Văn minh Aztec

Văn minh Aztec<br /> 1. Thế giới khủng khiếp của người Aztec<br /> <br /> Viện Hàn lâm Hoàng gia London đang mở một triển lãm quy mô chưa từng có về nền văn<br /> minh Aztec cổ đại. Hơn 380 kho báu Aztec - trong đó có cả những thứ mới khám phá<br /> được từ khu Templo Mayor huyền thoại... - đã thực sự làm loá mắt khán giả. Người ta<br /> phải cảm ơn rất nhiều những công nhân điện lực ở Mexico. Trong khi đào bới đường phố<br /> Mexico City, họ đã đào ra di tích Templo Mayor lừng danh, là trái tim của thành<br /> phốTenochtitlán - trung tâm nền văn minh Aztec cổ.<br /> Những kẻ xâm lược người Tây Ban Nha đã phá huỷ khu đền mà họ mô tả là nồng nặc "y<br /> như một lò sát sinh" do hàng nghìn vụ hiến tế mà người Aztec tiến hành ở đây. Tuy<br /> nhiên, khi các nhà khảo cổ học khai quật khu đền, họ đã bắt gặp một nền văn hoá phức<br /> tạp hơn rất nhiều so với những gì truyền thuyết để lại về một thứ văn minh bạo lực và<br /> dùng người để hiến sinh.<br /> Cuộc triển lãm mang cái tên rất giản dị "Aztecs" (Những người Aztec), trình bày gần như<br /> toàn diện nền văn minh của những người thổ dân Trung Mỹ thời Trung Cổ. Khán giả<br /> cũng được xem những bản thảo viết tay của người Aztec cổ với số lượng nhiều chưa từng<br /> thấy. Và đối với phương Tây, "Những người Aztec" cũng hấp dẫn tương tự như văn minh<br /> Ai Cập vậy: hơn 10 nghìn vé đã bán hết sạch từ khi triển lãm chưa mở. Xứ Mexico thời<br /> Trung cổ được trưng bày một cách hoàn hảo: 11 phòng chủ đề đã chứng tỏ một nền văn<br /> hoá giàu có và rực rỡ. Văn minh Aztec gắn bó chặt chẽ với mặt trời, mưa, và đất, những<br /> thứ nuôi dưỡng cây lương thực của họ - và cả chiến tranh, thứ có thể làm họ sống sung<br /> túc nhờ đồ cống nạp từ các bộ lạc bị chinh phục.Tất cả những thứ sinh lợi này đều được<br /> cai quản bởi các hung thần quyền uy. Thần mưa chẳng hạn, yêu cầu phải được hiến sinh<br /> bằng một đứa trẻ với hai nhúm tóc; còn thần mặt trời thì lại thích những kẻ bạch tạng, vì<br /> những kẻ đó rất sáng.<br /> Đối với người Aztec, nghệ thuật không phải là để trang trí xa xỉ. Mỗi một đồ vật đều có<br /> thể được dùng trong nghi lễ tôn giáo. Sức mạnh các tác phẩm điêu khắc của họ đều bắt<br /> nguồn từ lòng tin của họ vào vai trò dung hoà của nghệ thuật: - dung hoà giữa sống và<br /> chết, giữa bóng tối và ánh sáng, giữa mất mùa và bội thu. Một trong những điểm nhấn<br /> của triển lãm: bức tượng Thần Chết của khu Templo Mayor được làm bằng đất nung và<br /> vữa. Gan của thần lủng lẳng ở ngoài khung xương sườn được phanh ra, và thần đứng<br /> thẳng, móng tay sắc nhọn, miệng cười thèm khát, như chờ đợi nạn nhân kế tiếp. Một tác<br /> phẩm khác, chưa bao giờ rời khỏi Mexico, cũng có mặt tại đây. Đó là cái đầu của một<br /> chiến binh được quắp trong mỏ một con đại bàng, tượng trưng cho thần mặt trời. Với<br /> hàm nghĩa: ai chết trong chiến trận sẽ được thần đưa lên trời.<br /> Triển lãm cũng khiến người ta ghê sợ vì tính tàn bạo của của người Aztec. Đó là những<br /> dụng cụ chuyên dùng để hiến sinh người. Thân thể một nạn nhân, thường là tù binh chiến<br /> tranh, sẽ được đặt lên bệ thờ, làm vỡ lồng ngực để moi lấy tim. Một số nguồn sử liệu cho<br /> rằng có thời điểm người Aztec đã hiến sinh 80.400 nạn nhân trong vòng 4 ngày! Có hàng<br /> nghìn đàn ông, đàn bà xếp hàng chờ chết cho các vị thần của Tenochtitlán - một trong<br /> những đô thị lớn nhất trên trái đất lúc bấy giờ. Đích thân lãnh chúa Aztec cùng các quan<br /> chức bắt đầu trước. Và khi họ đã chán mở ngực và moi tim các nạn nhân thì các thầy<br /> cúng mới chính thức bắt đầu công việc tàn sát vô tận này. Cảnh tượng thật ghê gớm: máu<br /> chảy thành suối trên tường, trên những bậc thang ngôi đền hình kim tự tháp Templo<br /> Mayor. Alva Ixtlilochtitl - một nhà sử học thời Phục Hưng - đã viết: "Cái lò mổ này là có<br /> một không hai trong lịch sử." Người Aztec cổ tin rằng hiến sinh là dâng cho thần thánh<br /> thứ quý nhất trên đời: đó là máu người. Người Aztec còn theo cả tục ăn thịt người<br /> (anthropophagy) mà những người Tây Ban Nha phải kinh sợ. "Người ta chặt ra từng<br /> khúc, rồi gửi một đùi cho bữa ăn của Chúa Montezuma, phần còn lại thì chia cho các chủ<br /> gia đình... Người ta nấu thịt này với ngô, rồi cho mỗi người một miếng trong một cái thìa<br /> có cả ngô, và nước, miếng ăn này gọi là tlacatlolli" - một nhà sử học Tây Ban Nha đã<br /> mô tả như vậy.<br /> Thật trớ trêu, chính do quá tin thần thánh mà người Aztec đã giúp cho quân Tây Ban Nha<br /> xâm nhập Tenochtitlán và tàn phá nó. Khi đoàn quân viễn chinh của Hernando Cortés<br /> đến thành phố vào năm 1520, Chúa Montezuma của người Aztec đã chào mừng nhiệt liệt<br /> vì tin rằng Cortés là hiện thân của thần Quetzalcoatl, là thần của gió và học vấn. Quân đội<br /> của Cortés đã bắt giam Montezuma và bỏ tù vị chúa này cho đến khi Tenochtitlán đầu<br /> hàng năm 1521. Đá của khu đền Templo Mayor được dùng lại để xây nhà thờ. Thành phố<br /> được gọi là Mexico và được dựng lại bởi kiến trúc sư Tây Ban Nha thời Phục Hưng là<br /> García Bravo. Đến khoảng 1540, những người Aztec bắt đầu học tiếng Latinh và đọc<br /> Kinh Thánh. Và cho dù người Tây Ban Nha làm gì đi nữa, văn hoá Aztec vẫn không bao<br /> giờ tàn lụi hẳn. Ngày nay, trên lá cờ của Mexico - một con đại bàng đậu trên cây lê gai -<br /> là xuất xứ từ một truyền thuyết Aztec cho rằng đó là điềm báo cho họ phải dựng lại ngôi<br /> đền vĩ đại Templo Mayor. T.N.T(Theo Newsweek)<br /> 2. Tập tục, quan niệm thú vị của bộ tộc ăn thịt người thời xưa<br /> Những góc rất khác trong cuộc sống của bộ tộc Aztec - một bộ tộc từng ăn thịt người nổi<br /> tiếng trong lịch sử…<br /> Nhắc tới thổ dân Aztec (nền văn minh ở Trung Mỹ kéo dài từ năm 1248 - 1521), nhiều<br /> người sẽ liên tưởng ngay tới tục lệ ăn thịt người vô cùng ghê rợn. Ít ai biết rằng, trong<br /> cuộc sống của họ vẫn còn ẩn chứa nhiều điều thú vị khác…<br /> Aztec trên thực tế không phải tên thật của tộc người mà chúng ta nhắc đến. Người dân bộ<br /> lạc này tự gọi mình là Mexica, nguồn gốc đất nước Mexico sau này. Tên Aztec chỉ là<br /> cách mà người châu Âu gọi khi lần đầu tiên gặp họ tại Atlanz, phía Bắc Mexico thế kỷ<br /> XII.<br />