Về phân tầng xã hội và công bằng xã hội ở nước ta hiện nay

X· héi häc sè 2 (74), 2001 3<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> vÒ Ph©n tÇng x· héi<br /> vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> <br /> TrÞnh Duy Lu©n<br /> Bïi ThÕ C−êng<br /> <br /> <br /> Bµi viÕt dùa trªn kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô ®ãng gãp vµo viÖc<br /> chuÈn bÞ B¸o c¸o ChÝnh trÞ cña §¹i héi IX cña §¶ng do GS. Lª H÷u<br /> TÇng chñ tr×. C¸c t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS. Lª H÷u TÇng, TS.<br /> Vò TuÊn Anh, TS. Lª Bé LÜnh, TS. NguyÔn H÷u Minh vÒ nh÷ng ý kiÕn<br /> gãp ý, bæ sung rÊt cã gi¸ trÞ, ®Æc biÖt cho PhÇn IV cña bµi viÕt nµy.<br /> T.D.L & B.T.C.<br /> <br /> <br /> <br /> Ph©n tÇng x· héi lµ mét kh¸i niÖm x· héi häc xuÊt hiÖn ë n−íc ta ch−a l©u,<br /> trong nh÷ng n¨m §æi míi. VÒ lý thuyÕt, ph©n tÇng x· héi ®−îc ®Þnh nghÜa nh− lµ sù<br /> "xÕp h¹ng” (ranking) mét c¸ch æn ®Þnh nh÷ng vÞ trÝ cña c¸c nhãm ng−êi trong x· héi<br /> xÐt tõ gãc ®é quyÒn lùc, uy tÝn hoÆc c¸c quyÒn lîi kh«ng ngang nhau. C¸c hÖ thèng<br /> ph©n tÇng x· héi lµ t−¬ng ®èi æn ®Þnh v× chóng th−êng g¾n liÒn víi c¸c thiÕt chÕ x·<br /> héi quan träng nh− kinh tÕ, gia ®×nh, chÝnh trÞ, gi¸o dôc. Ng−êi ta chó ý tíi ph©n<br /> tÇng x· héi v× nã cã tiÒm n¨ng g©y ra c¸c c¨ng th¼ng vµ biÕn ®éng x· héi.<br /> ë n−íc ta thêi gian qua, ph©n tÇng x· héi th−êng ®−îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ chñ<br /> yÕu tõ c¸ch ph©n lo¹i møc sèng, thu nhËp, chi tiªu, tµi s¶n. C¸c yÕu tè quyÒn lùc vµ uy<br /> tÝn ch−a ®−îc chó ý. VÒ nguyªn nh©n cña ph©n tÇng x· héi, c¸c nghiªn cøu cho thÊy<br /> kh«ng ph¶i c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ nguyªn nh©n cuèi cïng, duy nhÊt dÉn tíi sù ph©n tÇng<br /> x· héi nh− hiÖn nay. Ph©n tÇng x· héi ®· tõng tån t¹i c¶ trong thêi kú tr−íc §æi míi.<br /> Qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng chØ t¹o ra mét m«i tr−êng kinh tÕ - x· héi<br /> qu¸ ®é ®Æc thï, chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khiÕn cho ph©n<br /> tÇng x· héi trë thµnh bét ph¸t trong thËp niªn ®Çu tiªn cña §æi míi. Ch¼ng h¹n, ®ã lµ<br /> m«i tr−êng ph¸p lý ch−a ®−îc hoµn thiÖn; lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu trong kinh tÕ thÞ<br /> tr−êng do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ lîi thÕ so s¸nh, hay nh÷ng vÞ thÕ ®Æc biÖt (®éc quyÒn) cña<br /> mét sè ngµnh. HoÆc do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tÝnh n¨ng ®éng, sù s½n sµng cña c¸c c¸ nh©n,<br /> c¸c nhãm x· héi kh¸c nhau khi b−íc vµo kinh tÕ thÞ tr−êng. C¸c yÕu tè nµy ®· t¹o ra<br /> nh÷ng møc ®é ph©n tÇng x· héi kh¸c nhau gi÷a c¸c tÇng líp, nhãm x· héi; gi÷a n«ng<br /> th«n vµ ®« thÞ; gi÷a c¸c vïng- miÒn; gi÷a c¸c ngµnh vµ trong mçi bé phËn.<br /> Ng−êi ta còng ®· b¾t ®Çu thõa nhËn ph©n tÇng x· héi, ph©n hãa giµu - nghÌo<br /> nh− lµ mét xu h−íng mang tÝnh quy luËt trong mäi x· héi, ®Æc biÖt, trong nÒn kinh<br /> tÕ thÞ tr−êng. Tõ mét c¸ch nh×n tÝch cùc h¬n, ph©n tÇng x· héi còng cã thÓ ®−îc nh×n<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 4 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> <br /> nhËn nh− lµ hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh trong ®ã, c¬ chÕ thÞ tr−êng (d−íi sù ®iÒu tiÕt cña<br /> nhµ n−íc) t×m kiÕm vµ thùc hiÖn mét sù c«ng b»ng x· héi hiÖn thùc.<br /> I. Thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> Nh×n chung, khi nãi vÒ thùc tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay, cã thÓ<br /> kh¼ng ®Þnh r»ng: ®ang tån t¹i kh¸ phæ biÕn sù ph©n tÇng x· héi theo møc sèng. TÝnh<br /> phæ biÕn cña hiÖn t−îng thÓ hiÖn ë chç: sù ph©n tÇng nµy diÔn ra ë mäi ®Þa bµn (®«<br /> thÞ, n«ng th«n, vïng / miÒn ®Þa lý - l·nh thæ, c¸c khu vùc,...), trong suèt qu¸ tr×nh<br /> ph¸t triÓn vµ trong mäi bé phËn hîp thµnh cña c¬ cÊu x· héi.<br /> Nh÷ng sè liÖu ph©n tÝch d−íi ®©y ®−îc lÊy tõ kÕt qu¶ cña hai cuéc §iÒu tra<br /> møc sèng toµn quèc (VLSS) n¨m 1993 vµ n¨m 1998, còng nh− cuéc §iÒu tra hé gia<br /> ®×nh ®a môc tiªu 1994-1997.<br /> NÒn t¶ng vµ xu h−íng chung<br /> NÒn t¶ng c¬ b¶n nhÊt cña hiÖn tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam lµ møc<br /> sèng cña ®¹i ®a sè d©n c− ®· t¨ng lªn trong 10 n¨m qua. Tû lÖ hé nghÌo ®ãi ®· gi¶m<br /> kh¸ m¹nh, tõ kho¶ng 58% n¨m 1993 xuèng cßn kho¶ng 37% n¨m 1998.<br /> Chªnh lÖch giµu nghÌo tiÕp tôc t¨ng<br /> Trªn nÒn t¶ng chung nãi trªn, sù chªnh lÖch vÒ møc sèng ngµy cµng t¨ng, t¹o<br /> nªn mét sù ph©n tÇng x· héi trong hÇu hÕt c¸c nhãm x· héi. Ch¼ng h¹n, chªnh lÖch<br /> vÒ chi tiªu gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt kho¶ng 5,52 lÇn n¨m<br /> 1998, cßn n¨m 1993 lµ 4,58 lÇn. Cßn chªnh lÖch theo thu nhËp th× cao h¬n. N¨m<br /> 1998, chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a nhãm 20% giµu nhÊt vµ nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ<br /> 11,26 lÇn, gi÷a nhãm 10% giµu nhÊt vµ nhãm 10% nghÌo nhÊt lµ h¬n 20 lÇn, cßn<br /> gi÷a nhãm 5% giµu nhÊt vµ nhãm 5% nghÌo nhÊt lµ h¬n 40 lÇn.<br /> Víi chØ sè 40% d©n c− thuéc 2 nhãm bªn d−íi ®−îc chia sÎ 21% thu nhËp quèc<br /> d©n, cã thÓ −íc tÝnh ViÖt Nam ®· r¬i vµo møc bÊt b×nh ®¼ng trung b×nh so víi c¸c<br /> n−íc kh¸c trªn thÕ giíi.<br /> Kh¸c biÖt nh©n khÈu vµ gi¸o dôc<br /> Sù kh¸c biÖt møc sèng hiÖn nay gi÷a c¸c hé gia ®×nh liªn quan ®Õn sè nh©n<br /> khÈu vµ tû lÖ phô thuéc (tû lÖ ng−êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng so víi ng−êi trong ®é tuæi<br /> lao ®éng). Tû lÖ nµy cña 20% hé nghÌo nhÊt lµ 1,13, cao gÊp ®«i so víi nhãm 20% hé<br /> giµu nhÊt (0,54).<br /> Häc vÊn cµng cao cµng cã nhiÒu kh¶ n¨ng thuéc vµo nhãm cã møc sèng cao.<br /> Trong nh÷ng chñ hé cã häc vÊn ®¹i häc, cao ®¼ng trë lªn, 70% thuéc nhãm 20% giµu<br /> nhÊt, chØ cã 1,5% thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt. Chi tiªu cña hé cã chñ hé häc vÊn ®¹i<br /> häc / cao ®¼ng trë lªn cao gÊp 2,33 lÇn (n¨m 1993) vµ 3,4 lÇn (n¨m 1998) so víi hé cã<br /> chñ hé ch−a bao giê ®Õn tr−êng.<br /> Kh¸c biÖt ®« thÞ-n«ng th«n vµ vïng<br /> Ph©n tÇng møc sèng liªn quan ®Õn sù kh¸c biÖt khu vùc (n«ng th«n/®« thÞ) vµ<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 5<br /> <br /> vïng kinh tÕ-x· héi. 97% d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ<br /> ë n«ng th«n. 65% d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% giµu nhÊt lµ ë ®« thÞ.<br /> Sù chªnh lÖch møc sèng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n lµ lín h¬n rÊt nhiÒu so<br /> víi sù chªnh lÖch nµy trong néi bé mçi khu vùc. V× vËy chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ<br /> n«ng th«n ®ãng gãp phÇn chñ yÕu (tíi 96%) vµo møc ®é ph©n tÇng møc sèng nãi<br /> chung trªn quy m« toµn quèc.<br /> PhÇn lín d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng thuéc nhãm 20% giµu nhÊt sèng ë<br /> vïng §«ng Nam Bé (37%), ®ång b»ng s«ng Hång (21%) vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long<br /> (18%). Sèng ë vïng miÒn nói phÝa B¾c chØ cã gÇn 7% vµ ë B¾c Trung Bé lµ 6%.<br /> Xu h−íng kh¸c biÖt theo vïng trong sù ph©n tÇng x· héi còng cã thÓ ®−îc kh¸i<br /> qu¸t nh− sau: Theo chiÒu kh«ng gian tõ Nam ra B¾c, tõ ®ång b»ng lªn miÒn nói th× sù<br /> ph©n hãa ë c¸c tØnh phÝa Nam râ h¬n ngoµi B¾c, ®ång b»ng râ h¬n miÒn nói. NÕu lÊy<br /> c¸c ®« thÞ lµm t©m vµ theo chiÒu tõ ®« thÞ vÒ n«ng th«n, vÒ tiÕp c¸c vïng s©u, vïng xa<br /> th× sù ph©n hãa ë ®« thÞ diÔn ra m¹nh nhÊt, cµng lan táa ra c¸c vïng n«ng th«n xung<br /> quanh, sù ph©n hãa cµng yÕu dÇn vµ hÇu nh− cßn ph¼ng lÆng ë vïng miÒn nói.<br /> Kh¸c biÖt khu vùc kinh tÕ<br /> Ph©n tÇng møc sèng liªn quan ®Æc biÖt râ rÖt theo c¸c khu vùc kinh tÕ. PhÇn lín<br /> ng−êi lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ thuéc vÒ nhµ n−íc cã møc sèng thuéc nhãm 20%<br /> giµu nhÊt, hoÆc r¬i vµo 2 nhãm trªn (75-80%). T×nh h×nh còng t−¬ng tù nh− vËy ë nhãm<br /> lµm viÖc trong doanh nghiÖp n−íc ngoµi. ChØ cã 1/3 lao ®éng trong doanh nghiÖp t−<br /> nh©n vµ gÇn 1/5 lao ®éng trong hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá thuéc vµo nhãm 20% giµu<br /> nhÊt. Kho¶ng 40% nh÷ng ng−êi lao ®éng thuéc hîp t¸c x·, doanh nghiÖp t− nh©n vµ hé<br /> s¶n xuÊt kinh doanh nhá thuéc vµo nhãm cã møc sèng d−íi trung b×nh. 3/4 ng−êi thuéc<br /> nhãm 20% nghÌo nhÊt lµ lao ®éng trong hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá vµ "kh¸c", trong<br /> khi 60% ng−êi thuéc nhãm 20% giµu nhÊt lµm viÖc trong 3 khu vùc cña nhµ n−íc.<br /> Nh− vËy, ph©n tÇng møc sèng g¾n víi nh÷ng tiªu chÝ mang tÝnh kinh tÕ-chÝnh<br /> trÞ sau ®©y: cã kh¶ n¨ng sÏ cã møc sèng cao h¬n nÕu g¾n víi khu vùc nhµ n−íc (bao<br /> gåm kinh tÕ, hµnh chÝnh, sù nghiÖp, chÝnh trÞ-x· héi), víi khu vùc chÝnh quy (ch¼ng<br /> h¹n, doanh nghiÖp cã ®¨ng ký), víi khu vùc ®Çu t− n−íc ngoµi. Ng−îc l¹i, møc sèng<br /> thÊp h¬n th−êng g¾n víi nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong khu vùc ngoµi nhµ n−íc, khu<br /> vùc phi chÝnh quy (informal sector, nh− hé s¶n xuÊt kinh doanh nhá, hîp t¸c x·, nÕu<br /> xem hîp t¸c x· lµ mét lÜnh vùc b¸n chÝnh quy).<br /> Phóc lîi x· héi vµ ph©n tÇng x· héi<br /> Trî cÊp phóc lîi x· héi (tøc trî cÊp mang tÝnh c«ng céng) lµ c«ng cô mµ nhµ<br /> n−íc cã thÓ sö dông ®Ó lµm gi¶m bít nh÷ng chªnh lÖch qu¸ lín, b¶o ®¶m c«ng b»ng<br /> x· héi hiÖn nay. Tuy nhiªn, nh÷ng trî cÊp nµy cßn chiÕm tû träng rÊt thÊp trong<br /> tæng thu nhËp cña d©n c− (kho¶ng 4,4%). Cã nghÜa lµ d©n c− ViÖt Nam chñ yÕu cã<br /> thu nhËp tõ lao ®éng c¸ nh©n vµ gia ®×nh. Thu nhËp do ph©n phèi l¹i mang tÝnh x·<br /> héi cßn thÊp. Trong viÖc ph©n phèi phóc lîi x· héi, chiÕm tû träng cao nhÊt lµ chi cho<br /> b¶o hiÓm x· héi, bao gåm chi h−u trÝ vµ mÊt søc lao ®éng (82,4%), tiÕp theo lµ chi cho<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 6 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> <br /> b¶o trî x· héi (16,0%). Chi cho xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµ 1,1%. T−¬ng quan gi÷a phóc lîi<br /> x· héi vµ ph©n tÇng x· héi chØ ra r»ng hiÖn nay chñ yÕu lµ nhãm cã møc sèng “trung<br /> b×nh” vµ “trªn trung b×nh” ®−îc h−ëng phóc lîi cao h¬n c¸c nhãm kh¸c.<br /> Tãm l¹i<br /> HiÖn tr¹ng ph©n tÇng x· héi ë ViÖt Nam lµ rÊt ®Æc tr−ng cho thêi kú ®Çu<br /> chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr−êng d−íi sù<br /> qu¶n lý cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa. Møc chªnh lÖch gi÷a c¸c tÇng líp ch−a lín,<br /> tèc ®é t¨ng chªnh lÖch ch−a cao.<br /> Tuy nhiªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cÇn l−u ý lµ: c¸c tÇng líp trung l−u (nhãm 20%<br /> thø 3 trong thang ph©n lo¹i 5 nhãm cña c¸c cuéc §iÒu tra møc sèng) vµ trung l−u<br /> trªn (nhãm 20% thø 4) th−êng g¾n víi khu vùc nhµ n−íc, g¾n víi khu vùc kinh tÕ<br /> chÝnh quy. Hai nhãm nµy còng ®−îc h−ëng lîi nhiÒu h¬n tõ viÖc ph©n phèi phóc lîi<br /> x· héi so víi c¸c nhãm cßn l¹i.<br /> II. Nguyªn nh©n cña ph©n tÇng x· héi<br /> Cã hµng lo¹t nguyªn nh©n dÉn ®Õn ph©n tÇng x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c nguyªn<br /> nh©n kinh tÕ - x· héi nh−: sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t−, c¬ cÊu nghÒ<br /> nghiÖp, tr×nh ®é häc vÊn, vai trß cña quyÒn lùc, tÝnh chÊt ®éc quyÒn hoÆc cã −u thÕ<br /> cña mét sè ngµnh, lÜnh vùc ho¹t ®éng,...<br /> Tr−íc hÕt, ®ã lµ t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ®iÒu<br /> kiÖn c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n−íc.<br /> VÒ kinh tÕ, viÖc chó träng vµ tËp trung qu¸ møc c¸c h×nh thøc ®Çu t− vµo ®«<br /> thÞ vµ c«ng nghiÖp, t¸c ®éng cña viÖc tËp trung ®Êt ®ai ë mét sè vïng, viÖc sö dông<br /> kh«ng hîp lý c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n−íc v× lîi Ých cña mét sè vïng ®« thÞ, sù<br /> h×nh thµnh nh÷ng ng−êi h−ëng lîi trung gian vµ nh÷ng nhãm ®Æc quyÒn ®Æc lîi,<br /> nh÷ng trë ng¹i lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Þa ph−¬ng vµ n«ng th«n trong viÖc tiÕp<br /> cËn tíi thÞ tr−êng lµ nh÷ng yÕu tè cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn ph©n tÇng x· héi.<br /> ViÖc thÞ tr−êng hãa c¸c dÞch vô x· héi (®Æc biÖt sù ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t−<br /> nh©n trong gi¸o dôc vµ y tÕ) ®· g©y t¸c ®éng tiªu cùc, lµm t¨ng c−êng sù ph©n tÇng<br /> x· héi, ®Æc biÖt ®èi víi nhãm ng−êi nghÌo.<br /> Häc vÊn ®−îc thõa nhËn lµ mét yÕu tè t¸c ®éng quan träng ®èi víi sù ph©n<br /> tÇng x· héi. Bªn c¹nh ®ã, hai yÕu tè t¸c ®éng kh¸c, rÊt quan träng lµ quyÒn lùc vµ<br /> m«i tr−êng ph¸p lý hiÖn nay ë n−íc ta.<br /> QuyÒn lùc ë ®©y ®−îc hiÓu theo nghÜa réng, bao gåm c¶ quyÒn lùc kinh tÕ (c¸c<br /> nguån lùc, ®Æc biÖt lµ tiÒn vèn), hµnh chÝnh, chÝnh trÞ, x· héi (c¸c quan hÖ). Trong<br /> nhiÒu tr−êng hîp, c¸c quyÒn lùc nµy th−êng ®−îc kÕt hîp víi nhau, cïng ph¸t huy<br /> søc m¹nh vµ kÕt qu¶ lµ ®· h×nh thµnh nªn mét ”tÇng líp trung l−u” míi. §· quan<br /> s¸t thÊy mét sè gia ®×nh héi nhËp ®−îc nhiÒu nguån lùc vµ quyÒn lùc ®Ó gia nhËp<br /> nhãm trung l−u trong mét thêi gian ng¾n.<br /> M«i tr−êng ph¸p lý ë ViÖt Nam râ rµng lµ cßn ch−a hoµn thiÖn, ch−a æn ®Þnh<br /> vµ cã nhiÒu khiÕm khuyÕt. NhiÒu ®¹o luËt cßn thiÕu ®ang ®−îc bæ sung. Nh÷ng c¸i<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 7<br /> <br /> ®· cã còng cÇn ®−îc söa ®æi, hoµn thiÖn th−êng xuyªn. TÝnh kh¶ thi cña nhiÒu ®¹o<br /> luËt vµ v¨n b¶n d−íi luËt cßn yÕu. §iÒu nµy tÊt yÕu t¹o ra nhiÒu khe hë cho c¸c hµnh<br /> ®éng thao tóng ph¸p luËt, lµm giµu bÊt chÝnh. §©y lµ mét trong nh÷ng t¸c nh©n tiªu<br /> cùc, lµm gia t¨ng ph©n tÇng x· héi mét c¸ch kh«ng b×nh th−êng.<br /> III. Nh÷ng t¸c ®éng cña ph©n tÇng x· héi hiÖn nay<br /> Ph©n tÇng x· héi cã t¸c ®éng hai mÆt. Trong bèi c¶nh chuyÓn sang mét nÒn<br /> kinh tÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta, ph©n tÇng x· héi nh− lµ hÖ qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn<br /> sù c«ng b»ng x· héi, ®· vµ sÏ tiÕp tôc gãp phÇn thóc ®Èy tÝnh n¨ng ®éng x· héi trong<br /> mçi c¸ nh©n, mçi nhãm x· héi, kÝch thÝch hä t×m kiÕm vµ khai th¸c c¸c c¬ héi ®Ó ph¸t<br /> triÓn v−ît lªn. Nã còng t¹o ra mét m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt, qua<br /> ®ã sµng läc vµ tuyÓn chän ra nh÷ng ng−êi cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cÇn thiÕt ®Ó<br /> trë thµnh nh÷ng thµnh viªn cña nhãm v−ît tréi, ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña mét<br /> ngµnh, mét lÜnh vùc hay mét ®Þa ph−¬ng.<br /> Sù ph©n tÇng x· héi ph¸t triÓn cã thÓ dÉn ®Õn h×nh thµnh mét c¬ cÊu x· héi<br /> míi theo vÞ thÕ, bæ sung hoÆc thay thÕ cho c¬ cÊu x· héi - giai cÊp, vµ tiÕp ®Õn lµ c¸c<br /> h×nh thøc liªn kÕt x· héi míi, trong ®ã mét tÇng líp trung l−u míi ë ®« thÞ hay tÇng<br /> líp kh¸ gi¶ ë n«ng th«n- cã thÓ ®ãng vai trß cña nh÷ng nh©n tè míi trong tiÕn tr×nh<br /> ph¸t triÓn s¾p tíi.<br /> Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ph©n tÇng x· héi còng rÊt ®¸ng l−u<br /> ý v× chóng cã thÓ trë thµnh nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng sù bÊt æn ®Þnh x· héi.<br /> 1) Sù ph©n tÇng x· héi gia t¨ng lµm cho kh¸c biÖt giµu - nghÌo ngµy cµng d·n<br /> réng. Nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho ng−êi giµu sÏ nhiÒu h¬n. Nh÷ng kh¸c biÖt nh− vËy<br /> diÔn ra tr−íc hÕt trong lÜnh vùc kinh tÕ (c¬ héi cã viÖc lµm, t¨ng thu nhËp,...) sau ®ã<br /> sÏ lan sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh− gi¸o dôc (c¬ héi cã häc vÊn cÇn thiÕt ®Ó vµo ®êi, ®Æc<br /> biÖt lµ cho thanh niªn), ch¨m sãc søc kháe, nhµ ë vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n kh¸c,....<br /> Nh÷ng thµnh qu¶ cña c«ng cuéc §æi míi, do vËy kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhãm x· héi<br /> ®Òu ®−îc thô h−ëng ë møc ®é t−¬ng xøng víi sù ®ãng gãp cña hä. Râ rµng ®ã lµ<br /> nh÷ng hÖ qu¶ kh«ng mong muèn khi chóng ta x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh<br /> h−íng x· héi chñ nghÜa, vµ theo ®uæi nh÷ng nguyªn t¾c c«ng b»ng x· héi. Vµ mét khi<br /> nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng x· héi v−ît qu¸ giíi h¹n hîp lý cña chóng sÏ cã thÓ g©y nªn<br /> nh÷ng bÊt æn ®Þnh, tiªu cùc vµ xung ®ét x· héi.<br /> 2) Trong ®iÒu kiÖn qu¸ ®é sang kinh tÕ thÞ tr−êng, hiÖn t−îng ph©n tÇng x·<br /> héi th−êng cã nh÷ng biÓu hiÖn bét ph¸t, cùc ®oan. Sù ®èi lËp, ®«i khi ®Õn møc t−¬ng<br /> ph¶n gi÷a 2 cùc giµu-nghÌo trong ®êi sèng còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò mµ x· héi ph¶i<br /> cã tr¸ch nhiÖm l−u t©m.<br /> XuÊt hiÖn nh÷ng nhãm x· héi dÔ bÞ tæn th−¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr−êng: nh÷ng<br /> hé gia ®×nh nghÌo, phô n÷, trÎ em, ng−êi giµ, d©n nhËp c− tù do,.... Vµ ®Æc biÖt khi<br /> nhãm ng−êi nghÌo l¹i r¬i vµo mét sè gia ®×nh lµ ®èi t−îng quan t©m cña c¸c chÝnh<br /> s¸ch x· héi th× vÊn ®Ò cµng trë nªn phøc t¹p h¬n.<br /> 3) Trªn b×nh diÖn lèi sèng, ph©n tÇng x· héi gãp phÇn t¹o ra sù ®a d¹ng trong<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 8 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> <br /> c¸c h×nh mÉu lèi sèng. §¸ng l−u ý lµ sù ph¸t triÓn cña lèi sèng tiªu dïng trong bé<br /> phËn d©n c− kh¸ gi¶, ®Æc biÖt trong nhãm giµu "míi". Trong khi ®ã nhãm ng−êi nghÌo<br /> bÞ bÇn cïng hãa, còng sÏ hµnh ®éng kh«ng nh− x· héi mong ®îi. ë c¶ hai cùc cña sù<br /> ph©n hãa ®ã ®Òu chøa ®ùng nguy c¬ tiÒm tµng g©y ra nh÷ng bÊt æn ®Þnh x· héi.<br /> 4) Vµ cuèi cïng, nh−ng kh«ng kÐm phÇn quan träng, lµ nh÷ng t¸c ®éng vÒ mÆt<br /> t− t−ëng, t©m lý, niÒm tin vÒ c«ng b»ng x· héi, mét kh¸i niÖm vèn g¾n bã víi m« h×nh<br /> chñ nghÜa x· héi tr−íc ®©y trong mét bé phËn d©n c− (ng−êi giµ, ng−êi vÒ h−u, c¸c gia<br /> ®×nh chÝnh s¸ch,...). Bªn c¹nh ®¹i ®a sè chÊp nhËn tÝnh tÊt yÕu cña sù ph©n tÇng x·<br /> héi, vÉn cßn mét bé phËn d©n c− coi ®ã lµ hiÖn t−îng kh«ng b×nh th−êng, khã chÊp<br /> nhËn vµ dÔ t¹o ra mét t©m lý x· héi bi quan tr−íc t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr−êng.<br /> IV. Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña ph©n tÇng x·<br /> héi, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi<br /> 1. Quan ®iÓm chung<br /> 1. Ph©n tÇng x· héi lµ mét hiÖn t−îng cã tÝnh quy luËt ®èi víi bÊt kú x· héi<br /> nµo. VÊn ®Ò chØ lµ møc ®é vµ hËu qu¶ chÝnh trÞ x· héi cña qu¸ tr×nh nµy. Chóng ta<br /> x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, v× vËy cã thÓ cã sù<br /> ph©n tÇng x· héi bét ph¸t m¹nh mÏ h¬n, d−íi mét h×nh th¸i míi so víi tr−íc ®©y.<br /> Khi nh×n nhËn ph©n tÇng x· héi nh− mét tÊt yÕu, chóng ta sÏ nh×n thÊy kh«ng chØ<br /> mÆt tiªu cùc mµ c¶ nh÷ng mÆt tÝch cùc cña qu¸ tr×nh nµy. Sù can thiÖp cña nhµ n−íc<br /> trong nhiÒu tr−êng hîp chØ cã t¸c dông h¹n chÕ møc ®é chø kh«ng thÓ triÖt tiªu ®−îc<br /> sù ph©n tÇng x· héi hiÖn nay.<br /> 2. Ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi cÇn ®−îc nh×n nhËn theo quan ®iÓm<br /> mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, chø kh«ng ph¶i lµ tõ quan ®iÓm cña nÒn kinh tÕ kÕ<br /> ho¹ch hãa tËp trung tr−íc ®©y. NÕu kh«ng, mäi gi¶i ph¸p ®¶m b¶o c«ng b»ng hoÆc<br /> h¹n chÕ ph©n tÇng x· héi chØ lµ h×nh thøc. Ch¼ng h¹n, nÕu khu vùc kinh tÕ quèc<br /> doanh tiÕp tôc nhËn ®−îc nh÷ng −u ®·i ®Æc biÖt th× sù bÊt b×nh ®¼ng thùc sù sÏ x¶y<br /> ra ®èi víi c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c.<br /> 3. T¨ng tr−ëng vµ c«ng b»ng x· héi kh«ng lo¹i trõ nhau. V× vËy kh«ng cÇn<br /> thiÕt ph¶i hy sinh c«ng b»ng cho t¨ng tr−ëng. Tuy nhiªn, c¸c môc tiªu t¨ng tr−ëng<br /> vµ ®¶m b¶o c«ng b»ng kh«ng trïng khíp nhau vÒ thêi gian. C«ng b»ng ®−îc thùc<br /> hiÖn nh− mét xu thÕ, mét nç lùc liªn tôc trong qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng. V× vËy, trong<br /> mét thêi kú ng¾n h¹n nhÊt ®Þnh, hoÆc trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh, mèi quan hÖ<br /> thuËn gi÷a 2 môc tiªu nµy cã thÓ bÞ ph¸ vì. Ch¼ng h¹n, khi x©y dùng c¸c vïng kinh<br /> tÕ träng ®iÓm th× trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã, ph¶i chÊp nhËn sù bÊt b×nh<br /> ®¼ng gi÷a c¸c vïng. HoÆc khi −u tiªn ph¸t triÓn mét ngµnh nµo ®ã th× ph¶i chÊp<br /> nhËn sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ngµnh. V× vËy, nh÷ng −u tiªn nµy ph¶i ®¶m b¶o cho<br /> viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò t¨ng tr−ëng vµ c«ng b»ng trong tÇm nh×n dµi h¹n.<br /> 4. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o t¨ng tr−ëng ®i liÒn víi c«ng b»ng ph¶i lµ nh÷ng<br /> gi¶i ph¸p ®ång bé nh»m t¹o ra mét c¬ chÕ tù nhiªn gi¶i quyÕt mèi quan hÖ nµy. §ã lµ<br /> quan ®iÓm t¨ng tr−ëng cïng chia xÎ, nghÜa lµ mäi tÇng líp trong x· héi ®Òu ®−îc h−ëng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 9<br /> <br /> lîi tõ t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ v× thÕ, hä chñ ®éng, tÝch cùc tham gia thóc ®Èy t¨ng tr−ëng.<br /> NÕu t¨ng tr−ëng chØ lµ môc tiªu tù th©n cña mét tÇng líp x· héi, hoÆc mang l¹i lîi Ých<br /> cho mét nhãm x· héi, cßn mét tÇng líp kh¸c chØ thô ®éng chê ®îi sù ph©n phèi l¹i c¸c<br /> thµnh qu¶ t¨ng tr−ëng th× kÕt qu¶ sÏ lµ t¨ng tr−ëng kh«ng bÒn v÷ng vµ tù nã triÖt tiªu<br /> c¸c ®éng lùc t¨ng tr−ëng còng nh− nh÷ng c¬ së ®¶m b¶o c«ng b»ng thùc sù.<br /> 5. Con ®−êng gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo vµ ph©n hãa x· héi lµ t¹o ra c¬<br /> héi cho tÊt c¶ c¸c tÇng líp d©n c− tham gia vµo ho¹t ®éng kinh tÕ, h¬n lµ chó träng<br /> vµo c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt øng phã hoÆc trî cÊp.<br /> 2. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc t¸c ®éng tiªu cùc cña sù ph©n tÇng x· héi<br /> Kh¾c phôc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vµ khuyÕch tr−¬ng mÆt tÝch cùc cña ph©n<br /> tÇng x· héi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi sÏ lµ mét cuéc phÊn ®Êu l©u<br /> dµi víi mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé, hç trî lÉn nhau. Cã thÓ nhãm gép thµnh<br /> 3 nhãm c¸c gi¶i ph¸p nh− sau.<br /> Mét lµ, t¹o c¬ héi b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c tÇng líp d©n c−, ph¸t triÓn<br /> con ng−êi vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.<br /> §¶ng ta ®· chñ tr−¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn,<br /> khuyÕn khÝch mäi tÇng líp d©n c− ®Çu t− s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn trªn thùc<br /> tÕ, vÉn cßn sù ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, ng−êi d©n<br /> vÉn ch−a cã ®−îc niÒm tin ®Çy ®ñ khi ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt. M«i tr−êng kinh<br /> doanh bÊt æn ®Þnh vµ thiÕu tÝnh minh b¹ch lµ c¨n nguyªn cña sù tr× trÖ trong s¶n<br /> xuÊt vµ n¶y sinh nhiÒu hiÖn t−îng x· héi tiªu cùc, v× vËy nã c¶n trë c¶ t¨ng tr−ëng<br /> kinh tÕ vµ lµm gia t¨ng bÊt b×nh ®¼ng.<br /> CÇn t¹o ra mÆt b»ng ph¸p lý chung ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Vai trß<br /> chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n−íc ph¶i ®−îc hiÓu lµ søc m¹nh tù th©n do tÝnh −u viÖt cña<br /> thµnh phÇn kinh tÕ ®ã so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c do ®ã mµ cã lîi thÕ c¹nh<br /> tranh trong mét m«i tr−êng ph¸p lý nh− nhau. C¸c chÝnh s¸ch vÒ thÞ tr−êng lao<br /> ®éng, tÝn dông, tiªu thô s¶n phÈm bao gåm c¶ ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng cÇn ®−îc<br /> thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ.<br /> M«i tr−êng kinh doanh b×nh ®¼ng trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng tù nã t¹o<br /> ra ®éng lùc cho ®Çu t−. §Çu t− c«ng céng cã mét −u thÕ vµ vai trß ®Æc biÖt trong viÖc<br /> gi¶i quyÕt quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi, do nã cã kh¶ n¨ng<br /> kÕt hîp nh÷ng lîi Ých tr−íc m¾t vµ l©u dµi, gi÷a hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi.<br /> NÕu nhµ n−íc vÉn tiÕp tôc hç trî c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµm ¨n kÐm<br /> hiÖu qu¶ th× nguån vèn ®Çu t− cho c¬ së h¹ tÇng vµ gi¸o dôc sÏ gi¶m ®i. §Çu t− cña<br /> nhµ n−íc lóc ®ã sÏ bÞ tæn thÊt c¶ trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. KÕt qu¶ lµ sÏ kh«ng<br /> ®¶m b¶o ®−îc c¶ t¨ng tr−ëng kinh tÕ lÉn c«ng b»ng x· héi.<br /> V× vËy, ®Çu t− cña nhµ n−íc nªn tËp trung vµo c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi<br /> còng nh− c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc mang l¹i nh÷ng lîi Ých dµi h¹n, cung cÊp hµng hãa<br /> c«ng céng, t¹o dùng m«i tr−êng kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh<br /> phÇn kinh tÕ, ®Çu t− cã môc tiªu x· héi. Ch¼ng h¹n, nh÷ng kho¶n ®Çu t− ®Ó duy tr×<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 10 VÒ ph©n tÇng x· héi vµ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiÖn nay<br /> <br /> c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç sÏ ®−îc chuyÓn sang ®Çu t− cho ph¸t triÓn<br /> c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n hoÆc trî gióp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë c¸c vïng khã kh¨n.<br /> Ph¸t triÓn con ng−êi lµ yÕu tè quan träng bËc nhÊt ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr−ëng<br /> kinh tÕ vµ gi¶m nghÌo ®ãi. Lîi thÕ c¹nh tranh cña mét quèc gia còng nh− c¬ së ®¶m<br /> b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong nh÷ng thËp kû tíi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo<br /> tr×nh ®é ph¸t triÓn con ng−êi ë mçi n−íc. Sù ph©n hãa giµu nghÌo còng cã nguyªn<br /> nh©n mét phÇn lín bëi sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é häc vÊn nãi riªng vµ sù ph¸t triÓn<br /> con ng−êi (bao gåm c¶ thÓ chÊt vµ tinh thÇn) nãi chung.<br /> Ph¸t triÓn con ng−êi còng cÇn nh×n tõ c¶ 2 phÝa: võa ph¶i xãa ®ãi gi¶m nghÌo, hç<br /> trî ng−êi nghÌo, ®Æc biÖt cho c¸c nhãm bÞ thiÖt thßi, ®ång thêi, ph¶i khuyÕn khÝch sù<br /> v−ît tréi, lµm giµu chÝnh ®¸ng, hîp ph¸p, gãp phÇn t¹o lùc ®Èy cho sù t¨ng tr−ëng<br /> kinh tÕ vµ ph¸t triÓn con ng−êi. Nguyªn t¾c lµ hç trî, n©ng ®ì c¸c nhãm x· héi bÞ<br /> thiÖt thßi, kh«ng cã lîi thÕ, song l¹i kh«ng ®−îc lµm thui chét ®éng lùc kÝch thÝch<br /> nh÷ng nhãm cã −u thÕ hay nh÷ng nhãm v−ît tréi tiÕp tôc ph¸t triÓn lµnh m¹nh<br /> ®óng h−íng vµ hîp ph¸p.<br /> N©ng cao häc vÊn vµ d©n trÝ lµ mét biÖn ph¸p cã ý nghÜa tr−íc m¾t vµ l©u dµi.<br /> T¨ng c−êng ®Çu t− cho gi¸o dôc nghÒ nghiÖp bao gåm c¶ t¸i ®µo t¹o nghÒ nh»m gióp<br /> cho ng−êi trong ®é tuæi lao ®éng cã thÓ dÔ dµng thÝch øng víi nh÷ng ®ßi hái th−êng<br /> xuyªn biÕn ®æi cña thÞ tr−êng lao ®éng.<br /> C¶i c¸ch gi¸o dôc toµn diÖn nh»m lµm cho hÖ thèng gi¸o dôc g¾n kÕt víi yªu<br /> cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. T¨ng ®Çu t− cho gi¸o dôc b»ng nhiÒu nguån kh¸c<br /> nhau, trong ®ã ®Çu t− tõ ng©n s¸ch cÇn t¨ng lªn møc 15 - 20% nh− c¸c n−íc kh¸c.<br /> Ph¸t triÓn n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch ®Æc thï mang<br /> tÝnh −u tiªn ë n−íc ta. Nh×n tõ gãc ®é t¨ng tr−ëng vµ c«ng b»ng x· héi bao gåm:<br /> - KhuyÕn khÝch ®a d¹ng hãa n«ng nghiÖp nh»m t¹o ra nhiÒu viÖc lµm phi<br /> n«ng nghiÖp, t¨ng thu nhËp cho c− d©n n«ng th«n.<br /> - ¦u tiªn ®Çu t− vµo kü thuËt n«ng nghiÖp, c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n.<br /> - KhuyÕn khÝch dÞch chuyÓn lao ®éng ra khái ngµnh n«ng nghiÖp.<br /> - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, chó träng x©y dùng c¸c ®iÓm ®« thÞ ë<br /> c¸c vïng n«ng nghiÖp.<br /> - Cã chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ tµi chÝnh, tiªu thô s¶n phÈm ®èi víi khu vùc n«ng<br /> nghiÖp, t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn cho n«ng d©n, ®Æc biÖt c¸c<br /> hé n«ng d©n nghÌo.<br /> - Thùc hiÖn triÖt ®Ó viÖc giao quyÒn sö dông ®Êt ®ai l©u dµi.<br /> Hai lµ, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i cã t¸c ®éng<br /> trùc tiÕp ®Õn viÖc t¹o lËp c«ng b»ng x· héi vµ ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh ph©n hãa x· héi. Trong<br /> ®ã cã hai chÝnh s¸ch quan träng lµ chÝnh s¸ch thuÕ vµ chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng.<br /> ChÝnh s¸ch thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t hîp lý gãp phÇn ®iÒu chØnh thu<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Duy Lu©n & Bïi ThÕ C−êng 11<br /> <br /> nhËp, ph©n bæ sö dông ng©n s¸ch cho c¸c môc tiªu x· héi, ph¸t triÓn con ng−êi, gi¶m<br /> bít nh÷ng sù kh¸c biÖt qu¸ lín gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®ång b»ng vµ miÒn nói,<br /> gi÷a c¸c vïng miÒn, gi÷a c¸c nhãm x· héi,....<br /> ChÝnh s¸ch thuÕ còng ph¶i khuyÕn khÝch ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¹o c¬ héi<br /> cho c¸c tÇng líp nghÌo cã kh¶ n¨ng t¨ng thu nhËp. CÇn gi¶m hoÆc miÔn thuÕ ®èi víi<br /> c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp, kinh doanh nhá hoÆc nh÷ng ho¹t ®éng tù lµm cña nh÷ng<br /> ng−êi lao ®éng. §èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh lín, c«ng cô thuÕ cã t¸c dông kh«ng<br /> chØ ph©n phèi l¹i mµ cßn cã nghÜa lµ nh÷ng kho¶n t¸i ®Çu t− trong t−¬ng lai.<br /> ChÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng, ®Æc biÖt tiÒn l−¬ng trong khu vùc hµnh chÝnh sù<br /> nghiÖp cÇn ®−îc c¶i c¸ch sao cho tiÒn l−¬ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng. Tõ<br /> ®ã cã thÓ “chÝnh thøc hãa” c¸c nguån thu nhËp, lo¹i trõ c¸c h×nh thøc thu nhËp<br /> kh«ng chÝnh thøc ngoµi l−¬ng, võa kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®−îc, võa lµ kÏ hë cho c¸c<br /> lo¹i h×nh tham nhòng vµ l·ng phÝ. Lóc ®ã tiÒn l−¬ng míi thùc sù lµ “®ßn bÈy”<br /> khuyÕn khÝch n©ng cao hiÖu qu¶, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng lao ®éng, míi cã c¬ së kinh<br /> tÕ cho viÖc duy tr× trËt tù vµ kû c−¬ng trong kinh tÕ.<br /> Hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch x· héi, b¶o hiÓm x· héi, an sinh x· héi,<br /> ®Æc biÖt ®èi víi c¸c tÇng líp nghÌo, nh÷ng ng−êi dÔ bÞ tæn th−¬ng tr−íc nh÷ng biÕn<br /> ®éng trong ®êi sèng kinh tÕ vµ x· héi. Nhµ n−íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c tÇng líp<br /> nghÌo cã thÓ tiÕp cËn ®Õn c¸c nguån tµi chÝnh, còng nh− t¹o c¬ së ®Ó ®¶m b¶o cho hä<br /> gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n khi gÆp bÊt tr¾c (thiªn tai, mÊt mïa, bÖnh tËt,... )<br /> Ba lµ, hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý vµ thÓ chÕ, c¶i c¸ch hµnh chÝnh,<br /> lµm trong s¹ch bé m¸y nhµ n−íc nh»m ng¨n ngõa sù lµm giµu bÊt hîp ph¸p; chèng<br /> tham nhòng vµ ph¸t huy d©n chñ còng lµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¹o lËp c¬ së x· héi<br /> vµ thÓ chÕ cho t¨ng tr−ëng trong c«ng b»ng.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. Ng©n hµng thÕ giíi, Héi nghÞ nhãm t− vÊn c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam, 14-15/12/1999:<br /> B¸o c¸o ph¸t triÓn cña ViÖt Nam n¨m 2000: TÊn c«ng nghÌo ®ãi.<br /> 2. Tæng côc Thèng kª: §iÒu tra hé gia ®×nh ®a môc tiªu. Hµ Néi-1998.<br /> 3. Tæng côc Thèng kª/VIE/95/043: §iÒu tra møc sèng d©n c− ViÖt Nam 1997-1998. Hµ Néi- 8/1999.<br /> 4. Ban ChØ ®¹o Tæng §iÒu tra D©n sè vµ Nhµ ë Trung −¬ng. Tæng §iÒu tra D©n sè vµ Nhµ ë<br /> 1999: KÕt qu¶ Suy réng mÉu 3%. Hµ Néi-Th¸ng 1/2000.<br /> 5. Tæng côc Thèng kª vµ Dù ¸n VIE/93/P16. ChØ tiªu X· héi ë ViÖt Nam 1990-1995. Hµ Néi-1997.<br /> 6. Haughton, Dominique; Jonathan Haughton, Sarah Bales, Tr−¬ng ThÞ Kim Chuyªn,<br /> NguyÔn NguyÖt Nga vµ Hoµng V¨n KÝnh: Hé Gia ®×nh ViÖt Nam nh×n qua ph©n tÝch<br /> ®Þnh l−îng. Hµ Néi-1999.<br /> 7. State Planning Committee/General Statistical Office: Vietnam Living Standards Survey<br /> 1992-1993. Hanoi, September 1994.<br /> 8. United Nations: Poverty elimination in Vietnam. Hanoi, October 1995.<br /> 9. The World Bank: Viet Nam: Poverty and Assessment. Washington D.C. 1995.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />