Ví dặm xứ Nghệ từ truyền thống đến hiện đại

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 16 (41) - Thaùng 5/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Folk (purse and down) from ancient times to modern times<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Assoc.Prof.Ph.D. Nguyen Van Hanh<br /> Vinh University<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Ví giặm là một sản phẩm v óa độ đáo ủa đất và i xứ Nghệ, đ ợc UNESCO vinh danh là “Di<br /> sả v óa p vật thể đ i diện của nhân lo i”. Tuy nhiên, có một thực tế là ví giặm đa bị mai một và<br /> đứ t ớ ơ bị mất dầ t o đ i số v óa ệ đ i. ê ơ sở phân tích nhữn đặ đ ểm<br /> ơ bản của ví giặm trong truyền thố v óa xứ Nghệ, bài viết đã đề xuất những giải pháp bảo tồn,<br /> phát triển ví giặm theo nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, truyền thống và hiệ đ i,<br /> dân tộc với nhân lo i.<br /> Từ khóa: Ví Giặm, truyền thống và hiện đại…<br /> Abstract<br /> Vi Giam (sing for and sing miles Nghe Tinh) is a special cultural product in Nghe Tinh province,<br /> honored by UNESCO as “I ta ble C lt al e ta e” of ma t However, there is a fact that Vi<br /> Giam has fallen into oblivion and been at risk of being lost in modern cultural life. By analyzing the<br /> basic characteristics of Vi Giam, this article proposes solutions for conservation and development of Vi<br /> Giam based on the principle of harmonious co-ordination between conservation and development,<br /> tradition and modernity, the nation and humanity.<br /> Keywords: Vi Giam, tradition and modernity…<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Cũ ều quố a ô am p o p ú, đa d ng trên cả hai lĩ vực<br /> Á, ở Việt am, v óa dâ a l ô ữ v óa t t ầ và v óa vật chất.<br /> một vài trò quan tr ng trong tiến trình hình Trong đó, ví, giặm đ ợc xem là một “đặc<br /> thành và phát triể v óa dâ tộ ều sả ”, một đ ểm nhấ đặc sắc, góp phần làm<br /> này có nguồn gố t o ơ tầ v óa và nên dấu ấ v óa xứ Nghệ t o đ i<br /> cấu trúc xã hội của dâ ô ệp lúa số v óa ệt Nam.<br /> ớc. Không thể nào hiể đ ợ v óa Cũ á lo ì v óa dâ<br /> Việt Nam, hay hẹp ơ là v óa một a k á ở Việt Nam, ví, giặm xứ Nghệ<br /> vùng miền, nếu không bắt đầu từ v óa đ ợ ì t à và p át t ể t o mô<br /> dân gian. Vớ à à m ì t à t v óa ô ệp lúa ớ ự<br /> và phát triển, cộ đồ dâ xứ Nghệ ả ở ủa ề v óa ấ ó t ể thấy<br /> đã k ến t o nên một vù v óa dâ a ở á t ứ t ứ , ộ d và ì t ứ<br /> <br /> 23<br /> t ể ệ ĩa là ó k ô v ợt ra ngoài t ng sử dụng từ x ô ở ngôi thứ<br /> quỹ đ o của dâ a, dâ vũ ê , là nhất, thứ hai số ít; dù từ x ô ma<br /> sả p ẩm v óa ủa đất và i xứ t đị da ụ t ể đ a tê ê ủa á<br /> Nghệ, ví, giặm có nhữ đặ t ê , va ao t ếp vào l át d p nhiều<br /> rất riêng, khu biệt với dân ca các vùng ngôn từ mộc m , dâ dã ều này đã óp<br /> miền trên cả ớc. K ô a v óa ủa phầ xóa đ k oảng cách, tôn ti, phá vỡ<br /> ví, giặm trải dài, phủ rộ t ê địa bàn hai tính khép kín của xã hội truyền thống. Có<br /> tỉnh Nghệ A và à ĩ , từ miề ú đến thể ó , đó là một p ơ t ức giao tiếp<br /> đồng bằng ven biển và hai bên b sông độ đáo, đặc sắc ở các làng quê xứ Nghệ<br /> Lam. Ra khỏ vù đất xứ Nghệ, chia tách truyền thống. Nhiều giá trị tinh thần nh đó<br /> khỏ i Nghệ, ví, giặm khó tồn t i, phát đ ợ l ữ và phát triển.<br /> triể â là một nét riêng, rất riêng của ví, Là một thể lo i dân ca không có nh c<br /> giặm, cho thấy bên c nh khung cảnh thiên đệm, ví, giặm đ ợc cấu thành bởi ba yếu<br /> nhiên, tâm hồn đ ệu sống, sinh ho t v tố: l i ca, a đ ệu, p ơ t ức di n<br /> hóa của dâ xứ Nghệ có ả ởng rất x ớng. Hồn cốt và sự độ đáo ủa ví, giặm<br /> lớ đến sự hình thành, phát triển của ví, đề đ ợc thể hiện ở đó Theo Nguy n<br /> giặm. Nói cách khác, sinh quyển của ví, C , á K m ỉnh, ví, giặm trở<br /> giặm đ ợc t o nên từ tâm hồ , đ ệu sống thành một hình thức sinh ho t v óa p<br /> của đất và i xứ Nghệ. Mất những yếu biến ở xứ Nghệ từ thế kỷ XVIII. Nế đ ều<br /> tố đó, ví, giặm k ô ó ơ sở để tồn t i, đó là xá t ự , t ì đến nay, ví, giặm đã ó<br /> phát triển. một lịch sử tồn t i và phát triể ơ a t ế<br /> Một đặ đ ểm n i bật của v óa kỷ ó là k oảng th a a dà , so<br /> truyền thống Việt Nam là làng xã luôn giữ đã đủ để ví, giặm định hình, thấm sâu vào<br /> một vai trò quan tr ng trong việc hình thành đ i sống tinh thần của o i xứ Nghệ.<br /> và bảo tồn các giá trị v óa ộ đồng. Không gian, th i gian di x ớng của ví,<br /> a ệ xã ộ ủa ệt am ủ giặm gắn vớ lao động, không có những<br /> ế là a ệ d tộ , lá ề à mùa, những l hộ ê át xoa ú<br /> k ô ỉ là đơ vị à mà là Th , hát quan h Bắc Ninh. Ví, giặm<br /> ơ l t ề ô ữ và v oá dâ không có nghệ nhân, truyền nhân, không<br /> a , ề tả ủa ô ữ và v óa có làng truyền thố t eo đú ĩa ủa<br /> dâ tộ Câ đa, bế ớ , sâ đì là những từ này. Nhữ tê i, tên làng<br /> những hình ảnh thân quen, trở thành biểu đ ợc nhắ đến không gợi tính chuyên<br /> t ợng đặ t ủa là ê ệt am nghiệp, mà chỉ ma ý ĩa i bật, tiêu<br /> Nế v óa, v c dân gian luôn thể biểu cho hát ví, giặm ó đơ ản chỉ là<br /> hiện một khát v ng và ý thức dân chủ của cuộc c ơ , t ú ơ mộc m c, dân dã, nhằm<br /> i bình dân, thì ví, giặm là một đ ển thỏa mãn nhu cầu tinh thần của i dân<br /> hình. Ở đó k ô ó l ật lệ nghiêm nhặt, xứ Nghệ. Cách g i tên, phân lo , ũ ỉ<br /> không có phân biệt t ê d ới, sang hèn, và là t ơ đối, dựa trên nghề nghiệp của chủ<br /> không có những đ ều cấm kỵ. Sự phóng thể di x ớ , :v p ng vả , v đ<br /> tú t o t t ở đ ợc thể hiện ở ngôn đ a, v p ó ,v p ng cắt tranh, ví<br /> từ, ở sự bì đẳng, gầ ũ t o ì t ức trèo non, v p bệ v , v p<br /> x ô o d x ớ , i hát và , v p ó a , v p la<br /> <br /> 24<br /> m a, v p ắp a đa l ớ , v những vùng miền ở xứ Nghệ, mà còn chở<br /> p ủ, v p ỏ, v p nhữ â , đ ệ v đố đáp ữa trai gái<br /> m ,v p b ,v p b ô, trên bế d ới thuyền. Ở đó ó ững l i<br /> v p b ô , v p m , v ca, những lố ó đã t ở thành mòn sáo,<br /> p ặt .. Gắn với mỗi dòng sông, mỗi đ ợc di n l i, và có cả những l i ca đ ợc<br /> chuyế đ l i có cách g ê , : v ứng tác trong quá trình di x ớng. Tài<br /> sô ố, v đ đ a sô a, v đ đ a , ồn cốt của át đ ợc thể hiện<br /> sô am, v đ đ a x ô d , v đ đ a rõ nhất ở l i ca, gi ng hát, chứ không phải<br /> ớ ợ ... Sự khác biệt t o a đ ệu, là khúc thức âm nh ó là một cuộ ơ,<br /> khúc thức âm nh c giữa các lo v đó là mà nhữ ơ k ô ần nhìn rõ<br /> không nhiều. Th a , mô t ng di n mặt, không cần biết thân phận của nhau, và<br /> x ớng của ví giặm không có những mùa, không có gì phải ràng buộc. Ở đó ó ả<br /> những l hội riêng mà gắn vớ lao động, những ý tứ, nỗi niềm đ ợc trao gửi và có<br /> t vào ô v ệ lao độ C ẳng h n, v cả nhữ â át bô đùa, tếu táo, thể<br /> p vả t d a vào ba đêm, hiện sự chất phác, hồn nhiên của i dân<br /> k o dà t â đêm s ốt sá ở trong làng; v lao động. Tất cả đề bì đẳng, tự do.<br /> đ đ ad ato k ô a t ê bế Cũ ó đặ đ ểm t ơ tự là v p ng<br /> d ớ t ề , oặ ữa các thuyền trên vải, một hình thức sinh ho t v óa dâ<br /> sô ớc; v p ặt, v p gian gắn với nghề trồng dâu, nuôi tằm dệt<br /> m , v p ấ t d a tê vả , t ng di n ra ở nhữ ơ o ớc<br /> đồ ộ , a ữ đêm t k ô hữu tình. Ở xứ Nghệ, v p ng vải tập<br /> việ đồng áng của một ngà đã kết thúc... trung và n i tiếng nhất là am à , ô<br /> Hoàn cảnh di x ớng, hoặc mang tính ơ , ệ A và ứ<br /> ngẫu hứ đối cảnh sinh tình, hoặc gắn với , Ca ộ , K A à ĩ Cũ<br /> nhữ đêm át p ng, hát hội. Với những á ì t ứ dâ a ó , ộ<br /> đặ đ ểm đó, v , ặm có một khả p d ủa v p ng vả ma đậm t tữ<br /> biến, lan tỏa nhanh, m nh trong cộ đồng tì ê , do ó sự t am a ủa á<br /> dâ xứ Nghệ. Có thể xem đâ một trí thức nho h ê v p ng vải có<br /> “t ú ơ ” ủa nhữ i bình dân, hoặc nhữ đặc tính riêng. L a đ ợc trau<br /> những nhà nho chuộng lối sống bình dân: chuốt, sử dụng nhiề đ ể t , ơ chữ,<br /> hồn nhiên, mộc m c, l a ê đ i, lấy ẩ ý, á , ì t ứ p ứ t p, ặt<br /> tình làm tr ng, lấ ĩa làm đầu. chẽ ơ Ở đó ó sự pha trộn ít nhiều giữa<br /> Trong số ơ 20 ì t ức hát ví của v óa bá và v óa bì dâ do sự<br /> dân ca xứ Nghệ, v p ng vả và v đ tham dự của á à o â đ ợ xem là<br /> đ a đ ợc xem là hai hình thức tiêu biểu, nhữ đ ểm k á a ơ bả ữa át v<br /> đặc sắc nhất. Từ rất sớm, một cộ đồng p ng vả vớ á t ể át v khác trong<br /> i Nghệ đã ì t à và đị , a dân ca xứ Nghệ. Vai trò của các nhà nho<br /> tá a l vực sông Lam. Gắn với nó là trong cuộ át là đặt l i, dẫn dắt, còn<br /> sự a đ i của nghề trồng dâu nuôi tằm, dệt di x ớng vẫn là những nam thanh, nữ tú<br /> vải và nghề sô ớc. Những chuyế đ bì dâ ó á k á đó là á t ì dâ<br /> ợc xuôi trên sông Lam, sông La không gian hóa những sáng tác bác h c. Thông<br /> chỉ để t ao đ , l t ô à óa ữa qua hình thứ át đố đáp, i hát đã dâ<br /> <br /> 25<br /> gian hóa một số ì t ứ ệ t ật đ ợ kinh sách. Về nguồn gốc, ca từ ví, giặm<br /> o là sả p ẩm ủa v bá đ ợc hình thành trong quá trình lịch sử, gắn<br /> ì t ứ đố ữ, á dù dẫ ữ là vớ lao độ và đ i sống tinh thần của<br /> để t v ơ ều này không chỉ dân xứ Nghệ. Ở đó, ó ững ca từ do<br /> làm phong phú, sâu sắ ơ v óa dâ i Nghệ sáng tác, và những ca từ đ ợc<br /> gian mà còn góp phầ làm t ơ mới, sống “Nghệ hóa”, “dân gian hóa” từ vốn ca từ có<br /> độ ơ ov ơ bá c, khi tác sẵn, t o nên một hệ thống ca từ phong phú,<br /> giả của nó - nhữ à o, đ ợc tắm gội đặc sắc vào lo i bậc nhất trong kho tàng dân<br /> trong nguồn m ch dân gian. Sáng tác của ca Việt Nam. Ca từ ví, giặm ma đậm chất<br /> h , nh đó p ó tú , tự do ơ t ơ, một chất t ơ toát a từ tình yêu cuộc<br /> Cũ dâ a ủa nhiều vùng, miền sống; từ lối cảm, lố ĩ â ất, thực<br /> trong cả ớ , p ơ t ức di x ớng lòng của o i xứ Nghệ, những con<br /> của ví, giặm vừa có hát l (hát một mình, i luôn sống với tận cùng niềm vui và<br /> không cần tuân thủ lề lối, mang tính ngẫu nỗi buồn, h nh phúc và kh đa t i bật<br /> hứ k đa lao động, hoặc nghỉ ơ , của ca từ ví, giặm, là sử dụng nhiề p ơ<br /> hát ộ a là át lề lố , t ủ tụ ngữ, gắn với cách dùng từ, phát âm rất riêng<br /> với nhiề t am a, d a mô của i Nghệ, chỉ có ở i Nghệ,<br /> vớ ì t ứ đố a am ữ Dù hát trên i vùng khác khó bắt ớc, h c theo. Ở<br /> sô , t ê đồng ruộng, trên bế d ới thuyền, đó vừa ó p ơ ữ địa lý, vừa có<br /> hay bên khung cử sa lũ t e là t ì p ơ ữ xã hội gắn với tập quán, nghề<br /> không gian di x ớng bao trùm của ví nghiệp, giới tính, tu i tác... của nhữ i<br /> giặm vẫn là không gian làng quê, gắn với ba di x ớng, đ ợ t ể ệ t ê ề<br /> yếu tố ơ bản là nông thôn, nông nghiệp, p ơ dệ , : á sử dụ từ ữ,<br /> nông dân. Ví, giặm không có sự phong phú ất là từ x ô, từ ỉ k ô a ,t<br /> về là đ ệ dâ a đồng bằng Bắc Bộ, a , từ ỉ ô v ệ á sử dụ ệ<br /> a đ ệu của ví, giặm l i có sức mê t ật ơ ữ ó lá , đồ âm, đồ<br /> hoặc, ám ả đến l lùng. Theo cách nói ĩa Vớ đặ đ ểm đó, v ệc ph thông<br /> của nh sĩ A ê , đó là “nỗi buồn hóa tiếng Nghệ trong ví, giặm, vô hình<br /> t m t ẳm tậ đá ” thể hiện cái khí chất, t đã làm mất đ ất nhiề t ê , đặc<br /> tính cách, hồn cốt của o i xứ Nghệ. sắc của ví, giặm, o dù đó là một xu thế tất<br /> Nhữ â v m ợt mà, đằm thắm không yếu của quá trình hội nhập v óa â là<br /> chỉ thể hiện nỗi niềm, trao gửi niềm t ơ một nghịch lý, một thách thứ đối với quá<br /> nỗi nhớ, làm vợ đ sự vất vả của công việc trình bảo tồn phát triển ví, giặm trong xu thế<br /> đồng áng, mà còn gắn kết tì là ĩa hội nhập ngày nay. Làm thế ào để kết hợp<br /> xóm, đ a o i xích l i gần nhau. Sự hài hòa màu sắ địa p ơ và t p<br /> p o p ú, đặc sắc và khả bảo tồn, thông của ca từ ví, giặm? ó ả là đ ều<br /> lan tỏa của ví, giặm đều gắn với làng quê. không d . Thành công của Nguy n Trung<br /> Ca từ của ví, giặm nhìn chung là mộc Phong trong Giận mà thương (1967) có thể<br /> m c, dân dã, gần ngôn ngữ đ i sống, ngo i xem là một mẫu mực của sự kết hợp này.<br /> trừ một số không nhiều do á à o đặt So với nhiều sinh ho t v óa dâ<br /> l i mang tính bác h c thông qua lố ơ gian khác, khả "t à t ị hóa" của ví,<br /> chữ, sử dụng nhiề đ ể t , đ ển cố trong giặm là rất t â là một thách thức cho<br /> <br /> 26<br /> việc bảo tồn, phát triển ví, giặm trong bối ph quát của nhân lo i. Nếu xét theo yêu<br /> cả đô t ị hóa ngày càng m nh mẽ cầ đó, v ệc bảo tồn các giá trị v óa t<br /> ngày nay. Không gian làng quê truyền thần truyền thố ví, giặm cần phải có<br /> thố đã bị phá vỡ. Lối sống, thị hiếu thẩm một chiế l ợc t ng thể. Duy ý chí, chủ<br /> mỹ, nhu cầ v óa ủa o i, nhất là quan, thực dụng... là hiểm h a, ơ<br /> giới tr , ũ đã k á t ớ Co i làm b o i các giá trị v óa t ền<br /> cộ đồ t o v óa t ền thố đã thố , t o đó ó ví, giặm. Làm thế nào<br /> đ ợc thay bằ o i cá nhân, cá tính. để bảo tồn phát triển ví, giặm? Những yếu<br /> Nhiều giá trị v óa t ền thố đ ợc tố nào của ví, giặm có thể bảo tồn, phát<br /> nhận thức l i và mất dần vị thế trong ý thức triể t o đ i sống hiệ đ i? Bảo tồn phát<br /> cộ đồng. Tình tr ng khép kín với tính triển bằ á ào? ó là ững vấ đề<br /> chất tự cung tự cấp của làng quê truyền cầ đ ợc nghiên cứu một cách thấ đáo,<br /> thố đã đ ợc thay thế bằ ao l , ội sâu sắ ể làm đ ợ đ ề đó, t eo ú<br /> nhập, hợp tác giữa các vùng miền, và xa tô , t ớc mắt cần thực hiệ đồng bộ một<br /> ơ là ốc tế. Sinh ho t v óa, ầu số giả p áp sa đâ :<br /> tinh thần của o ũ t ở nên Thứ nhất, cần có một cuộc "kiểm kê"<br /> p o p ú, đa d ng và có khả đ ợc toàn diện di sản dân ca, ví, giặm thông qua<br /> đáp ứng theo nhiều hình thức khác nhau. những cuộ s tầm, đ ền dã một cách bài<br /> eo đó, ững câu ví, giặm ngày càng bản, hệ thố t ê địa bàn hai tỉnh Nghệ<br /> t a, vắng dần trong sinh ho t v óa ơ A , à ĩ â là ô v ệ đã đ ợc<br /> làng quê xứ Nghệ. một số nhà nghiên cứu tiến hành từ những<br /> óa có tính bền vững. Nó là sản thập ê sá m ơ , bả m ơ ủa thế kỷ<br /> phẩm của o i, tồn t t o đ i sống t ớc. Tuy nhiên, liệ đó đã p ải là tất cả<br /> của o i, gắn vớ o i, góp di sản ví, giặm? gần nửa thế kỷ vớ bao đ i<br /> phần làm nên giá trị của o i. Sự thay của cuộc số , o i xứ Nghệ,<br /> phát triển của khoa h c công nghệ và giao thực tr ng của ví, giặm hiện nay ở hai tỉnh<br /> l ội nhập t o đ i sống hiệ đ đã p á Nghệ A và à ĩ là t ế nào?<br /> vỡ tình tr ng khép kín, biệt lập của các Những gì còn, nhữ ì đã mất? Có những<br /> vù v óa ó là một xu thế tất yếu. gì mớ đ ợc sinh thành? Tất cả nhữ đ ều<br /> Quan niệm về bản sắ v óa ũ ần đó ỉ đ ợc trả l i thỏa đá dựa trên<br /> phả t a đ i. Bảo tồn các giá trị truyền những kết quả đ ều tra toàn diệ , đồng bộ.<br /> thố k ô đồ ĩa với phục c mà Thứ hai, là một di sả v óa t<br /> phả làm o ó t ơ mớ ơ , p ù ợp với thần, ví, giặm ó đ i sống riêng, không<br /> nhu cầu của o i hiệ đ i. Một tâm lý nằm trong những cuốn sách, bản nh c in<br /> ph biến của o , đặc biệt là ở các đẹp đ ợ l ữ to á t v ện. Ví,<br /> ớc có nề v óa ô ệp ệt giặm sinh tồn gắn với cuộc sống của i<br /> am, t ng dị ứng với cái mới, dị ứng dân. Do vậy cần bảo tồn, phát triển dân ca,<br /> với cái khác. Niềm tự hào về truyền thống ví, giặm thông qua việc khôi phục phong<br /> luôn gắn liền với nỗi lo lắng về sự mất đ trào sinh ho t v óa dâ a ở các làng<br /> á ũ o k đó, ê ầ đặt ra cho quê xứ Nghệ, mà ở đó ững câu l c bộ<br /> nề v óa ệ đ i là bên c nh giá trị dân ca là nòng cốt ề ho t độ à đ ợc<br /> truyền thống phả ớng tới những giá trị duy trì, phát triển nhất thiết phải có sự hỗ<br /> <br /> 27<br /> trợ từ p a à ớc cả về chủ t ơ , m nh mẽ vào tiế t ì v óa dâ tộc, và<br /> chính sách và kinh phí. xa ơ là v óa â lo i. Sự sàng l c<br /> Thứ ba, cùng với việc khôi phục sinh của th a , đ i thay của cuộc sống là<br /> ho t hát dân ca, ví, giặm ở á địa p ơ , những thử thách nghiệt ã đối với các di<br /> cần phả đ a dâ a ví, giặm thành một nội sả v óa ủa nhân lo i. Ví, giặm chỉ tồn<br /> dung của môn Địa phương học trong các t i, phát triể k đ ợc tái t o, hội nhập,<br /> t ng ph t ô , Cao đẳ , i h c trên góp phần thỏa mãn nhu cầu tinh thần của<br /> địa bàn hai tỉnh Nghệ A , à ĩ o t o đ i sống hiệ đ i. Tất cả<br /> Thứ tư, cần có sự đầ t ều sâu, bài nhữ đ ề đó p ụ thuộc vào tầm nhìn, ý<br /> bản trong việc sân khấu hóa dân ca, ví, thức trách nhiệm của các cấp quản lý và<br /> giặm. Ở đó, p ải kết hợp nhuần nhuy n của mỗ i dân xứ Nghệ.<br /> giữa bảo tồn và phát triển cả về hình thức,<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> không gian di x ớng và ca từ, a đ ệu,<br /> tránh lối trình di n mang tính minh h a. 1. ào A 200 , đi n n iệt, Nxb<br /> K oa ã ộ, à ộ<br /> Thứ năm, cần có chiế l ợ đ a dâ<br /> 2. C A , t ghệ<br /> ca, ví, giặm trở thành một nội dung trong<br /> nh, xb ử ịa<br /> du lị v óa xứ Nghệ. Tuy nhiên, cần<br /> 3. a C ú 97), àng iệt ư địa h ,<br /> tránh lố t ơ m i hóa, làm biế t ớng xb ậ óa.<br /> dân ca, ví, giặm.<br /> 4. ê àm và tập t ể tá ả 2000 , m nhạ<br /> Thứ sáu, cùng với quá trình xây dựng, n gian ứ ghệ, ộ ệ dâ a<br /> phát triể đất ớc, những cộ đồng ệA<br /> i Nghệ đã ì t à ở nhiề ơ, 5. ù ơ ị , ghệ n , xb<br /> t o và oà ớc. Ở đó t ếng nói Nghệ, K oa ã ộ, à ộ<br /> nhiều phong tục tập quán của i Nghệ 6. a , ăn h iệt am à h<br /> vẫ đ ợc bảo tồn. Nhiều sinh ho t v óa ti p ận m i, xb óa, à ộ<br /> dân gian của i Nghệ có thể mất đ , 7. Nhiều tác giả (2001), ăn hóa họ à ăn hóa<br /> song nhữ là đ ệu dân ca, ví, giặm vẫn th kỷ XX, Trung tâm Khoa h c Xã hội và<br /> tồn t eo đó, ví, giặm đã v ợt ra ngoài â v ốc gia, Viện Thông tin Khoa h c<br /> xã hội.<br /> không gian xứ Nghệ, tái sinh, cộng sinh<br /> trong những sinh ho t v óa ủa nhiều 8. o 2 , “ ô đ ề về át v và sứ<br /> mở ủa dâ a ệ ĩ ”, ghi n ứ ăn<br /> vùng miền trên cả ớc, và cả ở những<br /> họ nghệ th ật số , t 2-37.<br /> cộ đồ i Nghệ ở ớ oà â<br /> 9. êC ế 0, th ại t t nh n<br /> là thế m nh của dân ca, ví, giặm cầ đ ợc gian, xb và ê<br /> khai thác, phát huy. ệp, à ộ<br /> Xu thế hội nhập của v óa ệ đ i 10. ầ êm , m ề n ăn<br /> mở ra cho ví, giặm một khả t am a h iệt am Nxb à p ố ồC<br /> <br /> <br /> à ậ bà : 18/3/2016 ê tập xo : 15/5/2016 ệt đ : 20/5/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 28<br />