Vận hành liên hồ chứa, tồn tại và giải pháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Vận hành liên hồ chứa, tồn tại và giải pháp phân tích đánh giá tình hình xây dựng và thực hiện vận hành liên hồ chứa từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống lũ cũng như điều tiết cấp nước cho hạ du.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vận hành liên hồ chứa, tồn tại và giải pháp

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 VẬN HÀNH LIÊN HỒ CHỨA, TỒN TẠI VÀ GIẢI PHÁP Ngô Lê Long, Lê Thị Hải Yến Trường Đại học Thủy lợi, email: longln@tlu.edu.vn 1. GIỚI THIỆU CHUNG thủy điện trên lưu vực sông phải xây dựng quy trình vận hành liên hồ chứa, bao gồm 61 Việt Nam có địa hình đồi núi chiếm đến hồ chứa thuộc 11 lưu vực sông lớn. 3/4 diện tích lãnh thổ, thuộc khu vực nhiệt Việc xây dựng quy trình vận hành liên hồ đới gió mùa. Điều kiện tự nhiên tạo cho Việt được thực hiện dựa trên các định hướng: (i) Nam nhiều thuận lợi trong xây dựng và khai phân tích, đánh giá vai trò, tác động của thác các hồ chứa nước, đáp ứng các nhu cầu từng hồ chứa đối với việc phòng, chống lũ về nước cho dân sinh và các ngành kinh tế và điều tiết nước mùa kiệt từ đó quyết định quốc dân. Theo số liệu thống kê, đến nay hồ chứa nào đưa vào quy trình vận hành liên tổng số hồ chứa đã tích nước có chiều cao hồ; (ii) phân tích chế độ dòng chảy và xác đập từ 5 m trở lên, hoặc có dung tích hồ chứa định các kịch bản lượng nước đến hồ trong từ 50.000m 3 trở lên là 6.886 hồ. Hầu hết các mùa lũ và mùa kiệt; (iii) xác định các yêu hồ chứa đều có quy trình vận hành. Tuy cầu về lưu lượng, mực nước để bảo đảm nhiên, các quy trình vận hành đơn hồ tồn tại phòng chống lũ và nhu cầu cấp nước, bảo vệ khá nhiều bất cập, chủ yếu quan tâm đến môi trường trên từng đoạn sông; (iv) xây nhiệm vụ của công trình mà ít quan tâm đến dựng các phương án điều hành, phối hợp yêu cầu của các hộ dùng nước khác. Trước giữa các hồ chứa theo từng kịch bản; (v) xác những bất cập trong quy trình vận hành đơn định các yêu cầu và khả năng dự báo khí hồ, để nâng cao hiệu quả khai thác sử dụng tượng, thủy văn phục vụ việc vận hành, phối nước, việc xây dựng quy trình vận hành liên hợp các hồ chứa; (vi) phân tích, đánh giá hồ chứa là một yêu cầu cấp thiết. Bài báo sẽ hiệu ích phát điện, hiệu quả kinh tế, xã hội phân tích đánh giá tình hình xây dựng và và môi trường. Ngoài sáu nội dung kể trên, thực hiện vận hành liên hồ chứa từ đó đề xuất thì nguyên tắc vận hành quy trình liên hồ giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công chứa trong mùa lũ cũng như mùa cạn theo tác phòng chống lũ cũng như điều tiết cấp hướng ưu tiên số một cho việc đảm bảo an nước cho hạ du. toàn công trình; thứ hai là góp phần giảm lũ 2. TÌNH HÌNH XÂY DỰNG VÀ THỰC cho hạ du hoặc đảm bảo nhu cầu sử dụng HIỆN QUY TRÌNH VẬN HÀNH LIÊN nước tối thiểu ở hạ du; thứ ba mới đảm bảo HỒ CHỨA hiệu quả phát điện. Đến nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã trình Thủ tướng Chính phủ Để quản lý các công trình khai thác, sử ban hành 11 quy trình vận hành liên hồ chứa dụng nước, phòng chống lụt bão nói chung trên các lưu vực sông (bao gồm cả mùa lũ và và an toàn hồ chứa nước nói riêng nhiều văn mùa cạn), và có tổng số 67 hồ chứa, đập bản, quy phạm pháp luật có liên quan đã dâng (bổ sung 6 hồ chứa đập dâng theo được ban hành. Quyết định số 1879/QĐ-TTg Quyết định nêu trên) trên các lưu vực sông ngày 13/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ đã vận hành theo quy định của Quy trình từ về việc phê duyệt danh mục các hồ thủy lợi, 2014 đến nay. 569
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 2.1 Tình hình thực hiện theo quy trình Qua theo dõi, tổng hợp số liệu vận hành vận hành liên hồ chứa của các hồ chứa đang thực hiện vận hành theo Việc ban hành và đưa vào vận hành kịp các quy trình liên hồ chứa trong mùa cạn năm thời các quy trình vận hành liên hồ chứa có ý 2015-2016 đã điều tiết cấp cho hạ du khoảng 3 nghĩa hết sức quan trọng nhằm bảo đảm sử 65 tỷ m nước, trong đó 3riêng khu vực Tây dụng tổng hợp nguồn nước và phòng chống Nguyên khoảng 17,4 tỷ m nước, cơ bản bảo tác hại do nước gây ra. Đây cũng là cơ sở đảm nhu cầu sử dụng nước khu vực hạ du các pháp lý cho việc quản lý, sử dụng hợp lý, hồ chứa, góp phần hạn chế tình trạng thiếu hiệu quả hơn nguồn nước của các hồ chứa nước trong mùa khô hạn lịch sử 2015-2016. thủy lợi, thủy điện; gắn chế độ vận hành của 2.2.Một số vấn đề còn tồn tại trong công công trình với các yêu cầu về phòng, chống tác vận hành hồ chứa lũ và điều tiết nước hạ du. Trong quy trình đã quy định rõ thẩm Trong 11 Quy trình vận hành liên hồ chứa quyền, khung quy định vận hành các hồ chứa có các hồ chứa lớn (23 hồ chứa) quy định phải trong các thời kỳ, trong các trường hợp, tuy dành dung tích cố định để tham gia cắt, giảm nhiên vẫn còn khó khăn trong công tác xây lũ cho hạ du. Tổng dung tích phòng lũ, cắt dựng phương án phòng, chống lũ, đặc biệt là giảm lũ cho hạ du theo quy định của các Quy việc đưa ra các quyết định kịp thời trong các trình là 9,87 tỷ m3 , bằng khoảng 27% tổng dung tích hữu ích của các hồ (có lưu vực tỷ lệ tình huống khẩn cấp. Một trong những nguyên nhân là chưa có hệ thống quan trắc này 45%, 68%). Với việc quy định này, có thể thấy trong các mùa lũ vừa qua, Quy trình vận phục vụ việc giám sát tự động, trực tuyến, hành liên hồ chứa đã phát huy tương đối hiệu dẫn đến thiếu thông tin, dữ liệu về chế độ vận quả, tham gia cắt, giảm các trận lũ tương đối hành xả nước của các hồ chứa, số liệu quan lớn, giảm đáng kể ảnh hưởng của các đợt mưa trắc tại các trạm Khí tượng thủy văn phục vụ lũ gây ngập lụt ra cho hạ du. công tác chỉ đạo điều hành và công tác phối Hầu hết các hồ chứa trên 11 lưu vực sông hợp giảm thiểu tác hại do mưa lũ gây ra. Các đã vận hành tuân thủ các quy định của quy hồ chứa trong quy trình vận hành liên hồ trình vận hành liên hồ chứa. Một số hồ chứa chứa chỉ có thể cắt, giảm lũ cho các địa đã chủ động hoặc thực hiện các lệnh vận phương ở khu vực hạ du chịu ảnh hưởng bởi hành xả nước đón lũ, hạ mực nước hồ (khi sự điều tiết của các hồ mà không thể giải mực nước hạ du còn thấp) để tăng khả năng quyết được toàn bộ các vấn đề lũ lụt phía hạ trữ nước để có thể tham gia cũng như nâng du trên toàn bộ lưu vực sông. Vấn đề điều tiết cao thêm hiệu quả cắt, giảm lũ hạ du. nước, vận hành của một số hồ chứa thủy Với nguyên tắc ưu tiên hàng đầu trong điện, thủy lợi khác (không nằm trong quy mùa lũ là đảm bảo chống lũ cho hạ du (lưu trình vận hành liên hồ chứa) còn tồn tại một vực sông Hồng và sông Mã) và góp phần cắt, số bất cập, đặc biệt là nhiệm vụ của các công giảm lũ cho hạ du (lưu vực sông Cả, Hương, trình này mới chỉ quy định hồ phải đảm bảo Vu Gia - Thu Bồn, Trà Khúc, Kôn - Hà an toàn công trình và mục tiêu phát điện. Thanh, Ba, Sê San, Srêpôk và sông Đồng Năm 2016, do ảnh hưởng của Elnino, Nai), các quy trình vận hành liên hồ chứa lượng mưa các tháng thiếu từ 30 đến 50%, trong mùa lũ hàng năm đã quy định cụ thể: thậm chí một số nơi không có mưa. Lượng chế độ vận hành, cơ chế phối hợp giữa các dòng chảy trên phần lớn các sông ở Tây hồ, giữa các địa phương và trách nhiệm của Nguyên cũng thấp hơn trung bình nhiều năm. địa phương, của các Bộ, ngành trong việc chỉ Lượng nước về các hồ rất nhỏ chỉ tương ứng đạo, điều hành, kiểm tra, giám sát việc thực với tần suất từ 93-98%, dẫn đến việc nhiều hiện quy trình của các chủ hồ, các cơ quan có hồ chứa lớn không tích đủ lượng nước tối liên quan. thiểu để điều tiết cấp nước cho hạ du trong suốt 570
Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3 mùa cạn. Nhiều hồ chứa đã giảm lượng nước Khẩn trưởng xây dựng và hoàn thiện hệ phát điện, thậm chí phải dừng phát điện trong thống cung cấp thông tin, số liệu vận hành hồ thời gian dài nhưng vẫn chưa tích đủ nước. của 64 hồ, đập trong 11 Quy trình vận hành liên hồ chứa. Thiết lập hệ thống mô hình dự 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ báo mưa, lũ và nghiên cứu vận hành tối ưu VẬN HÀNH LIÊN HỒ CHỨA hồ chứa theo thời gian thực. 3.1.Về chính sách 4. KẾT LUẬN Rà soát, trình Thủ tướng Chính phủ điều Trong các năm qua, về cơ bản công tác chỉ chỉnh các quy trình vận hành liên hồ chứa đạo điều hành các hồ chứa theo quy định của trên các lưu vực sông để phù hợp với hiện Quy trình vận hành liên hồ chứa ở một số địa trạng nguồn nước, khai thác, sử dụng tài phương đã mang lại hiệu quả và góp phần nguyên nước. giảm thiểu đáng kể tác hại do mưa lũ gây ra. Ban hành bổ sung danh mục các hồ chứa Nhiều địa phương trên cơ sở các nguyên tắc, phải xây dựng quy trình vận hành liên hồ các quy định của Quy trình vận hành liên hồ chứa, trong đó kiến nghị Thủ tướng chính chứa đã tổ chức thực hiện, xây dựng các phủ giao Ủy ban nhân dân các tỉnh tổ chức phương án phòng, chống lũ lụt cho hạ du xây dựng quy trình vận hành liên hồ chứa đối cũng như theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, với một số lưu vực sông nội tỉnh. mưa lũ để xây dựng, quyết định phương án Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình đối với các đơn vị quản lý, điều tiết, ban hành lệnh vận hành các hồ chứa. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tiến vận hành hồ; chỉ đạo các địa phương có liên bộ, quy trình vận hành liên hồ chứa trên các quan xác định yêu cầu nước cụ thể, lập kế lưu vực sông, đặc biệt là các lưu vực ở khu hoạch lấy nước chi tiết phù hợp và chỉ đạo vực miền Trung – Tây Nguyên vẫn tồn tại các đơn vị quản lý, vận hành công trình không ít khó khăn đòi hỏi các cơ quan quản khai thác, sử dụng nước trên địa bàn thực lý, các nhà khoa học tiếp tục rà soát, bổ sung, hiện việc lấy nước phù hợp với thời gian, cập nhật nhằm nâng cao hiệu quả trong khai lịch vận hành của các hồ chứa theo quy thác, sử dụng nước và phòng chống thiên tai. định của quy trình. 3.2.Về kỹ thuật 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO Xây dựng mạng lưới quan trắc mưa, dòng [1] Nghị định số 112/2008/NĐ-CP ngày chảy đầy đủ, phân bố phù hợp trên lưu vực, 20/10/2008 của Thủ tướng Chính phủ về đảm bảo cho việc giám sát tình hình mưa, quản lý, bảo vệ, khai thác tổng hợp tài cũng như cung cấp thông tin cho công tác dự nguyên và môi trường các hồ chứa thủy báo dòng chảy về hồ, tình hình lũ tại hạ du. điện, thủy lợi. [2] Quyết định số 1879/QĐ-TTg ngày Đầu tư bổ sung, nâng cấp hệ thống quan trắc 13/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ về khí tượng thủy văn trên toàn lưu vực (lòng hồ việc phê duyệt danh mục các hồ thủy lợi, và hạ du), nghiên cứu phát triển công nghệ thủy điện trên lưu vực sông phải xây dựng nhằm nâng cao chất lượng dự báo mưa hạn quy trình vận hành liên hồ chứa. ngắn, hạn vừa. [3] Quy trình vận hành liên hồ chứa của 11 lưu Tiếp tục hoàn thiện hệ thống giám sát việc vực sông: Sông Hồng, Mã, Cả, Hương, Vu vận hành các hồ chứa, mở rộng việc giám sát Gia - Thu Bồn, Trà Khúc, Kôn - Hà Thanh, việc tuân thủ các quy định của giấy phép khai Ba, Sê San, Srêpôk và sông Đồng Nai. thác, sử dụng nước mặt đối với các hồ chứa, [4] Bộ TN&MT. 2016. Báo cáo về việc vận đặc biệt là đảm bảo dòng chảy tối thiểu phía hành các hồ chứa trong Quy trình vận hành hạ du các hồ chứa thủy điện, thủy lợi. liên hồ chứa trên các lưu vực sông trong mùa lũ năm 2016. 571