Vô tinh không bế tắc kèm giãn tĩnh mạch tinh - hiệu quả của vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngã bẹn bìu

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> VÔ TINH KHÔNG BẾ TẮC KÈM GIÃN TĨNH MẠCH TINH HIỆU QUẢ CỦA VI PHẪU THUẬT CỘT TĨNH MẠCH<br /> TINH GIÃN HAI BÊN NGÃ BẸN BÌU<br /> Nguyễn Hồ Vĩnh Phước*, Nguyễn Thành Như*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Vô tinh không bế tắc có thể do giãn tĩnh mạch tinh gây ra.<br /> Mục tiêu: Khảo sát hiệu quả của phương pháp vi phẫu cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu trên<br /> bệnh nhân vô tinh không bế tắc có giãn tĩnh mạch tinh.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu lâm sàng tiền cứu. Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh<br /> giãn hai bên ngả bẹn-bìu và sinh thiết tinh hoàn được thực hiện trên các bệnh nhân điều trị vô tinh không bế tắc<br /> có kèm giãn tĩnh mạch tinh, tại khoa Nam Học, bệnh viện Bình Dân, từ tháng 01/2008 đến 12/2008. Các bệnh<br /> nhân được theo dõi hậu phẫu ít nhất trong 12 tháng, thử tinh dịch đồ mỗi 3 tháng và ghi nhận tình trạng có thai<br /> và/hoặc có con.<br /> Kết quả: Trong 1 năm theo dõi gồm 41 bệnh nhân, tỉ lệ có tinh trùng di động hậu phẫu là 21,95% (9<br /> trường hợp), trong đó 3 trường hợp hiện đã có thai tự nhiên (7,3%) và 2 trường hợp có thai nhờ thụ tinh trong<br /> ống nghiệm với tinh trùng trong tinh dịch. Không ghi nhận các biến chứng như máu tụ, teo tinh hoàn, tràn dịch<br /> tinh mạc, giãn tĩnh mạch tinh tái phát.<br /> Kết luận: Vô tinh không bế tắc có kèm giãn tĩnh mạch tinh có thể được điều trị an toàn và hiệu quả bằng vi<br /> phẫu cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu.<br /> Từ khóa: giãn tĩnh mạch tinh, vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu, vô tinh không bế<br /> tắc.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> NON-OBSTRUCTIVE AZOOSPERMIA ASSOCIATED WITH VARICOCELE: EFFICACY OF<br /> BILATERAL SCROTO-INGUINAL MICROSCOPIC VARICOCELECTOMY<br /> Nguyen Ho Vinh Phuoc, Nguyen Thanh Nhu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 207 - 211<br /> Background: Nonobstructive azoospermia can be caused by varicocele.<br /> Objective: Evaluating efficacy of bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy in non-obstructive<br /> azoopermic men with varicocele.<br /> Methods: A prospective clinical study. Bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy and testicular<br /> biopsy were performed on non-obstructive azoospemia patients with varicocele admitted from January 2008 to<br /> December 2008 at Department of Andrology, Binh Dan hospital.<br /> Results: 41 patients enrolled in this study. After 1 year, 21.95% (9 cases) of those had motile sperm.<br /> Spontanous pregnancies were noted in 3 cases (7.3%) and 2 cases had pregnancies by invitro fertilization. No<br /> complication such as hematoma, testicular atrophy, recurrent varicocele has been noted.<br /> Conclusions: Non obstructive azoospermia associated with varicocele can be treated safely and efficacely by<br /> ∗<br /> <br /> Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân<br /> Tác giả liên lạc: BSCKI. Nguyễn Hồ Vĩnh Phước ĐT: 0989212535 Email: nguyenhovinhphuoc@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> 207<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> the bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy.<br /> Key-words: microscopic varicocelectomy, non-obstructive azoospermia, varicocele<br /> cân cơ chéo ngoài theo hướng sợi cân. Bộc lộ<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> thừng tinh, bóc tách khỏi thừng tinh thần kinh<br /> Vô tinh được định nghĩa là không có tinh<br /> chậu bẹn và nhánh sinh dục của thần kinh sinh<br /> trùng trong tinh dịch khi xuất tinh, chiếm<br /> dục-đùi. Kéo và giữ thừng tinh nhờ một<br /> khoảng 1% nam giới và lên đến 15% ở nam giới<br /> penrose.<br /> hiếm muộn(2). Tỉ lệ bệnh nhân vô tinh không bế<br /> - Rạch mở lần lượt bao xơ tinh ngoài và tinh<br /> tắc (VTKBT) có kèm giãn tĩnh mạch tinh<br /> trong. Bộc lộ các tĩnh mạch tinh trong và tinh<br /> (GTMT) chiếm từ 5-10%(4, 7). Phẫu thuật cột tĩnh<br /> ngoài, thuộc đám rối dây leo trong thừng tinh.<br /> mạch tinh giúp cải thiện tinh dịch đồ trong 60Dưới<br /> kính lúp có độ phóng đại 3x đến 3.5x, lần<br /> 80% bệnh nhân vô sinh có GTMT(2, 8). Ngay cả<br /> lượt cột các tĩnh mạch tinh (cả giãn và không<br /> trường hợp vô tinh, phẫu thuật cột tĩnh mạch<br /> giãn) bằng chỉ silk không tan 3.0. Chú ý bảo toàn<br /> tinh cũng giúp có lại tinh trùng trong tinh dịch(7).<br /> ống dẫn tinh, tĩnh mạch ống dẫn tinh, các động<br /> Nghiên cứu này thực hiện nhằm mục tiêu khảo<br /> mạch tinh và các bạch mạch của thừng tinh.<br /> sát hiệu quả của phương pháp vi phẫu cột tĩnh<br /> - Tiến hành đóng cân cơ chéo lớn, cân và mỡ<br /> mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu trên bệnh<br /> dưới<br /> da và khâu dưới da bằng chỉ thích hợp.<br /> nhân VTKBT có GTMT.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đây là nghiên cứu lâm sàng tiền cứu mô tả.<br /> Đối tượng khảo sát là những bệnh nhân điều<br /> trị VTKBT kèm GTMT, tại khoa Nam Học, bệnh<br /> viện Bình Dân, từ tháng 01/2008 đến 12/2008.<br /> Tinh dịch đồ trước mổ được thực hiện tối thiểu 2<br /> lần, cách nhau tối thiểu 1 tháng.<br /> Tất cả các bệnh nhân đều được thực hiện<br /> cùng một kỹ thuật mổ gồm: sinh thiết tinh hoàn<br /> và cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên vi phẫu ngả<br /> bẹn-bìu theo Nguyễn Thành Như (2007)(9):<br /> - Bệnh nhân nằm ngửa, hai chân duỗi. Gây<br /> tê tủy sống.<br /> - Rạch da theo đường giữa bìu, lần lượt mở<br /> bao tinh mạc mỗi bên. Tiến hành thám sát<br /> từng bên tinh hoàn, mào tinh, thừng tinh trong<br /> bìu. Ghi nhận về thể tích tinh hoàn, mức độ<br /> căng của mào tinh, tình trạng ống dẫn tinh.<br /> Sinh thiết hai tinh hoàn: quan sát đại thể mô<br /> tinh hoàn, sau đó cố định hai mẫu thử trong<br /> từng lọ riêng biệt. Cột các tĩnh mạch bìu giãn.<br /> Đóng bìu ba lớp: bao tinh mạc, các lớp cơ bìu<br /> và khâu da bằng chỉ thích hợp.<br /> - Rạch da vùng bẹn theo nếp da, cách củ mu<br /> 1-2 cm, trên đường đi của thừng tinh. Rạch mở<br /> <br /> 208<br /> <br /> Hình 1: Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn<br /> Các biến chứng như: tụ máu bìu, teo tinh<br /> hoàn, tràn dịch tinh mạc hoặc GTMT tái phát<br /> được ghi nhận. Bệnh nhân tái khám được thực<br /> hiện tinh dịch đồ sau phẫu thuật mỗi ba tháng.<br /> Mỗi bệnh nhân có tối thiểu 2 lần thử tinh dịch<br /> đồ hậu phẫu. Ghi nhận tình trạng có thai<br /> và/hoặc có con tự nhiên hoặc nhờ hỗ trợ sinh<br /> sản.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> - Trong thời gian 1 năm, từ tháng 1/2008 đến<br /> 12/2008, nghiên cứu khảo sát 41 bệnh nhân<br /> VTKBT, 100% có GTMT hai bên. Tuổi trung bình<br /> của bệnh nhân là 31,59 ± 4,37 (23-41 tuổi).<br /> - Tinh dịch đồ trước mổ: có vài tinh trùng bất<br /> động trong 6 trường hợp (14,6%) và sau khi<br /> quay ly tâm không tìm thấy tinh trùng trong 35<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> trường hợp (85,4%). Ghi nhận trong mổ các<br /> trường hợp đều có giãn tĩnh mạch tinh hai bên<br /> tương ứng với khám lâm sàng. Trong khi đó,<br /> siêu âm trước mổ chỉ phát hiện giãn tĩnh mạch<br /> tinh trong 17 trường hợp (41,5%).<br /> - Kết quả sinh thiết tinh hoàn có 6 trường<br /> hợp giảm sinh tinh (14,6%), 10 trường hợp<br /> ngừng sinh tinh nửa chừng (24,4%), 23 trường<br /> hợp hội chứng toàn tế bào Sertoli (56,1%) và 2<br /> trường hợp thoái hóa hyalin (4,9%).<br /> - 100% bệnh nhân được theo dõi hậu phẫu<br /> bằng điện thoại và thăm khám trực tiếp, ghi<br /> nhận về thai kỳ và có con. Thời gian theo dõi<br /> trung bình là 17,32 ± 2,29 (14 – 23 tháng). 9<br /> trường hợp (21,95%) có tinh trùng (TT) di động<br /> hậu phẫu. 5 trường hợp có thai và có con<br /> (12,19%), trong đó có 3 trường hợp đã có con tự<br /> nhiên và 2 trường hợp có con nhờ thụ tinh trong<br /> ống nghiệm (TTTON) (bảng 1).<br /> Bảng 1: Kết quả những trường hợp có tinh trùng<br /> và/hoặc có thai hậu phẫu<br /> Mật<br /> Thời<br /> Di<br /> Có<br /> độ<br /> Tên Sinh thiết 2 tinh hoàn gian có<br /> 6 động con/Có<br /> (x10 /<br /> TT<br /> (%)<br /> thai<br /> ml)<br /> NVT Sinh tinh nửa chừng 3 tháng<br /> <br /> 14<br /> <br /> 8<br /> <br /> Tự nhiên<br /> <br /> LVC Sinh tinh nửa chừng 3 tháng<br /> <br /> 8<br /> <br /> 6<br /> <br /> Tự nhiên<br /> <br /> NC Hội chứng toàn tế bào<br /> 9 tháng<br /> D<br /> Sertoli<br /> <br /> 17<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tự nhiên<br /> <br /> VTH<br /> <br /> Giảm sinh tinh<br /> <br /> 3 tháng<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4<br /> <br /> TTTON<br /> <br /> HS<br /> C<br /> <br /> Giảm sinh tinh<br /> <br /> 6 tháng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6<br /> <br /> TTTON<br /> <br /> Giảm sinh tinh<br /> <br /> 12<br /> tháng<br /> <br /> NV<br /> Q<br /> <br /> 37<br /> <br /> 35<br /> <br /> Chưa có<br /> <br /> Hội chứng toàn tế bào<br /> 3 tháng<br /> Sertoli<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> Chưa có<br /> <br /> NTH Sinh tinh nửa chừng 3 tháng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chưa có<br /> <br /> NĐ<br /> Sinh tinh nửa chừng 3 tháng<br /> Â<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chưa có<br /> <br /> NAT<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Không có các biến chứng như tụ máu bìu,<br /> teo tinh hoàn, tràn dịch tinh mạc hoặc GTMT tái<br /> phát.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Hiệu quả trong cải thiện tinh dịch đồ và có<br /> thai/có con<br /> - Theo Matthews và nhiều tác giả khác, tỉ lệ<br /> có tinh trùng di động trong tinh dịch sau phẫu<br /> thuật cột tĩnh mạch tinh giãn thay đổi từ 20,8%<br /> lên đến 55%(1, 2, 4, 5, 7, 10) (bảng 2). Tỉ lệ có thai tự<br /> nhiên của các tác giả này là 5,3-9,1% (bảng 2).<br /> Như vậy, vô tinh không phải là vô vọng. Phẫu<br /> thuật cột tĩnh mạch tinh có thể mang lại khả<br /> năng có con cho các cặp vợ chồng VTKBT.<br /> - Tỉ lệ có TT di động hậu phẫu trong nghiên<br /> cứu của chúng tôi là 22%, thuộc mức thấp so với<br /> các nghiên cứu khác, có lẽ do số bệnh nhân<br /> thuộc nhóm “xấu” (hội chứng toàn tế bào Sertoli<br /> và thoái hóa hyalin) chiếm tỉ lệ cao (bảng 3). Tỉ lệ<br /> bệnh nhân có hội chứng toàn tế bào Sertoli trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi là 56% (23/41) so với<br /> nghiên cứu của Matthews(7) là 30% (3/10), của<br /> Kim(4) là 8,8% (3/34), của Kadioglu(3) là 20,8%<br /> (5/24), của Esteves(1) là 35,3% (6/17) và của Lee(5)<br /> là 52,6% (10/19).<br /> - Tỉ lệ có thai tự nhiên trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi là 7,3%. Kết quả này tương tự như các<br /> nghiên cứu trên (bảng 2).<br /> - Tỉ lệ sinh trẻ sống khỏe mạnh trong nghiên<br /> cứu này là 12,19% (5 trường hợp). Các nghiên<br /> cứu khác không thấy nêu rõ tỉ lệ này.<br /> <br /> Phẫu thuật giãn tĩnh mạch tinh một bên<br /> hay hai bên<br /> Trong vô tinh, GTMT đã ảnh hưởng trên cả<br /> hai tinh hoàn, do vậy phẫu thuật cả hai bên là<br /> hoàn toàn hợp lý. Để chẩn đoán GTMT chúng<br /> tôi dựa trên khám lâm sàng và phẫu thuật thám<br /> sát bìu(8), các tác giả khác(1, 2, 4, 5, 7) dựa trên khám<br /> lâm sàng nên tỉ lệ chẩn đoán và phẫu thuật<br /> GTMT hai bên của các tác giả này thấp hơn của<br /> chúng tôi (21-80% so với 100%). Đáng tiếc là các<br /> tác giả này, Matthews(7), Kim(4), Kadioglu(3),<br /> <br /> 209<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Pasqualotto(10) và Lee(5) đều không cho biết tỉ lệ<br /> riêng biệt có tinh trùng lại trong tinh dịch của<br /> các trường hợp mổ GTMT hai bên và của các<br /> trường hợp phẫu thuật một bên, để có thể biết<br /> được phẫu thuật GTMT hai bên có thành công<br /> cao hơn là phẫu thuật GTMT một bên hay<br /> không. Nếu được so sánh, có lẽ phẫu thuật<br /> GTMT hai bên có tỉ lệ thành công cao hơn phẫu<br /> thuật GTMT một bên, vì, trong một nghiên cứu<br /> <br /> so sánh sự khác biệt của tỉ lệ có thai tự nhiên<br /> của phẫu thuật GTMT hai bên và một bên (đối<br /> với các trường hợp hiếm muộn do thiểu nhược<br /> tinh kèm GTMT), Libman(6) ghi nhận tỉ lệ có<br /> thai tự nhiên đối với những trường hợp cột<br /> tĩnh mạch tinh giãn hai bên là 49%, cao hơn so<br /> với nhóm bệnh nhân cột tĩnh mạch tinh giãn<br /> một bên là 36%.<br /> <br /> Bảng 2: Kết quả phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn trên bệnh nhân vô tinh<br /> Tác giả<br /> <br /> n<br /> <br /> Kỹ thuật mổ % giãn2 bên<br /> <br /> Matthews (1998)(7)<br /> Kim (1999)(4)<br /> Kadioglu (2001)(3)<br /> Pasqualotto(2003)(9)<br /> Esteves (2005)(1)<br /> Lee (2007)(5)<br /> Chúng tôi (2010)<br /> <br /> 22<br /> 28<br /> 24<br /> 15<br /> 17<br /> 19<br /> 41<br /> <br /> VP dưới bẹn<br /> VP bẹn<br /> VP bẹn<br /> VP dưới bẹn<br /> VP dưới bẹn<br /> VP bẹn<br /> VP bẹn<br /> <br /> 77<br /> 71<br /> 70,8<br /> 80<br /> 65<br /> 21<br /> 100<br /> <br /> Thời gian<br /> theo dõi<br /> <br /> Số BN có TT sau<br /> mổ<br /> <br /> 10 tháng<br /> 15 tháng<br /> 13 tháng<br /> KR<br /> 19 tháng<br /> 7 tháng<br /> 17 tháng<br /> <br /> 12 (55%)<br /> 12 (43%)<br /> 5 (20,8%)<br /> 7 (46,6%)<br /> 8 (47%)<br /> 7 (36,4%)<br /> 9 (22%)<br /> <br /> Số BN có thai<br /> Tự nhiên<br /> TTTON<br /> 2 (9,1%)<br /> 3<br /> 0<br /> 2<br /> 0<br /> Có<br /> 1 (6,7%)<br /> KR<br /> KR<br /> Có<br /> 1 (5,3%)<br /> KR<br /> 3 (7,3%)<br /> 2<br /> <br /> * BN: bệnh nhân, KR: không rõ, VP: vi phẫu.<br /> <br /> Liên quan giữa kết quả sinh thiết tinh<br /> hoàn và khả năng có tinh trùng trong tinh<br /> dịch sau phẫu thuật<br /> Sinh thiết tinh hoàn là một yếu tố quan trọng<br /> để tiên lượng hậu phẫu(11). Ngoại trừ báo cáo của<br /> Pasqualotto(10), các báo cáo khác (kể cả nghiên<br /> cứu của chúng tôi) đều ghi nhận các trường hợp<br /> giảm sinh tinh hay ngừng sinh tinh nửa chừng<br /> có tiên lượng tốt hơn là hội chứng toàn tế bào<br /> Sertoli (bảng 3). Tỉ lệ có TT lại trong tinh dịch đối<br /> với các trường hợp giảm sinh tinh là 40-100%,<br /> ngừng sinh tinh nửa chừng là 21-100% và hội<br /> chứng toàn tế bào Sertoli là 0-10%. Chúng tôi<br /> chưa ghi nhận trường hợp thoái hóa hyalin nào<br /> có TT trong tinh dịch hậu phẫu.<br /> Bảng 3: Liên quan giữa kết quả sinh thiết tinh hoàn<br /> và tỉ lệ có tinh trùng trong tinh dịch hậu phẫu<br /> Tác giả<br /> <br /> n<br /> Matthews<br /> (1998)(7)<br /> Kim (1999)(4)<br /> <br /> 4<br /> 18<br /> (3)<br /> <br /> Kadioglu (2001)<br /> <br /> 210<br /> <br /> Ngừng sinh Hội chứng<br /> tinh nửa<br /> toàn tế bào<br /> chừng<br /> Sertoli<br /> Có TT n Có TT n Có TT<br /> 4<br /> 3 3 (100%) 3<br /> 0<br /> (100%)<br /> 10<br /> 13 5 (39%) 3<br /> 0<br /> (56%)<br /> 2 (40%) 14 3 (21%) 5<br /> 0<br /> <br /> Giảm sinh<br /> tinh<br /> <br /> 5<br /> <br /> Pasqualotto<br /> (2003)(10)<br /> Esteves (2005)(1)<br /> Lee (2007)(5)<br /> Chúng tôi (2010)<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 6<br /> <br /> 3 (50%)<br /> <br /> 5<br /> <br /> 4 (80%)<br /> <br /> 6 5 (83%) 5 3 (60%) 6<br /> 0<br /> 3 2 (67%) 6 4 (67%) 10 1 (10%)<br /> 6 3 (50%) 10 4 (40%) 23 2 (8,7%)<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Vô tinh không bế tắc không phải là vô vọng,<br /> ngay cả khi kết quả sinh thiết tinh hoàn là hội<br /> chứng toàn tế bào Sertoli. Vi phẫu cột tĩnh mạch<br /> tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu mang lại khả năng<br /> có tinh trùng di động trong tinh dịch và có con<br /> sinh học tự nhiên hay kèm hỗ trợ sinh sản cho<br /> những bệnh nhân vô tinh không bế tắc có kèm<br /> giãn tĩnh mạch tinh.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> Esteves SC, Glina S (2005). Recovery of spermatogenesis after<br /> microsurgical subinguinal varicocele repair in azoospermic<br /> men is related to testicular histology. Int Braz J Urol;<br /> 31(6):541-548.<br /> Lipshultz LI, Thomas AJ Jr., Khera M (2007). Surgical<br /> Management of Male Infertility. In Campbell-Wash Urology,<br /> 9th Ed., Saunders Elsevier, Philadelphia, pp.654-717.<br /> Kadioglu A, Tefekli A, Cayan S (2001). Microsurgical inguinal<br /> varicocele repair in azoospermic men. Urology; 57:328-333.<br /> Kim ED, Leibman BB, Grinblat DM (1999). Varicocele repair<br /> improves semen parameters in azoospermic men with<br /> spermatogenic failure. J Urol; 162:737-740.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Lee JS, Park HJ, Seo JT (2007). What is the indication of<br /> varicocelectomy in men with nonobstructive azoospermia?.<br /> Urol; 69:352-355.<br /> Libman J, Jarvi K, Lo K (2006). Beneficial effect of<br /> microsurgical varicocelectomy is superior for men with<br /> bilateral versus unilateral repair. J Urol; 176:2602–2605.<br /> Matthews GJ, Matthews ED, Goldstein M (1998). Induction of<br /> spermatogenesis and achievement of pregnancy after<br /> microsurgical varicocelectimy in men with azoospermia and<br /> severe oligoasthenospermia. Fertil Steril; 70:71-75.<br /> Nguyễn Thành Như, Trần Chung Thủy, Mai Bá Tiến Dũng<br /> (2010). Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> bìu: hiệu quả điều trị trong hiếm muộn nam. Tạp Chí Y Học<br /> Thực Hành; 14 (2):43-47.<br /> Nguyễn Thành Như, Mai Bá Tiến Dũng, Phạm Hữu Đương<br /> (2007). Giãn tĩnh mạch tinh: bệnh lý của hai bên thừng tinh.<br /> Hội nghị của Hội tiết niệu – thận học TP Hồ Chí Minh 2007,<br /> Kiên Giang.<br /> Pasqualotto FF, Lucon AM, Hallak J, Góes PM, Saldanha LB,<br /> Arap S (2003). Induction of spermatogenesis in azoospermic<br /> men after varicocele repair. Human Reproduction; 18 (1):108112.<br /> Weedin JW, Khera M, Lipshultz LI (2010). Varicocele repair in<br /> patients with nonobstructive azoospermia: a meta-analysis. J<br /> Urol; 183(6):2309-2315.<br /> <br /> 211<br /> <br />