5
NHỮNG VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶP TRONG
KHÁM TRẺ SƠ SINH
1. VÀNG DA
- Vàng da nặng cần nhập viện ngay, không chờ làm xét
nghiệm tại phòng khám:
+ Vàng da xuất hiện ≤ 24 giờ sau sinh.
+ Vàng da và có triệu chứng thần kinh: khóc thét, đừ,
bỏ bú, tăng hay giảm trương lực cơ, co gồng tay
chân, co giật…
+ Vàng da và có triệu chứng nhiễm trùng.
+ Vàng da tới lòng bàn tay chân (đủ tháng ≤ 14 ngày
tuổi, non tháng ≤ 21 ngày tuổi).
- Trẻ có vàng da ngoài các dấu hiệu kể trên cần làm xét
nghiệm bilirubin TP/TT để quyết định chiếu đèn theo phác đồ.
- Vàng da kéo dài:
+ Định nghĩa: vàng da kéo dài ≥ 14 ngày tuổi (trẻ đủ
tháng), ≥ 21 ngày tuổi (trẻ non tháng).
+ Nhập viện khi:
§ Vàng da tăng bilirubin trực tiếp ≥ 1 mg/l nếu
bilibrubin toàn phần < 5 mg/l hay ≥ 20%
bilirubin toàn phần nếu bilibrubin toàn phần > 5
mg/l.
§ Vàng da kèm dấu hiệu nhiễm trùng, tán huyết,
thiếu máu hoặc biểu hiện thần kinh.
§ Mức bilirubin TP quá cao tới ngưỡng thay máu.
+ Xét nghiệm cần làm ở vàng da kéo dài:
§ TPTTBM, CRP.
6
§ Bilirubin TP/TT, AST, ALT, GGT, PAL.
§ G6PD, TSH, FT4 (hỏi thân nhân bé đã tầm soát
sau sanh tại bệnh viện sản hay chưa).
§ TPTNT.
§ Siêu âm bụng, não.
- Nếu bệnh nhân vàng da kéo dài không có chỉ định
nhập viện, cho tái khám mỗi 1-2 tuần cho đến khi hết vàng
da, luôn dặn theo dõi dấu hiệu phân bạc màu.
2. NHIỄM TRÙNG SƠ SINH
- Trẻ sơ sinh khi nghi ngờ có dấu hiệu nhiễm trùng cao
cần nhập viện theo dõi.
- Nhập viện ngay khi có dấu hiệu bệnh nặng:
+ Lừ đừ.
+ Bỏ bú/bú kém.
+ Co giật, thóp phồng.
+ Suy hô hấp.
+ Sốt ≥ 38oC hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5oC.
+ Ọc dịch xanh/vàng.
+ Bụng chướng.
+ Tiêu máu.
+ Da xanh tái, có chấm xuất huyết, vàng da sớm
< 24 giờ.
+ Nhiễm trùng rốn nặng.
+ Nhiễm trùng da nặng.
3. HÔ HẤP
- Nhập viện khi:
7
+ Thở nhanh > 60 lần/phút.
+ Thở co lõm ngực vừa và nặng.
+ Thở rên.
+ Cánh mũi phập phồng.
+ Tím.
+ Bú kém, bỏ bú.
+ Nhà xa khó tái khám và theo dõi bé.
- Điều trị ngoại trú:
+ Không suy hô hấp.
+ Bú được.
+ Lưu ý: hướng dẫn gia đình làm thông thoáng mũi
họng, theo dõi dấu hiệu suy hô hấp.
4. TIÊU HÓA
- Nhập viện khi:
+ Ói dịch xanh, vàng, có máu.
+ Bụng chướng.
+ Phân xấu: tiêu máu, phân nhầy xanh hôi.
+ Số lần tiêu lỏng quá nhiều.
+ Có dấu mất nước, sụt cân.
- Trẻ ọc sữa nhiều lần + chậm lên cân/dấu mất nước: cần
loại trừ hẹp môn vị phì đại, tăng sinh thượng thận bẩm sinh.
- Trẻ ọc sữa nhiều lần + bú tốt, lên cân: do trào ngược
dạ dày thực quản.
Chú ý: trào ngược dạ dày thực quản ở sơ sinh thường là
sinh lý:
8
+ Dạ dày trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: góc thực quản-tâm vị
tù (dạ dày nằm ngang), kích thước nhỏ, chu kỳ tiêu
hóa sữa khoảng 3-4 giờ.
+ Phản xạ nguyên phát tìm vú còn (mất sau 4 tháng) trẻ
hay chóp chép miệng, lầm tưởng là đói nên cho bú
nhiều, bú liên tục dù trẻ chưa đói.
+ Sữa công thức lâu tiêu hơn sữa mẹ.
- Chủ yếu trấn an gia đình, hướng dẫn cho bú và chăm
sóc trẻ:
+ Thời gian bú: linh hoạt theo nhu cầu bé.
+ Lượng sữa bú: lượng vừa 10-15 ml/kg/lần,
8-10 lần/ngày, trẻ tự động nhả vú/bình khi no, tăng
hoặc giảm lượng sữa theo nhu cầu trẻ, không cho trẻ
bú quá no.
+ Làm ợ hơi sau bú, bế hay nằm đầu cao sau bú.
+ Tránh các yếu tố làm tăng áp lực ổ bụng: quấn tã quá
chặt, mặc quần áo quá chặt, bón, băng rốn…
- Điều trị:
+ Không có điều trị đặc hiệu.
+ Thuốc: Simethicon 6 giọt/lần x 4 lần sau các cữ bú,
Trimebutin 4,8 mg/kg/ngày chia 3 lần.
+ Tự giới hạn khi trẻ khoảng 3-4 tháng tuổi.
+ Nếu trào ngược kéo dài, kèm quấy khóc, chậm lên
cân nghi bệnh trào ngược dạ dày thực quản, dị ứng
đạm sữa bò cần chuyển khám chuyên khoa tiêu hóa.
!
9
5. CÁC VẤN ĐỀ VỀ DA, RỐN, MẮT
5.1. Nhiễm trùng da
- Nhập viện: khi mụn mủ > 1/2 diện tích cơ thể, hay
kèm dấu hiệu nhiễm trùng huyết.
- Điều trị ngoại trú: khi mụn mủ < ½ diện tích cơ thể,
tổng trạng khỏe.
+ Kháng sinh uống:
§ Erythromycin 50 mg/kg/ngày chia 2-3 lần.
§ Cephalexin 50 mg/kg/ngày chia 4 lần.
§ Oxacillin 50 mg/kg/ngày chia 4 lần.
+ Tắm mỗi ngày.
+ Thoa xanh Methylen.
+ Loại bỏ những yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng: nằm
than, tắm lá, kiêng tắm…
5.2. Nhiễm trùng rốn
- Nhập viện khi nhiễm trùng rốn nặng: rốn đỏ, vùng da
quanh rốn đỏ và sưng nề ≥ 1 cm.
- Điều trị ngoại trú: khi nhiễm trùng rốn khu trú: rốn
đỏ, vùng da quanh rốn đỏ và sưng nề < 1 cm.
+ Chăm sóc tại chỗ: vệ sinh rốn (cồn 70o, nước muối
sinh lý, milian, eosin 1%).
+ Kháng sinh uống: như nhiễm trùng da.
+ Chú ý cho siêu âm tìm tồn tại ống niệu rốn hay nang
ở rốn.
!