ nh÷ng ng­êi hiÒn tµi, hÕt lßng v× d©n h¬n g¹o” cho thÊy b¸nh bét g¹o ®­îc ng­êi<br /> chóng. Qua ®©y ta thÊy, cuéc sèng cña Hµn Quèc ­a thÝch h¬n g¹o th­êng. Theo<br /> ng­êi d©n Hµn tuy cã nhiÒu lo toan, vÊt v¶, truyÒn thèng, b¸nh bét g¹o ®­îc dïng chñ<br /> khã kh¨n, nh­ng víi c¸c tÝn ng­ìng d©n yÕu trong mïa thu vµ mïa ®«ng. Khi mïa<br /> gian vµ niÒm tin t«n gi¸o ®· gióp con ng­êi gÆt ®· qua vµ mïa m­a tíi, mäi ng­êi<br /> cã chç dùa tinh thÇn ®Ó v­ît qua tÊt c¶ vµ kh«ng thÓ ®i lµm ®ång ®­îc n÷a. Vµ khi<br /> x©y dùng cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc, lu«n ®ã mäi nhµ ®ang cã nhiÒu g¹o, viÖc lµm vµ<br /> h­íng vµo nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp. Trong v¨n ¨n b¸nh bét g¹o trë nªn mét thó gi¶i trÝ.<br /> hãa Hµn Quèc, tÝn ng­ìng ®· gãp phÇn t¹o Khi lµm xong b¸nh bét g¹o, kh«ng chØ<br /> nªn sù phong phó, ®a d¹ng vµ còng chi nh÷ng ng­êi trong gia ®×nh ¨n mµ hä cßn<br /> phèi ®Õn c¸c phong tôc tËp qu¸n. chia cho c¸c nhµ hµng xãm. TruyÖn BÝ mËt<br /> 3. Phong tôc vÒ vÎ ngoµi cña loµi cãc ®· kÓ vÒ phong tôc<br /> Trong cuéc sèng, phong tôc cña ng­êi lµm b¸nh bét g¹o nµy g¾n víi c©u chuyÖn<br /> Hµn Quèc ®­îc ph¶n ¸nh râ nÐt qua trang thó vÞ vÒ hai con vËt cãc vµ hæ: “Hæ vµ Cãc<br /> phôc, nhµ cöa, ®å ¨n thøc uèng, cóng giç, b¾t ®Çu lµm b¸nh g¹o víi ®Ëu ®á, h¹t dÎ,<br /> h«n nh©n... B÷a ¨n chÝnh cña ng­êi Hµn võng vµ t¸o. Chóng h¸o høc cho b¸nh vµo<br /> Quèc quan träng nhÊt lµ c¬m, ngoµi ra cßn nåi hÊp vµ ®Æt lªn bÕp.”(10). ViÖc chia b¸nh<br /> cã ch¸o, ®i kÌm trong b÷a ¨n lµ rau, c¸. Tõ g¹o víi mäi ng­êi lµm cho niÒm vui vµ nçi<br /> x­a ng­êi Hµn Quèc ®· biÕt lµm r­îu ®Ó<br /> (9)<br /> uèng: “Viªn quan sai ng­êi ®­a cho hai g· §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998,<br /> tr.375.<br /> ¨n mµy r­îu vµ thøc ¨n.”(9) (Choon Hyang (10)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, 1998,<br /> - H­¬ng mïa xu©n). Ng­êi Hµn Quèc tr.110.<br /> <br /> <br /> Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 69<br /> vµi nÐt vÒ v¨n hãa d©n gian hµn quèc qua truyÖn cæ tÝch<br /> <br /> buån cña tõng gia ®×nh cã thÓ chia sÎ ®­îc x­a, nh÷ng ng­êi phô n÷ Hµn Quèc ®·<br /> víi nh÷ng gia ®×nh kh¸c, lµ hµnh ®éng ®­îc khuyÕn khÝch sinh con trai v× sù<br /> thiÕt thùc gióp ®ì lÉn nhau, ph¶n ¸nh tinh thÞnh v­îng, phóc vËn cña mét gia ®×nh<br /> thÇn céng ®ång m¹nh mÏ. Sù ph¸t triÓn ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng sè con trai. NÕu gia<br /> c¸c phong tôc Èm thùc Hµn Quèc chÞu ¶nh ®×nh nµo kh«ng cã con trai th× gia ®×nh ®ã<br /> h­ëng cña khÝ hËu, ®Æc ®iÓm ®Þa lÝ, c¬ cÊu rÊt dÔ bÞ x¸o trén vµ tan vì. Ngoµi ra,<br /> x· héi, tËp tôc d©n gian vµ c¸c lÔ nghi gia ng­êi Hµn Quèc cßn quan niÖm r»ng, viÖc<br /> ®×nh ®­îc ph¸t triÓn qua thêi gian. sinh ®­îc con trai lµ do thÇn linh phï hé<br /> Trong x· héi Hµn Quèc x­a, t×nh yªu vµ nªn mäi ng­êi ngµy ®ªm cÇu nguyÖn vµ<br /> t×nh c¶m riªng t­ kh«ng cã vai trß g× ®èi cóng lÔ: “VËy mai c¸c con h·y lªn nói phÝa<br /> víi viÖc chän mét ng­êi b¹n ®êi bëi con sau t¾m röa vµ khÊn trêi th× sÏ sinh ®­îc<br /> ng­êi lu«n ph¶i sèng theo lÔ gi¸o phong con trai vµ h­ëng vinh hoa phó quý...”(13)<br /> kiÕn, v× thÕ vÉn tån t¹i quan niÖm: “cha (ChuyÖn Nho sinh nghÌo). Hä cóng lÔ<br /> mÑ ®Æt ®©u con ngåi ®Êy”. H«n nh©n cña tr­íc bµn thê Bµ tæ, cóng thÇn nói hay<br /> con c¸i do cha mÑ s¾p xÕp qua mét ng­êi nh÷ng loµi c©y, mám ®¸ mµ hä cho lµ linh<br /> trung gian, th­êng lµ mét phô n÷ biÕt rÊt thiªng: “Vî chång nhµ phÝa tr­íc ®· giµ<br /> râ vÒ c¶ hai gia ®×nh gäi lµ bµ mèi vµ c¶ sù råi mµ còng kh«ng cã con c¸i g× c¶, bÌn ®i<br /> gióp ®ì cña thÇy bãi. Chµng trai vµ c« g¸i vµo nói cÇu nguyÖn suèt mét tr¨m ngµy<br /> ë truyÖn Ng­êi vî th«ng minh v× kh«ng cã th× sinh ®­îc mét ®øa con trai...”(14) (§øa<br /> bµ mai mèi nªn ch­a thÓ lËp gia ®×nh, tõ con trai nöa ng­êi nöa ngîm). Nh÷ng gia<br /> ®ã cho thÊy bµ mèi cã vai trß rÊt quan ®×nh ®i cÇu nguyÖn c¸c thÇn th­êng cã<br /> träng trong ®êi sèng h«n nh©n cña ng­êi ®­îc ng­êi con trai tµi giái h¬n ng­êi hay<br /> Hµn: “Ngµy xöa ngµy x­a, s©u trong vïng søc kháe phi th­êng, lµ niÒm tù hµo cña<br /> nói cã mét chµng trai ®· qu¸ ba m­¬i tuæi gia ®×nh vµ ®Êt n­íc (Bèn dòng sÜ). VÞ trÝ<br /> lóc nµo còng th¾t ®u«i sam c¶ (...) còng cã cña nh÷ng ng­êi con trai trong gia ®×nh<br /> mét c« g¸i ®Õn tuæi lÊy chång rÊt xinh ®Ñp, còng ®­îc ph©n biÖt râ nÐt. Ng­êi con trai<br /> nÕt na nh­ng v× ë s©u trong thung lòng c¶ ph¶i g¸nh v¸c nhiÒu viÖc nªn cha mÑ<br /> ch¼ng cã ng­êi mai mèi nªn ch­a tÝnh th­êng cho con trai c¶ thõa kÕ nhiÒu tµi<br /> ®­îc chuyÖn h«n nh©n.”(11). Nh÷ng ®«i trai s¶n cßn con trai thø th× ®­îc thõa kÕ Ýt tµi<br /> g¸i ®Õn víi nhau ph¶i ®­îc hai bªn gia s¶n h¬n (KhØ tr¶ ¬n).<br /> ®×nh chÊp thuËn vµ trong lÔ c­íi c« d©u C¸c phong tôc kh¸c còng ®­îc t¸c gi¶<br /> ®­îc trang ®iÓm nh÷ng chÊm ®á trªn m¸ d©n gian Hµn Quèc ph¶n ¸nh qua truyÖn<br /> vµ tr¸n ®Ó xua ®uæi nh÷ng tµ ma, mÆc cæ tÝch víi niÒm tù hµo s©u s¾c: phong tôc<br /> trang phôc d©n téc, cßn chó rÓ mÆc mét ¸o tæ chøc sinh nhËt (H¹t kª n¸t c­íi ®­îc<br /> d©n téc víi th¾t l­ng thªu vµ ®éi mò bêm vî), tôc kÕt nghÜa huynh ®Ö (Ng­êi t¸m<br /> ngùa: “V× lµ chó rÓ nªn tr¨n còng ®éi mò lÇn bÊt h¹nh, Bèn dòng sÜ), tËp tôc lËp<br /> cét kh¨n ë ®u«i thay v× mang hia, quú l¹y<br /> vµ uèng r­îu ë n¬i hµnh lÔ”(12) (Con tr¨n (11)<br /> Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa Hång, Nh÷ng<br /> thÇn). C¸c truyÖn Chó rÓ cãc, V× sao l­ng truyÖn cæ hay Hµn Quèc, Nxb.ViÖn nghiªn cøu ng«n<br /> kiÕn l¹i rÊt nhá còng ®Ò cËp ®Õn c¸c tËp ng÷ vµ v¨n ho¸ Hµn - ViÖt, 2007, tr.75.<br /> (12)<br /> Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa Hång, Nh÷ng<br /> tôc h«n nh©n nh­: thñ tôc d¹m hái, ®Þnh truyÖn cæ hay Hµn Quèc, S®d, tr.129.<br /> (13)<br /> ngµy c­íi vµ tæ chøc lÔ c­íi... Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa Hång, Nh÷ng<br /> truyÖn cæ hay Hµn Quèc, S®d, tr.68-69.<br /> Sau khi c­íi, mong ­íc lín nhÊt cña (14)<br /> Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa Hång, Nh÷ng<br /> nh÷ng cÆp vî chång lµ cã ®­îc ®øa con. Tõ truyÖn cæ hay Hµn Quèc, S®d, tr.107.<br /> <br /> <br /> 70 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 2-2013<br />  l­u hång viÖt<br /> <br /> ®µn cóng tÕ (C¸i chÕt cña mét «ng vua); cña cãc). ë Hµn Quèc cßn cã lÔ héi Hoa<br /> phong tôc tang ma: “Ba m­¬i ba ®¹o tú anh ®µo ®­îc tæ chøc ë thµnh phè c¶ng<br /> n©ng quan tµi lªn vai võa cÇu nguyÖn võa Chinhae vµo mïa xu©n, khi hoa anh ®µo<br /> tiÕn ®Õn, s¸u ng­êi chÞ cïng s¸u anh rÓ në ré nh»m t­ëng nhí ®« ®èc h¶i qu©n Yi<br /> ®Òu mÆc tang phôc theo sau quan tµi khãc Sun-shin, ng­êi l·nh ®¹o qu©n ®éi Hµn<br /> th¶m thiÕt”(15) (ChuyÖn nµng Bá R¬i). Quèc ®Èy lïi cuéc x©m l­îc cña NhËt vµo<br /> Ng­êi Hµn Quèc cßn cã phong tôc chän n¨m 1592-1598. LÔ héi tiÕn hµnh trong 12<br /> ®Êt tèt lµm huyÖt mé v× tin r»ng ®Þa thÕ ngµy gåm nhiÒu tiÕt môc hay nh­: ng¾m<br /> må m¶ tæ tiªn cã ¶nh h­ëng quan träng hoa anh ®µo në, lÔ tÕ §« ®èc Yi, c¸c trß<br /> ®Õn cuéc sèng cña con ng­êi, cã thÓ lµm ch¬i cæ truyÒn. Trong TruyÖn cæ Hµn<br /> ng­êi th©n liªn quan trë nªn sung sóc, Quèc, tuy t¸c gi¶ d©n gian kh«ng kÓ tíi lÔ<br /> còng cã thÓ lµm cho hä hµng tiªu tan tµi héi Hoa anh ®µo nh­ng ë TruyÖn cæ tÝch<br /> s¶n hay lao ®ao v× bÖnh tËt (ChuyÖn lò Õch Hµn Quèc th× t¸c gi¶ cã kÓ tíi lÔ héi nµy:<br /> xanh, Chµng trai cøu bèn m¹ng ng­êi). “- C« ¬i, mïa xu©n sÏ ®Õn ®©u tr­íc vËy ¹?<br /> Cßn truyÖn Tµi s¶n kÕ thõa cña ba anh em - µ, ch¾c lµ mïa xu©n sÏ ®Õn chç khu<br /> trai lµ truyÖn nãi vÒ phong tôc cóng giç: ®Êt héi häp cña lµng m×nh.<br /> sau khi ng­êi cha qua ®êi, ba anh em chia Ji Hoon mõng rì ch¹y ngay ®Õn ®ã. ë<br /> tay nhau, mçi ng­êi mét n¬i tù lËp cuéc ®ã cã nhiÒu ng­êi ®ang ngåi ng¾m hoa<br /> sèng riªng nh­ng dï cã vÊt v¶, gian nan ®µo.”(18) (Con ®­êng cã mïa xu©n tíi). Mïa<br /> hay khã kh¨n ®Õn mÊy hä còng v­ît qua xu©n lµ mïa c©y cèi ®©m chåi n¶y léc, khÝ<br /> tÊt c¶ vµ mçi ng­êi ®· t×m ®­îc h¹nh phóc hËu Êm ¸p, quang ®·ng vµ rÊt phï hîp ®Ó<br /> riªng cho m×nh. Qua nh÷ng hµnh ®éng tæ chøc lÔ héi, mäi ng­êi di chuyÓn ®Õn lÔ<br /> thùc tÕ cña nh÷ng ng­êi con, chóng ta héi ®­îc dÔ dµng, thuËn tiÖn h¬n, tõ ®ã<br /> thÊy hä lµ nh÷ng ng­êi con hiÕu th¶o, t¹o nªn sù tho¶i m¸i, vui vÎ cho ng­êi ®i<br /> sèng ®oµn kÕt vµ yªu th­¬ng nhau hÕt dù héi. Kh«ng gian lÔ héi kh«ng thÓ thiÕu<br /> mùc: “®Õn ngµy giç cha, ba anh em quay nh÷ng loµi hoa ®Ñp. S¾c mµu vµ vÎ t­¬i<br /> trë vÒ nhµ nh­ ®· høa hÑn (...) Hä ra t¾n cña c¸c loµi hoa lµm cho lßng ng­êi<br /> viÕng mé cha, dùng mét c¸i bia tr­íc mé thªm r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng.<br /> «ng vµ cïng nhau v¸i hai v¸i”(16). Vµo th¸ng ba, lÔ héi d©n gian Samil<br /> 4. LÔ héi ®­îc tæ chøc ë Chiangnyong-gum thuéc<br /> Trong suèt bèn mïa xu©n, h¹, thu, Kyongsangnam-do, ngoµi phÇn lÔ nghi,<br /> ®«ng, mïa nµo còng cã nh÷ng lÔ héi quan nh÷ng trß ch¬i ®­îc tæ chøc t¹i lÔ héi næi<br /> träng cña ng­êi Hµn Quèc g¾n víi nÒn s¶n bËt nhÊt lµ ®Êu bß vµ kÐo co. Th¸ng n¨m<br /> xuÊt n«ng nghiÖp, g¾n víi lÞch sö vµ cã c¶ t¹i thµnh phè Namwon thuéc tØnh B¾c<br /> lÔ héi phong tôc tÝn ng­ìng. Vµo c¸c ngµy Chun (Chung Yang) cã lÔ héi mïa xu©n.<br /> héi xu©n ®­îc më ra tõ ®Çu n¨m b»ng TÕt §©y lµ mét ngµy héi ®Æc s¾c cña nghÖ<br /> n¨m míi, nh©n d©n Hµn Quèc bao giê thuËt cæ ®iÓn Hµn Quèc, mét ngµy héi ca<br /> còng cã nh÷ng lÔ nghi thiªng liªng, ®ång móa. C¸c c« g¸i ¨n mÆc trang phôc d©n<br /> thêi còng thËt vui vÎ, ý nghÜa nh­: tÕ lÔ<br /> ®Êt trêi, lµm c¸c mãn ¨n, c¸c lo¹i b¸nh (15)<br /> Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa Hång, Nh÷ng<br /> truyÒn thèng, tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n truyÖn cæ hay Hµn Quèc, S®d, tr.197.<br /> (16)<br /> gian... “vµo mïa xu©n con ng­êi th­êng (17)<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, tr.304.<br /> §Æng V¨n Lung, TruyÖn cæ Hµn Quèc, S®d, tr. 110.<br /> lµm b¸nh vµ ®i leo nói, hä ¨n b¸nh vµ (18)<br /> Kang Jeong Hoon, TruyÖn cæ tÝch Hµn Quèc - Con<br /> ng¾m phong c¶nh”(17) (BÝ mËt vÒ vÎ ngoµi ®­êng cã mïa xu©n tíi, Nxb. Gi¸o dôc, 2008, tr.13.<br /> <br /> <br /> Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 71<br /> vµi nÐt vÒ v¨n hãa d©n gian hµn quèc qua truyÖn cæ tÝch<br /> <br /> téc, biÓu diÔn tiÕt môc ca móa ®Ó tá lßng c¸c ®éi nghÖ thuËt d©n gian ®­îc tËp hîp<br /> kÝnh träng vµ ng­ìng mé ng­êi phô n÷ ë kh¾p c¸c ®Þa ph­¬ng, hä ®ãng vai nh÷ng<br /> chung thñy tªn lµ Choon Hyang. Nµng lµ ng­êi n«ng d©n, ®eo mÆt n¹ cã hãa trang,<br /> mét ng­êi phô n÷ xinh ®Ñp, thñy chung móa h¸t vµ biÓu diÔn nh÷ng nghi lÔ d©n<br /> ®­îc t¸c gi¶ d©n gian kÓ rÊt chi tiÕt trong gian. C¸c trß diÔn hÊp dÉn ®­îc diÔn ra<br /> truyÖn cæ tÝch Choon Hyang - H­¬ng mïa s«i næi nh­ phãng lao, ®èt ®uèc, kÐo co...<br /> xu©n. TruyÖn ca ngîi t×nh yªu cao ®Ñp, LÔ héi kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng lêi ca, tiÕng<br /> lßng chung thuû cña n÷ nh©n vËt chÝnh. h¸t cïng víi nh÷ng ®iÖu móa d©n gian,<br /> N÷ nh©n vËt chÝnh ®­îc ®Æt trong hoµn ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt trong lÔ héi<br /> c¶nh cã ng­êi yªu ®i xa. Trong thêi gian Chongsong Ariang diÔn ra vµo th¸ng m­êi,<br /> xa c¸ch nhau, Choon Hyang bÞ viªn quan tæ chøc ë Chongsong thuéc Kangwondo, ®©y<br /> cËy quyÒn cËy thÕ Ðp buéc nµng lµm thiÕp. lµ cuéc thi h¸t d©n gian víi nh÷ng ng­êi<br /> Nµng lu«n kiªn quyÕt tõ chèi vµ mét mùc thi biÓu diÔn khóc Arang. Do ®ã ë truyÖn<br /> b¶o vÖ t×nh yªu, gi÷ v÷ng lßng thuû chung C¸i b­íu biÕt h¸t cã ®o¹n kÓ vÒ c¸c nh©n<br /> son s¾t víi ng­êi yªu cña m×nh. Nµng vÉn vËt h¸t, nh¶y móa suèt ®ªm, ®©y lµ mét<br /> thÇm chê mong ngµy ng­êi yªu trë vÒ dï dÊu hiÖu cña lÔ héi. C¸c lÔ héi ®· ®em ®Õn<br /> cho b¶n th©n nµng cã ph¶i chÞu bao ®au cho con ng­êi niÒm vui, sù l¹c quan vµ tin<br /> ®ín cùc h×nh, cã ph¶i chÞu c¶nh tï ®µy. vµo t­¬ng lai. LÔ héi cßn mang tÝnh chÊt<br /> Cµng trong gian khæ, trong hoµn c¶nh thùc hµnh tÝn ng­ìng thÓ hiÖn qua nh÷ng<br /> kh¾c nghiÖt con ng­êi víi t×nh yªu cao c¶ héi “v« giµ” cóng PhËt, mäi ng­êi tõ giµ<br /> nh­ n÷ nh©n vËt chÝnh trong truyÖn cµng tíi trÎ, tõ trai tíi g¸i ë kh¾p n¬i tô häp vÒ<br /> ngêi s¸ng vÎ ®Ñp phÈm chÊt, ®¹o ®øc. T×nh lÔ héi ®Ó cÇu nguyÖn vµ tham gia nh÷ng<br /> yªu ®· gióp nµng Choon Hyang v­ît qua viÖc lµm tõ thiÖn. §èi víi mçi ng­êi d©n<br /> tÊt c¶ mäi thö th¸ch lín lao cña cuéc ®êi. Hµn Quèc, viÖc tíi chïa lÔ PhËt, cÇu mong<br /> Nµng sèng víi mét niÒm tin m¹nh mÏ vµo sù may m¾n, h¹nh phóc ®­îc ph¶n ¸nh<br /> t×nh yªu vµ lßng chung thñy. Dï cho ng­êi qua truyÖn Sù ng¹c nhiªn cña nhµ s­ víi<br /> yªu cña m×nh cã trë nªn mét kÎ nghÌo chi tiÕt: mét c« g¸i th­êng xuyªn ®Õn ng«i<br /> khæ, khèn khã, cã tµn t¹ thÕ nµo ®i ch¨ng chïa gÇn nhµ ®Ó cÇu xin PhËt cho c« lÊy<br /> n÷a th× c« g¸i vÉn mét lßng yªu th­¬ng, ®­îc ng­êi chång lµ mét vÞ quan ch©u. T¹i<br /> t«n träng ng­êi yªu vµ lo l¾ng cho ng­êi Hµn Quèc, Khæng gi¸o cã vÞ trÝ rÊt quan<br /> m×nh yªu. TruyÖn cã kÕt thóc cã hËu: n÷ träng. Cã rÊt nhiÒu lÔ héi mang tÝnh chÊt<br /> nh©n vËt chÝnh ®· ®­îc chÝnh ng­êi yªu lÔ nghi tÝn ng­ìng b¾t nguån tõ tôc thê<br /> cña m×nh gi¶i tho¸t (ng­êi yªu cña c« g¸i Khæng Tö, tËp trung vµo th¸ng hai vµ<br /> ®ç ®¹t vµ gi÷ chøc vô cao trong triÒu). C« th¸ng t¸m. LÔ héi ë Sokchouje lµ mét lÔ héi<br /> g¸i ®­îc h­ëng mét cuéc sèng h¹nh phóc, næi tiÕng víi dÊu Ên cña t­ t­ëng Khæng<br /> ®­îc mäi ng­êi yªu mÕn, kh©m phôc, cßn gi¸o thÓ hiÖn ë tÊt c¶ c¸c hµnh ®éng cña<br /> viªn quan gian ¸c bÞ trõng ph¹t thÝch héi nh­ c¸c nghi thøc lÔ ®­îc tiÕn hµnh<br /> ®¸ng. TruyÖn gióp ta hiÓu râ h¬n vÒ ý nh»m t­ëng nhí, ca tông c¸c nhµ hiÒn triÕt<br /> nghÜa cña lÔ héi ngîi ca, t­ëng nhí Choon cña Trung Quèc vµ Hµn Quèc.<br /> Hyang - ng­êi phô n÷ Hµn Quèc thñy Hµn Quèc víi nhiÒu lÔ héi ®­îc tæ chøc<br /> chung, mÉu mùc. trong n¨m ®· ph¶n ¸nh triÕt lý, lÏ sèng vµ<br /> Th¸ng chÝn, th¸ng cña mïa thu, lµ thêi m¬ ­íc cña nh©n d©n, lÔ héi lµ dÞp ®Ó con<br /> ®iÓm tËp trung nh÷ng lÔ héi lín cña nghÖ ng­êi cã nh÷ng kho¶ng thêi gian nghØ<br /> thuËt d©n gian Hµn Quèc. Vµo dÞp lÔ héi, ng¬i, vui ch¬i sau nh÷ng ngµy lao ®éng<br /> <br /> 72 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 2-2013<br />  l­u hång viÖt<br /> <br /> mÖt nhäc, vÊt v¶. §©y còng lµ dÞp ®Ó con ng­ìng, phong tôc tèt ®Ñp, lµnh m¹nh sÏ<br /> ng­êi gÆp gì, giao l­u vµ t¹o nh÷ng mèi ®­îc duy tr×, ph¸t triÓn cïng víi nh÷ng lÔ<br /> quan hÖ tèt ®Ñp. LÔ héi truyÒn thèng lµ héi ®Ó t¹o dùng mét cuéc sèng ®Çy ®ñ vÒ<br /> lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n hãa, s¶n phÈm vËt chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn.<br /> tinh thÇn cña ng­êi d©n ®­îc h×nh thµnh<br /> vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh lÞch sö. TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> Kh«ng gian lÔ héi ®· chøng tá nhu cÇu 1. Ng« Xu©n B×nh - Ph¹m Hång Th¸i<br /> s¸ng t¹o vµ h­ëng thô nh÷ng gi¸ trÞ v¨n (chñ biªn) (2007), T«n gi¸o ë Hµn Quèc vµ<br /> hãa vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n, ViÖt Nam - nghiªn cøu so s¸nh, Nxb. Khoa<br /> qua ®ã gi¸o dôc cho mäi thÕ hÖ nh÷ng bµi häc X· héi - Trung t©m nghiªn cøu Hµn<br /> häc quý gi¸. Hµnh tr×nh ®Õn kh«ng gian lÔ Quèc, Hµ Néi.<br /> héi cña ng­êi Hµn Quèc lµ ®Õn víi mét 2. TrÞnh Huy Ho¸ (biªn dÞch) (2004),<br /> sinh ho¹t v¨n ho¸ thiªng liªng, duy tr× §èi tho¹i víi c¸c nÒn v¨n ho¸ TriÒu Tiªn,<br /> tinh thÇn b×nh ®¼ng. Còng qua kh«ng Nxb. TrÎ, TP. Hå ChÝ Minh.<br /> gian lÔ héi mµ chóng ta thÊy ®­îc nÐt ®Ñp 3. Kang Jeong Hoon (2008), Con ®­êng<br /> riªng trong v¨n ho¸ Hµn Quèc. cã mïa xu©n tíi (TruyÖn cæ tÝch Hµn<br /> 5. KÕt luËn Quèc), Nxb. Gi¸o dôc, TP. HCM.<br /> Cæ tÝch lµ mét trong nh÷ng thÓ lo¹i cã 4. §¹i häc Quèc gia Hµ Néi-Tr­êng §¹i<br /> quan hÖ kh«ng Ýt ®Õn tÝn ng­ìng, phong häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n-Khoa<br /> tôc cña mçi d©n téc. Vµ nh÷ng tÝn ng­ìng, §«ng Ph­¬ng häc (2006), TËp hîp c¸c bµi<br /> phong tôc bao giê còng cã søc kÝch thÝch gi¶ng chuyªn ®Ò Hµn Quèc häc, Hµ Néi.<br /> nghÖ thuËt s¸ng t¹o cæ tÝch cña ng­êi Hµn 5. Jeon Hye Kyung (2005), Nghiªn cøu so<br /> Quèc. Qua truyÖn cæ tÝch, chóng ta thÊy s¸nh truyÖn cæ Hµn Quèc vµ ViÖt Nam th«ng<br /> nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng trong v¨n hãa d©n qua t×m hiÓu sù tÝch ®éng vËt, Nxb. §¹i häc<br /> gian Hµn Quèc víi tÝn ng­ìng v¹n vËt h÷u Quèc gia Hµ Néi, Hµ Néi.<br /> linh, v¹n vËt t­¬ng giao, tÝn ng­ìng thê 6. §Æng V¨n Lung (chñ biªn) (1998),<br /> Haninim, thê thÇn nói, thÇn c©y, thê vËt TruyÖn cæ Hµn Quèc, Nxb. V¨n ho¸ D©n<br /> thiªng, vËt tæ, c¸c yÕu tè Nho - PhËt - §¹o; téc, Hµ Néi.<br /> c¸c phong tôc vÒ ®å ¨n, thøc uèng, h«n 7. §Æng V¨n Lung (2002), TiÕp cËn v¨n<br /> nh©n, thõa kÕ tµi s¶n; c¸c lÔ héi d©n gian ho¸ Hµn Quèc, Nxb. V¨n ho¸-Th«ng tin,<br /> nh­ lÔ héi diÔn ra vµo mïa xu©n, lÔ héi Hµ Néi.<br /> mang tÝnh chÊt thùc hµnh tÝn ng­ìng... 8. Lª Hång Phong (2002), V¨n häc d©n<br /> TÊt c¶ ®· chøng tá ®êi sèng tinh thÇn vµ gian kh«ng chØ lµ v¨n häc, Th«ng b¸o<br /> ®êi sèng vËt chÊt cña d©n gian Hµn Quèc Khoa häc §¹i häc §µ L¹t.<br /> rÊt phong phó, ®a d¹ng. Ngµy nay, c¸ch 9. NguyÔn B¸ Thµnh (1996), T­¬ng<br /> øng xö vµ suy nghÜ cña ng­êi Hµn Quèc ®ång v¨n ho¸ ViÖt Nam - Hµn Quèc, Nxb.<br /> lu«n chÞu ¶nh h­ëng bëi nh÷ng t­ t­ëng V¨n ho¸-Th«ng tin, Hµ Néi.<br /> vµ t«n gi¸o ®· xuyªn suèt lÞch sö Hµn 10. Cho Myeong Sook, V­¬ng ThÞ Hoa<br /> Quèc tõ bao thÕ kû qua, mÆc dï nÒn kinh Hång (dÞch vµ biªn so¹n) (2007), Nh÷ng<br /> tÕ ®· hiÖn ®¹i hãa, nh­ng ng­êi Hµn Quèc truyÖn cæ hay Hµn Quèc, Nxb. ViÖn nghiªn<br /> vÉn ghi nhí vµ tu©n theo lèi sèng ngµn ®êi cøu Ng«n ng÷ vµ V¨n hãa Hµn - ViÖt.<br /> cña tæ tiªn. ë Hµn Quèc còng nh­ ë nhiÒu 11. L­u ThÞ Hång ViÖt (2007), So s¸nh<br /> n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, nh÷ng hñ tôc l¹c truyÖn cæ tÝch ViÖt - Hµn (LuËn v¨n th¹c sÜ<br /> hËu ®· dÇn bÞ b·i bá, cßn nh÷ng tÝn Ng÷ v¨n), Tr­êng §¹i häc §µ L¹t.<br /> <br /> Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 73<br />