intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Về nơi sinh của thiền sư Từ Đạo Hạnh

Chia sẻ: Caygaolon Caygaolon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

30
lượt xem
3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết dựa trên những tư liệu chính sử, kết hợp với các nguồn tư liệu khảo sát thực địa, đặc biệt là những tư liệu ở làng Đồng Bụt và khu vực phụ cận, góp thêm tư liệu về cuộc đời thiền sư Từ Đạo Hạnh.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Về nơi sinh của thiền sư Từ Đạo Hạnh

V E N O I S I N H C U A T H I E N S U TUT D A O H A N H<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> D 6 D A N H HUXN*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C u n g vdi Thien su" Minh Khong (the Mdt dem, cha len vao ddm trong budng,<br /> he thd 9 dong Vo Ngdn Thong) (1) thay ben ngon den, sach vd la liet, Dao<br /> va su Giac Hai (the he thd 10 dong Vo<br /> 1 Hanh ngdi dtfa an ngu gat, tay van cam<br /> Ngon thong), Thien stf Td Dao Hanh (? quyen sach. Td day biet con cham hoc, cha<br /> 1117) (2) la mot trong nhdng vi cao tang khdng lay lam lo. Sau Dao Hanh thi khoa<br /> the he thd 12 cua Thien phai Ty N i Da Ltfu Bach Lien, do thd nha't, nhtfng khdng chiu<br /> Chi, cung la thien stf dtfdc biet deh kha ra lam quan'' (3). Cac sach Bai Viet sit ky<br /> nhieu trong lich sd Phat giao trieu Ly. toan thii, Thien uyen tap anh ngu luc va<br /> Thien stf Td Dao Hanh dtfdc cac sach chep Linh Nam chich qudi (4)... deu cd ghi chep<br /> la mot vi cao tang co nhieu phdp thuat, ttf ve hanh trang cua Thien stf Td Dao Hanh.<br /> lieu hien con cho biet ttfdng doi day du ve Song cd mdt van de ma sd sach xtfa va<br /> than the va hanh trang cua ngai. Td thud nhtfng cdng trinh nghien cdu da xua't b i n<br /> thieu thdi deh que quan, gia dinh, qua gan day chtfa de cap tdi, dd la noi Thien sU<br /> trinh tim dtfdng deh vdi chan tu, nhdng duqc sinh ra cu the d dau\ Hoae sd chep<br /> mau thuan vdi stf Dai Dien, hay chuyen Td qua tap trung vao lang Yen Lang - ndi gan<br /> Dao Hanh thac sinh lam con trai Sung vdi qua trinh trtfdng thanh, mdi trtfdng gia<br /> Hieh Hau... V i du: "Xtfa, Dao Hanh ho Td, dinh va hdn nda Yen Lang cung la ndi cd<br /> ten la Lo, cha ten la Vinh theo hoc dao chda Lang (Chieu thien ttf) thd ngai sau<br /> Phat, lam chdc Dd sat ngach tang quan ddi khi da tu dac dao, cung nhtf chua Thay<br /> Ly, thtfdng deh chdi lang An Lang, la'y (Thien phdc ttf), ndi ngai tron kie'p tu va<br /> ngtfdi con gai ho Tang ten la Loan, dtfng hda tren hang ndi (cd hang thanh hda).<br /> nha d xdm Nam lang ay. Nha d dtfdc kie'u Trong khi dd d thdn Ddng But (Bdt) hien<br /> dat quy sinh ra dtfdc Td Dad Hanh cd khi v i n ltfu gid truyen thuyet va ttf lieu kha<br /> cd't tien phat, ldc cdn tre hay chdi bdi phdng chi tiet ve viec Thien stf dtfdc sinh ra nhtf<br /> tdng, nhtfng cd chi ldn, each cd dong i t the' nao, cung nhtf he thd'ng di tich va tam<br /> ngtfdi ltfdng biet. Dao Hanh thtfdng hay ke't thdc cua nhan dan ve vide thd phung ngai d<br /> ban vdi mdt nha nho ten la Phi Sinh, mdt day, dd la chua thdn Ddng But (Thieh stf<br /> dao si ten la Le Toan Nghia va mdt ngtfdi ttf) - dan lang quen goi la chua Thuyen stf.<br /> dan hat ten la Phan At, dem thi cham doc Trong bai viet nay, dtfa tren nhdng ttf<br /> sach, ngay thi danh cau, thdi sao, danh bac lieu chinh sd, ke't hdp vdi cac ngudn ttf lieu<br /> lam vui, thtfdng bi cha mdng la do rdng rai. khio sat thtfc cha, dac biet la nhdng ttf lieu<br /> <br /> * ThS. Vien Sd hoc<br /> Ve noi sinh ciia Thien su.. 53<br /> <br /> 6 lang Dong But va khu viic phu can, chiing Dao Hanh, ngiidi diidc liet vao hang cac vi<br /> toi muoh gop them t i i lieu ve cuoc ddi thien sii thudc phai Ty Ni Da Liiu Chi,<br /> Thien sii Td Dao Hanh. song cung cd the liet dng vao hang ngu cac<br /> Neu co the ke mot diidng thang theo nha Mdt giao [...] nhiing thay vi Ddc thanh<br /> hiidng Tay - Nam, lay Thang Long - Ha Ndi Bdi la ke't hdp Phdt - Dao, thi d dng la ke't<br /> lam he quy chieu, ket ndi cac diem di tich hdp Thien - Mdt - Dao" (7).<br /> tai mot so" lang, chdng ta se hinh thanh Ve mdi quan he gida chua Lang va chda<br /> nen mot khong gian sinh hoat van hoa phdt Thiy, ngiidi xiia cd cau ca ring:<br /> giao vdi he tho'ng chda, cac sinh hoat le hoi "Nhd ngdy miing 7 thdng 3<br /> va nhdng truyen thuyet lich sd gan vdi<br /> Trd vdo hdi Lang, trd ra hdi Thdy''<br /> cudc ddi Thien sii Td Dao Hanh. Diidng<br /> thang] do, lay diem md dau la chda Lang Cau ca tren cang khang dinh them md'i<br /> (nayHnudc phiidng Lang Thiidng qudn lien he va n h i n manh den diidng thang<br /> Ddng Da Ha Ndi), di ra ngoai khu viic khdng gian sinh hoat van hda Phdt gido<br /> Thang Long ke't ndi vdi cac chua nhu": Chua gan vdi Thien sU Tii Dao Hanh nhu" chdng<br /> Tong (xa La Phu huyen Hoai Ddc Ha tdi vda neu.<br /> Ndi), chua Ca Trung Hung tU (thdn La Lang Ddng But xiia thudc xa Phuc Lap,<br /> Phd xa La Phu huyen Hoai Ddc), chda tdng Lap Thiidng, huyen An (Yen) Sdn, phu<br /> Thien Vu (thdn La Diidng - xa Diidng Ndi - Quo'c Oai, tra'n Sdn Tay (8), ngay nay lang<br /> huyen Hoai Ddc), chua Ngai Cau (thdn thudc xa Ngoc Liep, huyen Qudc Oai. Lang<br /> Ngai Cau huyen Hoai Ddc) (5), chua Thay cd ten Ndm la Ddng But, ve ten goi Ddng<br /> (Thay) (xa Sai Sdn huyen Qudc Oai Ha Phdt (Han) Ddng But (Ndm), theo chdng<br /> Ndi) va diem cudi cung cua diidng thing la tdi nd mang dam d i u i n Phit giio, y nghia<br /> chua Ddng But Thien Su tU (thdn Ddng n i y tim trong ten l i n g Viet cd truyen r i t it<br /> But - xa Ngoc Liep huyen Quo'c Oai Ha gap. Xet theo quy luat bien i m cua ngdn<br /> Ndi). Nhii vay, ve cd b i n cac ngdi chda neu ngd, cd nhieu dang thdc khac nhau, nhiing<br /> tren cd the hinh thanh nen ba khu viic ro trong dd cd cich bien i m td i m B sang i m<br /> ret. Net dac triing cua cic ngdi chua nay la Ph (B Ph) (9) v i ngiidc lai, vi nhii l i n g<br /> cd md hinh thd t i i kieu tien phdt, hdu Philng Xd (Hin) thanh l i n g Bung (Ndm)<br /> thdnh (6). So vdi cac chua khac d chau thd hay lang Phu Xd (Hin) thanh l i n g Bua<br /> Bac Bd, ddc biet la ben hdu ngan sdng (Ndm), day cung la mdt trong nhdng dang<br /> Hdng, sd' liidng cac chua thd tii kieu nay rd't thdc hinh thanh va bien ddi cua ten lang<br /> it, ngoai trd he thd'ng tiidng phdt diidc bai Viet. Trddng hdp ten l i n g Ddng But, sd<br /> tri nghiem trang trong khdng gian chda, bien am doc chech t d Phdt sang But hay<br /> thi cdn cd cac vi thanh diidc thd vdi lai lich ngddc lai la sd bien i m hoan toan nhdng<br /> cudc ddi khdng chi thuan tuy nhud'm mau nghia khdng ddi, bing cich gid nguyen td<br /> Phdt giao ma cdn pha mdt chdt cua Thien, td dau (Ddng) va thay ddi td td' thd hai<br /> cua Mdt va Dao giao (phu chd va phdp (Phit-But), trong do nghia cua td v i n dddc<br /> thuat). Nha nghien cdu Nguyen Qudc Tuan bio Idu. Nhd vay, nhan dan ndi day da rat<br /> khi so sanh Thien sii Td Dao Hanh vdi Ddc kheo ldo khi dat ten cho ling, cd le trong<br /> thanh Bdi thd d chua Boi Khe (Dai bi td), t i m thdc ngddi d i n thdn Ddng But, Thien<br /> huyen Thanh Oai, Ha Noi da viet: "thdi Ly sd Td Dao Hanh da ghi d i u an s i u d i m<br /> da cd mot nhan vdt rd't quen thudc la Td trong lich sd khai hddng l i p lang - hdn the'<br /> 54 Rghien cuu Lich sir. s6 3.2011<br /> <br /> nda Til Dao Hanh cung la mot vi su tu 1<br /> la Cdnh Tri that nien diidi trieu vua Le<br /> hanh dac dao (10), nen ho da lay ten lang Huyen Tdng nam thd 7 (1669), van bia<br /> minh la Dong But (hay Ddng Phat) de khac ghi ten cua mot so vi hiing cdng tieh<br /> ttfdng nhd deh Thien su". va rudng vao chua trong qua trinh xay<br /> Ngay nay, tai lang Ddng But nhan dan diing va tu sda. Mac dd dau tich kien trdc<br /> van cdn liiu truyen cau chuyen ve ndi va di vat khdng cdn, nhtfng qua mot ngudn<br /> ttf lieu khac rat dang tin va cho phep gdi<br /> Thien stf Td Dao Hanh da sinh ra. Cach<br /> md rang: chiia dUdc xdy dtfng tit thdi Trdn.<br /> lang Ddng But khong xa, khoang 500m ve<br /> Vi can cd vao ndi dung minh chudng khac<br /> phia Tay Nam, co mdt khu dat cao goi la<br /> diidi trieu vua Gia Long nam thd 18 (1820),<br /> Viidn Nd (11), tiidng truyen day la ndi Ddc<br /> (day la qua chudng due lai) cho biet: stf tich<br /> thanh Td Dao Hanh diidc sinh ra, truyen<br /> d lang Ddng But, huyen Yen Sdn, phu Quo'c<br /> ke rang: Mot dem nam ngu, ba Tang Thi<br /> Oai cho hay Td thanh phu (tdc Td Vinh,<br /> Loan mong thay mot chdm hoa sen do moc<br /> cha cua Td Dao Hanh TG), sinh Td Dai<br /> d ben tay trai, rdi td do thu thai, Tang thi<br /> Thanh (tdc Td Dao Hanh - TG) vu ban thdn<br /> mong thay sii la thudng ben di tim ndi linh<br /> (d trong thdn), cd dien thd ltfu dd, chia deu<br /> dja de sinh, Tang thi di tdi khu Viidn Nd<br /> cho bdh giap lam rudng hiidng hda gid<br /> thudc thdn Ngoc Phdc, trdng thay chd dat<br /> chap, viec thd ttf nay cd td thdi Tran Dai<br /> hay, sdn thuy hdu tinh, long tdng quy an,<br /> Tri nam thd 12 (1369) va da dtfdc khac vao<br /> nen lien sinh Ddc thanh Td Dao Hanh d dd<br /> hdng chung. Nhiing do binh loan, chudng<br /> (12). Ngay nay, dan gian goi do la Viidn Nd.<br /> phai cat da'u xud'ng ao (triidc cda chda cd ao<br /> Xiia kia, tai Viidn Nd cd mot ngdi mieu nhd<br /> Sen), khi mang len danh khdng keu, ben<br /> phung thd Td Dao Hanh, mieu dtfdc xay<br /> due chudng khac, nen da ghi lai nguyen<br /> theo hinh chudi vd, nhiing vao cudi nhdng<br /> van le cu va danh tinh cua nhdng bac hiing<br /> nam 80 (the' ky XX) chinh quyeh dja<br /> cdng cdng ddc xay dtfng chda (13). Cung vdi<br /> phiidng xay tram xa xa, ngdi mieu da bi<br /> chda Thay, chua Thien stf thdn Ddng But<br /> pha. Den nam 2005, do nhan thdc diidc gia<br /> la sd' it ngdi chda cd md hinh thd tieh phat<br /> tri cua nhu cau tam linh, dan lang da phuc hau thanh d huyen Quo'c Oai, ngoai viec<br /> diing lai ngdi mieu. thd phat d ben ngoai, trong hau cung vi<br /> Mieu thd ndi Ddc thanh sinh ra khdng thanh dtfdc thd la Ddc thanh Td Dao Hanh.<br /> cdn nda, nhiing mot ndi cdn liiu gid kha<br /> Tai gian gida cua chua cd bdc dai ttf ghi<br /> nhidu t i i lieu ve Thieh sii la chua lang<br /> ba chd 1 t I Thdnh trung vtfdng va<br /> Ddng But ten chd la Thien Stf ttf [W W<br /> ddng lac khoan: mot ben ghi Hodng Bdo<br /> TF], chda diidc khdi diing tren mot khu da't<br /> Bai nhi nien ddi vua Bao Dai nam thd 2<br /> cao gida lang (thuoc xdm Trong, vi lang cdn<br /> cd xdm Ngoai), hiidng quay ve phia Tay (1927) va ben kia ghi: Bong van gidp (giap<br /> Nam nhin thang ra khu Viidn Nd, chua Ddng) bai tieh. Vdi bdc dai ttf nay, theo<br /> diidc xay theo ldi kien true hinh chd cdng. chung tdi y mud'n ndi Ddc thanh Td Dao<br /> Diia tren ldi kien true va phong each nghe Hanh dau thai lam con phu nhan Sdng<br /> thuat cua cac cau kien, cho phep chung tdi Hien Hau (14), vi trong con ngtfdi Ddc<br /> doan djnh chua diidc xay diing diidi trieh thanh cd mot phan cua vua va ngiidc lai.<br /> hau Le, cdng vdi qua trinh xay diing, chua Tii ndi dung bdc hoanh phi ndi tren, chdng<br /> cdn cd bia Phdp sU tU bi, nien dai tao diing ta cang cd them cd sd de lien he tdi nhdng<br /> Ve noi sinh ciia Thien sir. 55<br /> <br /> dong sd chep nhu sau: "Do la ngay mdng 7 sdn Tit Dao Hanh phdp sit dien dia ke chi<br /> thang 3 nam Hoi Tudng Dai Khanh nam (Ke chf ghi rudng da't cua Phap sU Td Dao<br /> thd 3 (1112), Dao Hanh td coi nat ban ve Hanh ndi Phdt Tich) ddt d chua Thay (tdc<br /> coi ddi thac sinh lam con trai Sung Hien chua Phdt Tich, huyen Qudc Oai) ghi ro so'<br /> Hdu, khdng can nuoi ma chong ldn, khong ruong da't cua TU cd hai bo phan la: 30 dien<br /> can hoc ma thong sudt, ngddi dep va co tai. 64 sao de lUu truyen cdng phdt va 63 dien<br /> Vua Ly Nhan Tong dem vao trong cung 83 sao d dong Da Mai, hUdng Ba Ldp (Ba<br /> nuoi day, rdi lap lam hoang thai td. Deh Lap Phuc Lap va cd the la khu Da Mai<br /> khi Nhan Tong mat, thai td len ndi ngoi cua thon Ddng But TG) la cua rieng Td<br /> tdc la vua Than Tong" (15), do vdy, thanh Dao Hanh. Sau khi Td chet, thi sd ruong<br /> da trung viidng. tren bi con chau cat chiem la'y, khong cho<br /> lUu thong" (18).<br /> Dac biet hdn, trddc cda hau cung chua,<br /> phia ben phai cdn treo bdc hoanh phi ghi Ngay nay, tai thon Liep Mai cdng xa,<br /> van cd ddng ho Td sinh sd'ng, vdi sd' nhan<br /> bdh chd S i l l (16) - tit cd ddn thdnh -<br /> khau khoang chdng hdn 200 ngUdi. Trong<br /> tam dich Thdnh sinh ra la nen tdng cua<br /> long tit bi, bdc hoanh phi nay khong co qua trinh khao sat, mac du khdng tim thay<br /> ddng lac khoan ghi bang chd Han (17). gia pha, nhUng chung toi cho rang, co the<br /> ho Td d day cd md'i quan he td xa xUa vdi<br /> Xuat phat td viec Ddc thanh TU Dao Hanh<br /> thanh phu cua NgUdi la Tang quan Dd sat<br /> dUdc sinh ra tai ndi day va gdn lien vdi qua<br /> trinh hinh thanh lang Ddng But, nen bdc Td Vinh va Ddc thanh Td Dao Hanh hien<br /> dai tU nay y mud'n ndi ve Ngudi. Trong tam dUdc thd d chua lang Ddng But chang?<br /> thdc dan lang Ddng But cdn lUu truyen Hang nam, den ngay mdng 10 thang 3<br /> rang, Ddc thanh Td Dao Hanh da day dan Am lich, nhan dan lang Ddng But lai md<br /> lang lam an, khai canh md rudng. Ngay hdi, te le, cac phe giap dUdc cat cd nhiem<br /> nay, khu ddng Mai trUdc cda chua truyen vu ra trdng coi dinh chua cho dan lang va<br /> rang do NgUdi cung nhan dan khai pha, lo cac cdng viec trong nhdng ngay le hdi.<br /> ngUdi xUa goi do la khu Da Mai vdi dien Ngay mdng 8 trUdc dd, cd le muc due,<br /> tich 72 mau. Rudng d xd ddng Da Mai hay nhdng ngudi tham gia le muc due phai<br /> cdn goi la rudng Sach sU, theo dan lang ke dUdc liia chon can thdn, gia dinh khdng cd<br /> lai rang, ruong nay dUdc chia deu cho bdh tang ma, cd nhan each dao ddc tdt lanh.<br /> giap trong lang cay cdy va phuc vu triic Deh tdi ngay mdng 9, cd le rUdc bai vi cua<br /> tiep cho viec td chdc le hoi hang nam tai Ddc thanh, rddc td trong hdu cung ra ngoai<br /> chua. ThUc te ngay nay cho thay, khu Da tien dddng cua chda, qua trinh td chdc le<br /> Mai khong chi la xd ddng Mai trUdc cda hdi cung da thu hut dUdc ddng dao nhan<br /> chda, ma d ven lang ve phia Tay - Bac cdn dan cac lang phu can deh tham gia, nhieu<br /> cd cac xd ddng khac nhu: xd ddng Md Bung, nghi thdc te' thanh, le phdt tdi hdm dd cung<br /> Md Chudm va Md Ngon, theo chung toi, dddc dien ra.<br /> gida md va mai la mot each doc chech am Trddc day, vao nhdng khi lang md hdi<br /> va cung nghia, vi nhu dia danh Hodng Mai chinh, thUdng cd te', rddc len Quan Thanh.<br /> (Ha Noi) doc thanh Ke Md. Trong sach Lich Quan Thanh la mdt di tich cd lien quan tdi<br /> sit Viet Nam tap I, khi viet ve ruong dat Td Dao Hanh. Td lang Ddng But, nhin theo<br /> dUdi trieu Ly co chep: "Van bia Phdt Tich hudng Tay - Bdc ve phia chua Thay, Quan<br /> 56 Hghien ciru Lich sit, so' 3.2Q11<br /> <br /> Thanh each lang Dong But khong xa, sinh Ddng But thdn. Cung vdi van te, hien<br /> khoang 1km diidng chim bay. Truyen rang, nay tai chua lang cdn liiu gid mdt cuo'n Sii<br /> Quan Thanh la ndi nghi chan cua Ddc tich chua Thien Sit, trong do cd doan vie't:<br /> thanh Td Dao Hanh tren diidng di td lang thdn tu luyen it Sai Sdn ddng [that] dan<br /> Ddng But ra chua Thay. Ndi day, ngay xiia sinh Dong But chi hitdng. Hdn the' nda,<br /> dan lang xay dQng trang nghien, xung treng tam thdc ngiidi dan lang Ddng But va<br /> quanh cd tiidng bao va cdt ddng tru uy quanh vung deu cho rang Ddng But la ndi<br /> nghi, cd hai day nha thd tii cdng te, thiidng can sinh va thd Ddc thanh Td Dae Hanh.<br /> goi la quan tren va quan diidi. Quan tren la Td lau, nhan dan hai lang Ddng But va<br /> ndi thd chinh nen diidc xay theo loi kien Sai Sdn da cd tuc ket giao vdi nhau, khi le<br /> true bdh mai. Sau nam 1954, quan tren da hdi d Ddng But td chdc, cac cu ngoai Sai<br /> bi gid lay nguyen vat lieu xay triidng hoc, Sdn deu cd mot le nhd mang vao de dang<br /> chi cdn lai duy nha't den ngay nay la quan len Ddc thanh. Do dd, trong dan gian van<br /> diidi, nhiing di tich nay hien dang bi mai truyen lai cau ca: Miing 7 hdi Thay, miing<br /> mot. Td mot ngudn tu lieu chd Han trong<br /> 1<br /> <br /> 10 hdi Sep nhd ngdy md di, hdi Sep y ndi<br /> nhan dan, chdng toi da phat hien diidc mot hdi chua Thien Sd (21).<br /> cuo'n sach (19), trong do co ghi noi dung cac<br /> Hien nay, trong cung chda Thien Sd van<br /> doi cau ddi viet tren cot ddng tru d Quan<br /> cdn tddng thd Ddc thanh Td Dao Hanh dat<br /> Thanh. Dang chu y la tren mat tien cua cot<br /> trong kham d ben trai hau cung, dd la mot<br /> ddng tru, co doi cau ddi noi dung noi ve viec<br /> bdc tddng nhd, ngdi khoanh chan, tay dat<br /> thd va hanh tich cua Thien su Td Dao<br /> 1<br /> <br /> <br /> len gd'i. Cd y kien cho rang, vi Ddng But la<br /> Hanh da tu d chda Sai Sdn (chua Thay),<br /> ndi can sinh, nen tddng thd la tddng thdi<br /> cau ddi viet: Sdi Sdn thdnh hda thien thu<br /> nien thieu, so vdi Sai Sdn la ndi Ddc thanh<br /> tai; Td thuy thdn cd van cd' truyen tam<br /> tu luyen thanh chinh qua, do dd ma tddng<br /> dich: Sai Sdn Id ndi thdnh hda ngdn nam<br /> thd la dang vdc cua ngddi da tu dac dao<br /> nay vdn con; Sit tich tren ddng sdng Td<br /> trddng thanh (22).<br /> Lich mdi truyen ve sau (20). Tai Quan<br /> Thanh, kieu diidc nidc td chda Thien Sii Cung tai hau cung chua Thien Sd, phia<br /> len, tai day dan lang dang te vat pham, sau ben p h i i cd ban thd than phu Tang quan<br /> khi cdng te xong lai nidc kieu td Quan Dd sat Td Vinh va than m i u Tang Thi<br /> Thanh ve chda, di theo sau la xe chieng xe Loan cua Ddc thanh Td, trong dd cd ddi cau<br /> trdhg, cd xi tung bay. Nhdng nam gan day, dd'i: Linh tich vinh thuy ciiu chi; Anh thanh<br /> viec te riidc len Quan Thanh khong cdn triidng bd viem giao - tam dich: Truyen xiia<br /> diidc thiic hien nda, mot phan vi Quan liiu tai ddt nay; Tieng lanh truyen mai vi<br /> Thanh da bi hii hdng, mat khac cung do sau. Vdi ddi cau dd'i nay, p h i n nao cho thay<br /> mot thdi ky cac hoat dong van hoa tam hnh da'u tich cua than phu va than mau da sinh<br /> d dia phiidng khong diidc coi trong, do do thanh ra Ddc thanh Td Dao Hanh tren<br /> ma dan bi lang quen. minh da't lang Ddng But, va hdn nda<br /> Den sang ngay mdng 10 Am lich, bai vi nhdng truyen xda dd da dddc liiu truyen va<br /> cua Thanh diidc riidc vao cung, sau dd dan nhan dan mai nh&c tdi ve sau.<br /> lang bat dau td chdc te yen vi, trong van te Trong van bia Hd phdp bi ky Idu tai<br /> cd nhac tdi viec Ddc thanh sinh ra tai ndi chua, cd nien dai Minh Menh nguyen nien<br /> day, van viet: Ddc thdnh Tit Dao Hanh can (1820), mat trddc cd ndi dung ndi ve dao<br /> Vg noi sinh cua Thien su. 57<br /> <br /> phat, mat sau liet ke cac hiing cong hoi chu ldn cau kinh phat Dai-bi-da-la. Do la chdng<br /> trong hiidng noi deh khach thap phiidng da qua tron kie'p tu, doi cau doi tren vda viet<br /> thien tam gdi tien, ruong vao viec trung tu ve the' gi6i phdt, phap, tang dang toa vi tai<br /> chua. Trong vdn bia co doan viet: Thdnh tam bao cua chda, cung la noi ve Td Dao<br /> van Tang quan Do sat Tit tinh Dqi Thien Hanh da kien djnh tam theo Phat ma<br /> stf, tru tri thuqng phung (23) - Co nghia la: thanh chinh qua. Tue Trung Thddng si<br /> dau tich cua thanh Tang quan Do sat Dai dd6i thdi Tran da de cao triet ly tu Phat la<br /> Thien sii ho Td da tru t r i chda nay van phai co tam kien djnh va ong noi tam cl<br /> diidc phung thd d tren. Than the cua than trong Phat va Phat cung do tam, khi tam<br /> phu Ddc thanh Td cung diidc sd chep: con thi Phat con, neu tam diet thi Phat<br /> "Xiia, Dao Hanh ho Td, ten la Lo, cha ten cung diet, do cung la td duy bien chdng<br /> la Vinh theo hoc dao phat, lam chdc Do sat theo triet ly cua Thien vay.<br /> ngach Tang quan ddi Ly" (24). Chda Thien sd la mot ngoi chda cd Mnh.<br /> Tai toa tam bao, co mot doi cau doi viet Tdi nay, chung tdi van chda thay mdt cdng<br /> ve cai tam trong viec giac ngo dao phat, cau trinh nao khao cdu ve ngdi chua nay. Dac<br /> doi cho biet: Qua khd phdt, hien tai phdt, vi biet hdn, day la mdt ngdi chda cd md hinh<br /> lai phdt, hd sa chtf phdt do tdm; Kien dinh thd td kieu tien Phat hau thanh - Ddc thanh<br /> tdm, vd uy tdm, bd de tdm, gidc ngan duy Td Dao Hanh dddc thd trong chda nay. Tim<br /> tdm ngd phdt tam dich: Phdt trong qua hieu trong chinh sd va mot sd' cdng trinh da<br /> khd, Phdt hien tai vd Phdt ttfcfng lai ciing xua't bin, chung tdi thay, hanh trang cua Td<br /> tdt cd gidi Phdt deu bat ngudn tit tdm; Tdm Dao Hanh van can dddc bd khuyet. Do vay,<br /> vdng vdng, tdm bdt khudt, tdm thdng tue, dda vao nhdng ngudn td lieu chinh sd va td<br /> mudn gidc ngd chi cd tdm theo Phdt. Nhd lieu thdc dja neu tren, chdng tdi mudn gdp<br /> da noi cl tren, Td Dao Hanh la mot vi cao them y kien ve ndi sinh cua Thien sd Td<br /> tang dac dao va hoa tren hang da nui Sai Dao Hanh va nhan manh rang lang Ddng<br /> Sdn, qua trinh tu tai ndi Phat Tich (ndi Sai But da bao Idu mdt trd lddng td lieu k h i tin<br /> Sdn), ngai da doc dddc mddi van tam nghin cay ve sd sinh thanh cua Ngddi (25).<br /> <br /> <br /> CHU THICH<br /> (1). Ve Thien stf Minh Khong, vSn con nhieu sach chep khac nhau, trong Nguyln Lang: Viet<br /> sach chep chtf a tho'ng nhat, trong Thanh Tii: Thiin Nam phdt gido stf luan, sdd, tr. 114 chep nam ma't<br /> stf Viet Nam. Tu vien chdn khong xua't ban, Sai la 1112; Thanh Ttf: Thien stf Viet Nam. Sdd, tr. 71,<br /> Gon, 1972, chep Thien stf Minh Khong thuoc the chep la nam 1115; Trong Ly Te Xuyen: Viet dien u<br /> he thtf 9 dong Vd Ngdn Thdng (tr. 114, 119); linh. Nxb. Van hoc, Ha Ndi, 1972, tr. 147, chep la<br /> Nguyln Lang: Viet Nam phdt gido stf ludn, tap I , nam 1112; Le Manh That; Thien uyen tap anh a'n<br /> II, III. Nxb. Van hoc, Ha Noi, 2000, tr. 114, chep: ban dien td (soan gia Kim Son, Le Manh That<br /> Thien stf Minh Khdng thuoc thehg thtf 13 ddng Ty dich, Le Bic chuyen sang a'n ban didn td nam<br /> Ni Da Luu Chi. Trong bai viet nay, chung tdi theo 2001), tr. 116, chep la nam 1117; Bai Viet stf ky<br /> sach Thien stf Viet Nam, sdd. todn thtf, tap 1. Nxb. Khoa hgc xa hgi, Ha Ngi,<br /> (2). Ve nam sinh Dtfc thanh Ttf Dao Hanh chua 1998, tr. 287 chep la nam 1116; Vien Van hgc: Tha<br /> dUOc biet til khi nao, nhUng nam ma't thi cd nhieu van Ly - Trdn, tap 1. Nxb. Khoa hgc xa hgi, Ha Ngi,<br /> 58 Rghien cuoi Lich six, so" 3.2011<br /> <br /> 1977, tr. 343 chep la 1117. chua Dong But, trong khi do chua nay cung la mdt<br /> (3). Ly Te Xuyen: Viet dien u linh. Nxb. Van ndi thd Thien sU Ttf Dao Hanh theo mo hinh tien<br /> hoc, Ha Noi, 1972, tr. 140, 141. phat hau thanh va cd md'i quan he dac biet vdi<br /> chiia Thay.<br /> (4). Chung ta co the tim hieu them ve hanh<br /> trang cua Thien stf Ttf Dao Hanh qua cac sach: (7). Nguyln Qudc Tua'n: Md hinh phdt - thdnh<br /> Dqi Viet sd ky todn thii, tap 1. Sdd, tr. 286, 287; qua chiia Bdi Khe - Dqi Bi (Ha Tdy), trong Tap chi<br /> Vu Quynh, Kieu Phii: Llnh Nam chich qudi. Nxb. Nghien ctfu Tdn giao. Ve ton gido vd ton gido d Viet<br /> Van hda - Vien Van hoc, Ha Ndi, 1960, tr. 77 - 86; Nam. Nxb. Chinh tri Qudc gia, Ha Noi, 2004, tr.<br /> Ly Te Xuyen: Vtef dien u linh. Sdd, tr. 140 - 149; 376, 377.<br /> Thien uyen tap anh ngQ luc (til lieu Vien Svt hoe ky (8). Vien Nghien ctfu Han Nom: Ten lang xa<br /> hieu thu vien DVv 440), tr. 97 102; Thanh Ttf: Viet Nam ddu the ky XLX thuoc cdc tinh tQ Nghe<br /> Thien sit Viet Nam. Sdd, tr. 71 - 75; Nguyln Lang: Tinh trd ra (cdc tong trdn xa danh bi lam) - Dtfdng<br /> Viet Nam phdt gido sQ ludn, sdd, tr. 132 - 134; va Thi The, Pham Thi Thoa dich va bien soan. Nxb.<br /> trong Dang Van Tu, Nguyen Ta Nhi (chu bien): Khoa hoc xa hoi, Ha Noi, 1981, tr. 36 - 38.<br /> Dia chi Ha Tay (tai ban cd sQa chiia). Sd Van hda (9). Trong trUdng hdp nay, cd Giao sU Trin<br /> Thong tin Ha Tay, 2007, tr. 632 - 639, sach Dia chi Qudc VUdng da cd each diln giai nhu sau: "Ve mat<br /> Hd Tdy, phan ndi ve Ttf Dao Hanh, sach cd din tu ngii-am hpc-lich sii B (bd) - Ph (phd) la ttf Han am<br /> lieu Van chdu DQc thdnh, hien luu tai Thu vien chuyen sang Dudng am (kieu bueng/phdng,<br /> Vien Nghien cflu Han Nom, ky hieu: AE alO/13, buom/pham)", xem: Lang Bung Trang Bung (Vdi<br /> viet bang chii Nom theo the song tha't luc bat, vdi ddng cdm nghi), trong Tran Qudc VUdng: Theo<br /> 182 cau nhung khong ndi tdi viec DUc thanh sinh dong lich sQ nhQng vung ddt, thdn va tdm thQc<br /> ra 3 nfli dau va nhu the nao. ngtfdi Viet. Nxb. Van hda-Thong tin, Ha Noi, 1996,<br /> (5). Trong sach Viet dien u linh cd chep: "Dao tr. 97.<br /> Hanh lai dtfng phep rut da't, tien ve phia trUdc, an (10). Cac sach chinh sU deu chep truyen Thien<br /> vao bui ram d xa Ngai Cau, thuoc huyen Ttf Liem, sU Ttf Dao Hanh cung sU Giac Hai, sU Minh Khong<br /> hda minh lam con hd gam thet xong ra coi ra't ghe di sang da't Tay Thien hoc dao, tren dUdng cd di<br /> so" xem Ly Te Xuyen: Viet dien u linh. Nxb. Van qua nude Kim Xi (Kim Xi Man nUdc moi rang<br /> hoc, Ha Ndi, 1972, tr. 143. Day la mot chi tiet khi vang) thuoc vung Van Nam Trung Qudc ngay<br /> Viet dien u linh viet ve truyen Ttf Dao Hanh cung nay, khi trd ve TU Dae Hanh da tu dac dao va hda<br /> sU Giac Hai va su Minh Khdng tren dudng di hoc d chua Thien Phuc nui Sai Sdn. Cdn Giac Hai va<br /> phdp thuat ttf Tay Thien trd ve, cd le chinh vi Minh Khdng thi ve tu d chtfa Giao Thuy, xem Ly<br /> Thien sU Ttf Dao Hanh da ghi lai da'u a'n d vung Te Xuyen: Viet dien u linh, sdd, tr. 142-144.<br /> Ngai Cau (nay thuoc Hoai Dtfc - Ha Noi) nen nhan (11). Ngay nay, khu Vudn Nd thuoc thdn Ngoc<br /> dan da lap chua thd ngai. Phuc cung xa vdi thdn Dong But.<br /> (6). Cac chtfa: Chua Td'ng, chua Ca, chua Thien (12). Ben canh truyen thuyet dan gian truyen<br /> Vu, chua Ngai Cau nhu vtfa neu tren, ngoai thd lai nhu vay, chung tdi con sUu tim dUdc mot cudn<br /> Thien su Ttf Dao Hanh cdn thd Thien stf Giac Hai tu lieu sao chep vao nam 1973 ttf nguon tu lieu<br /> va Nguyen Minh Khdng. Trong mot cdng trinh chtf Han, noi dung cudn sach kha diy du, cd nhieu<br /> nghien ctfu cua Nguyln Van Tien: Chua Thdy chi tiet trung hdp vdi sach Viet dien u linh v& Linh<br /> (Thien Phuc tii). Nxb. Khoa hoc xa hoi, Ha Noi, Nam chich qudi mk chung tdi da din trong bai. Tu<br /> 2004, tr. 191, trong khi thd'ng ke mot sd'kieu chtfa lieu do dng Do Danh Hoang, ddi 5 thon Dong But<br /> tien phat hau thanh, khdng thay tac gia neu ten cung cip.<br /> Ve noi sinh eua Thien su... 59<br /> <br /> (13). Nguyen van chQ Han nhQ sau: & & H?,3c trieu Ly, cha dng lam deh chQc Tang quan do sat,<br /> OJ m,ik m &,m m tt.w * n %,m v ± tt, ± T (dng TQ Vinh) thQdng du hoc d lang Yen (An)<br /> i f f l , B I S t t f X 4 ! l 3 t l T * tt.W ffl Lang, lay ngudi phu nQ ho Tang, ten la Loan lam<br /> ± s » p t - i ] , ^ 5> ra tp n § * ,g vd, sau do sinh ra TQ Dao Hanh d thdn Ddng Bdt, d<br /> intern<br /> m A ?& + - if-jij A $ m,m day van con nen nha. Me la Tang Thi Loan tu<br /> ^ ¥ m m [...]<br /> « % [ « ] , M & m M, w m m m,m a & $ hanh b xa ThQdng Yen Quye't, tai (chua) Ba Lang<br /> Cam Ung Anh Linh, ngQdi sau dap tUdng de<br /> j?f * ffl ± , i l ft 10 H, J?J A S M S ffir.S # ± m<br /> J* f l j l l M tt $ 3?fl T Jg -pAi&i
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2