Vấn đề khám phá trong dạy học thực hành - Thí nghiệm môn Khoa học ở tiểu học

Chia sẻ: Thiên Lăng Sở | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết bàn về học tập khám phá là một trong những phương pháp dạy học được áp dụng để dạy các môn khoa học. Phương pháp dạy học tích cực này có thể làm cho trẻ em trở nên năng động, sáng tạo và tích cực trong việc tìm tòi và tiếp thu kiến thức. Do đó, phương pháp này mang lại một lớp học hiệu quả hơn nhiều vì nó mang lại cho trẻ em sự hứng thú tuyệt vời. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vấn đề khám phá trong dạy học thực hành - Thí nghiệm môn Khoa học ở tiểu học

VN KHM PH TRONG DY HÅC THÜC HNH - TH NGHIM MÆN KHOA HÅC Ð TIU HÅC Phâ ùc Háa Nguy¹n Thà Hi·n o Kh¡nh D÷ Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi 1 °t v§n · Thüc h nh - th½ nghi»m l mët h nh ëng khoa håc câ thº gióp håc sinh tham gia t½ch cüc hìn v o vi»c quan s¡t, o ¤c, ph¥n lo¤i, dü o¡n v suy luªn. ¥y l mæi tr÷íng tèt º håc sinh kh¡m ph¡ tri thùc, nh÷ng hi»n nay hi»u qu£ sû döng mang l¤i ch÷a cao. Hìn núa, hi»n nay y¶u c¦u x¢ hëi ng y ái häi ph£i o t¤o ra nhúng con ng÷íi mîi n«ng ëng, s¡ng t¤o, håc sinh lîp cuèi c§p tiºu håc (lîp 4 v 5) l¤i câ t÷ duy trøu t÷ñng ang ph¡t triºn, phò hñp vîi c¡c h nh ëng kh¡m ph¡ khoa håc. Bði vªy trong d¤y håc khoa håc, nh s÷ ph¤m c¦n sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p d¤y håc t½ch cüc, câ kh£ n«ng k½ch th½ch ÷ñc t½nh chõ ëng, t½ch cüc trong t÷ duy cõa tr´. D¤y håc tü ph¡t hi»n ¡p ùng ÷ñc y¶u c¦u n y. 1
2 Nëi dung nghi¶n cùu 2.1 Quan ni»m v· d¤y håc kh¡m ph¡ Richard Suchman, cha ´ cõa ch÷ìng tr¼nh d¤y håc kh¡m ph¡ tøng nâi r¬ng kh¡m ph¡ l c¡ch måi ng÷íi håc khi hå ìn ëc, l mët c¡ch tü nhi¶n m måi ng÷íi t¼m hiºu v· mæi tr÷íng cõa m¼nh [5]. Cán theo J. Deway(1859- 1952), kh¡m ph¡ l sü t¼m hiºu mët c¡ch chõ ëng, ki¶n tr¼ v k¾ l÷ïng v· mët ni·m tin ho°c mët d¤ng ki¸n thùc n o â tø nhúng n·n t£ng hé trñ cho nâ v nhúng k¸t luªn g¦n hìn vîi þ ki¸n â. Vîi J. Deway, vi»c °t n·n mâng cho b§t k¼ mët ni·m tin n o â x£y ra trong qu¡ tr¼nh kh¡m ph¡: l½ do, b¬ng chùng, sü suy di¹n v sü kh¡i qu¡t ho¡. Qu¡ tr¼nh kh¡m ph¡ bao gçm: quan s¡t, o ¸m, dü b¡o, suy di¹n, sû döng c¡c mèi li¶n h» khæng gian - thíi gian, ành ngh¾a theo ph÷ìng ph¡p o¡n tø, x¥y düng c¡c gi£ thuy¸t, di¹n gi£i c¡c dú li»u, kiºm so¡t c¡c bi¸n cè, thû nghi»m v thæng tin [4]. Trong håc tªp, håc sinh s³ chõ ëng tham gia v o qu¡ tr¼nh kh¡m ph¡ khi ph£i èi m°t vîi t¼nh huèng vîi nhi·u lüa chån ho°c mët v§n · l m ph¥n v¥n, suy ngh¾. V¼ vªy, vi»c t¤o ra nhúng t¼nh huèng c¦n lüa chån ho°c nhúng v§n · phùc t¤p l c¦n thi¸t èi vîi c¡c ho¤t ëng kh¡m ph¡ khoa håc. Thuªt ngú d¤y håc kh¡m ph¡ (Inquiry Teaching) xu§t hi»n v ÷ñc sû döng vîi t÷ c¡ch l mët ph÷ìng ph¡p d¤y håc t½ch cüc, n«ng ëng v s¡ng t¤o; trong â d÷îi vai trá ành h÷îng cõa ng÷íi d¤y, ng÷íi håc chõ ëng vi»c håc tªp cõa b£n th¥n, h¼nh th nh c¡c c¥u häi °t ra trong t÷ duy, mð rëng vi»c nghi¶n cùu, t¼m ki¸m. Tø c¡c thao t¡c tr¶n m x¥y düng n¶n nhúng hiºu bi¸t v tri thùc mîi. Nhúng ki¸n thùc n y gióp cho håc sinh tr£ líi c¡c c¥u häi, t¼m ki¸m c¡c gi£i ph¡p kh¡c nhau º gi£i quy¸t v§n ·, chùng minh mët ành l½ hay mët quan iºm [3]. Kh¡m ph¡ l mët sü t¼m tái t½ch cüc, bao gçm nhi·u qu¡ tr¼nh m qua â bi¸n kinh nghi»m trð th nh ki¸n thùc. Câ n«m kiºu kh¡m ph¡ l : - Kh¡m ph¡ qui n¤p (Inductive Inquiry). - Kh¡m ph¡ di¹n dàch (Deductive Inquiry). - D¤y håc tü ph¡t hi»n (Discovery Learning). - Kh¡m ph¡ dü ¡n (Project ). - D¤y håc gi£i quy¸t v§n · (Problem Solving). 2
2.2 D¤y håc tü ph¡t hi»n 2.2.1 Thüc h nh hé trñ d¤y håc tü ph¡t hi»n D¤y håc tü ph¡t hi»n (Discovery Learning) l mët kh¡i ni»m ÷ñc chõ tr÷ìng bði Jerome Bruner, câ vai trá cèt lãi trong vi»c håc sinh håc c¡c kh¡i ni»m v þ t÷ðng nh÷ th¸ n o. Bruner nâi v· h nh ëng ph¡t hi»n nh÷ thº nâ l mët ph¦n cæng vi»c cõa håc sinh. èi vîi Bruner, ph¡t hi»n v· b£n ch§t l vi»c t¡i sp x¸p ho°c chuyºn dàch c¡c b¬ng chùng theo c¡ch l m cho mët ng÷íi n o â câ thº tø nhúng b¬ng chùng ¢ ÷ñc sp x¸p l¤i rçi h¼nh th nh nhúng hiºu bi¸t mîi. Câ ngh¾a l , trong qu¡ tr¼nh d¤y håc tü ph¡t hi»n, håc sinh khæng ph£i nhc l¤i, ghi nhî líi gi¡o vi¶n gi£ng hay nhúng nëi dung câ s®n trong s¡ch gi¡o khoa ho°c l m theo m¨u mët c¡ch m¡y mâc m tü m¼nh t¼m ra nhúng i·u mîi l¤ hay nhúng tri thùc khoa håc bê ½ch h§p d¨n d÷îi sü tê chùc, h÷îng d¨n mët c¡ch t i t¼nh cõa gi¡o vi¶n. Do â s£n ph©m cõa qu¡ tr¼nh nhªn thùc (k¸t qu£ håc tªp cõa håc sinh) mîi ½ch thüc l cõa chõ thº håc sinh. D¤y håc tü ph¡t hi»n ch¿ câ thº di¹n ra n¸u gi¡o vi¶n v håc sinh còng nhau l m vi»c mët c¡ch hñp t¡c. Lo¤i h¼nh gi£ng d¤y n y mang t½nh gi£ thuy¸t v d¤y håc vîi þ ngh¾a l thu hót håc sinh tham gia chù khæng ph£i truy·n ¤t ki¸n thùc. D÷îi ¥y chóng tæi xin n¶u ra mët sè gñi þ v· m°t thüc h nh câ thº thüc hi»n nh¬m hé trñ håc tü ph¡t hi»n trong lîp: ∗ Khuy¸n kh½ch sü tá má. ∗ Gióp c¡c em håc sinh hiºu c§u tróc cõa nhúng thæng tin mîi nh÷: c¡c ho¤t ëng, d÷îi d¤ng c¡c ç thà, c¡c biºu t÷ñng ho°c c¡c c¥u chú câ logic. Biºu di¹n mët kh¡i ni»m b¬ng mët v½ dö cö thº l c¡ch tèt hìn èi vîi mët sè håc sinh trong vi»c gióp c¡c em hiºu ÷ñc c¡c ành luªt, kh¡i ni»m, ành l½. ∗ Thi¸t k¸ c¡c cuëc th½ nghi»m khoa håc ho°c c¡c ho¤t ëng khoa håc. Trong khoa håc, l m cho c¡c kh¡i ni»m khoa håc trð n¶n ìn gi£n hìn thæng qua c¡c ho¤t ëng qui n¤p l c¡ch ti¸p cªn húu ½ch hìn nhi·u so vîi vi»c tr¼nh b y mët khèi l÷ñng thæng tin khêng lç v· kh¡i ni»m â. ∗ Khuy¸n kh½ch håc sinh x¥y düng h» thèng m¢ ho¡. C¡c h» thèng m¢ ho¡ gióp håc sinh k¸t nèi c¡c ç vªt v hi»n t÷ñng. Håc sinh câ thº håc tü kh¡m ph¡ n¸u c¡c em ÷ñc cung c§p nhi·u t¼nh huèng rc rèi. 3
∗ Ph¡t triºn suy ngh¾ trüc gi¡c trong lîp håc, tùc l nm bt þ ngh¾a, t¦m quan trång hay c§u tróc cõa mët v§n · m khæng c¦n b¬ng chùng ho°c h nh ëng mang t½nh ph¥n t½ch rã r ng. ÷a v o b i håc mët sè ho¤t ëng khuy¸n kh½ch c¡c em o¡n v ÷îc t½nh º t¼m ra mët c¥u tr£ líi cö thº cho mët v§n · s³ gióp c¡c em ph¡t triºn suy ngh¾ trüc gi¡c. 2.2.2 Vai trá cõa gi¡o vi¶n trong d¤y håc tü ph¡t hi»n - Gi¡o vi¶n l ng÷íi khði x÷îng, h÷îng d¨n, tê chùc cho håc sinh ph¡t hi»n. Do håc sinh tiºu håc khæng ho n to n ëc lªp tü ph¡t hi»n ÷ñc tri thùc n¶n gi¡o vi¶n ph£i l ng÷íi thi¸t k¸ ra mët kàch b£n s÷ ph¤m, trong â n¶u ra t¼nh huèng håc tªp câ v§n ·. Dü ki¸n, b¬ng vèn kinh nghi»m gi¡o vi¶n ph£i l÷íng tr÷îc ÷ñc t¼nh huèng nhúng kh£ n«ng gi£i quy¸t kh¡c nhau cõa håc sinh, nhúng i·u ki»n c¦n thi¸t º c¡c em câ thº tü i ¸n ½ch tü ph¡t hi»n ra tri thùc mîi. - Trong qu¡ tr¼nh håc sinh t¼m tái, thüc hi»n nhi»m vö, gi¡o vi¶n tê chùc cho ng÷íi håc hñp t¡c vîi nhau, k½ch th½ch, ëng vi¶n c¡c em, can thi»p óng lóc, óng ché, t¤o i·u ki»n thuªn lñi nh§t cho håc sinh thº hi»n vèn hiºu bi¸t v kinh nghi»m cõa m¼nh, gióp ï khi c¦n thi¸t. - Khi håc sinh b¡o c¡o k¸t qu£, tranh luªn khoa håc giúa c¡c nhâm, giúa c¡ nh¥n, gi¡o vi¶n ph£i âng vai trá trång t i khoa håc cæng b¬ng, ph¥n minh, câ t i thuy¸t phöc. - Cuèi còng, gi¡o vi¶n l ng÷íi tê chùc cho håc sinh tü ¡nh gi¡, rót ra k¸t luªn cho b i håc công nh÷ nhúng tri thùc khoa håc mîi èi vîi c¡c em. 2.3 Vªn döng ph÷ìng ph¡p d¤y håc tü ph¡t hi»n trong mæn khoa håc Kh¡m ph¡ l mët thuªt ngú ÷ñc sû döng trong d¤y håc khoa håc dòng º ch¿ c¡ch °t c¥u häi, c¡ch t¼m ki¸m ki¸n thùc ho°c thæng tin, t¼m hiºu v· c¡c hi»n t÷ñng. D¤y håc khoa håc ð tiºu håc c¦n ÷a håc sinh v o nhúng d¤ng ho¤t ëng kh¡m ph¡ kh¡c nhau. Kh¡m ph¡ khoa håc l m¨u h¼nh chung v· kh¡m ph¡ trong d¤y håc. M¨u h¼nh n y bao gçm c£ kh¡m ph¡ câ gñi þ v khæng câ gñi þ, kh¡m ph¡ di¹n dàch v gi£i quy¸t v§n ·. Håc sinh ÷ñc tham gia v o nhi·u d¤ng kh¡m ph¡ kh¡c nhau câ thº ùng döng mët 4
m¨u kh¡m ph¡ chung cho nhi·u v§n ·. Düa v o kh¡m ph¡, håc sinh bi¸t r¬ng º thu ÷ñc thæng tin hå ph£i °t c¥u häi, v nâ trð th nh mët ph÷ìng ph¡p khði ¦u º thu thªp thæng tin. Håc sinh thüc hi»n vi»c kh¡m ph¡ khi ph£i èi m°t vîi v§n · m tr´ ch÷a bi¸t ¸n v ch÷a ành h÷îng ÷ñc v§n ·. V¼ vªy, ng÷íi gi¡o vi¶n d¤y khoa håc th÷íng thi¸t k¸ nhúng t¼nh huèng m trong â håc sinh ph£i · xu§t ÷ñc þ ki¸n cõa ch½nh b£n th¥n, thº hi»n ÷ñc quan iºm èi vîi nhúng v§n · quan trång ho°c t¼m ra nhúng þ t÷ðng mîi. B÷îc 1: Möc ½ch th½ nghi»m * Th½ nghi»m lp m¤ch i»n ìn gi£n X¡c ành i·u ki»n thp s¡ng bâng ±n trong m¤ch i»n ìn gi£n. B÷îc 2: Döng cö th½ nghi»m - 1 qu£ pin. - 1 bâng ±n pin. - 1 d¥y d¨n câ lãi b¬ng çng. B÷îc 3: Dü o¡n k¸t qu£ th½ nghi»m v ghi l¤i k¸t qu£ dü o¡n v o phi¸u th£o luªn. - Bâng ±n n o s¡ng? - Bâng ±n n o khæng s¡ng? B÷îc 4: Ti¸n h nh th½ nghi»m Håc sinh l¦n l÷ñt thüc hi»n lp c¡c m¤ch i»n nh÷ h¼nh v³, quan s¡t v ghi l¤i k¸t qu£ v o phi¸u th£o luªn (câ m¨u k±m theo). M¤ch i»n K¸t qu£ dü o¡n K¸t qu£ th½ nghi»m K¸t luªn Khæng S¡ng Khæng S¡ng s¡ng s¡ng A B C D 5
E B÷îc 5: K¸t luªn So s¡nh k¸t qu£ th½ nghi»m v k¸t qu£ dü o¡n. Gi£i th½ch? Rót ra k¸t luªn. Ð ¥y, chóng tæi muèn · cªp ¸n mët h nh ëng kh¡m ph¡ khoa håc cõa håc sinh thæng qua trüc ti¸p l m th½ nghi»m (theo nhâm 4) º ph¡t hi»n ra i·u ki»n ph¡t s¡ng cõa bâng ±n khi lp m¤ch i»n ìn gi£n. Håc sinh thæng qua vi»c dü o¡n k¸t qu£, ti¸n h nh th½ nghi»m v so s¡nh k¸t qu£ th½ nghi»m vîi k¸t qu£ dü o¡n ¢ th§y ÷ñc m¥u thu¨n giúa k¸t qu£ th½ nghi»m v k¸t qu£ dü o¡n. V¼ k¸t qu£ dü o¡n cõa håc sinh câ thº tròng ho°c khæng tròng vîi k¸t qu£ th½ nghi»m. Nh÷ng ch½nh i·u â ¢ l m n£y sinh ð c¡c em nhu c¦u muèn kh¡m ph¡ xem: nguy¶n nh¥n t¤i sao l¤i câ m¨u thu¨n â? T¤i sao bâng ±n l¤i khæng s¡ng? Câ nhi·u nguy¶n nh¥n d¨n ¸n håc sinh dü o¡n sai, v½ dö nh÷: HS cho r¬ng cù nèi hai ¦u d¥y d¨n v o pin v bâng ±n l câ thº l§y i»n tø pin v o bâng ±n v l m cho bâng ±n ph¡t s¡ng; ho°c HS khæng bi¸t n¶n dü o¡n má. Sau khi tü ph¡t hi»n ra m¥u thu¨n â håc sinh s³ t¼m c¡ch gi£i quy¸t. â công ch½nh l qu¡ tr¼nh håc sinh i tr£ líi c¥u häi: m¤ch i»n ÷ñc lp nh÷ th¸ n o s³ cho bâng ±n s¡ng? Hay nâi c¡ch kh¡c l : i·u ki»n º thp s¡ng mët bâng ±n l g¼? ±n s¡ng n¸u câ dáng i»n ch¤y qua mët m¤ch k½n tø cüc d÷ìng cõa pin, qua bâng ±n ¸n cüc ¥m cõa pin. Tø k¸t qu£ tr¶n, HS câ thº tü ph¡t hi»n ra sì ç lp m¤ch i»n ìn gi£n nh÷ sau: Tø nhúng tri thùc vøa chi¸m l¾nh ÷ñc, c¡c em câ thº ti¸p töc câ nhúng kh¡m ph¡ mîi nh÷: n¸u thay d¥y çng b¬ng mët vªt li»u kh¡c nh÷: st, nhæm, nhüa, thõy tinh, b¼a th¼ m¤ch i»n câ cho bâng ±n s¡ng hay khæng? Ho°c n¸u vîi c¡c m¤ch i»n õ i·u ki»n º thp s¡ng bâng ±n m ta ngt mët ché nèi trong m¤ch º t¤o ra ché hð v ch±n v o ché hð cõa m¤ch mët mi¸ng nh÷ nhüa ho°c mët mi¸ng kim lo¤i th¼ câ cho dáng i»n ch¤y qua khæng? V¼ sao? Tø â HS s³ rót ra k¸t luªn v· mët ìn và tri thùc mîi: c¡c vªt cho dáng i»n ch¤y qua l vªt d¨n i»n, c¡c vªt khæng cho dáng i»n 6
ch¤y qua l vªt c¡ch i»n. Nh÷ vªy, c¡c v§n · l¦n l÷ñt ÷ñc ng÷íi håc °t ra v tü gi£i quy¸t. Trong qu¡ håc sinh t¼m tái, kh¡m ph¡ tri thùc khoa håc mîi, gi¡o vi¶n tê chùc cho håc sinh hñp t¡c nhâm; can thi»p, gióp ï khi c¦n thi¸t. °c bi»t, ng÷íi gi¡o vi¶n cán âng vai trá tê chùc, ành h÷îng, l trång t i khoa håc cæng b¬ng, ph¥n minh, s®n s ng chia s´ c¡c þ ki¸n kh¡c nhau vîi ng÷íi håc. Nhí vªy, hi»u qu£ gií håc s³ ÷ñc n¥ng cao. 3 K¸t luªn V§n · kh¡m ph¡ trong d¤y håc thüc h nh th½ nghi»m m chóng tæi · cªp ð ¥y ch½nh l mët ph¦n cõa d¤y håc tü ph¡t hi»n - mët trong nhúng kiºu cõa d¤y håc kh¡m ph¡. Trong d¤y håc n¸u bi¸t sû döng mët c¡ch hi»u qu£ ph÷ìng ph¡p n y s³ ph¡t huy ÷ñc t½nh t½ch cüc, tü gi¡c, ëc lªp, s¡ng t¤o cõa ng÷íi håc. Nhí â, håc sinh s³ r§t hùng thó, t½ch cüc tham gia håc tªp; nm vúng b i håc, tü tin hìn v o b£n th¥n. V¼ vªy, gi¡o vi¶n n¶n sû döng ph÷ìng ph¡p d¤y håc n y, °c bi»t l trong d¤y håc khoa håc. Tuy nhi¶n, º gií håc thªt sü cuèn hót, GV c¦n ph£i h¸t sùc linh ho¤t v s¡ng t¤o, ÷a håc sinh v o ho n c£nh câ thº n£y sinh ra v§n · m c¡c em câ nhu c¦u c¦n gi£i quy¸t, nh¬m t¼m ra tri thùc mîi. Kh¡m ph¡ trong d¤y håc thüc h nh - th½ nghi»m l mët minh chùng. TI LIU THAM KHO [1] Tr¦n B¡ Ho nh, Phâ ùc Háa, L¶ Tr ng ành, 2003. p döng PPDH t½ch cüc trong mæn T¥m Lþ - Gi¡o Döc. Nxb ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi. [2] SGK mæn Khoa håc lîp 5, 2007. Nxb Gi¡o döc. [3] Carol Blades - Thoughts on children and learning, 2002. University of Calgary, Canada. [4] Focus on Inquiry Teaching - Aleberta, 2004. Canada. [5] http//www.inquiry teaching.com [6] http//www.discovery learning.com 7
ABSTRACT The issue of inquiry in practice - experiment teaching of scienctific subjects in primary education. Discovery learning is one of the teaching methodologies applied for teach- ing scientific subjects. This positive teaching method can make children be- com active, creative and positive in excavating and achieving knowledge. This methodology consequently brings a much more effective class because it provides children with great excitement. 8