Vai trò của người cha, mối liên quan giữa sự tham gia sớm và sự tham gia của người cha vào chăm sóc trẻ - Trần Hữu Bích

Xã hội học, số 2(110), 2010 43<br /> <br /> <br /> <br /> VAI TRß CñA NG¦êI CHA - MèI LI£N QUAN GI÷A Sù<br /> THAM GIA SíM Vµ Sù THAM GIA CñA NG¦êI CHA<br /> VµO CH¡M SãC TRÎ<br /> <br /> TrÇn H÷u BÝch*<br /> <br /> Tãm t¾t<br /> §Æt vÊn ®Ò: Ch¨m sãc trÎ vµ vai trß cña ng­êi mÑ trong ch¨m sãc ®­îc chøng<br /> minh lµ cã tÇm quan träng lín ®èi víi søc kháe vµ sù ph¸t triÓn cña trÎ. Tuy nhiªn sù<br /> hiÓu biÕt vÒ vai trß ng­êi cha trong ch¨m sãc cßn h¹n chÕ vµ ch­a nhËn ®­îc sù quan<br /> t©m ®óng møc. Môc tiªu: X¸c ®Þnh mèi liªn quan gi÷a c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña hé gia<br /> ®×nh, ng­êi cha, ng­êi mÑ vµ trÎ víi sù tham gia cña ng­êi cha vµo viÖc ch¨m sãc trÎ.<br /> Ph­¬ng ph¸p: Nghiªn cøu c¾t ngang trªn mét mÉu ngÉu nhiªn ph©n tÇng cña 547<br /> cÆp cha mÑ ®Î cã con d­íi 3 tuæi. KÕt qu¶: Ng­êi cha tham gia sím vµo giai ®o¹n<br /> mang thai vµ sinh ®Î cña vî th× tham gia nhiÒu h¬n vµo ch¨m sãc trÎ sau nµy. KÕt<br /> luËn: Sù tham gia cña ng­êi cha cÇn ®­îc khuyÕn khÝch ngay tõ giai ®o¹n bµ mÑ<br /> mang thai nh»m duy tr×, t¨ng c­êng sù tham gia cña ng­êi cha vµo viÖc ch¨m sãc trÎ<br /> th­êng nhËt.<br /> Tõ khãa: Vai trß cña ng­êi cha, ch¨m sãc trÎ nhá, b×nh ®¼ng giíi<br /> <br /> Ch¨m sãc trÎ nhá ®ãng vai trß quan träng vµ cã t¸c ®éng lín ®Õn sù sèng cßn,<br /> t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña trÎ. Trong thêi gian gÇn ®©y, nghiªn cøu vÒ vai trß<br /> ng­êi cha ®· ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n cña giíi nghiªn cøu vµ cña chÝnh phñ. NhiÒu<br /> nghiªn cøu thuÇn tËp, can thiÖp lín vÒ sù ph¸t triÓn cña trÎ ®· ®­îc tiÕn hµnh, trong<br /> ®ã cÊu phÇn vai trß cña ng­êi cha ®èi víi sù ph¸t triÓn tõ giai ®o¹n ®Çu ®êi khi trÎ cßn<br /> trong bông mÑ, tíi khi chËp ch÷ng biÕt ®i vµ ®Õn giai ®o¹n ph¸t triÓn tíi vÞ thµnh niªn<br /> ®· ®­îc nghiªn cøu (Cabrera, 2002). Micheal Lamb ®· nhãm c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn<br /> sù tham gia cña ng­êi cha thµnh c¸c nhãm yÕu tè bao gåm (1) nhãm yÕu tè “®éng<br /> viªn” lµ c¸c yÕu tè dù b¸o cho s­ tham gia cña ng­êi cha, nhãm thø hai thuéc vÒ “kü<br /> n¨ng vµ sù tù tin cña b¶n th©n”, nhãm thø ba lµ “hç trî x· héi” bao gåm c¸c yÕu tè<br /> thuéc vÒ th¸i ®é cña ng­êi mÑ vÒ sù tham gia cña ng­êi cha còng nh­ mèi quan hÖ<br /> t×nh c¶m vî chång, nhãm thø t­ bao gåm “thùc hµnh cña thÓ chÕ” liªn quan ®Õn g¸nh<br /> nÆng c«ng viÖc, lÞch lµm viÖc, c¸c chÝnh s¸ch thai s¶n dµnh cho ng­êi cha vµ nhãm<br /> cuèi cïng thuéc vÒ khÝa c¹nh “v¨n hãa” liªn quan tíi cÊu tróc cña gia ®×nh, chuÈn mùc<br /> x· héi truyÒn thèng vÒ sù tham gia cña ng­êi cha ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ ( Lamb<br /> vµ Tamis - LeMonda, 2004).<br /> ë ViÖt Nam, phô n÷ th­êng sö dông mét l­îng thêi gian t­¬ng tù nh­ nam giíi<br /> vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ hä thËm trÝ gÆp nhiÒu c¸c vÊn ®Ò vÒ søc kháe vµ t×nh<br /> tr¹ng dinh d­ìng thÊp h¬n so víi nam giíi (FAO vµ UNDP, 2002). Thªm vµo ®ã, viÖc<br /> <br /> *<br /> TS, §¹i häc Y tÕ c«ng céng.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 44 Vai trò của người cha – mối liên quan giữa sự tham gia sớm….<br /> <br /> <br /> <br /> thay ®æi vai trß cña phô n÷ ®ang diÔn ra hiÖn nay cã sù liªn hÖ chÆt chÏ víi viÖc gia<br /> t¨ng g¸nh nÆng c«ng viÖc dÉn ®Õn, nhiÒu n¬i ë khu vùc n«ng th«n, phô n÷ kh«ng cã ®ñ<br /> thêi gian nghØ ng¬i, thËm chÝ tr­íc khi sinh. Nam giíi, trong khi ®ã vÉn cßn coi hä lµ<br /> trô cét kinh tÕ, b¶o vÖ gia ®×nh, chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc con c¸i vµ c¸c hµnh vi ®¹o<br /> ®øc trong gia ®×nh vµ hä kh«ng c¶m thÊy ®­îc vai trß cña hä trong viÖc tham gia ch¨m<br /> sãc trÎ nhá (UNICEF, 2000). ChÝnh nh÷ng nhËn thøc mang tÝnh truyÒn thèng nh­<br /> vËy, ®­îc cho lµ, ®· lµm gi¶m sù tham gia cña nam giíi trong c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc<br /> vµ nu«i d­ìng (Vò TuÊn Huy, 2000). MÆc dï ®· cã mét sè nghiªn cøu còng nh­ ho¹t<br /> ®éng x· héi ®Ò cËp ®Õn vai trß cña ng­êi cha, tuy nhiªn vai trß cña ng­êi cha trong<br /> viÖc ch¨m sãc trÎ nhá vÉn ch­a ®­îc l­u t©m mét c¸ch xøng ®¸ng cho dï nhiÒu<br /> khuyÕn nghÞ ®· ®­îc ®­a ra vÒ vÊn ®Ò nµy. ChÝnh v× vËy ®· tån t¹i mét nhu cÇu cÊp<br /> thiÕt cho viÖc hiÓu biÕt râ h¬n vÒ c¸c khÝa c¹nh tham gia cña ng­êi cha còng nh­ c¸c<br /> yÕu tè liªn quan, lµm tiÒn ®Ò cho viÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc can thiÖp ®éng viªn sù<br /> tham gia cña ng­êi cha trong c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc nh»m c¶i thiÖn vai trß cña phô<br /> n÷ vµ hç trî mét c¸ch tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn cña trÎ.<br /> MôC TI£U Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU<br /> 1. X¸c ®Þnh mèi liªn quan gi÷a c¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi cña hé gia ®×nh (kinh tÕ<br /> hé, ®Þa d­, sù hiÖn diÖn cña trÎ lín tuæi 6 - 12) víi sù tham gia cña ng­êi cha vµo viÖc<br /> ch¨m sãc trÎ.<br /> 2. X¸c ®Þnh mèi liªn quan gi÷a c¸c yÕu tè c¸ nh©n thuéc vÒ cha mÑ (th¸i ®é, sù<br /> tham gia sím, ¸p lùc lµm cha) vµ trÎ (tuæi, giíi, trËt tù sinh) víi sù tham gia cña ng­êi<br /> cha.<br /> ThiÕt kÕ nghiªn cøu c¾t ngang ®· ®­îc sö dông.<br /> Ph©n tÝch nµy ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn sè liÖu mÉu nghiªn cøu lµ 547 hé gia<br /> ®×nh (HG§) thuéc ®Þa bµn 7 x·/thÞ trÊn cña huyÖn ChÝ Linh, tØnh H¶i D­¬ng. §Þa bµn<br /> nghiªn cøu lµ c¬ së thùc ®Þa cho ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ®µo t¹o cña §¹i häc Y tÕ<br /> C«ng céng, n¬i cã hÖ thèng gi¸m s¸t dÞch tÔ, d©n sè häc ®­îc gäi lµ CHILILAB, lµ<br /> thµnh viªn cña m¹ng l­íi toµn cÇu c¸c hÖ thèng gi¸m s¸t dÞch tÔ häc thùc ®Þa cã tªn<br /> quèc tÕ lµ INDEPTH. §èi t­îng nghiªn cøu lµ cÆp cha vµ mÑ ®Î cña trÎ d­íi ba tuæi<br /> (®­îc x¸c ®Þnh vµo thêi ®iÓm nghiªn cøu lµ th¸ng 10 n¨m 2004). C¸c ®èi t­îng trªn<br /> héi ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia nghiªn cøu nÕu nh­ hä lµ c­ d©n cña CHILILAB, cã mÆt t¹i<br /> ®Þa bµn vµo thêi ®iÓm nghiªn cøu vµ tù nguyÖn tr¶ lêi pháng vÊn. Hé gia ®×nh v¾ng<br /> cha hoÆc mÑ t¹i thêi ®iÓm nghiªn cøu hay kh«ng cã kh¶ n¨ng giao tiÕp v× lý do søc<br /> khoÎ còng ®ång thêi bÞ lo¹i khái danh s¸ch ®èi t­îng nghiªn cøu. §èi t­îng ®­îc chän<br /> qua ph­¬ng ph¸p chän mÉu hÖ thèng ph©n tÇng theo khu vùc thÞ trÊn vµ n«ng th«n.<br /> Cì mÉu trªn ®­îc x¸c ®Þnh gi¸n tiÕp ®ùa trªn c«ng thøc x¸c ®Þnh cì mÉu cho viÖc kiÓm<br /> ®Þnh gi¶ thuyÕt vÒ sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ trÎ suy dinh d­ìng ë hai nhãm cã vµ kh«ng cã<br /> sù tham gia cña ng­êi cha. Quy tr×nh chän mÉu ®­îc m« t¶ chi tiÕt trong tµi liÖu ®·<br /> ®­îc ®ang t¶i tr­íc ®©y (Tran Huu Bich 2009).<br /> §Þnh nghÜa biÕn: Ph©n tÝch nµy sö dông c¸c th«ng tin thu thËp tõ cha mÑ trÎ vÒ<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Trần Hữu Bích 45<br /> <br /> <br /> c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn sù tham gia cña ng­êi cha vµo viÖc ch¨m sãc trÎ.<br /> BiÕn ®éc lËp: C¸c biÕn sè c¬ b¶n vÒ t×nh tr¹ng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ë cÊp ®é<br /> c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh (HG§) sö dông trong nghiªn cøu nµy ®ãng vai trß lµ c¸c biÕn<br /> ®éc lËp trong mèi liªn quan víi sù tham gia cña ng­êi cha vµo ch¨m sãc trÎ (biÕn phô<br /> thuéc). PhÇn lín sè liÖu c¬ b¶n trªn ®­îc thu thËp tõ chñ hé gia ®×nh th«ng qua ®iÒu<br /> tra c¬ b¶n trªn toµn bé quÇn thÓ CHILILAB. C¸c biÕn nµy bao gåm yÕu tè ®Þa d­ ®­îc<br /> x¸c ®Þnh lµ thÞ trÊn hay n«ng th«n. Trong nghiªn cøu nµy, HG§ ®­îc ®Þnh nghÜa lµ<br /> HG§ ®a thÕ hÖ nÕu nh­ cã «ng bµ sèng cïng víi trÎ vµ lµ gia ®×nh h¹t nh©n nÕu nh­<br /> chØ cã hai thÕ hÖ sèng trong cïng mét HG§. Sù hiÖn diÖn cña trÎ ®­îc ®o l­êng th«ng<br /> qua hai biÕn sè lµ sè trÎ tõ n¨m tuæi trë xuèng vµ sè trÎ tõ 6-12 tuæi. KÝch th­íc HG§<br /> ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua sè thµnh viªn hé vµ ®­îc chia thµnh 3 nhãm bao gåm nhãm<br /> hé cã 3 thµnh viªn, 4 thµnh viªn vµ tõ 5 thµnh viªn trë lªn. T×nh tr¹ng kinh tÕ hé ®­îc<br /> ®o l­êng gi¸n tiÕp qua vËt dông mang tÝnh bÒn v÷ng, cã gi¸ trÞ cña HG§. §iÓm cña<br /> vËt dông (asset score) ®­îc ph©n thµnh n¨m ph©n lo¹i theo ph©n vÞ 20%, trong ®ã<br /> nhãm ph©n vÞ thÊp nhÊt ®­îc cho lµ nhãm “nghÌo nhÊt”, nhãm ph©n vÞ thø hai lµ<br /> nhãm cã t×nh tr¹ng kinh tÕ “d­íi møc trung b×nh”, nhãm ph©n vÞ thø ba lµ “trung<br /> b×nh”, nhãm ph©n vÞ thø t­ lµ “trªn trung b×nh” vµ cuèi cïng, nhãm ph©n vÞ thø n¨m<br /> lµ nhãm ®­îc coi lµ nhãm cã t×nh tr¹ng kinh tÕ hé “cao nhÊt”. Trong ph©n tÝch ®a biÕn,<br /> t×nh tr¹ng kinh tÕ hé ®­îc nhãm l¹i thµnh hai ph©n lo¹i lµ nhãm cã t×nh tr¹ng kinh tÕ<br /> hé thÊp (bao gåm nhãm nghÌo nhÊt vµ nhãm d­íi trung b×nh) vµ nhãm cã t×nh tr¹ng<br /> kinh tÕ hé cao (bao gåm nhãm trªn trung b×nh vµ nhãm cao nhÊt). §èi víi mét sè<br /> th«ng tin d©n sè häc cña cha mÑ, thø h¹ng møc thu nhËp cña cha vµ mÑ ®­îc thu thËp<br /> qua pháng vÊn. Vai trß chñ hé ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn th«ng tin thu thËp tõ sæ hé<br /> khÈu. C¸c th«ng tin d©n sè häc cña trÎ bao gåm tuæi (tuæi sinh häc tÝnh tõ ngµy sinh<br /> cho tíi thêi ®iÓm pháng vÊn), giíi vµ trËt tù sinh. T×nh tr¹ng ®i nhµ trÎ ®­îc thÓ hiÖn<br /> qua biÕn l­ìng ph©n “cã” hay “kh«ng”.<br /> C¸c biÕn ®éc lËp kh¸c: T×nh tr¹ng søc kháe t©m thÇn cña ng­êi cha ®­îc ®o<br /> l­êng th«ng qua 24 tiÓu môc ®o l­êng ¸p lùc hay stress lµm cha (Parenting Stress<br /> Index) cña ng­êi cha. Test ®¸nh gi¸ nµy ®­îc mua tõ C«ng ty PRA ( Psychological<br /> Assessment Resources) vµ thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam (Tran Huu Bich, 2009).<br /> Test ®¸nh gi¸ ®­îc thùc hiÖn vµ phiªn gi¶i theo qui tr×nh chuÈn, trong ®ã mçi tiÓu<br /> môc ®­îc ®¸nh gi¸ trªn thang bËc ®iÓm cao nhÊt lµ 5. Tæng sè ®iÓm cho 24 tiÓu môc<br /> dao ®éng tõ 24 - 120. §iÓm cña test ®¸nh gi¸ cµng cao th× møc ®é ¸p lùc lµm cha cña<br /> ng­êi cha cµng cao vµ cã thÓ cã mèi liªn quan ©m tÝnh ®èi víi viÖc tham gia cña ng­êi<br /> cha. HÖ sè tin cËy Cronbach Alpha cña thang bËc nµy lµ 0,82.<br /> Th¸i ®é ®èi víi viÖc tham gia cña ng­êi cha vµo ch¨m sãc trÎ ®­îc ®o l­êng<br /> th«ng qua sù kÕt hîp cña 5 tiÓu môc trªn thang ®o Likert víi gi¸ trÞ Cronbach Alpha<br /> lµ 0,73.<br /> Sù tham gia sím cña ng­êi cha lµ biÕn tæ hîp thÓ hiÖn sù tham gia cña ng­êi<br /> cha vµo viÖc ch¨m sãc cho c¶ phô n÷ vµ trÎ trong giai ®o¹n mang thai vµ sinh ®Î. BiÕn<br /> nµy ®­îc ®o l­êng tõ 6 tiÓu môc (Cronbach Alpha = 7,0) vµ ®­îc céng l¹i víi gia träng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 46 Vai trò của người cha – mối liên quan giữa sự tham gia sớm….<br /> <br /> <br /> <br /> (weight) ngang nhau ®o l­êng sù tham gia sím cña ng­êi cha.<br /> BiÕn phô thuéc: Sù tham gia cña ng­êi cha vµo viÖc ch¨m sãc trÎ ®­îc ®Þnh<br /> nghÜa lµ viÖc ®¶m b¶o sù nu«i d­ìng, hç trî t©m lý vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ch¨m<br /> sãc th­êng nhËt nh»m gãp phÇn vµo viÖc ®¶m b¶o søc kháe vµ ph¸t triÓn cña trÎ. Cã<br /> ba kh¸i niÖm nhá thÓ hiÖn mét c¸ch tæng qu¸t sù tham gia cña ng­êi cha nªu trªn bao<br /> gåm sù tham gia cña ng­êi cha vµo c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc th­êng nhËt, sù tham gia<br /> vµo ch¨m sãc søc kháe vµ sù tham gia vµo c¸c c«ng viÖc nhµ (Tran Huu Bich, 2009).<br /> Trong khu«n khæ cña ph©n tÝch nµy sù tham gia cña ng­êi cha vµo c¸c ho¹t ®éng<br /> ch¨m sãc th­êng nhËt ®­îc sö dông nh­ lµ biÕn phô thuéc duy nhÊt.<br /> Sù tham gia cña ng­êi cha vµo ch¨m sãc trÎ th­êng nhËt ®­îc ®o l­êng qua viÖc<br /> tÝnh tæng thêi gian ng­êi cha trùc tiÕp tham gia vµo 5 ho¹t ®éng ch¨m sãc trÎ trong<br /> tuÇn qua nh­ cho trÎ ¨n, hç trî bµ mÑ trong lóc cho trÎ ¨n, ch¬i ®ïa víi trÎ, ru trÎ<br /> ngñ vµ t¾m cho trÎ. HÖ sè tin cËy Cronbach Alpha cña thang ®o gåm 5 ho¹t ®éng nµy<br /> lµ 0,50. V× biÕn liªn tôc nµy ph©n bè lÖch d­¬ng (positive skewness) cho nªn biÕn nµy<br /> ®· ®­îc chuyÓn sang biÕn theo thang ®o logarit nh»m ®¹t ®­îc ph©n bè chuÈn phï<br /> hîp víi qui tr×nh ph©n tÝch dù kiÕn.<br /> TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c th«ng tin ng­êi cha cung cÊp vÒ sù tham gia cña hä vµo c¸c<br /> ho¹t ®éng ch¨m sãc th­êng nhËt ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua xem xÐt sù ®ång thuËn<br /> (concordance) gi÷a viÖc th«ng b¸o cña ng­êi cha vµ ng­êi mÑ. KiÓm ®Þnh Mc Nemar<br /> ®· ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ sù ®ång thuËn nµy. KÕt qu¶ kiÓm ®Þnh cho thÊy r»ng sai<br /> sè kú väng x· héi (social desirability bias) cã kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ nghiªn<br /> cøu ®· ®­îc kiÓm so¸t thµnh c«ng trong kh©u thiÕt kÕ vµ triÓn khai cña nghiªn cøu.<br /> Håi qui tuyÕn tÝnh ®¬n ®­îc sö dông trong ph©n tÝch ®¬n biÕn ®Ó xÐt c¸c mèi<br /> liªn quan gi÷a c¸c yÕu tè thuéc vÒ hé gia ®×nh, cha mÑ vµ trÎ víi c¸c khÝa c¹nh<br /> kh¸c nhau cña sù tham gia cña ng­êi cha. Tr­íc khi thiÕt lËp m« h×nh håi qui ®a<br /> biÕn, ph©n tÝch t­¬ng quan gi÷a c¸c biÕn ®éc lËp ®· ®­îc tiÕn hµnh nh»m gi¶m<br /> thiÓu tèi ®a hiÖn t­îng ®a liªn kÕt (multicollinearity) cña c¸c biÕn trong m« h×nh<br /> håi qui ®a biÕn.<br /> KÕT QU¶<br /> Mét sè ®Æc tÝnh mÉu nghiªn cøu<br /> Trong tæng sè 547 HG§ tham gia nghiªn cøu, tû lÖ gia ®×nh h¹t nh©n (78,4%)<br /> cao gÊp kho¶ng 4 lÇn so víi gia ®×nh ®a thÕ hÖ (21,6%). Tû lÖ HG§ cã t×nh tr¹ng kinh<br /> tÕ tèt h¬n lµ 36,6%. Tuæi cña ng­êi cha vµo thêi ®iÓm ng­êi con ®Çu tiªn ra ®êi tr¶i tõ<br /> 19,7 ®Õn 49,2 tuæi. Hé gia ®×nh cã ng­êi cha lµ chñ hé chiÕm 71,2%. §èi víi ng­êi mÑ<br /> trong nghiªn cøu, 64,4% ®­îc ph©n lo¹i lµ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp (bao gåm tõ kh«ng<br /> biÕt ®äc, viÕt ®Õn bËc phæ th«ng trung häc) vµ 55,2% lµm n«ng nghiÖp. §èi víi trÎ d­íi<br /> 3 tuæi tham gia nghiªn cøu, cã 280 trÎ nam vµ 267 trÎ n÷. Tuæi trung b×nh cña trÎ lµ<br /> 18,69±9,4 th¸ng vµ tr¶i ra trong kho¶ng tõ 1.74 ®Õn 35,9 th¸ng.<br /> ChØ sè ®o l­êng ¸p lùc t©m lý lµm cha (Parenting Stress Index- PSI) ®­îc sö<br /> dông nh­ lµ mét biÕn liªn tôc víi ®iÓm trung b×nh lµ 58,47, ®é biÕn thiªn tõ 29 - 98 vµ<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Trần Hữu Bích 47<br /> <br /> <br /> lÖch chuÈn lµ 10,53. BiÕn tæ hîp vÒ sù tham gia sím cña ng­êi cha ®­îc t¸ch lµm hai<br /> ph©n lo¹i víi ®iÓm c¾t lµ ph©n vÞ 50% vµ ®­îc m· hãa lµ 1 vµ 0 cho møc ®é tham gia<br /> nhiÒu vµ Ýt cña ng­êi cha trong giai ®o¹n ng­êi vî mang thai vµ sinh ®Î. T­¬ng tù<br /> nh­ trªn, thang bËc ®o l­êng th¸i ®é cña ng­êi cha ®èi víi viÖc tham gia vµo viÖc<br /> ch¨m sãc trÎ còng ®­îc chuyÓn thµnh biÕn l­ìng ph©n vµ ®­îc m· lµ 0 vµ 1 cho th¸i<br /> ®é “kh«ng tèt” vµ th¸i ®é “tèt” víi viÖc tham gia cña ng­êi cha.<br /> §èi víi viÖc tham gia cña ng­êi cha vµo ch¨m sãc trÎ hµng ngµy, 92% ng­êi cha<br /> ®­îc hái ®· tham gia vµo viÖc ch¨m sãc trÎ vµ 2,4% cho r»ng hä lµ ng­êi ch¨m sãc trÎ<br /> chÝnh trong gia ®×nh. Tæng sè thêi gian ng­êi cha tham gia vµo viÖc ch¨m sãc trÎ trong<br /> tuÇn tr­íc giao ®éng kh¸ lín tõ 15 phót cho ®Õn 5.970 phót. V× ph©n bè thêi gian<br /> ch¨m sãc kh«ng chuÈn cho nªn gi¸ trÞ nµy ®· ®­îc chuyÓn sang thang bËc logarit tù<br /> nhiªn ®Ó tiÖn cho viÖc sö dông biÕn thêi gian nh­ lµ mét biÕn liªn tôc. Gi¸ trÞ trung<br /> b×nh cña ®o l­êng nµy lµ 6,52±0,94 ®é lÖch chuÈn.<br /> X¸c ®Þnh yÕu tè liªn quan ®Õn sù tham gia cña ng­êi cha<br /> Ph©n tÝch ®¬n biÕn<br /> KÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy ®Þa d­ vµ kinh tÕ hé cã liªn quan víi tham gia cña<br /> ng­êi cha vµo viÖc ch¨m sãc trÎ (p = 0,001). Ng­êi cha ë khu vùc thÞ trÊn vµ ë nh÷ng<br /> hé gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸ h¬n th× tham gia nhiÒu h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng<br /> ch¨m sãc trÎ th­êng nhËt. Vµ ng­êi cha lµm nghÒ n«ng th× tham gia Ýt h¬n vµ ng­êi<br /> cha cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× tham gia nhiÒu h¬n vµo viÖc ch¨m sãc trÎ ( p = 0,001 vµ<br /> 0,016). Sù tham gia cña ng­êi cha vµo giai ®o¹n sím cµng Ýt th× hä còng tham gia Ýt<br /> h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc vµ ng­êi cha cµng chÞu nhiÒu ¸p lùc t©m lý khi lµm<br /> cha th× cµng tham gia ch¨m sãc Ýt h¬n víi gi¸ trÞ p t­¬ng øng lµ 0,0001 vµ 0,009.<br /> Kh«ng cã mèi liªn quan gi÷a th¸i ®é vÒ viÖc tham gia ch¨m sãc víi sù tham gia cña<br /> ng­êi cha. Trong mèi liªn quan víi ng­êi mÑ th× ng­êi cha sèng trong c¸c hé gia ®×nh<br /> cã ng­êi mÑ kh«ng lµm n«ng nghiÖp th× tham gia nhiÒu h¬n so víi ng­êi cha sèng<br /> trong gia ®×nh cã ng­êi mÑ lµm n«ng nghiÖp (p = 0,0001).<br /> Ph©n tÝch ®a biÕn<br /> B¶ng 1 lµ m« h×nh ®­îc x©y dùng víi tiªu chÝ chÊp nhËn vµ lo¹i bá biÕn ra khái<br /> m« h×nh t­¬ng øng lµ 0,30 vµ 0,35. TÊt c¶ 21 quan hÖ t­¬ng t¸c hay thay ®æi t¸c ®éng<br /> (interaction term) mang ý nghÜa thùc tiÔn ®Òu lÇn l­ît ®­îc kiÓm ®Þnh gi¸ trÞ thèng kª<br /> trong m« h×nh t¸c ®éng chÝnh (main effect model). Vµ cuèi cïng sù t­¬ng t¸c gi÷a<br /> tr×nh ®é häc vÊn cña bµ mÑ vµ kÝnh th­íc HG§ cã ý nghÜa thèng kª vµ ®­îc ®­a vµo<br /> m« h×nh håi qui tuyÕn tÝnh tæng qu¸t (general linear model) cuèi cïng nh»m dù b¸o sù<br /> tham gia cña ng­êi cha vµo c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc trÎ th­êng nhËt.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 48 Vai trò của người cha – mối liên quan giữa sự tham gia sớm….<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B¶ng 1. M« h×nh håi qui tuyÕn tÝnh tæng qu¸t dù b¸o sù tham gia<br /> cña ng­êi cha tõ c¸c biÕn sè thuéc vÒ HG§, cha mÑ vµ trÎ. (N=543)<br /> <br /> <br /> BiÕn ®éc lËp HÖ sè B Møc ý nghÜa KTC 95%<br /> <br /> §iÓm giao 6,565 0,000 6,008 7,123<br /> <br /> §Þa d­<br /> <br /> ThÞ trÊn 0,207 0,029 0,021 0,392<br /> <br /> N«ng th«n Tham chiÕu<br /> <br /> Kinh tÕ hé<br /> <br /> ThÊp -0,241 0,018 -0,441 -0,041<br /> <br /> Cao Tham chiÕu<br /> <br /> Tham gia sím<br /> <br /> Ýt -0,199 0,016 -0,360 -0,038<br /> <br /> NhiÒu Tham chiÕu<br /> <br /> Häc vÊn mÑ 0,001 0,204 0,851<br /> <br /> ThÊp 0,528<br /> <br /> Cao Tham chiÕu<br /> <br /> KÝch th­íc hé<br /> <br /> Hé 3 TV 0,573 0,002 0,205 0,940<br /> <br /> Hé 4 TV 0,421 0,012 0,093 0,748<br /> <br /> Hé >=5 TV Tham chiÕu<br /> <br /> VÞ trÝ chñ hé cña cha 0,768 -0,227 0,168<br /> <br /> Kh«ng -0,030<br /> <br /> Cã Tham chiÕu<br /> <br /> PSI cña cha -0,006 0,145 -0,013 0,002<br /> <br /> HV mÑ* KT hé (1_3) -0,522 0,019 -0,958 -0,087<br /> <br /> HV mÑ* KT hé (1_4) -0,495 0,014 -0,889 -0,101<br /> <br /> <br /> <br /> R Squared = 0,073 (Adjusted R Squared = 0,056).<br /> PSI cha = ChØ sè stress t©m lý lµm cha (biÕn liªn tôc).<br /> <br /> <br /> KÕt qu¶ ph©n tÝch ®a biÕn (b¶ng 1) cho thÊy, nh÷ng ng­êi cha Ýt tham gia vµo<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Trần Hữu Bích 49<br /> <br /> <br /> c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc trÎ sím th× cã kh¶ n¨ng cµng Ýt tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng<br /> ch¨m sãc trÎ sau nµy. Thªm vµo ®ã, ng­êi cha ë khu vùc thÞ trÊn vµ ë nh÷ng hé cã<br /> kinh tÕ tèt h¬n th× cã kh¶ n¨ng tham gia vµo ho¹t ®éng ch¨m sãc nhiÒu h¬n so víi<br /> ng­êi cha ë khu vùc n«ng th«n vµ hé gia ®×nh cã t×nh tr¹ng kinh tÕ thÊp h¬n. YÕu tè<br /> vÒ g¸nh nÆng t©m lý lµm cha cã liªn quan víi viÖc tham gia cña ng­êi cha trong ph©n<br /> tÝch ®¬n biÕn (p