Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
<br />
VÏÌ TÑNH HÛÄU ÑCH CUÃA KHÖËI TRÛÚÂNG LIÏN KÏËT<br />
THÖNG TIN 76X-78X TRONG MARC21<br />
Phaåm Thõ Yïën<br />
Cöng ty Cöí phêìn Cöng nghïå Tinh Vên<br />
iïån nay MARC21 dûúâng nhû àaä àûúåc naây vaâ yá nghôa cuãa noá khi thïí hiïån qua giao<br />
<br />
H xem nhû laâ möåt khöí mêîu thû muåc<br />
chung maâ caác cú quan thû viïån trong<br />
caã nûúác àang lûåa choån nhùçm taåo àiïìu kiïån cho<br />
diïån OPAC trong quaá trònh tòm kiïëm thöng tin<br />
cuãa baån àoåc.<br />
Nhûäng taâi liïåu coá möëi liïn hïå vúái nhau coá<br />
viïåc trao àöíi dûä liïåu thû muåc. Caác thû viïån àaä thïí àûúåc thïí hiïån thöng qua caác trûúâng tin<br />
dêìn laâm quen vúái caác khöëi trûúâng biïn muåc MARC21. Tuy nhiïn, ngoaâi trang khai thaác<br />
trong MARC21, vúái möåt söë trûúâng àùåc thuâ àïí OPAC phaãi laâm thïë naâo àïí thïí hiïån sûå liïn kïët<br />
mö taã cho caác daång taâi liïåu nhû saách, baáo, taåp giûäa caác trûúâng tin naây thò àoá laâ möåt yïu cêìu<br />
chñ, luêån aán, luêån vùn… Tuy nhiïn, coá möåt söë àöëi vúái möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån bêët kyâ<br />
trûúâng thöng tin liïn kïët khaác coá yá nghôa rêët naâo cuäng phaãi laâm àûúåc. Giaã sûã khi baån àoåc<br />
lúán trong viïåc tòm kiïëm taâi liïåu cuãa baån àoåc tòm kiïëm möåt baãn taâi liïåu göëc thò taåi biïíu ghi<br />
ngoaâi trang OPAC thò khöng phaãi thû viïån göëc naây phaãi coá sûå chó chöî vaâ hiïåu quaã hún caã<br />
naâo cuäng tiïën haânh aáp duång vaâ khöng phaãi laâ phaãi àûa ra àûúåc link liïn kïët vúái baãn taâi<br />
phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån àiïån tûã naâo cuäng àaáp liïåu dõch maâ thû viïån hiïån àang lûu giûä (nïëu<br />
ûáng àûúåc caác tñnh nùng àoá. Trong MARC21, thû viïån coá caã 2 baãn taâi liïåu göëc vaâ taâi liïåu<br />
caác khöëi trûúâng 76X - 78X laâ caác trûúâng dõch). MARC21 coá quy àõnh caác trûúâng thöng<br />
thöng tin liïn kïët coá yá nghôa rêët quan troång tin liïn kïët dûä liïåu xaác àõnh nhûäng biïíu ghi<br />
trong viïåc liïn kïët caác biïíu ghi coá möëi quan thû muåc coá liïn quan vúái nhau. Möîi trûúâng<br />
hïå vúái nhau vïì thúâi gian, vïì chuã thïí,… Vaâ liïn kïët àùåc taã möåt möëi quan hïå thû muåc khaác<br />
nhiïåm vuå cuãa möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån nhau giûäa taâi liïåu chñnh àang àûúåc mö taã<br />
laâ phaãi laâm nöíi bêåt àûúåc caác möëi quan hïå naây trong biïíu ghi vúái taâi liïåu liïn quan. Nhûäng<br />
thöng qua caác liïn kïët. Trong baâi viïët naây, taác möëi quan hïå naây coá thïí àûúåc thïí hiïån trong<br />
giaã xin giúái thiïåu vïì caách sûã duång caác trûúâng Baãng 1 laâm caác nhoám:<br />
Baãng 1. Quan hïå giûäa möåt söë trûúâng liïn kïët<br />
<br />
Trong biïíu ghi chñnh Trong biïíu ghi liïn quan<br />
765 Taâi liïåu göëc 767 Taâi liïåu dõch<br />
770 Phuå trûúng/ söë àùåc biïåt 772 Biïíu ghi meå cuãa phuå trûúng<br />
773 Taâi liïåu chuã 774 Àún võ húåp thaânh<br />
780 Nhan àïì cuä 785 Nhan àïì múái<br />
<br />
Trong baâi viïët naây, taác giaã seä lêëy vñ duå cuå Libol 6.0 àïí laâm roä hiïåu quaã cuãa caác khöëi<br />
thïí vïì viïåc biïn muåc caác taâi liïåu coá möëi liïn trûúâng liïn kïët naây vaâ laâm nöíi bêåt tñnh nùng<br />
quan nhû trong baãng trïn vúái hònh aãnh àûúåc bùæt buöåc cuãa möåt phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån<br />
cùæt ra tûâ phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån àiïån tûã àiïån tûã.<br />
<br />
42 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015<br />
Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
1. Khöëi trûúâng 765 - 767 taâi liïåu göëc vaâ - Khi taâi liïåu àûúåc mö taã laâ möåt baãn taâi liïåu<br />
taâi liïåu dõch göëc thò caác taâi liïåu dõch khaác coá liïn quan seä<br />
Khöëi trûúâng naây nhùçm mö taã caác thöng tin àûúåc mö taã vaâo trûúâng 767;<br />
vïì taâi liïåu viïët bùçng ngön ngûä göëc vaâ taâi liïåu - Khi taâi liïåu àûúåc mö taã laâ möåt trong taâi<br />
dõch. Coá thïí hiïíu chi tiïët nhû sau: liïåu dõch thò taâi liïåu göëc cuãa taâi liïåu àoá seä àûúåc<br />
- Khi thû viïån quaãn lyá caã taâi liïåu göëc vaâ taâi mö taã vaâo trûúâng 765.<br />
liïåu dõch, thû viïån tiïën haânh biïn muåc möîi baãn Vñ duå:<br />
taâi liïåu laâ möåt biïíu ghi riïng biïåt; Biïíu ghi mö taã cho taâi liïåu göëc<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu göëc<br />
<br />
100 $a Sasson, Albert.<br />
<br />
245 $aBiotechnologies and development / $cAlbert Sasson<br />
<br />
$a Paris :$bUnesco; $a Ede, Netherlands : $b Technical Centre for Agricultural and<br />
260<br />
Rural Cooperation , $c1988.<br />
<br />
300 $a361 p. ; $c24 cm.<br />
<br />
767 $tCöng nghïå sinh hoåc vaâ phaát triïín.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu dõch<br />
<br />
<br />
Biïíu ghi mö taã cho taâi liïåu dõch<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu dõch<br />
<br />
100 $aSasson, Albert.<br />
<br />
245 $aCöng nghïå sinh hoåc vaâ phaát triïín / $cAlbert Sasson; Nguyïîn Hûäu Thûúác ... dõch<br />
<br />
260 $aH. :$bKhoa hoåc kyä thuêåt, $c1992.<br />
<br />
300 $a382 tr. ;$c21 cm.<br />
<br />
700 $aNguyïîn, Hûäu Thûúác.<br />
<br />
765 $tBiotechnologies and development.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu göëc<br />
<br />
Kïët quaã tòm kiïëm hiïín thõ ngoaâi OPAC liïåu göëc thò phaãi coá link liïn kïët àïën taâi liïåu laâ<br />
- Khi baån àoåc tòm kiïëm thöng tin cuãa taâi ngön ngûä dõch:<br />
<br />
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 43<br />
Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
- Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu laâ ngön ngûä laâ ngön ngûä göëc:<br />
dõch thò phaãi hiïín thõ link liïn kïët àïën taâi liïåu<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. Khöëi trûúâng 773 -774 (Taâi liïåu chuã - quan àïën àún võ húåp thaânh ài cuâng vúái möåt<br />
Àún võ húåp thaânh)<br />
àún võ thû muåc lúán hún. Àún võ húåp thaânh naây<br />
Khöëi trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan<br />
àïën taâi liïåu chuã (nguöìn trñch) vaâ taâi liïåu laâ caác coá thïí laâ möåt phêìn cuãa möåt taâi liïåu thû muåc<br />
àún võ húåp thaânh. riïng biïåt, möåt taâi liïåu nhiïìu phêìn. Trûúâng tin<br />
Trûúâng 773: trûúâng naây chûáa thöng tin liïn naây thuêån tiïån cho viïåc mö taã saách böå têåp.<br />
quan àïën taâi liïåu chuã, nguöìn trñch àöëi vúái àún<br />
võ húåp thaânh àûúåc mö taã trong biïíu ghi. Vúái Vñ duå<br />
trûúâng tin naây thuêån tiïån cho viïåc mö taã taâi<br />
Trûúâng 774: Mö taã saách böå têåp<br />
liïåu laâ baâi trñch.<br />
Trûúâng 774: trûúâng naây chûáa thöng tin liïn - Mö taã biïíu ghi chung cho caã böå<br />
<br />
44 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015<br />
Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi meå<br />
<br />
100 $aMaác, C.<br />
<br />
245 $aCaác Maác vaâ Ph. Ùng-ghen toaân têåp.<br />
<br />
260 $aH. : $bChñnh trõ Quöëc gia, $c1995<br />
<br />
300 $a29 têåp<br />
<br />
774 $tThû tûâ Thaáng Giïng 1856 - Thaáng Chaåp 1859.$wSöë kiïím soaát biïíu ghi têåp<br />
<br />
- Mö taã tûâng têåp riïng laâ möåt biïíu ghi<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu têåp<br />
<br />
100 $aMaác, C.<br />
<br />
245 $a Thû tûâ Thaáng Giïng 1856-Thaáng Chaåp 1859 /$cCaác Maác<br />
<br />
300 $a1078 tr.<br />
<br />
773 $tCaác Maác vaâ Ph. Ùng-ghen toaân têåp$wSöë kiïím soaát biïíu ghi böå (biïíu ghi meå)<br />
<br />
- Hiïín thõ ngoaâi OPAC trònh seä hiïín thõ kïët quaã tòm kiïëm laâ taâi liïåu<br />
+ Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu laâ taâi liïåu göëc vaâ hiïín thõ caác taâi liïåu coá liïn quan àïën<br />
göëc (biïíu ghi meå) ngoaâi trang OPAC. Chûúng biïíu ghi meå nhû trong hònh minh hoåa:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
+ Baån àoåc bêëm vaâo link biïíu ghi liïn kïët, con), chûúng trònh cuäng hiïín thõ thöng tin cuãa<br />
tûâ giao diïån cuãa biïíu ghi liïn kïët (biïíu ghi biïíu ghi meå liïn kïët vúái biïíu ghi con:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 45<br />
Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
Trûúâng 773: Mö taã baâi trñch<br />
- Mö taã taåp chñ chuã<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taåp chñ<br />
<br />
245 $aTaåp chñ Thû viïån Viïåt Nam<br />
<br />
260 $aH. : $bThû viïån Quöëc gia Viïåt Nam<br />
<br />
- Mö taã baâi trñch cho taåp chñ<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi baâi trñch<br />
<br />
100 $aPhan, Thõ Kim Dung.<br />
<br />
245 $aXêy dûång vaâ phaát triïín thû viïån söë taåi Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam vaâ thû viïån<br />
thaânh phöë trûåc thuöåc Trung ûúng / $cPhan Thõ Kim Dung<br />
773 $tTaåp chñ Thû viïån Viïåt Nam. - $g2014. – Söë 1. $wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taåp<br />
chñ chuã<br />
<br />
- Hiïín thõ ngoaâi trang OPAC tûúng tûå nhû nhan àïì cuä ngay saát cuãa taâi liïåu chñnh. Trûúâng<br />
trïn. naây coá thïí lùåp khi coá tûâ hai nhan àïì cuä trúã lïn;<br />
Khöëi trûúâng 780 - 785 Nhan àïì cuä vaâ - Trûúâng 785 chûáa thöng tin liïn quan àïën<br />
Nhan àïì múái taâi liïåu múái trûåc tiïëp thay thïë taâi liïåu chñnh.<br />
- Khöëi trûúâng naây chûáa thöng tin liïn quan Trûúâng naây coá thïí lùåp khi coá tûâ hai nhan àïì<br />
giûäa caác taâi liïåu coá nhan àïì thay àöíi theo thúâi múái trúã lïn.<br />
gian; Vñ duå<br />
- Trûúâng 780 chûáa thöng tin liïn quan àïën - Biïíu ghi daânh cho taâi liïåu laâ nhan àïì múái<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu nhan àïì múái<br />
<br />
245 $aTaåp chñ Thöng tin vaâ Tû liïåu<br />
<br />
780 $tTêåp san Thöng tin hoåc (1977-1984; 1988-1991).$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi<br />
liïåu laâ nhan àïì cuä<br />
<br />
- Biïíu ghi daânh cho taâi liïåu laâ nhan àïì cuä<br />
<br />
001 Söë kiïím soaát biïíu ghi taâi liïåu nhan àïì cuä<br />
<br />
245 $a Têåp san Thöng tin hoåc<br />
<br />
785 $aTaåp chñ Thöng tin vaâ Tû liïåu.$wMaä söë kiïím soaát biïíu ghi cuãa taâi liïåu laâ nhan àïì<br />
múái<br />
<br />
46 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015<br />
Nghiïåp vuå-Kyä thuêåt<br />
<br />
- Hiïín thõ ngoaâi OPAC: àïì múái, chûúng trònh phaãi hiïín thõ link liïn kïët<br />
+ Khi baån àoåc tòm kiïëm tïn taâi liïåu laâ nhan àïën taâi liïåu laâ êën phêím tiïìn thên:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
+ Khi baån àoåc tòm kiïëm taâi liïåu coá nhan àïì êën phêím coá nhan àïì múái:<br />
cuä, chûúng trònh phaãi hiïn thõ link liïn kïët àïën<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Kïët luêån naây, viïåc àûa ra caác link liïn kïët giûäa caác biïíu<br />
MARC 21 laâ möåt khöí mêîu biïn muåc lyá ghi liïn quan laâ möåt caách vö cuâng hiïåu quaã<br />
tûúãng. Nïëu chuáng ta tòm hiïíu kyä vïì caác àiïím trong khêu liïn kïët caác kïët quaã tòm kiïëm cuãa<br />
ûu viïåt maâ khöí mêîu naây àem laåi vaâ vêån duång baån àoåc. Caác thû viïån chûa coá phêìn mïìm àïí<br />
chuáng vaâo caác phêìn mïìm quaãn lyá thû viïån thò quaãn lyá thû viïån nïn lûåa choån àûúåc möåt phêìn<br />
seä vö cuâng thuêån tiïån cho ngûúâi caán böå biïn mïìm ûu viïåt vaâ caác thû viïån àaä coá phêìn mïìm<br />
muåc vaâ hún hïët laâ àem laåi sûå hiïåu quaã cho quaãn lyá thò coá thïí têån duång töëi àa caác tñnh<br />
cöng cuöåc tòm kiïëm thöng tin cuãa baån àoåc. nùng cuãa phêìn mïìm dûåa trïn caác khöëi trûúâng<br />
Thay vò chó nhêåp thöng tin vaâo möåt trûúâng tin liïn kïët trïn trong quaá trònh quaãn lyá thû viïån<br />
phuå chuá àïí chó chöî cho baån àoåc tòm kiïëm àïën àïí thuêån tiïån nhêët cho caán böå thû viïån vaâ<br />
taâi liïåu coá liïn quan àïën vêën àïì mònh àang tòm mang laåi hiïåu quaã töët nhêët trong quaá trònh<br />
kiïëm thò vúái sûå höî trúå cuãa caác trûúâng liïn kïët phuåc vuå nhu cêìu tin cuãa baån àoåc.<br />
<br />
Taâi liïåu tham khaão<br />
1. Vuä Vùn Sún (2000). Giaáo trònh biïn muåc mö taã. - H.: ÀHQGHN, 284 tr.<br />
<br />
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2015 47<br />