Xây dựng cơ sở dữ liệu của hệ thống thoát nước sông Tô Lịch, thành phố Hà Nội - NCS. Nguyễn Song Dũng

x©y dùng c¬ së d÷ liÖu cña hÖ thèng tho¸t n­íc<br /> s«ng T« lÞch - Thµnh phè hµ néi<br /> NCS.. NguyÔn Song Dòng<br /> Ban c«ng nghÖ th«ng tin thµnh phè Hµ Néi<br /> Tãm t¾t : Tiªu tho¸t n­íc m­a, gi¶m óng ngËp cho thµnh phè Hµ Néi lµ mét vÊn<br /> ®Ò rÊt cÇn thiÕt. Bµi b¸o giíi thiÖu néi dung øng dông c«ng nghÖ th«ng tin x©y dùng c¬ së<br /> d÷ liÖu (CSDL) qu¶n lÝ c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng tho¸t n­íc nh­: b¶n ®å c¸c cèng, kªnh,<br /> m­¬ng, ao hå vµ c¸c ®Æc tr­ng cña chóng nh»m hç trî c«ng t¸c tÝnh to¸n ®iÒu tiÕt vµ ®iÒu<br /> hµnh cã hiÖu qu¶ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch - thµnh phè Hµ Néi.<br /> <br /> 1 - §Æt vÊn ®Ò<br /> Thñ ®« Hµ Néi n»m ë ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång. Néi thµnh cã ®Þa h×nh b»ng<br /> ph¼ng, tròng thÊp, ®é dèc Ýt. V× vËy cïng víi qu¸ tr×nh ®é thÞ hãa diÔn ra ngµy cµng nhanh,<br /> chÊt l­îng sèng cña nh©n d©n ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn th× Hµ Néi còng ®ang ph¶i ®èi mÆt<br /> víi nhiÒu vÇn ®Ò tiªu cùc trong ®ã cã vÊn ®Ò óng ngËp thµnh phè. óng ngËp sÏ ph¸ ho¹i<br /> c¸c c«ng tr×nh nhµ cöa, ®­êng x¸, bÕn b·i, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, ph¸t sinh bÖnh<br /> dÞch . . .lµm c¶n trë c¸c häat ®éng b×nh th­êng cña x· héi, cã thÓ g©y thiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ<br /> cña ë c¸c khu vùc cã g©y ngËp óng.<br /> §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò óng ngËp, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®« thÞ, Hµ Néi ®· vµ sÏ<br /> x©y dùng mét hÖ thèng cèng, r·nh, m­¬ng, s«ng ®Ó lµm nhiÖm vô tho¸t n­íc cho thµnh phè.<br /> §©y lµ mét hÖ thèng lín vµ phøc t¹p, hÖ thèng nµy lu«n ®ßi hái qu¶n lÝ chÆt chÏ qu¸<br /> tr×nh óng ngËp tõng vÞ trÝ. Song c¸c th«ng tin vÒ hÖ thèng tho¸t n­íc hiÖn nay chñ yÕu<br /> ®­îc cËp nhËt, l­u tr÷, xö lÝ d­íi d¹ng thñ c«ng, v¨n b¶n vµ b¶n ®å giÊy, g©y rÊt nhiÒu khã<br /> kh¨n cho viÖc qu¶n lÝ vËn hµnh khai th¸c hÖ thèng tho¸t n­íc. VÊn ®Ò cÊp thiÕt ®Æt ra lµ:<br /> CÇn cã gi¶i ph¸p dùa trªn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó qu¶n lÝ khèi l­îng th«ng tin lín, biÕn ®éng<br /> nhanh nh»m n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lÝ, khai th¸c cã hiÖu qu¶ hÖ thèng c«ng tr×nh tho¸t<br /> n­íc. Mét nhiÖm vô trong gi¶i ph¸p ®ã lµ thiÕt lËp hÖ thèng c¬ së d÷ liÖu (CSDL) qu¶n lÝ<br /> hÖ thèng th«ng tin tho¸t n­íc thµnh phè.<br /> §Ó x©y dùng ®­îc hÖ thèng CSDL qu¶n lÝ th«ng tin toµn diÖn vÒ hÖ thèng tho¸t<br /> n­íc Hµ Néi lµ mét c«ng viÖc rÊt lín, ®ßi hái thêi gian, c«ng søc vµ kinh phÝ. Trong bµi<br /> b¸o nµy t¸c gi¶ giíi thiÖu mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu b­íc ®Çu øng dông ph­¬ng ph¸p hÖ<br /> thèng th«ng tin ®Þa lÝ (GIS) ®Ó x©y dùng CSDL cña hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch.<br /> <br /> 2 - Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ x©y dùng CSDL cña hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch:<br /> CSDL hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch ®­îc x©y dùng nh»m gióp cho viÖc hÖ<br /> thèng hãa, cËp nhËt, l­u tr÷, xö lÝ c¸cth«ng tin vÒ hÖ thèng s«ng T« LÞch hiÖn t¹i còng nh­<br /> sau nµy ®­îc thuËn tiÖn, nhanh chãng, chÝnh x¸c phôc vô cho viÖc qu¶n lÝ thèng nhÊt, ®ång<br /> bé th«ng tin ®Ó trî gióp cho qu¸ tr×nh qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh hÖ thèng tiªu tho¸t n­íc, gi¶m óng<br /> ngËp , b¶o vÖ m«i tr­êng thµnh phè Hµ Néi.<br /> HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p c«ng nghÖ x©y dùng CSDL qu¶n lÝ c¸c th«ng tin<br /> ®Þa lÝ vµ th«ng tin thuéc tÝnh. Tïy theo môc tiªu vµ ®iÒu kÞªn qu¶n lÝ, ng­êi sö dông cã thÓ<br /> lùa chän c¸c phÇn mÒm phï hîp, ®¸p øng yªu cÇu vµ thuËn tiÖn.<br /> Khi lùa chän gi¶i ph¸p c«ng nghÖ cho CSDL hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch, t¸c<br /> gi¶ c¨n cø vµo mét sè tiªu chuÈn sau:<br /> - PhÇn mÒm cña c¸c h·ng ®­îc sö dông réng r·i nh­: Intergph, AcInfo, MapInfo,<br /> Microsoft . ...<br /> - Sö dông ®­îc trong nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh kh¸c nhau .<br /> - Phï hîp víi môc ®Ých vµ yªu cÇu ®Æt ra cña HÖ thèng th«ng tin GIS thµnh phè Hµ Néi.<br />  - Khu«n d¹ng d÷ liÖu vµ giao diÖn tu©n theo chuÈn quèc tÕ vµ ViÖt nam, cho phÐp hÖ<br /> thèng t­¬ng t¸c, trao ®æi ®­îc víi c¸c hÖ thèng kh¸c.<br /> - Cã tÝnh më, cho phÐp ph¸t triÓn c¸c øng dông riªng ®Ó gi¶i quyÕt tõng bµi to¸n cô thÓ.<br /> - TËn dông ®­îc c¸c c«ng nghÖ míi nhÊt cña c«ng nghÖ th«ng tin nh­ m¹ng, kiÕn tróc<br /> kh¸ch/chñ, c«ng nghÖ Web vµ Internet.<br /> Dùa vµo nhu cÇu tr­íc m¾t vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña hÖ thèng th«ng tin GIS qu¶n<br /> lÝ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch, t¸c gi¶ lùa chän gi¶i ph¸p c«ng nghÖ phÇn mÒm lµ:<br /> PhÇn mÒm hÖ thèng: WINDOWS 98 trë lªn<br /> PhÇn mÒm qu¶n trÞ CSDL: SQL<br /> PhÇn mÒm GIS: MapInfo<br /> PhÇn mÒm ph¸t triÓn øng dông: Visual Basic 6.0; C++<br /> 3 - ThiÕt lËp CSDL phôc vô qu¶n lÝ ®iÒu hµnh hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T«<br /> LÞch<br /> C¸c lo¹i th«ng tin b¶n ®å, th«ng tin thuéc tÝnh nh­ : vÞ trÝ, h×nh d¹ng, kÝch th­íc<br /> cèng, kªnh, s«ng, c¸c gi¸ trÞ vÒ m­a, mùc n­íc, l­u l­îng ... cña hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng<br /> T« LÞch ®­îc tæ chøc thµnh CSDL víi c¸c líp ®èi t­îng, c¸c b¶ng d÷ liÖu quan hÖ. C¸c<br /> CSDL thµnh phÇn, tÝch hîp trong hÖ thèng CSDL thèng nhÊt.<br /> CSDL vÒ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch cã thµnh phÇn c¬ b¶n lµ:<br /> a - CSDL b¶n ®å<br /> B¶n ®å hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch ®­îc tæ chøc thµnh c¸c líp víi c¸c th«ng<br /> tin :<br /> - §Þa giíi hµnh chÝnh<br /> - Giao th«ng<br /> - Thuû hÖ ( s«ng, hå, ao)<br /> - HÖ thèng cèng r·nh cña thµnh phè<br /> - HÖ thèng ga th¨m vµ ga thu n­íc<br /> - B¶n ®å qui ho¹ch tho¸t n­íc thµnh phè<br /> - C¸c tr¹m khÝ t­îng thñy v¨n trong khu vùc Hµ Néi vµ l©n cËn.<br /> - Tªn c¸c quËn, huyÖn cña thµnh phè<br /> b - CSDL thuéc tÝnh<br /> Th«ng tin thuéc tÝnh cña hÖ thèng tho¸t n­íc ®­îc tæ chøc thµnh CSDL ®Ó phôc vô<br /> tÝnh to¸n thñ v¨n thñy lùc theo m« h×nh bao gåm:<br /> - C¸c ®Æc tr­ng h×nh th¸i l­u vùc nh­ : diÖn tÝch, ®é dèc, ®é nh¸m.<br /> - C¸c ®Æc tr­ng h×nh th¸i s«ng, kªnh, ao, hå: KÝch th­íc, h×nh d¹ng, ®é dµi ®o¹n<br /> kªnh, mu¬ng. §é s©u, diÖn tÝch, dung tÝch c¸c ao hå . ..<br /> - §Æc tr­ng h×nh th¸i c¸c cèng, ga thu n­íc: vÞ trÝ, kÝch th­íc, h×nh d¹ng . . .<br /> - L­îng m­a giê tr¹m l¸ng cña mét sè trËn m­a.<br /> 4 - Chøc n¨ng c¬ b¶n cña hÖ CSDL:<br /> HÖ CSDL vÒ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch cã c¸c kh¶ n¨ng c¬ b¶n sau :<br /> T¹o CSDL ban ®Çu: C¸c d÷ liÖu vÒ kÝch th­íc h×nh d¹ng, vÞ trÝ c¸c cèng, ga, mét sè<br /> tµi liÖu vÒ m­a giê tr¹m L¸ng. B»ng c¸ch chia sÎ d÷ liÖu, th«ng tin ®­îc thu thËp mét lÇn<br /> vµ ®­îc sö dông nhiÒu lÇn ë nhiÒu n¬i, nhiÒu tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nhau.<br /> Truy nhËp CSDL ®Ó thùc hiÖn c¸c thao t¸c nh­: CËp nhËt, söa ch÷a, t×m kiÕm, tæng<br /> hîp th«ng tin trong CSDL<br /> Thùc hiÖn mét sè bµi to¸n: C¸c th«ng tin trong CSDL ®­îc sö dông lµm th«ng tin<br /> ®Çu vµo cña file tÝnh to¸n cho m« h×nh SWMM 4.4H<br /> KÕt nèi víi d÷ liÖu kh«ng gian: C¸c th«ng tin thuéc tÝnh vÒ cèng, ga ®Òu ®­îc kÕt<br /> nèi víi täa ®é tõng ®iÓm, ®­êng trªn CSDL b¶n ®å.<br /> KÕt xuÊt th«ng tin: §¶m nhËn chøc n¨ng trao ®æi, kÕt xuÊt th«ng tin liªn quan tõ hÖ<br /> thèng CSDL ®Ó phôc vô tra cøu t¹o th«ng tin ®Çu vµo thùc hiÖn c¸c bµi to¸n chuyªn ®Ò<br /> kh¸c nhau.<br /> VÝ dô minh häa h×nh (1), (2), (3):<br /> H×nh (1) HÖ thèng menu cña CSDL qu¶n lÝ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T«LÞch.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh (2) Mµn h×nh nhËp th«ng tin CSDL cña file tÝnh to¸n m« h×nh Extran<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> + H×nh (3) Mµn h×nh giao diÖn b¶n ®å sè hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch<br />  5 - KÕt luËn<br /> CSDL vÒ hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gãp phÇn<br /> phôc vô qu¶n lÝ th«ng tin hÖ thèng tho¸t n­íc s«ng T« LÞch. Song phÇn mÒm míi x©y dùng<br /> ®­îc mét sè chøc n¨ng c¬ b¶n vµ ch­a linh häat, mÒm dÎo v× vËy cÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn,<br /> hoµn thiÖn.<br /> <br /> 6 - Tµi liÖu tham kh¶o:<br /> [1] MapInfo Professional V7.5 User’s Guide, MapInfo Corporation. NeWork<br /> 8/2003<br /> [2] MapInfo Professional V7.5 Reference Guide, MapInfo Corporation. NeWork<br /> 8/2003<br /> [3] John Paul, Visual C++ Net Developer’s, Brandon A. Nordin 2002<br /> [4] Paul Boger A programmer’s Introdution to Visual Basic.Net Sams Publishing<br /> 2001.<br /> .[5] NguyÔn Song Dòng vµ céng sù, X©y dùng hÖ thèng th«ng tin GIS Hµ Néi, 1999.<br /> [6] TS §¹ng V¨n §øc, HÖ thèng th«ng tin ®Þa lÝ GIS, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü<br /> thuËt, Hµ Néi , 2001.<br /> [7] §ç Xu©n L«i, CÊu tróc d÷ liÖu vµ gi¶i thuËt, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt,<br /> Hµ Néi, 1996.<br /> [8] NguyÔn ThÕ ThËn, C¬ së hÖ thèng th«ng tin ®Þa lÝ GIS, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc<br /> kü thuËt, Hµ Néi, 1999.<br />