vi TRf, vni TRd cQfl SI'N BINH THAN, ofii NGUvfr ahu<br />
TflONG KHRNG CHICN CHdNG QUAN XM LUOC M 6 N G - NGUV^N<br />
<br />
<br />
<br />
HA MANH KHOA'<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
S au hkng loat cac dong tac hong<br />
khua't phue vua nhli T r i n bi th&'t<br />
bai, Hot T^t Liet quyet tap trung lilc liidng<br />
nhiing dia diem lien quan den vS^n d^ n^y<br />
da la mot de tai difqfc gidi nghien cflu Sii<br />
hoc quan tam va bUdc dfiu da cd mot s6 kgt<br />
xSm lUdc Dai Vi$t. qua dang khich 1§. Tuy vky, d§h nay v i n<br />
Bi§t ro Hot Ta't Liet quyet tam xam con nhQng dieu chiia the xac dinh m6t each<br />
chii'm nildc ta bang moi gia v^ xac dinh ro rang, cu the, trong do cd vi^e xac dinh<br />
cuoc khang chiS'n ch6ng qu&n x&m Ixidc ben Binh Than ngay nay thudc dia diem<br />
Mong - Nguyen liln thG II1^ v6 ciing ac liSt, nao. Triidc h§'t d^ tim hilu ve ben Binh<br />
vi vay, mot hoi nghi quan sii do cac vua Than la xac dinh sdng Binh Than.<br />
Trfin da diidc t6 chiic vko thang 11 nSm 1, Sdng Binh Than thdi Trdn, tdc<br />
1282 dg ban phiidng hiidng khang chien: song Luc Ddu ngdy nay<br />
"Mda ddng, thdng 10 (11-1282), vua ngUra Sdng Luc Dfiu, cdn goi la sdng Binh<br />
Binh Than, dong d vung Trdn Xd, hop<br />
Giang hay Binh Than la ten goi cua doan<br />
vUOng hdu bdch quan, bdn he sdch cdng thu<br />
cudi song Thii'lng cd chieu dai hdn 10km,<br />
vd chia gudn dong gid nhdng nOi hiim yeu"<br />
chS rdng nha't ii„n 1km chay sat qua m6<br />
(1). Day la h6i nghi xac dinh phiidng hiidng<br />
tay nam dfi't Van Ki^p. Goi la sdng Luc Dfiu<br />
chien Iiidc va to chile b6 may chi huy cho'ng<br />
hay Luc Dfiu Giang vi doan sdng nfiy phia<br />
quSn x^m liidc Mong - Nguyen. Trong h6i<br />
tren nhfin niidc cua ba con sdng, sdng Cfiu,<br />
nghi nay, vua Tran Nhan Tong va Thiiqtng<br />
song Thiidng vfi song Luc Nam, phia diidi<br />
hoang Trfin Thanh T6ng da quyet dinh trao<br />
quyen tong chi huy qufin trig'u (Hnh nha hdp vdi song Dud'ng roi dd' ra biln Ddng<br />
Trfin cho Trfin Qu6c Tua'n, Nhan Hu§ b^ng hai ddng song ldn lfi sdng Thai Binh<br />
viidng Trfin Khanh Du \km Pho do Tiidng vfi sdng Kinh Thfiy. Theo An Nam [Chi<br />
quan. Nguyen] "Sdng Binh Than, co tin Id Bdn<br />
Than, lgi co ten Id Bdi Than, a huyen Chi<br />
Do tfnh cha't quan trong cua cuoc hdi Linh, phdt nguyen td XuOng Giang den<br />
nghi, trai qua nhiing high dong ciia tg sdng Thi Cdu hai nhdnh hdp lUu, chdy qua<br />
nhi§n, xa hoi va thcii gian nen viec xac dinh hai nui Chi Linh, Phd Lgi, quanh co menh<br />
<br />
' TS. Vi$n Sii hoc<br />
Kgnien cini iiich ag, si/ iz.aulZ<br />
<br />
<br />
mdng khdng ro ddu Id bd bin, din cda sdng Theo Ding Khdnh dU dia chi (5), phfin<br />
D6 M$ thi re chia ldm hai nhdnh vd chdy ch6p v$ tinh Hdi DUdng thi Binh Than lfi<br />
vdo bdn" (2). Theo chii thfch ciia Dgi Vi4t ndi cClng h^i t ^ cua 4 con s6ng (Trigm<br />
sd ky todn thU thi Binh Than lfi do^n edng Dac/ThiSn Diic, Nguyit DUc, Nh^t Diic vfi<br />
L^c Dfiu chay qua huy$n Chf Linh, tinh sdng d huy$n P h K ^ g Nhan) d l rdi chia<br />
nki DUdng) (3). thfinh 2 con sdng khfic lfi Hfim Giang vfi<br />
sdng Thil Chfin. Nhii t h ^ Binh Than lfi khu<br />
VQ Phitdng D^ trong sfich "Cdng dU ti$p<br />
vi^c xung quanh cvta D^i Than (ndi bfit dfiu<br />
ki" ch^p v€ sdng Li^c D&u nhii sau: '^Sdng<br />
cua sdng Thfii Binh vfi sdng Kinh Thfiy) vfi<br />
Lgc Ddu d huy^n Chi Linh, gidp cdc huy^n<br />
viing dflft ven ct(a D^i Than (ngfiy nay<br />
Phugng Nhdn, Yin D&ng, Qui DUdng vd<br />
thuOc v l cfic xfi nha: xfi Nhfin Hu§, huy$n<br />
Gia Dinh. M$t chi td sdng Phugng Nhdn di<br />
Chf Linh; xfi Hi$p Cfit, Nam HUng, huy$n<br />
xudng, mdt chi td sdng Xuang Giang di tdi,<br />
Nam Sfich, t m h Hai Diidng; xfi Cao Diic,<br />
hdi lgi thdnh ngd ba sdng, mdt chi tU sdng<br />
huy$n Gia Binh vfi xa Trung Kgnh, An<br />
Nhu Nguyet di xud'ng. Mdt chi td sdng Tam<br />
Thjnh, huy§n LUdng Tfii, tinh Bflc Ninh)<br />
Giang di lgi gap nhau d sdng Binh Than.<br />
gii3a sdng cd m$t bfii phd xa goi lfi bai<br />
Sdng ndy trong sgch, nUdc tham ngon ngUdi<br />
Nguy$t Bfin tit tnidc dfi c6 mdt ngdi mi^u<br />
ta ggi Id nUdc Binh Than. Cdc nggn sdng<br />
thcl tranh tiidng Tam phu.<br />
hgi lgi d sdng Triiu DUOng ldm ra mdt khdc<br />
sdng rdt rdng ldn. d ddy lgi chia thdnh hai Ngfiy nay, sdng Binh Than trgn thiic dia<br />
chi: Mdt chi chdy din ben dd Bdn Khi roi di nhli sau:<br />
vi phia Nam, mdt chi chdy din vdng Trdn Sdng Binh Than hay sdng L\ic Dfiu lfi<br />
Xd roi di vi phia Ddng. Tdt cd 6 chi dy ldm h0p lUu cua 6 con sdng c6 mfi Binh Than lfi<br />
thdnh sdng Luc Ddu. Gida sdng cd bdi cat m^t lfing b hiiu ng^n thudc trung lUu ciia 6<br />
goi Id bdi Bgi Than. Cdc nhd phong thuy con sdng.<br />
goi kiiu ddt "luc long tranh chdu" (4).<br />
Nhfinh thii nhfTt tii bfic xuong lfi sdng<br />
Bgi Nam nhdt thd'ng chi, t r i l u Nguyin<br />
Lyc Nam. Nhfinh thii hai cung tit Tfiy Bic<br />
ghi: "Sdng Luc Bdu cdch huyen Chi Linh<br />
xud'ng lfi sdng Thiidng. Nhfinh thii ba lfi<br />
14 ddm ve phia nam, ben td thudc dia<br />
sdng Cfiu. Nhfinh thii t a lfi sdng Dui^ng,<br />
phdn xd Phao San trong huyin, ben<br />
h0p lau vdi Lyc Dfiu t^i Binh Than, thuoc<br />
hduthuQc xd Phd Lgi huyin Que Duong,<br />
xa Cao Diic, dSi ngan lfi b i n Nhan Loan,<br />
tinh Bdc Ninh, d chd gidp gidi tinh Ddng<br />
thudc thdn L^ DUdng, dadi thdn C l Chau<br />
vd tinh Bdc. Sdng ndy mdt chi td PhUOng<br />
Tha
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
