Vài nhận xét trong xử trí vỡ tá tràng nặng trong chấn thương

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> VAØI NHAÄN XEÙT TRONG XÖÛ TRÍ VÔÕ TAÙ TRAØNG NAËNG<br /> TRONG CHAÁN THÖÔNG<br /> Nguyeãn Vaên Long*, Voõ Taán Long*, Nguyeãn Vaên Chinh*, Traàn Thò Mai Linh*,<br /> Traàn Phuøng Duõng Tieán*, Leâ Chaâu Hoaøng Quoác Chöông*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Vôõ taù traøng naëng vaø phöùc taïp laø beänh lyù raát naëng trong caáp cöùu coù bieán chöùng vaø töû vong cao. Döïa vaøo caùc<br /> yeáu toá ñeå xaùc ñònh vôõ naëng vaø phöùc taïp: ñoä vôõ lôùn (ñoä III, ñoä IV vaø V), coù theå coù toån thöông maät – tuïy vaø coù theå<br /> keøm theo vôõ taïng khaùc trong oå buïng. Treân caùc tieâu chuaån ñoù, chuùng toâi ñaõ löïa choïn 35 tröôøng hôïp vôõ taù traøng<br /> naëng phöùc taïp trong thôøi gian 1998 -2004.<br /> Gaëp nhieàu phaùi nam (35 tröôøng hôïp), tuoåi töø 18 -60 vaø nhieàu nhaát ôû 20-40 t. Nguyeân nhaân do chaán thöông<br /> buïng kín 33 tröôøng hôïp vaø veát thöông buïng 2 tröôøng hôïp; chaán thöông buïng do tai naïn giao thoâng gaëp ña soá<br /> caùc tröôøng hôïp.<br /> Beänh nhaân ñöôïc xöû trí tröôùc 24 giôø trong 16 tröôøng hôïp vaø > 24 giôø trong 21 tröôøng hôïp<br /> Caùc toån thöông ñi keøm trong 23/35 tröôøng hôïp (65,7%): 8 tröôøng hôïp vôõ tuïy, 8 tröôøng hôïp vôõ taïng roãng (4<br /> hoãng traøng, 2 vôõ daï daøy vaø 2 vôõ ñaïi traøng), 3 tröôøng hôïp vôõ gan, 2 tröôøng hôïp vôõ laùch, 1 daäp thaän phaûi vaø 1 ñöùt<br /> rôøi beå thaän phaûi.<br /> Vò trí ñoaïn vôõ: 4 tröôøng hôïp ôû D1, 12 tröôøng hôïp ôû D2, 14 tröôøng hôïp ôû D3 vaø 5 tröôøng hôïp ôû D4. Ñoä vôõ<br /> goàm ñoä II trong 6 tröôøng hôïp (17%), ñoä III trong 19 tröôøng hôïp (54%) vaø ñoä IV trong 10 tröôøng hôïp (29%).<br /> Ñieàu trò: Khaâu ñöôøng vôõ trong 22 tröôøng hôïp: ñoä II thöïc hieän 6 tröôøng hôïp, ñoä III thöïc hieän 12 tröôøng hôïp<br /> vaø ñoä IV thöïc hieän 4 tröôøng hôïp. Buïc xì doø xaûy ra trong vôõ ñoä III vaø IV, goàm 6 tröôøng hôïp (4 tröôøng hôïp moå laàn<br /> 2 noái taù – hoãng traøng theo phöông phaùp Roux –en- Y thaønh coâng, 2 coøn laïi töû vong). Ngoaøi ra 7 tröôøng hôïp<br /> khaùc thöïc hieän phöông phaùp Roux-en-Y, 4 tröôøng hôïp caét ñoaïn taù traøng D3 vaø D4, noái taù – hoãng traøng taän taän.<br /> Chæ coù 2 tröôøng hôïp thöïc hieän phöông phaùp loaïi tröø taù traøng, khoâng coù tröôøng hôïp naøo caét khoái taù tuïy.<br /> Bieán chöùng coù 6 tröôøng hôïp buïc ñöôøng khaâu, 1 roø loã thuõng daï daøy vaø 1 taéc ruoät cô hoïc. Töû vong 2 tröôøng<br /> hôïp do tình traïng nhieãm ñoäc cô theå vaø 1 töû vong do daäp naõo.<br /> <br /> SUMMARY<br /> SOME REMARKS IN TREATMENT OF DUODENAL INJURY<br /> Nguyen Van Long, Vo Tan Long, Nguyen Van Chinh, Tran Thi Mai Linh, Tran Phung Dung Tien,<br /> Le Chau Hoang Quoc Chuong. * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 3 * 2004: 72 - 78<br /> <br /> Severe duodenal ruptures is a lethal emergency with high rate of morbidity and mortality. Based on the<br /> classification of duodenal injury in combined with other intraabdominal injuries, we have selected 35 cases of<br /> severe duodenal injuries from 1998-2004.<br /> Male sex is predominant (35 cases) with average age from 20-40 years old. 33 cases of abdominal injury<br /> and other two of abdominal stab wound. 16 cases were treated 24 hours before injury and 16 cases treated<br /> more than 24 hours after injury. The combined lesions include: pancreatic ruptures (8 cases), hollow organs<br /> ruptures (8 cases), liver ruptures (3 cases), splenic ruptures (2 cases), kidney injuries (2 cases).<br /> Location of rupture: D1 4 cases, D2 12 cases, D3 14 cases, D4 5 cases. Ruptures at II level in 6 cases<br /> * Khoa ngoaïi tieâu hoùa, Beänh Vieän Chôï Raãy<br /> <br /> 72<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> (17%), III level in 19 cases (54%) and IV level in 10 case (29%).<br /> Treatment: Duodenal suturing in 22 cases. In 6 cases: duodenal fistulas at the III and IV level. Besides, 7<br /> other cases have Roux en Y, 4 cases with D3-D4 resection, end to end duodenojejunostomy. Only 2 cases have<br /> been done pyloric exclusion. No pancreatoduodenectomy have been done.<br /> Complications: Duodenal suture leakage: 6 cases, stomach anastomosis leakage: 1 case and one intestinal<br /> obstruction. 2 cases died of severe toxic and brain contusion.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Vôõ taù traøng do chaán thöông laø moät beänh lyù ít gaëp<br /> trong caáp cöùu, chieám tyû leä 3 -5% trong caùc toån<br /> thöông trong oå buïng. Tuy nhieân tai bieán vaø töû vong<br /> khaù cao; theo Snyder (1980)(10) tai bieán laø 14% vaø töû<br /> vong laø 16%.<br /> Nguyeân nhaân tai bieán vaø töû vong cao tuøy thuoäc<br /> vaøo caùc yeáu toá: möùc ñoä vôõ, toån thöông taù traøng keøm<br /> theo toån thöông tuïy vaø ñöôøng maät, vaø keøm theo caùc<br /> toån thöông taïng khaùc trong oå buïng.<br /> Lucas vaø Ledgerwood (1975)(8), cho raèng coøn moät<br /> yeáu toá giöõ vai troø quan troïng laø thôøi gian töø khi bò tai<br /> naïn cho ñeán khi ñöôïc phaãu thuaät. Töû vong 40% ñoái<br /> vôùi beänh nhaân ñöôïc moå sau 24 giôø vaø 11% ñoái vôùi<br /> beänh nhaân ñöôïc moå sôùm tröôùc 24 giôø. Nguyeân nhaân<br /> moå muoän do caùc tröôøng hôïp vôõ taù traøng ñöôïc phaùt<br /> hieän chaäm.<br /> Theo Snyder (1980)(10), veát thöông taù traøng coù töû<br /> vong laø 6% laø do chæ ñònh moå thaêm doø sôùm; ngöôïc laïi<br /> chaán thöông buïng kín gaây vôõ taù traøng thöôøng chaäm<br /> treã do bieåu hieän muoän caùc trieäu chöùng vieâm phuùc<br /> maïc.<br /> Xaùc ñònh vôõ taù traøng naëng vaø phöùc taïp döïa theo<br /> phaân ñoä cuûa Hieäp hoäi phaãu thuaät chaán thöông Hoa<br /> Kyø; khi vôõ taù traøng > 75% khaåu kính thuoäc veà ñoä vôõ<br /> III, IV vaø V.<br /> Ngoaøi möùc ñoä toån thöông taù traøng, coøn coù nhöõng<br /> toån thöông phoái hôïp khaùc trong oå buïng laøm cho beänh<br /> caûnh chung naëng neà theâm.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br /> Trong thôøi gian töø 1998 – 2004, taïi khoa ngoaïi<br /> tieâu hoaù – BVCR chuùng toâi nhaän ñieàu trò 35 tröôøng<br /> hôïp vôõ taù traøng naëng.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> Giôùi tính<br /> Nam: 35 ca – nöõ: khoâng coù<br /> Tuoåi<br /> Töø 18 – 60 t, thöôøng gaëp 20-40 t<br /> 51 - 60 t<br /> <br /> 1<br /> <br /> 41 - 50 t<br /> <br /> 3<br /> <br /> 31 - 40 t<br /> <br /> 9<br /> <br /> 20 - 30 t<br /> <br /> 14<br /> 8<br /> <br /> < 20<br /> 0<br /> <br /> Nguyeân nhaân<br /> <br /> 5<br /> <br /> 10<br /> <br /> 15<br /> <br /> 33 ca<br /> 2 ca<br /> <br /> Chaán thöông buïng kín<br /> Veát thöông buïng<br /> <br /> Coù 16 tröôøng hôïp ñöôïc moå BV tænh (ñöôïc chuyeån<br /> vaøo BVCR, coù 5 ca chaêm soùc haäu phaãu vaø 11 ca do<br /> bieán chöùng buïc xì doø taù traøng vaø vieâm phuùc maïc). 21<br /> tröôøng hôïp ñeán BVCR vaø ñöôïc chuùng toâi xöû trí thì<br /> ñaàu.<br /> Xaùc ñònh vò trí vôõ taù traøng<br /> Ñoaïn D1<br /> <br /> 04 tröôøng hôïp<br /> <br /> Ñoaïn D2<br /> <br /> 12 tröôøng hôïp<br /> <br /> Ñoaïn D3<br /> <br /> 14 tröôøng hôïp<br /> <br /> Ñoaïn D4<br /> <br /> 05 tröôøng hôïp<br /> <br /> Ñaùnh giaù ñoä vôõ<br /> Ñoä naëng vôõ Soá tröôøng<br /> taù traøng<br /> hôïp<br /> Ñoä II<br /> 6<br /> Ñoä III<br /> 19<br /> Ñoä IV<br /> 10<br /> <br /> %<br /> 17<br /> 54<br /> 29<br /> <br /> Bieán chöùng<br /> <br /> Buïc ñöôøng khaâu (4)<br /> Buïc ñöôøng khaâu (2)<br /> Roø loã thuûng daï daøy (1)<br /> <br /> Töû vong<br /> 0<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Xaùc ñònh caùc toån thöông phoái hôïp<br /> 23 / 35 tröôøng hôïp (65,7%).<br /> <br /> 73<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Toån thöông phoái Soá tröôøng<br /> Ghi chuù<br /> hôïp trong oå buïng.<br /> hôïp<br /> Vôõ tuïy<br /> 8<br /> 4 daäp tuïy, 2 vôõ ñöùt ñoâi ñaàu tuïy,<br /> 1 vôõ ñoâi thaân tuïy, 1 ñöùt ñuoâi<br /> tuïy.<br /> Vôõ taïng roãng<br /> 8<br /> 4 vôõ hoãng traøng, 2 vôõ daï daøy,<br /> 2 vôõ ñaïi traøng.<br /> Vôõ gan<br /> 3<br /> 1 vôõ gan T, 1 vôõ gan phöùc taïp,<br /> 1 nöùt gan.<br /> Vôõ laùch<br /> 2<br /> Toån thöông heä tieát<br /> 2<br /> 1 daäp thaän P, 1 ñöùt rôøi beå thaän<br /> nieäu<br /> P<br /> Chaån ñoaùn<br /> <br /> Soá tröôøng<br /> hôïp<br /> Vôõ taù traøng ñôn thuaàn<br /> 12/35<br /> Vôõ taù traøng keøm theo:<br /> 23/35<br /> + Vôõ tuïy (4 daäp tuïy, 2 vôõ ñoâi ñaàu tuïy, 1<br /> 8<br /> vôõ ñoâi thaân tuïy, 1 vôõ ñuoâi tuïy).<br /> + Vôõ taïng roãng<br /> (4 vôõ hoãng traøng, 2 vôõ daï daøy, 2 vôõ ñaïi<br /> 8<br /> traøng phaûi).<br /> + Vôõ gan<br /> + Vôõ laùch<br /> + Ñöùt rôøi beå thaän P.<br /> 3<br /> + Daäp thaän phaûi.<br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> %<br /> 34,3<br /> 65,7<br /> 22,8<br /> <br /> 22,8<br /> <br /> 8.5<br /> 5,7<br /> 2,8<br /> 2,8<br /> <br /> ÑIEÀU TRÒ<br /> Phöông phaùp ñieàu trò<br /> Phöông phaùp<br /> Khaâu ñôn thuaàn<br /> Daãn löu caïnh<br /> beân<br /> <br /> Soá<br /> ca<br /> 2<br /> <br /> Khaâu<br /> Môû daï daøy huùt<br /> Môû hoãng traøng<br /> ra da nuoâi aên<br /> <br /> 16<br /> <br /> Khaâu<br /> Noái vò traøng<br /> Ñaët thoâng daï daøy<br /> huùt<br /> <br /> 2<br /> <br /> 74<br /> <br /> Phöông phaùp<br /> Khaâu vaø<br /> ñem hoãng traøng<br /> khaâu ñính ñöôøng<br /> khaâu laøm Patch<br /> <br /> Soá<br /> ca<br /> 2<br /> <br /> Noái taù traøng vaøo 7<br /> hoãng traøng theo<br /> PP Roux-en-Y.<br /> Môû daï daøy vaø<br /> huùt<br /> Môû hoãng traøng<br /> nuoâi aên.<br /> Caét ñoaïn taù<br /> 4<br /> traøng D4 hoaëc taù<br /> traøng D4 -hoãng<br /> traøng, noái taù<br /> traøng D3 – hoãng<br /> traøng.<br /> Caét ñoaïn D1 vaø 2<br /> D2, ñoùng bít 2<br /> ñaàu – noái vò<br /> traøng (loaïi tröø taù<br /> traøng).<br /> Toång coäng.<br /> 35<br /> <br /> Bieán chöùng PP moå laàn 2 Töû vong<br /> Xì phaân do<br /> hoaïi töû ñaïi<br /> traøng<br /> <br /> Caét ½ ñaïi<br /> traøng phaûi<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> 1 ca do<br /> nhieãm<br /> truøng<br /> nhieãm<br /> ñoäc do<br /> daäp naõo<br /> vaø suy<br /> kieät<br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> 6 ca buïc<br /> 1 xì tieâu hoaù<br /> 1 taéc ruoät do<br /> dính<br /> <br /> 3 ca<br /> <br /> Bieán chöùng PP moå laàn 2 Töû vong<br /> 1 noái taù<br /> traøng – hoãng<br /> traøng theo<br /> Roux en –Y<br /> 3 noái taù<br /> Buïc (4ca)<br /> traøng – hoãng<br /> traøng theo<br /> Roux en –Y.<br /> 1 Khaâu<br /> Buïc (1ca), 1 Khaâu vaø 1<br /> Xì tieâu hoaù do moå gôõ dính<br /> do daây<br /> thuûng DD<br /> chaèng<br /> (1ca),<br /> Taéc ruoät do<br /> dính (1 ca).<br /> Buïc (1 ca)<br /> <br /> khoâng<br /> <br /> 1 ca do<br /> nhieãm<br /> truøng<br /> nhieãm<br /> ñoäc<br /> 1 ca do<br /> nhieãm<br /> truøng<br /> nhieãm<br /> ñoäc<br /> <br /> Caùc kyõ thuaät ñieàu trò caùc toån Soá tröôøng hôïp<br /> thöông taïng phoái hôïp<br /> Khaâu gan<br /> 3/35<br /> Khaâu laùch<br /> 1<br /> Caét laùch<br /> 1<br /> Khaâu loã thuûng daï daøy<br /> 2<br /> Khaâu choã daäp ñaïi traøng<br /> 1<br /> Caét ½ ñaïi traøng phaûi<br /> 1<br /> Caét moät ñoaïn hoãng traøng – noái<br /> 2<br /> hoãng traøng taän –taän<br /> Khaâu loã thuûng hoãng traøng<br /> 1<br /> Khaâu tuïy<br /> 3<br /> Noái tuïy- hoãng traøng (Roux-en-Y)<br /> 3<br /> Daäp tuïy – daãn löu haäu cung maïc<br /> 2<br /> noái<br /> Noái OMC – taù traøng<br /> 1<br /> Khaâu laïi beå thaän phaûi<br /> 1<br /> <br /> %<br /> 8,5<br /> 2,8<br /> 2,8<br /> 5,7<br /> 2,8<br /> 2,8<br /> 5,7<br /> 2,8<br /> 8,5<br /> 8,5<br /> 5,7<br /> 2,8<br /> 2,8<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> Caùc bieán chöùng vaø töû vong<br /> Bieán chöùng<br /> 8 tröôøng hôïp (22,8%).<br /> <br /> Buïc ñöôøng khaâu taù traøng: 6 ca (17%).<br /> Roø dòch tieâu hoaù do xì loã thuûng hang vò: 1 ca<br /> (2,8%).<br /> Taéc ruoät do dính: 1 ca (2,8%).<br /> Töû vong<br /> <br /> 3 tröôøng hôïp (8,5%).<br /> Xì doø (2 tröôøng hôïp), nhieãm truøng nhieãm ñoäc.<br /> Daäp naõo, suy kieät naëng (1 tröôøng hôïp).<br /> <br /> BAØN LUAÄN.<br /> Taù traøng laø moät oáng tieâu hoùa naèm saâu sau phuùc<br /> maïc vì vaäy vôõ taù traøng do chaán thöông raát ít gaëp trong<br /> caáp cöùu, tyû leä 4% trong chaán thöông buïng.<br /> Trong y vaên, nguyeân nhaân gaây toån thöông taù<br /> traøng thöôøng do veát thöông, tyû leä 82%(5,8,9), vaø luoân coù<br /> chæ ñònh môû thaùm saùt sôùm < 24 giôø ñöôïc xöû trí ñôn<br /> giaûn laø khaâu veát thöông. Veát thöông taù traøng coù<br /> ñöôøng raùch nhoû, ñôn giaûn, khoâng coù daäp thieáu maùu<br /> moâ neân chæ ñònh khaâu ñôn thuaàn raát an toaøn, ít bieán<br /> chöùng vaø töû vong.<br /> Ngöôïc laïi, chaán thöông buïng kín thöôøng gaây daäp<br /> töùc vôõ taù traøng naëng; chieám tyû leä<br /> 18% - 20% trong toång soá vôõ taù traøng(10).<br /> Coù nhieàu nguyeân nhaân gaây vôõ taù traøng naëng<br /> trong chaán thöông buïng kín:<br /> Cô cheá chaán thöông vôõ taù traøng thöôøng do löïc<br /> ñaäp tröïc tieáp vaøo taù traøng keát hôïp löïc xeù toå chöùc vaø<br /> nghieàn toå chöùc moâ, gaây neân ñöôøng vôõ raát phöùc taïp,<br /> vôõ to vaø moâ chaán thöông thieáu maùu deã hoaïi töû.<br /> Dòch löu thoâng qua khung taù traøng khaù nhieàu vôùi<br /> aùp löïc cao laø 10 lít / ngaøy bao goàm dòch daï daøy, vaø caùc<br /> dòch tuïy, maät chöùa ñöïng nhieàu men huûy hoaïi protein,<br /> neân khi taù traøng bò toån thöông, kyõ thuaät khaâu ñôn<br /> thuaàn khoù laønh seïo vaø deã xì doø. Khi coù hieân töôïng xì,<br /> dòch tieâu hoaù seõ taåm nhuaän toå chöùc sau phuùc maïc<br /> hình thaønh toå chöùc hoaïi töû lan roäng sau phuùc maïc vaø<br /> gaây nhieãm ñoäc cô theå.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Vôõ taù traøng do chaán thöông buïng kín thöôøng bieåu<br /> hieän vieâm phuùc maïc muoän neân chæ ñònh moå thöôøng<br /> sau 24 giôø vaø coù khi phaùt hieän do chæ ñònh môû buïng vì<br /> nguyeân nhaân khaùc.<br /> Ngoaøi ra, vôõ taù traøng ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo möùc<br /> ñoä toån thöông; phaân chia laøm 5 ñoä vôõ theo söï phaân<br /> ñoä cuûa uûy ban ñaùnh giaù vôõ taïng thuoäc Hieäp hoäi phaãu<br /> thuaät chaán thöông Hoa Kyø.<br /> Ñoä I: Maùu tuï ôû thaønh hoaëc raùch phaàn cô.<br /> Ñoä II: Maùu tuï nhieàu vaø vôõ < 50% khaåu kính.<br /> Ñoä III: Vôõ 50-75% khaåu kính D2, hoaëc vôõ 50100% khaåu kính D1, D3 vaø D4.<br /> Ñoä IV: Vôõ >75% khaåu kính D2, toån thöông boùng<br /> Vater vaø oáng maät chuû.<br /> Ñoä V: Trieät maïch taù traøng, hoaëc vôõ phöùc taïp khoái<br /> taù tuïy.<br /> Tyû leä thaát baïi trong vieäc ñieàu trò vaø töû vong cao laø<br /> do khoâng ñaùnh giaù heát ñoä vôõ, thôøi gian can thieäp<br /> phaãu thuaät chaäm treã, vaø söï löïa choïn phöông phaùp<br /> ñieàu trò khoâng thích öùng ñöa ñeán xì doø, vieâm phuùc<br /> maïc naëng vaø tình traïng nhieãm ñoäc daãn ñeán töû vong.<br /> Phaân tích 35 tröôøng hôïp vôõ taù traøng cuûa chuùng<br /> toâi, ñöôïc xaùc ñònh vôõ naëng vaø phöùc taïp do chuùng toâi<br /> döïa vaøo caùc yeáu toá sau:<br /> Ñoä vôõ: 6 tröôøng hôïp vôõ ñoä I, 19 tröôøng hôïp vôõ ñoä<br /> III vaø 10 tröôøng hôïp vôõ ñoä IV.<br /> Vôõ taù traøng keøm theo toån thöông caùc taïng trong oå<br /> buïng (22 tröôøng hôïp): 8 vôõ tuïy, 8 vôõ taïng roãng, 3 vôõ<br /> gan, 2 vôõ laùch vaø 1 ñöùt rôøi beå thaän.<br /> Trong 35 tröôøng hôïp vôõ taù traøng naëng, ña soá<br /> thöôøng gaëp ôû phaùi nam (35 tröôøng hôïp), tuoái töø 18 60, nhieàu nhaát töø 20 -30 tuoåi. Nguyeân nhaân chaán<br /> thöông ña soá do tai naïn giao thoâng, beänh nhaân ñieàu<br /> khieån xe 2 baùnh ñuïng nhau, löïc va ñaäp thaät maïnh<br /> tröïc tieáp vaøo haï söôøn phaûi vaø hoâng phaûi gaây neân vôõ taù<br /> traøng.<br /> 33 tröôøng hôïp do chaán thöông buïng kín, vaø chæ<br /> coù 2 tröôøng hôïp veát thöông taù traøng.<br /> <br /> 75<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br /> <br /> Veát thöông taù traøng do ñöôïc chæ ñònh moå sôùm, xöû<br /> trí khaâu veát thöông ñôn giaûn neân haàu nhö khoâng coù<br /> tai bieán vaø töû vong.<br /> Ngöôïc laïi vôõ taù traøng do chaán thöông buïng kín do<br /> ngay töø ñaàu phaùt hieän beänh lyù muoän, khoâng ñaùnh giaù<br /> heát möùc ñoä naëng toån thöông, chöa xöû trí hôïp lyù töøng<br /> toån thöông neân khi ñeán vôùi chuùng toâi phaûi xöû trí laïi,<br /> tuøy theo möùc ñoä vieâm nhieãm taïi choã cho neân tai bieán<br /> xaûy ra laø 7 tröôøng hôïp (20%) vaø töû vong laø 3 tröôøng<br /> hôïp (8,5%); töû vong rieâng do nguyeân nhaân taù traøng laø<br /> 2 tröôøng hôïp (5,7%).<br /> Vò trí toån thöông gaëp nhieàu nhaát laø ñoaïn D3 laø 14<br /> tröôøng hôïp (40%) vaø ñoaïn D2 laø 12 tröôøng hôïp<br /> (34,2%). Ñoä naëng toån thöông: vôõ taù traøng ñoä III laø 19<br /> ca (54%); ñoä IV laø 10 ca (29%) vaø ñoä II laø 6 ca (17%).<br /> Ngoaøi ra, chuùng toâi ghi nhaän 23/35 (65,7%) coù vôõ<br /> taïng khaùc keøm theo: 8 vôõ tuïy, 8 vôõ taïng roãng (hoãng<br /> traøng, daï daøy, ñaïi traøng), 3 vôõ gan, 2 vôõ laùch, 1 daäp<br /> thaän vaø 1 ñöùt rôøi beå thaän. Ñieàu naøy noùi leân tính chaát<br /> va chaïm raát maïnh do tai naïn giao thoâng vaø toån<br /> thöông trong oå buïng nghieâm troïng.<br /> Caùc ñaëc tính neâu treân ñaõ moâ taû caùc yeáu toá xaùc<br /> ñònh vôõ taù traøng phöùc taïp maø Snyder (1980)(10), neâu<br /> leân trong 1 hoài cöùu 247 beänh nhaân vôõ taù traøng coù 228<br /> beänh nhaân vôõ taù traøng naëng goàm coù vôõ khaåu kính<br /> treân 2/3, coù toån thöông maät – tuïy keát hôïp vaø ñöôïc<br /> can thieäp treân 72 giôø, tyû leä bieán chöùng roø taù traøng laø<br /> 7% vaø töû vong laø 10,5%.<br /> Veà xöû trí caùc tröôøng hôïp vôõ taù traøng<br /> naëng<br /> 80% vôõ taù traøng ñöôïc xöû trí khaâu laïi ñöôøng vôõ<br /> thaønh coâng, coøn 20% toån thöông naëng ñoøi hoûi caùc<br /> phöông thöùc ñieàu trò phöùc taïp.<br /> Chæ ñònh khaâu vôõ taù traøng trong caùc tröôøng hôïp<br /> ñöôøng vôõ < 50% khaåu kính, sang thöông ñöôïc phaùt<br /> hieän sôùm vaø khoâng coù toån thöông tuïy –maät (ñoä I vaø<br /> II).<br /> Chuùng toâi coù 6 /35 tröôøng hôïp vôõ ñoä II, taát caû<br /> ñöôïc khaâu ñöôøng vôõ thaønh coâng, tuy nhieân keøm theo<br /> môû daï daøy ra da ñeå giaûi aùp vaø môû hoãng traøng ra da ñeå<br /> <br /> 76<br /> <br /> nuoâi aên. Trong nhoùm beänh nhaân naøy coù 1 khaâu gan,<br /> 1 khaâu ñuoâi tuïy, 1 caét laùch vaø 1 caét ½ ñaïi traøng phaûi.<br /> Töû vong 1 tröôøng hôïp do xì phaân gaây nhieãm ñoäc cô<br /> theå.<br /> Nhoùm beänh nhaân thöù hai goàm 19/35 tröôøng hôïp<br /> vôõ ñoä III, trong ñoù 12 tröôøng hôïp ñöôïc khaâu (buïc 4<br /> tröôøng hôïp, xöû trí laïi 3 tröôøng hôïp baèng noái taù – hoãng<br /> traøng thaønh coâng vaø 1 tröôøng hôïp töû vong); noái taù –<br /> hoãng traøng theo phöông phaùp Roux –en –Y trong 4<br /> tröôøng hôïp ngay töø ñaàu ñaõ thaønh coâng vaø 3 tröôøng<br /> hôïp caét ñoaïn taù traøng D3 vaø D4, noái taù – hoãng traøng<br /> taän taän. Khoâng coù bieán chöùng vaø töû vong.<br /> Nhoùm beänh nhaân thöù ba goàm 10/35 tröôøng hôïp<br /> vôõ ñoä IV, trong ñoù 4 tröôøng hôïp khaâu (buïc 2 tröôøng<br /> hôïp, xöû trí 1 tröôøng hôïp Roux-en –Y ñöôïc cöùu soáng<br /> vaø 1 coøn laïi töû vong); noái taù – hoãng traøng (PP Rouxen –Y) trong 3 tröôøng hôïp; caét ñoaïn taù traøng, noái taù –<br /> hoãng traøng trong 1 tröôøng hôïp vaø loaïi tröø khung taù<br /> traøng (duodenal diversion) 2 tröôøng hôïp. Caùc xöû trí<br /> sau naøy raát thaønh coâng.<br /> Phaân tích söï thaát baïi trong kyõ thuaät khaâu trong<br /> vôõ ñoä III do sang thöông vôõ ñoä III coù ñöôøng vôõ 50 75% khaåu kính ñoaïn D2 hoaëc vôõ 50 -100% khaåu kính<br /> ñoaïn D1, D3 vaø D4, do ñoù kyõ thuaät khaâu trong vôõ ñoä<br /> III haàu nhö khoâng hieäu quaû, trong khi ñoù kyõ thuaät noái<br /> taù – hoãng traøng theo phöông phaùp Roux-en-Y hoaëc<br /> noái taù – hoãng traøng taän taän toû ra höûu hieäu hôn. Töông<br /> töï vôùi vôõ ñoä IV khi ñöôøng vôõ >75% khaåu kính D2 coù<br /> keøm toån thöông boùng Vater vaø oáng maät chuû.<br /> 6 tröôøng hôïp buïc ñöôøng khaâu, coù 2 tröôøng hôïp vôõ<br /> ñoä III vaø 4 tröôøng hôïp vôõ ñoä IV ñöôïc thöïc hieän khaâu<br /> thì ñaàu ôû tuyeán tröôùc. Trong caùc tröôøng hôïp naøy ñöôïc<br /> chuùng toâi chæ ñònh moå laïi trong tình traïng vieâm phuùc<br /> maïc vaø coù söï hình thaønh toå chöùc hoaïi töû lan roäng sau<br /> phuùc maïc vuøng taù traøng. 4 tröôøng hôïp ñöôïc thöïc hieän<br /> noái taù – hoãng traøng theo phöông phaùp Roux –en-Y,<br /> tröôøng hôïp naøy ñöôïc cöùu soáng; 2 tröôøng hôïp coøn laïi<br /> moå trong tình traïng nhieãm ñoäc naëng neân chæ thöïc<br /> hieän khaâu taêng cöôøng vaø keøm giaûi aùp, 2 tröôøng hôïp<br /> naøy töû vong trong 24 giôø ñaàu haäu phaãu.<br /> Caùc kyõ thuaät thöïc hieän khaùc.<br /> <br />