Y khoa_ Đề cương B3

Chia sẻ: Kim Tuyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

159
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

I.Đại cương: Bình thường, diện tích da của cơ thể khoảng 14000 – 16000 cm2 đối với người trưởng thành, với trẻ em thì diện tích da được xác định theo lứa tuổi như sau: Trẻ sơ sinh: 2500cm2 Trẻ 5-6 tuổi: 6000cm2 Trẻ 1 tuổi: 3000cm2 ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Y khoa_ Đề cương B3

§Ò C¦¥NG B3 Câu 1: C¸c ph−¬ng ph¸p chÈn ®o¸n diÖn tÝch báng ë ng−êi lín vμ trÎ em? I.Đại cương: Bình thường, diện tích da của cơ thể khoảng 14000 – 16000 cm2 đối với người trưởng thành, với trẻ em thì diện tích da được xác định theo lứa tuổi như sau: Trẻ sơ sinh: 2500cm2 Trẻ 5-6 tuổi: 6000cm2 Trẻ 1 tuổi: 3000cm2 Trẻ 2-4 tuổi: cộng thêm 1000cm2 / 1 tuổi Trẻ 7-8 tuổi: 8000cm2 Trẻ 9-15 tuổi: số tuổi + 000 cm2 II. Các cách xác định diện tích bỏng ë ng−êi lín: Diện tích tổn thương được tính và quy ra thành tỉ lệ phần trăm so với tổng diện tích da, được phép sai sót 3 – 5 %. Có 3 phương pháp chính hay dùng để xác định diện tích bỏng: 1. Phương pháp Blokhin: Sử dụng chính bàn tay của bệnh nhân: - Quy ước: 1 gan tay hoặc 1 mu tay của bệnh nhân (khi khép các ngón) tương đương 1%- 1,25% - Tính diện tích các vùng tổn thương trên cơ sở so sánh với diện tích này - Thường áp dụng cho các trường hợp bỏng nhỏ, rải rác. 2. Phương pháp Walace (Phương pháp con số 9): VÞ trÝ DiÖn tÝch VÞ trÝ DiÖn tÝch % % §Çu - mÆt - cæ 9 Chi trªn 9 mÆt tr−íc 9 x 2 Chi d−íi 9x2 Th©n Sinh dôc 1 mÆt sau 9x2 3. Phương pháp của Lê Thế Trung (Phương pháp 1:3:6:9:18): VÞ trÝ DiÖn tÝch VÞ trÝ DiÖn tÝch % % - Cæ (tr−íc) - M«ng (hai bªn) - Cæ (g¸y) - C¼ng ch©n (1 6 - Gan tay 1 bªn) - Mu tay - Sinh dôc ngoμi - §ïi (1 bªn) - Chi trªn )1 bªn) 9 -Da®Çu(phÇn cã - MÆt tr−íc th©n tãc) - MÆt sau th©n - Da mÆt 3 - Chi d−íi (1 bªn) 18 - C¸nh tay )1 bªn) - C¼ng tay (1 bªn) 1
- bμn ch©n (1 bªn) 4. Những phần diện tích quá nhỏ < 1% S cơ thể: Cã thÓ tÝnh = cm2 S bμn tay = 130 – 150 cm2 III. Các cách xác định diện tích bỏng ë trÎ em:do từng phần cơ thể phát triển không đều nhau, nên hay dùng phương pháp Blokhin hoặc bảng tính sẵn như sau: 1. Phương pháp Blokhin: Sử dụng chính bàn tay của bệnh nhân: - Quy ước: 1 gan tay hoặc 1 mu tay của bệnh nhân (khi khép các ngón) tương đương 1%- 1,25% - Tính diện tích các vùng tổn thương trên cơ sở so sánh với diện tích này - Thường áp dụng cho các trường hợp bỏng nhỏ, rải rác. 2.B¶ng tÝnh s½n cña Luckmann J vμ Sorensenk (1987) 3. B¶ng tÝnh diÖn tÝch báng ë trÎ em: ( Lª ThÕ Trung - 1965). Vùng 1 tuổi 5 tuổi 10 tuổi 15 tuổi Đầu mặt 17 (-4) 13 (-3) 10 (-2) 8 Hai đùi (-4) 13 (+3) 16 (+2) 18 (+1) 19 Hai cẳng chân (-3) 10 (+1) 11 (+1) 12 (+1) 13 2 bμn ch©n 5 5 5 5 S c¸c phÇn kh¸c cña c¬ thÓ nh− ng−êi lín: . 1 chi trªn : 9% . 1 th©n tr−íc : 18 % . 1 th©n sau : 18 % . TSM : 1% 4. Những phần diện tích quá nhỏ < 1% S cơ thể: Cã thÓ tÝnh = cm2 S bμn tay = 130 – 150 2
Câu 2: H·y nªu c¸ch ph©n ®é s©u cña báng theo 5 ®é s©u cña t¸c gi¶ Lª ThÕ Trung? I. Đại cương: - Tùy thuộc vào các tác nhân gây bỏng khác nhau, thời gian tác động lên vị trí tổn thương khác nhau, mà mức độ sâu của tổn thương cũng là khác nhau. Việc xác định được độ sâu của tổn thương bỏng là rất cần thiết trong định hướng điều trị và tiên lượng. - Có nhiều phương pháp chẩn đoán độ sâu của tổn thương bỏng khác nhau, nhưng chung quy lại, bao gồm hai mức độ chính là bỏng nông và bỏng sâu. Từ 2 độ này, có nhiều cách phân chia các mức độ nhỏ hơn. Trong đó: - Bỏng nông: tæn th−¬ng1 phÇn cña tæ choc da. VÕt th−¬ng tù liÒn nhê qu¸ tr×nh biÖt ho¸ vμ biÓu m« ho¸ tõ bê mÐp vÕt th−¬ng hoÆc nh÷ng ®¸m biÓu m« cßn l¹i cña thμnh phÇn phô thuéc da. - Bỏng sâu: tæn th−¬ng toμn bé líp da ,d−íi da.Tæn th−¬ng nÕu S >5 cm2 ph¶i ghÐp da,S < 5 cm2 : tù liÒn sÑo theo kiÓu vÕt th−¬ng phÇn mÒm.LiÒn vÕt th−¬ng nhê c¸c qu¸ tr×nh: rông ho¹i tö,h×nh thμnh m« h¹t,biÓu m« ho¸ tõ bê mÐp vÕt th−¬ng . II. Cấu tạo của da: Da gồm có 3 lớp chính là Biểu bì (Epidermis), Trung bì (Dermis) và Hạ bì (Hypodermis): - Th−îng bì: là biểu mô lát tầng, bao gồm 4 – 5 lớp, với các lớp chính là lớp mầm, lớp hạt, lớp gai, lớp sừng. - Trung bì: gồm các tổ chức liên kết như nguyên bào sợi, TB sợi, các mạch máu và thần kinh của da, các tuyến mồ hôi và tuyến bã, các sợi tạo keo, sợi chun,…, ngăn cách với biểu bì bởi Màng đáy. - Hạ bì: Gồm các mô liên kết khá lỏng lẻo, chứa nhiều tổ chức mỡ, có mạng mạch máu và thần kinh dưới da. III. Chẩn đoán độ sâu của bỏng theo phương pháp của Lê Thế Trung: thành 5 độ §é s©u Tæ chøc häc L©m sμng Thêigian khái(d) (tæn th−¬ng) Độ I Tæn th−¬ng líp Da kh«,®á nÒ,r¸t nãng (điển - Tự khỏi sau khoảng (Viªm sõng của biÓu b× hình là bỏng nắng), ít khi 2 – 3 ngày, bong tróc da cÊp thấy nốt phỏng nước 1 lớp da mỏng, không sau để lại rèi lo¹n mμu báng): s¾c. Độ II: - Tổn thương ở lớp + Đau rát. 8-12d tù khái kh«ng (Báng thượng bì, các TB + Nốt phỏng : vòm mỏng, ®Ó l¹i sÑo biÓu mầm và mμng đáy dịch trong, đáy hồng, ướt, b×): còn nguyên thấm dịch xuất tiết, không - Có tình trạng chảy máu, có thể hình thành 3
m¹ch m¸u ë trung ngay sau khi bị bỏng + Sau b× vμ h¹ b× 3 – 4 ngày dÞch 1 phÇn hÊp gi·nréng,sunghuyÕt thu ,phÇn bay h¬i t¹o ,dÞch huyết tương Albumin ®«ng ®Æc trong nèt tho¸t qua thành pháng,®au t¨ng m¹nh. mạch, thấm lên biểu bì gây bóc tách biểu bì thành các nốt phỏng. Độ III: - Được chia thành độ -Cã 2 kh¶ n¨ng x¶y (Trung IIIA (trung bì nông) ra: b×): và IIIB (trung bì + Qu¸ tr×nh biÓu sâu): m« tèt:c¸c TB biÓu m« cßn sãt l¹i tõ c¸c III Bỏng lan đến phần + Nốt phỏng:Vòm dầy, dịch phÇn phô cña da n«ng trung bì, nhưng các đục, nền đỏ, có thể có chảy ph¸t triÓn t¹o c¸c phần phụ của da hầu máu. ®¶o biÓu m« + biÓu như còn nguyên vẹn. + Cảm giác đau: Vẫn còn m« ho¸ tõ bê mÐp + Không có tổ chức hoại tử vÕt th−¬ng N 12 14 sau báng : ho¹i tö rông ,h×nh thμnh m« h¹t,t¹o ®¶o biÓu m« r¶i r¸c,lÊm TT tíi líp l−íi cña + Nốt phỏng:Vòm dầy, dịch tÊm,tr¾ng hång,ãng III trung b×,thμnh đục, nền trắng bệch hoặc ¸nh. S©u phÇn phô mÊt chØ xám, tím sẫm,cã nh÷ng ®¸m +NÕu nu«i d−ìng cßn l¹i phÇn s©u ho¹i tö,nhiÒu dÞch mñ vμ kÐm,t× ®Ì,ho¹i tö thø cña tuyÕn gi¶ m¹c... ph¸t do viªm mñ +Cảm giác đau:Giảm nhưng ko tù liÒn ®−îc chưa mất. chuyÓn ®é s©u. + Có tổ chức hoại tử nhưng -Sau khoảng 3 tuần chưa có biểu hiện lưới mao (15 – 30 ngày),®Ó l¹i mạch tắc. sÑo mÒm,nh¹t mμu so víi da lμnh l©n cËn,nh×n kü thÊy c¸c ®iÓm lç rç nhá + Hoại tử ướt: Độ IV: - Tổn thương lan đến . M« bÖnh häc: sîi collagen (Báng tận hạ bì, các tổ chức tr−¬ng ,t¸ch rêi,dÞch nÒ toμn biểu mô của da đều x¸m,cã hiÖn t−îng lÊp qu¶n DiÔn biÕn: næi bËt lμ bé líp bị tổn thương. lßng m¹ch.Nguyªn sinh qu¸ tr×nh viªm xuÊt 4
da): + Tæn th−¬ng nÕu S chÊt tÕ bμo biÓu m« ®ôc,vãn tiÕt,viªm nhiÔn lan >5 cm2 ph¶i ghÐp h¹t.Giíi h¹n d−íi cña ho¹i trμn. Viªm mñ sím da, tö ko ®Òu,ko râ. ë ngμy thø 10 14 + S < 5 cm2 :LiÒn . LS : §¸m da ho¹i tö mμu sau bang.Ho¹i tö vÕt th−¬ng nhê c¸c tr¾ng bÖch,®á x¸m hoÆc ®¸ chuyÓn mμu xanh qu¸ tr×nh: rông hoa v©n. sÉm,sau ®ã tan ho¹i tö,h×nh thμnh Da ho¹i tö gå cao so víi r÷a,rông tõ ngμy 15 m« h¹t,biÓu m« ho¸ da lμnh,sê c¶m gi¸c −ít 20 sau báng, để lại tõ bê mÐp vÕt ,mÒm. lớp nền là biểu mô th−¬ng. Xung quanh nÒ,sung hạt - Có 2 loại hoại tử là huyÕt réng. hoại tử khô và ướt: Cã thÓ cã nèt pháng :vßm dμy,®¸y lμ da ho¹i tö tr¾ng bÖch. MÊt c¶m gi¸c ®au. + Ho¹i tö kh« : . M« bÖnh häc: c¸c phÇn cña ho¹i tö mÊt kiÕn DiÔn biÕn: kh« ®Ðt tróc,h×nh thÓ,t¹o thμnh 1 l¹i vμ rông c¶ khèi khèi ®«ng ®Æc.Sîi keo dÝnh h×nh thμnh m« h¹t( thμnh d¶i,m¹ch m¸u r¨n N10 12 sau róm,®Çy m¸u. Ranh giíi báng).Ho¹i tö kh« ho¹i tö râ rμng. cã thÓ chuyÓn thμnh . LS :§¸m da ch¾c ho¹i tö −ít vμ ng−îc kh«,mμu ®en hoÆc vμng l¹i. thui hoÆc x¸m. Da lâm xuèng so víi da lμnh,sê kh«,cøng,th« r¸p. Xung quanh: viÒn hÑp da mμu ®á,nÒ. HiÖn t−îng lÊp qu¶n:qua líp ho¹i tö thÊy h×nh l−íi mao m¹ch d−íidat¾c,®«ng vãn. MÊt c¶m gi¸c ®au. Độ V: - Tổn thương bỏng + Bỏng cơ: Cơ màu xám toàn bộ lớp da và lan hoặc vàng như thịt thui, cắt ra Thường sau khi rụng xuống tận các cơ không chảy máu, không co hoại tử hay để lại các quan, tổ chức dưới cơ, có thể thấy hoại tử lõm biến chứng khá nặng da như cân, cơ, gân, sâu, mao mạch lấp quản, tình nề đối với các cơ 5
khớp, xương, thần trạng hoại tử của cơ. Khi quan, tổ chức bị kinh, các mạch máu rụng hoại tử có thể gây bỏng, và tình trạng dưới da, các tạng nhiễm độc toàn thân, chảy chảy máu thứ phát, trong bụng, ngực,… máu thứ phát. nhiễm khuẩn thứ - Hay gặp trong bỏng + Bỏng gân: gần tương tự phát. điện, bỏng do tiếp như bỏng cơ, nhưng thời gian xúc với kim loại rụng hoại tử lâu hơn. nóng, bỏng Phospho, + Bỏng khớp: có thể gây tổn bỏng do tự thiêu,… thương viêm khớp, rò khớp, tiêu huỷ sụn khớp, dính khớp, đặc biệt khi rụng hoại tử. + Bỏng xương: thường khó chẩn đoán, xương bị bỏng thường màu vàng hoặc xám đục, không chảy máu, hay gặp là các xương nông sát da, hoại tử rụng muộn + Báng t¹ng s©u:cã thÓ ho¹i tö m¾t,sôn tai,mi m¾t,h« hÊp,néi t¹ng thùc tÕ l©m sμng chÈn ®o¸n ®é s©u cña báng rÊt khã chÝnh x¸c ngay tõ lóc ®Çu th−êng ph¶i chÈn ®o¸n bæ sung nhiÒu lÇn qua c«ng t¸c thay b¨ng, chÈn ®o¸n ®é s©u gióp ta cã kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ ®óng vμ dù kiÕn tiªn l−îng kÞp thêi.. 6
Câu 3: C¬ chÕ bÖnh sinh cña shock bág?Nªu sù gi«ng vμ kh¸c nhau gi÷a sèc báng vμ sèc chÊn th−¬ng: I. Đại cương: - Shock bỏng là tình trạng suy giảm đột ngột các chức năng quan trọng của cơ thể do tổn thương bỏng gây nên. Đây là trạng thái bệnh lý thường gặp ngay sau khi bị bỏng, hay còn gọi là giai đoạn đầu tiên của bệnh bỏng. - Thường shock bỏng hay gặp ở những bệnh nhân có diện tích bỏng rộng và/hoặc có độ sâu bỏng lớn. Bỏng càng rộng và/hoặc độ sâu càng lớn thì tỉ lệ bị shock càng cao, thường diện tích bỏng có thể gây shock tối thiểu là 10%. II. Một số biểu hiện của shock bỏng: Shock bỏng có hai dạng là shock cương và shock nhược. Trong đó: - Shock cương: là biểu hiện trạng thái bù đắp quá mức, thường gặp ở những giờ đầu sau bỏng, hoặc trên những bệnh nhân bỏng nhẹ hoặc vừa. Biểu hiện: Vật vã, kích thích, la hét. M và HA tăng nhẹ, và có hiện tượng trung tâm hoá tuần hoàn. - Shock nhược: thường xuất hiện muộn sau shock cương, tương ứng với tình trạng giảm khối lượng tuần hoàn, nhưng cũng có thể xuất hiện ngay ở những bệnh nhân bỏng nặng và sâu. Biểu hiện: vật vã kích thích hoặc li bì,nếu nặng nữa bệnh nhân có thể hôn mê. M nhanh nhỏ,HA giảm. Rối loạn thần kinh thực vật, thiểu niệu hoặc vô niệu. Shock bỏng thường kéo dài từ vài giờ đến 2 – 3 ngày đầu, với nhiều mức độ khác nhau, thường gây ra các biến chứng như thủng ổ loét đường tiêu hoá, tràn máu phế nang, hội chứng DIC, suy thận cấp,… III. Cơ chế của shock bỏng: do 2 cơ chế sau: 1. Đau đớn quá mức (shock do đau): Do tổn thương rộng làm kích thích các đầu mút nhiều dây thần kinh, từ đó gây hưng phấn rồi ức chế hệ thần kinh trung ương, dẫn đến rối loạn hoạt động toàn bộ các cơ quan và hệ thống, dẫn đến shock. 2. Rối loạn tuần hoàn: Có nhiều biểu hiện của RL tuần hoàn như giảm KLTH, rối loạn vi tuần hoàn, tan vỡ hồng cầu,… nhưng tất cả đều dẫn đến một hậu quả chung là thiếu oxy tổ chức, từ đó gây rối loạn hoạt động các cơ quan. 2.1. Cơ chế gây giảm KLTH: - Tổn thương mao mạch, RL vi tuÇn hoμn g©y gi·n m¹ch,tăng tính thấm thành mạch tại vị trí tổn thương => thoát huyết tương ra khoảng gian bào => phù, nốt phỏng ở vùng tổn thương => làm giảm KLTH chung của cơ thể. 7
- Mất dịch qua vết bỏng: Do da bị tổn thương => không giữ được nước => mất nước do bốc hơi qua vị trí tổn thương => giảm KLTH chung. - Ngoài ra, khi bị bỏng còn có thể gây phản ứng toàn thân: sốt, thở nhanh, n«n cũng làm tăng tình trạng mất nước - Lượng nước mất có thể đến 30 – 40%. 2.2.Rối loạn vi tuần hoàn: do gi·n, do tho¸t huyÕt t−¬ng, m¸u c«) dÉn tíi ®«ng m¸u d¶i r¸c lßng m¹ch ---> t¾c nghÏn ---> ho¹i tö tæ chøc. 2.3. Cơ thế gây tan hồng cầu: Do sức nhiệt trực tiếp, đặc biệt khi bỏng sâu và diện tích lớn Tất cả các cơ chế này đều làm rối loạn hoạt động của các cơ quan, mà quan trọng là hệ tuần hoàn và hệ hô hấp, gây nên tình trạng shock. HËu qu¶ cña nh÷ng rèi lo¹n trªn dÉn tíi thiÕu oxy tæ chøc: + Rèi lo¹n n−íc, ®iÖn gi¶i + Rèi lo¹n c©n b»ng acid- base + Suy tim do g¾ng søc, rèi lo¹n ®«ng m¸u ---> Suy sôp tuÇn hoμn. 3.Ngoμi ra: do stress,do nhiÔm ®äc,nhiÔm khuÈn. IV. Phân biệt với shock chấn thương: 1.Giống nhau: +§Òu lμ t×nh tr¹ng suy sôp ®ét ngét c¸c chøc n¨ng sèng quan träng cña c¬ thÓ +§Òu do c¸c c¬ chÕ tham gia lμ ®au,gi¶m khèi l−îng tuÇn hoμn vμ stress 2. Khác nhau: Sèc báng Sèc chÊn th−¬ng C¬ chÕ -gi¶m khèi l−îng tuÇn hoμn -Do ®au,stres lμ chÝnh lμ chÝnh do dÞch,huyÕt t−¬ng -Cã mÊt m¸u å ¹t nhiÒu.Gi¶m tho¸t qua vÕt báng vμ thμnh khèi l−îng tuÇn hoμn tuyÖt ®èi c¶ m¹ch g©y hiÖn t−îng gi¶m m HC lÉn huyÕt t−¬ng tuÇn hoμn -Cã tiªu huyÕt -Ýt khi cã sèc TB -Bao giê còng cã sèc TB,RL ®iÖn thÕ mμng TB,RL chuyÓn hãa TiÕn triÓn -Sèc liªn quan ®Õn tæn -Sèc diÔn biÕn ng¾n,cã thÓ ph¶i th−¬ng nªn sèc kÐo dμi,ko dïng phÉu thuËt,thñ thuËt gi¶i dïng phÉu thuËt ®Ó lo¹i trõ quyÕt nguyªn nh©n g©y sèc nguyªn nh©n g©y sèc - KÐo dμi 1 2 ngμy nÕu ®iÒu trÞ kÞp thêi. §iÒu trÞ -¦u tiªn TruyÒn dich,gi¶m -Gi¶m ®au,truyÒn m¸u ®au,ko truyÒn m¸u v× ko mÊt HC 8
Câu 4: Nêu triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng của Shock bỏng? I. Đại cương: - Shock bỏng là tình trạng suy giảm đột ngột các chức năng quan trọng của cơ thể do tổn thương bỏng gây nên. Đây là trạng thái bệnh lý thường gặp ngay sau khi bị bỏng, hay còn gọi là giai đoạn đầu tiên của bệnh bỏng. - Thường shock bỏng hay gặp ở những bệnh nhân có diện tích bỏng rộng và/hoặc có độ sâu bỏng lớn. Bỏng càng rộng và/hoặc độ sâu càng lớn thì tỉ lệ bị shock càng cao, thường diện tích bỏng có thể gây shock tối thiểu là 10%. II. Triệu chứng lâm sàng: hai thời kỳ chính là Shock cương và Shock nhược: 1. Giai đoạn Shock cương: kÐo dμi 2-3h sau báng. (- Đây là tình trạng bù đắp quá mức của cơ thể, thường gặp ở bệnh nhân đến sớm, trong những giờ đầu của bỏng hoÆc bÖnh nh©n báng nhÑ, võa. - NN: do c¸c trung khu h−ng phÊn vμ t¨ng tiÕt catecholamin.) - Có 3 biểu hiện chính là :rối loạn ý thức, tuần hoàn và hô hấp. + Ý thức: Kích thích, vật vã + Tuần hoàn: HA tăng, PVC tăng, Mạch nhanh (chủ yếu do tăng tiết cathecolamin) + Hô hấp: thở nhanh, sâu. 2. Giai đoạn shock nhược: - Thường xuất hiện muộn, sau bỏng vài giờ, có biểu hiện rối loạn của một loạt các cơ quan trong cơ thể: - TriÖu chøng b¸o hiÖu chuyÓn sèc nh−îc: huyÕt ¸p gi¶m, m¹ch t¨ng dÇn (xuÊt hiÖn sím h¬n huyÕt ¸p). 2.1 Tâm thần kinh: có thể kích thích hoặc ức chế ngay từ đầu + Vật vã, lo lắng, hốt hoảng, la hét, kêu lạnh, rét run, khát nước + Thờ ơ với ngoại cảnh, li bì, giảm cảm giác đau, nếu nặng có thể hôn mê + Rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt:Vã mồ hôi, tay chân lạnh,… 2.2 Tuần hoàn: + Mạch nhanh, nhỏ, có khi không bắt được có thể rối loạn nhịp tim. + HuyÕt ¸p ®éng m¹ch (HA§M) th−êng gi¶m, nÆng h¬n cã thÓ mê,Trong sèc báng, huyÕt ¸p gi¶m do hμng ®Çu gi¶m KLMLH, ngoμi ra do gi¶m søc co bãp c¬ tim, co gi·n m¹ch (suy m¹ch cÊp do trung t©m vËn m¹ch bÞ øc chÕ ) + HuyÕt ¸p tÜnh m¹ch trung −¬ng (HATMTW): lμ triÖu chøng quan träng. Nã biÓu hiÖn: + Khèi l−îng m¸u l−u hμnh + Søc co bãp c¬ tim + Tr−¬ng lùc m¹ch ngo¹i vi + §¸nh gi¸ hiÖu qu¶, møc ®é an toμn cña biÖn ph¸p truyÒn dÞch. 9
HATMTW b×nh th−êng 8-12 cm H2O. Trong sèc báng, nã gi¶m, th−êng do KLMLH gi¶m. + Xanh xao, ®«i khi xanh tÝm, liªn quan rèi lo¹n vi tuÇn hoμn vμ ho¹t ®éng tim. 2.3 Hô hấp: -Th−êng Ýt rèi lo¹n, cã thÓ gÆp ran Èm do t¨ng tiÕt, qua giai ®o¹n sèc triÖu chøng nμy mÊt. - NÆng cã thÓ suy h« hÊp:vËt v· ®Çu,da nm tÝm tai,thë nhanh n«ng, chËm n«ng, lo¹n nhÞp, cã thÓ ph¸t sinh rèi lo¹n h« hÊp chu kú do trung khu h« hÊp bÞ øc chÕ. Tiªn l−îng xÊu nªó suy h« hÊp sím, ng¸p c¸: tr¹ng th¸i tËn cïng. 2.4 Tiết niệu: + Thiểu niệu ( t¨ng tiÕt corticoide kho¸ng. Cô thÓ: §Æc tr−ng sèc báng lμ Na+ gi¶m, K+ t¨ng. +Na+ gi¶m do: Na+ bÞ gi÷ l¹i ë tæ chøc ---> phï MÊt qua vÕt báng. + Na m¸u gi¶m kÌm theo Cl- m¸u gi¶m. + + K+ t¨ng: do sù tho¸t vμ chuyÓn dÞch K+ ë m« tÕ bμo bÞ tæn th−¬ng ra kho¶ng gian bμo ( K+ m¸u t¨ng khi khèi l−îng lín c¬ bÞ tæn th−¬ng) + Liªn quan rèi lo¹n ®iÖn gi¶i ®å ë n−íc tiÓu: . K+ niªô t¨ng do t¨ng th¶i K+ . Na+, CL- gi¶m do trong m¸u gi¶m . . hÖ sè K / Na trong sèc báng cã thÓ t¨ng ≥ 1,5 ( b×nh th−êng 0,5) + + 1.3 Rối loạn cân bằng acid base: chủ yếu là tình trạng nhiễm toan chuyển hoá: Tăng hô hấp (tăng thải CO2); PCO2 máu giảm; pH máu giảm; HCO3- giảm 1.4 Rối loạn đông máu: thường có biểu hiện tăng đông,có thể gặp hội chứng DIC (§MRRLM) 1.5 SH: Glucose máu tăng, Protein máu giảm, Ure máu tăng, Creatinin máu tăng, Nitơ máu tăng. 10
2. Nước tiểu: - Protein niệu (+) - Có HC, BC, trụ niệu, Hb niệu, Urobilin niệu - Tỉ trọng nước tiểu tăn Câu 5: Các bước sơ cứu nạn nhân bỏng nhiệt (lửa, nước sôi) ngay sau khi bị bỏng (toàn thân, tại chỗ) và cấp cứu nạn nhân bỏng tại tuyến cơ sở. Bỏng nhiệt rất hay gặp trong sinh hoạt hàng ngày. Nếu được sơ, cấp cứu tốt có thể làm nhẹ mức độ tổn thương, giảm tai biến. Vì thế công tác sơ, cấp cứu nạn nhân bỏng tại tuyến cơ sở là hết sức quan trọng. I. Các bước sơ cứu nạn nhân ngay sau khi bị bỏng: 1. Yêu cầu: + Tiến hành càng nhanh, càng sớm càng tốt. + Không được làm nặng thêm tổn thương. + An toμn cho c¶ BN vμ ng−êi cÊp cøu. + An toμn cho BN trªn ®−êng vËn chuyÓn. + ViÖc cÊp cøu ban ®Çu phô thuéc vμo hoμn c¶nh vμ t¸c nh©n bang. 2. Các bước tiến hành: - Nhanh chóng loại bỏ tác nhân gây bỏng theo nguyên tắc: + §−a n¹n nh©n ra khái vïng bág ®Õn n¬i an toμn . + Cëi bá quÇn ¸o ,dμy dÐp vËt dông cã dÝnh t¸c nh©n g©y báng. - NÕu Bn cã ngõng im ,ngõng h« hÊp th× ph¶I h« hÊp nh©n t¹o vμ Ðp tim ngoμi lång ngùc. - Ng©m vïng báng vμo n−íc l¹nh (16-200c) trong vßng 20-30 phót. §Æc biÖt cã hiÖu qu¶ trong 20 phót ®Çu, nÕu ®Ó sau 30 phót míi ng©m n−íc l¹nh th× kh«ng cßn gi¸ trÞ n÷a nªn cÇn tËn dông nh÷ng nguån n−íc cã s½n n¬i bÞ n¹n,vμ lμ n−íc s¹ch nÕu cã thÓ. Chó ý : + Ko nªn h¹ nhiÖt ®ét ngét nhÊt lμ ng−êi giμ vμ trÎ con bÞ báng diÖn réng trong §K thêi tiÕt l¹nh,rót bít thêi gian ng©m,röa tõng phÇn vμ dïng kh¨n ®¾p. + Cã thÓ dïng pp ng©m toμn bé vïng báng hoÆc déi röa liªn tôc vμo vïng báng. + Chỉ sử dụng nước làm mát tổn thương bỏng. Tuyệt đối không sử dụng các chất khác như: Mắm, mẻ, lá cây… bôi, đắp lên vết thương. + Tác dụng của nước mát: . Hạ nhiệt giảm độ sâu tổn thương giảm mức độ nặng chung của bỏng. . Giảm sự tăng tính thấm thành mạch giảm sự thoát huyết tương dự phòng shock bỏng và phù nề do bỏng. . Giảm đau. 11
- B¨ng Ðp chÆt võa ph¶i vïng báng (®Ó h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña dÞch nèt pháng vμ phï vïng báng). - Bï n−íc - ®iÖn gi¶i( uèng n−íc trμ ®−êng, dd oresol..),gi¶m ®au(eferangal 0,5g,uèng),ñ Êm. - ChuyÓn BN ®Õn c¬ së y tÕ gÇn nhÊt. II. Các bước cấp cứu nạn nhân bỏng tại tuyến y tế cơ sở: 1. Yêu cầu và mục đích: + Cần xử trí càng sớm càng tốt + Không được gây sang chấn hoặc tổn thương thêm cho người bệnh + Không được gây nhiễm khuẩn vùng tổn thương. + Mục đích: kiểm soát, chẩn đoán tổn thương và đưa thuốc vào điều trị. 2.Các bước tiến hành: 2.1 Th¨m kh¸m tØ mØ t×nh tr¹ng toμn th©n,kiÓm tra ngay c¸c dÊu hiÖu vÒ chøc n¨ng sèng: ý thøc,da niªm m¹c,h« hÊp,M,HA,T0 ,n−íc tiÓu. - NÕu bÖnh nh©n kh¸t n−íc: Cho uèng dung dÞch oresol, uèng ®Õn khi hÕt kh¸t. - NÕu bÖnh nh©n cã triÖu chøng cña sèc báng : + Thë oxy,ñ Êm. + Bï n−íc - ®iÖn gi¶i theo c«ng thøc sau: * §èi víi ng−êi lín : c«ng thøc Evans . TÝnh cho 24 giê ®Çu sau báng DÞch ®iÖn gi¶i: 1ml x 1kg x % DiÖn tÝch báng DÞch keo: 1ml x 1kg x % DiÖn tÝch báng HuyÕt thanh ngät 5%: 2000ml (Mét nöa tæng l−îng dÞch truyÒn trong 8 giê ®Çu, nöa cßn l¹i truyÒn hÕt trong 16 giê sau, báng trªn 50% diÖn tÝch c¬ thÓ chØ tÝnh l−îng dÞch truyÒn b»ng báng 50% diÖn tÝch, kh«ng truyÒn qu¸ 10 lÝt/ngμy). . Ngμy thø 2: l−îng dÞch ®iÖn gi¶i vμ dÞch keo truyÒn b»ng 1/2 ngμy ®Çu. HuyÕt thanh ngät: 2000ml * §èi víi trÎ em: tÝnh cho 24 giê ®Çu sau báng (c«ng thøc Parland) - Dung dÞch Ringerlactate: 4ml x % diÖn tÝch báng x c©n nÆng - C¸ch thøc truyÒn dÞch nh− ®èi víi ng−êi lín bÞ báng. + §Æt sonde tiÓu,sonde DD. + Gi¶m ®au : . NÕu báng diÖn réng th× dïng thuèc g©y mª ®Ó thay b¨ng. Thuèc th−êng dïng lμ Ketalar (ketamine) :10mg/kg tiªm b¾p . 2mg/kg tiªm tÜnh m¹ch. . Gi¶m ®au g©y nghiÖn: Morphin 0,01 : 0,03 0,05 / kg/lÇn TB Promedol 0,02 : 0,4 mg/kg/ lÇn TB Tramadol 0,1 : 1 -2 mg / kg / lÇn TB . NSAIDs : Efferalgan 500mg x 1v + Sö dông thuèc trî tim, trî h« hÊp, chèng toan ho¸ m¸u, kh¸ng histamin,KS. 12
2.2. Nguyªn t¾c thay b¨ng: - §¶m b¶o v« khuÈn: + 1 ng−êi v« trïng ,1 ng−êi h÷u trïng. + Ng−êi bÖnh: tr−íc khi cëi b¨ng ph¶i lau s¹ch c¸c phÇn kh«ng bÞ báng, cëi bá quÇn ¸o bÈn ë buång bÖnh tr−íc khi vμo buång b¨ng. 2.3 Xử lý vết thương: - Rửa vết thương bỏng theo nguyên tắc ưu tiên: + Thứ tự vïng sạch - vïng bẩn : Đầu mặt cổ - 2 tay-Thân trước -Thân sau -2chân-bàn chân - Tầng sinh môn. + Trªn 1 vÕt th−¬ng : Cao trước - thấp sau; trung tâm trước – ngoài rìa sau. + Röa da lμnh xung quanh vÕt bág: n−íc ®un s«i ®Ó nguéi vμ n−íc xμ phßng (1 l n−íc s«i + 5 g xμ phßng ®Ó nguéi).,lau kh« råi b«i cån 700 + T¹i vïng bág : . Röa b»ng xμ phßng ®· pha. . Röa l¹i b»ng dd NMSL 0,9% . . LÊy dÞ vËt. . C¾t bá vßm nèt pháng,lÊy bá phÇn da ho¹i tö. . Röa l¹i b»ng NMSL 0,9% . Thấm khô sau khi đã vệ sinh sạch vết thương. - Chẩn đoán và vẽ vùng tổn thương: Cần xác định cả về diện tích và độ sâu của tổn thương. - Cho thuốc điều trị t¹i chç căn cứ theo tình trạng, diện tích, vị trí và độ sâu của vết bỏng. - Băng vết bỏng: + §Ó hë : vïng mÆt ,TSM, báng ®é IV ho¹i tö kh«- b«i thuèc ®á. + §Ó b¸n hë: báng ®é II, s¹ch kh«ng nhiÔm khuÈn. + B«i thuèc t¹o mμng ®èi víi báng ®é II, III ®Õn sím ch−a nhiÔm khuÈn. (kh«ng b«i ë vïng mÆt, khíp vËn ®éng, tÇng sinh m«n, ®Çu chi). + B¨ng kÝn vÕt báng ®Õn muén, ®· nhiÔm khuÈn, báng cã ho¹i tö −ít, ®¾p g¹c kh¸ng sinh, thuèc ®¾p t¹i chç, ®Æt g¹c kh«, b¨ng hót n−íc, b¨ng kÝn. - Lên kế hoạch theo dõi, điều trị hoặc chuyển tuyến. 13
Câu 6: Cơ chế tổn thương? đặc điểm tổn thương bỏng do dòng điện? Nêu cách cấp cứu bệnh nhân bỏng điện ngay sau khi bị tai nạn? Bỏng điện có mức độ tổn thương khá nặng nề và phức tạp, tuỳ thuộc vào cường độ, loại dòng điện, vị trí tiếp xúc, và thời gian dòng điện truyền qua cơ thể. Bỏng điện thường có các biến chứng tại chỗ và khi khỏi thường để lại các di chứng gây tàn phế. I. Cơ chế tổn thương: CÇn ph©n biÖt 2 lo¹i tæn th−¬ng: - Do tia löa hå quang ®iÖn.®©y lμ báng nhiÖt ko ph¶i báng ®iÖn. - Do luång ®iÖn dÉn truyÒn vμo c¬ thÓ. 1.Bỏng do tia lửa điện: Là bỏng hồ quang điện với nhiệt độ rất cao (3200 – 4800oC), thời gian tồn tại ngắn (0,2 – 1,5s), không có dòng điện chạy qua, nên thường gây bỏng nông ở các vị trí hở tiếp xúc với tia lửa điện. Có thể gây bỏng sâu nếu cháy quần áo, hoặc cường độ dòng điện lên đến trên 1000A. 2. Tổn thương do dòng điện chạy qua cơ thể : tæn th−¬ng t¹i chç (báng) vμ tæn th−¬ng toμn th©n (ngõng h« hÊp, ngõng tim, sèc ®iÖn). SÐt ®¸nh còng lμ mét hiÖn t−îng báng ®iÖn cã hiÖu thÕ cao hμng triÖu von. Cã 2c¬ chÕ: 2.1 Do n¨ng l−îng ®iÖn: Khi dßng ®iÖn qua c¬ thÓ,c¬ thÓ trë thμnh d©y ®iÖn cã ®iÖn trë nhÊt ®Þnh,®iÖn n¨ng chuyÓn thμnh nhiÖt n¨ng tu©n theo ®Þnh luËt Joule Lentz: .Q (calo )= 0,24 I2RT Q: nhiÖt l−îng dßng ®iÖn to¶ ra(J). I : c−êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua c¬ thÓ( A) R : ®iÖn trë cña m« c¬ thÓ( «m) T: thêi gian dßng ®iÖn ch¹y trong c¬ thÓ. 0,24: h»ng sè: trong 1s dßng ®iÖn cã c−êng ®é 1A ®i qua d©y dÉn cã ®iÖn trë 1 «m th× sinh ra Q = 0,24 J Mèi liªn hÖ gi÷a U,I,R U= I xR NhiÖt l−îng sinh ra g©y ®«ng vãn protein,ho¹i tö m« tÕ bμo.N¨ng l−îng gi¶I phãng trªn c¬ thÓ cμng lín th× tæn th−¬ng cμng nÆng nÒ. 2.2.HiÖu øng ®ôc lç: 14
- Dßng ®iÖn qua m« tÕ bμo c−ìng bøc vËn chuyÓn chÊt trong tÕ bμo qua mμng tÕ bμo theo tÇn sè dßng ®iÖn RL ®iÖn thÕ mμng tÕ bμo. - Mμng Tb cã cÊu tróc 2 líp Lipid ko duy tr× ®−îc cÊu tróc b×nh th−êng khi dßng ®iÖn chuyÓn dÞch qua mμng qu¸ cao h×nh thμnh c¸c lç tæn th−¬ng mμg Tb. - Nh¹y c¶m víi lo¹i tæn th−¬ng nμy lμ TB thÇn kinh,c¬,hoÆc c¬ tim,hËu qu¶ g©y ngõng tim,co c¬ vμ co giËt. 2.3 TÝnh chÊt nÆng cña báng do luång ®iÖn phô thuéc vμo c¸c yÕu tè: 1. KiÓu dßng ®iÖn: mét chiÒu hoÆc xoay chiÒu. 2. HiÖu thÕ dßng ®iÖn: cao thÕ hoÆc hiÖu thÕ thÊp. 3. §iÖn trë cña m« c¬ thÓ. 4. C−êng ®é dßng ®iÖn khi truyÒn qua c¬ thÓ. 5. Thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua c¬ thÓ. 6. §−êng truyÒn qua c¬ thÓ. Luång ®iÖn khi dÉn truyÒn qua c¬ thÓ sÏ theo con ®−êng nμo Ýt ®iÖn trë nhÊt. Luång ®iÖn ®i qua tim, n·o th−êng g©y nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng ng−êi bÞ báng.(R cña da>x−¬ng>c¬>thÓ dÞch>tkinh. II. Đặc điểm lâm sàng: 1. Toàn thân: 1.1 HiÖn tuîng ®iÖn giËt: Cường độ dòng điện càng lớn kích thích càng mạnh hệ thần kinh trung ương, các trung khu tuần hoàn và hô hấp, hệ thần kinh thực vật rối loạn cấp các chức phận sống của cơ thể với các mức độ khác nhau: - Nhẹ: co cứng cơ, tri giác còn nguyên vẹn,BN tØnh t¸o. - Vừa: co cứng mạnh các cơ, nếu ở trên cao, người bị nạn có thể bị giật bắn người ra, rơi xuống và mất tri giác. - Nặng: mất tri giác, rối loạn hoạt động tim (rung thất), rối loạn hô hấp (ngừng hô hấp). - Rất nặng: chết lâm sàng. Dòng điện hạ thế thường gây tử vong do rung thất ngừng tim. Dòng điện cao thế gây tử vong do ngừng hô hấp. 1.2 Sốc bỏng: - Rèi lo¹n t©m thÇn râ rÖt,BN ho¶ng lo¹n,mÆt phê ph¹c,mÊt ngñ ,sî h·i. - RL tim m¹ch. - Thường có suy thận cấp ( do ho¹i tö 1 l−îng lín c¬ g©y gi¶i phãng å ¹t Myoglobin vμ Hemoglobin g©y vãn t¾c ë èng thËn), nước tiểu có hemoglobin và myoglobin. 1.3 Nhiễm độc nhiễm khuẩn nặng ,Thiếu máu do chảy máu thứ phát, Loét cấp đường tiêu hoá, Suy mòn bỏng phát triển nhanh. 1.4. Rối loạn cảm giác, vận động, bệnh lý tâm thần sau khi khỏi bỏng. 2. Tại chỗ: cã 6 dÆc ®iÓm: 1.Cã ®iÓm vμo vμ ®iÓm ra lμ phÇn tiÕp xóc.Th−êng lμ tay,ch©n.ë trÎ em lμ miÖng,l−ìi do ngËm cùc ®iÖn. 2. Tæn th−¬ng lμ c¸c ®¸m da ho¹i tö h×nh trßn hoÆc bÇu dôc mμu vμng ®ôc hoÆc x¸m ®en, than ho¸,mÊt c¶m gi¸c.§¸m da ho¹i tö báng phï nÒ ,viªm ®á,cã thÓ they nèt pháng.PhÇn da lμnh xung quang bÞ mÊt c¶m gi¸c,phï nÒ lan réng ra da lμnh.. 15
3. Tæn th−¬ng s©u d−íi da trªn ®−êng ®i cña dßng ®iÖn ,ranh giíi ko râ rμng khã chÈn ®o¸n S vμ ®é s©u. §iÖn trë cμng cao, c−êng ®é cña luång ®iÖn cμng lín vμ thêi gian t¸c dông cμng l©u th× tæn th−¬ng t¹i chç cμng s©u réng. 4.Th−êng báng s©u c¸c líp c©n, c·nhg,khíp,mm,TK hoÆc báng c¸c t¹ng t−¬ng øng däc ®−êng ®i cña dßng ®iÖn.Hay gÆp ho¹i tö toμn bé chi thÓ. 5. Trong báng ®iÖn th−êng xuÊt hiÖn ch¶y m¸u thø ph¸t, ho¹i tö thø ph¸t c¸c m« ph¸t sinh do sù nghÏn c¸c m¹ch m¸u, tæn th−¬ng thμnh m¹ch,suy thËn cÊp. 6. Do c¸c ®Æc ®iÓm trªn nÒn báng ®iÖn th−êng cã c¸c biÕn chøng t¹i chç vμ khi khái th−êng ®Ó l¹i c¸c di chøng g©y tμn phÕ. III. Cách cấp cứu nạn nhân bỏng điện ngay sau khi bị tai nạn: Cần làm theo các bước sau: - Tìm mọi cách ngắt dòng điện khỏi người nạn nhân: ngắt cầu dao, cầu chì, dïng que gç kh« gì d©y ®iÖn ra vμ kÐo ng−êi bÞ n¹n ra ngoμi vïng nguy hiÓm (kÐo tãc, quÇn ¸o).. Người cấp cứu cần lưu ý tránh bị giật. - Nếu nạn nhân ngừng tim, ngừng hô hấp: hà hơi thổi ngạt và ép tim ngoài lồng ngực, càng sớm càng tốt. Nếu làm muộn quá 5p có thể gây nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân. NÕu cã ®iÒu kiÖn tiªm thuèc trî tim ,kÝch thÝch h« hÊp. - Khi bệnh nhân đã tự thở, tim đã đập bình thường trở lại mới xử trí vết thương bỏng. - Băng bó vết thương, băng cầm máu nếu chảy máu, giảm đau, bất động vùng tổn thương, nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. - Trong quá trình vận chuyển cần lưu ý toàn trạng của bệnh nhân và số lượng, màu sắc nước tiểu của bệnh nhân. 16
Câu 7: C¬ chÕ tæn th−¬ng?®Æc ®iÓm LS cña báng acid?c¸ch cÊp cøu BN báng acid ngay sau khi bÞ tai n¹n? I. Đại cương: Bỏng do acid là loại bỏng hoá chất khá thường gặp, mức độ gây tổn thương thường khá nặng nề, tuỳ thuộc vào loại, nồng độ, thời gian và diện tích tiếp xúc với acid. II. Cơ chế tổn thương: - Khi acid tiếp xúc với bề mặt da, sẽ làm ngưng kết các Protein của mô, kết hợp tạo Protein-acid, và hút nước của TB, từ đó làm tổn thương, phá huỷ các thành phần của da. - Nồng độ acid càng đậm đặc, thời gian tiếp xúc càng kéo dài, diện tích tiếp xúc càng lớn, thì hiện tượng ngưng kết và phá huỷ này càng nhanh và mạnh, tổn thương càng lan sâu xuống, đặc biệt là các loại acid có tính ôxy hoá mạnh. - Ngoài việc gây tổn thương tại chỗ, một số loại acid còn có thể ngấm qua da vào máu và gây độc cho cơ thể như acid formic (formon), acid benzoic,… III. Đặc điểm lâm sàng: 1. Đau kiểu nóng rát ngay trên bề mặt da. Thường trạng thái đau xuất hiện muộn hơn so với tổn thương, và tuỳ thuộc nồng độ acid (nếu là acid loãng thì thời gian đau kéo dài vài ngày). 2. Tổn thương bỏng do acid xuất hiện với các vết màu khác nhau tuỳ từng loại acid: - Báng axit H2SO4 mÇu x¸m råi thμnh mÇu n©u. - Báng HNO3 lóc ®Çu mÇu vμng råi chuyÓn thμnh mÇu sÉm. - Báng HCL mÇu vμng n©u. - Báng axit Tricloroaxetic: mÇu tr¾ng. - Báng axit Flohydric: mÇu ®á víi ho¹i tö ë trung t©m. - Báng axit Phenic: mÇu xanh sÉm hoÆc mÇu vμng ®á 3. Tæn th−¬ng báng axit cã h×nh giät n−íc ch¶y hoÆc vÕt mùc r¬i hoÆc thμnh mét ®¸m ho¹i tö kh«. VÕt báng lóc ®Çu kh«ng cã viÒn viªm ®á bao quanh, nh−ng tõ ngμy thø 12 trë ®i xuÊt hiÖn viªm xung huyÕt phï nÒ bao quanh. 17
4. Báng n«ng do axit: ngμy thø 4-10 líp ho¹i tö cña th−îng b× sÏ bong, lé mét nÒn biÓu m« non hoÆc m« h¹t cã c¸c ®¶o biÓu m«. Da non hoÆc sÑo báng mÇu hång hoÆc thÉm mμu h¬n da lμnh. Báng trung b× th−êng dÔ lμnh sÑo låi. 5. Báng s©u do axit: Khi kh¸m thÊy vÕt báng lâm xuèng so víi vïng da lμnh xung quanh. VÕt báng mÊt c¶m gi¸c hoμn toμn, phï nÒ phÊt triÓn m¹nh vμ kÐo dμi. Ho¹i tö báng rông tõ ngμy thø 18-30 trë ®i. M« h¹t h×nh thμnh. 6. Mét sè axit g©y ®éc cho c¬ thÓ nh− axit focmic, axit cromic, axit muriatic, axit sunfuric. IV. Cấp cứu bỏng acid ngay sau khi bị: Cần sớm loại bỏ acid ra khỏi cơ thể, có thể áp dụng một số cách sau: - Nếu acid dính trên giày dép, quần áo, đồ dùng cá nhân thì cần nhanh chóng cởi bỏ quần áo, giày dép và đồ dùng cá nhân. - Dùng nhiều nước lạnh dội lên vùng tổn thương bỏng, hoặc ngâm vùng bị bỏng vào trong nước để hoà loãng acid, trong kho¶ng 30 – 60phút. Nếu bị bỏng do acid Hydroflohydric thì cần ngâm nước lạnh với thời gian dài hơn, sau đó dùng thuốc trung hoà. - Trung hoà acid bằng dung dịch NaHCO3 10 – 20%, nước xà phòng, nước vôi nhì 5%, có thể dùng bột phấn viết, kem đánh răng, bột Mg(OH)2 rắc hoặc xoa lên tổn thương bỏng. - Với một số loại acid cụ thể, sau khi trung hoà bằng dung dịch kiềm cần đắp thêm một số thuốc khác như sau: + HF: dùng bột Mg(OH)2 rắc vào vết bỏng, và tiêm Canxi Gluconat vào dưới vết bỏng. + H2CO3: dùng dầu thảo mộc, Glycerin, rượu cồn bôi vào vết bỏng + Acid Phenic, Phenol: dùng gạc tẩm dầu thảo mộc đắp vào vết bỏng và băng lại. Trong trường hợp uống acid: cần súc miệng NaHCO3 5% và sau đó uống lòng trắng trứng gà, số lượng tuỳ theo lượng acid uống vào, không uống NaHCO3 vì gây chướng khí, làm giãn dạ dày cấp, và có thể gây thủng dạ dày. Không đặt thông dạ dày rửa vì có thể làm thủng dạ dày hoặc làm trào ngược acid vào đường thở gây bỏng đường thở. 18
Câu 8: C¬ chÕ tæn th−¬ng,®Æc ®iÓm tæn th−¬ng cña báng do v«i t«i nãng?c¸ch cÊp cøu BN báng do v«i t«i nãng ngay sau khi bÞ tai n¹n? I. Đại cương: Bỏng do vôi tôi nóng là loại bỏng vừa do hoá chất, vừa do sức nhiệt, khá thường gặp hiện nay. Việc cấp cứu bỏng do vôi tôi nóng cũng cần hết sức khẩn trương. II. Cơ chế tổn thương: Vôi tôi nóng vừa tham gia sinh nhiệt lượng (khoảng 150 độ C), vừa tham gia tạo thành Base, nên bỏng do vôi tôi nóng do 2 cơ chế gây ra: - Bỏng base: + KiÒm hót n−íc khái m« TB lμm kh« m« TB. + KÕt hîp v¬i protein m« TB lμm tan lo·ng protein ,t¹o proteinat kiÒm,g©y ho¹i tö ho¸ láng. +ChÊt kiÒm t¸c dông lipid cña mμng TB vμ m« t¹o hiÖn t−îng xμ phßng ho¸ lμm lipoid mÊt choc n¨ng. - Bỏng do nhiệt: + Sức nóng lên đến 150 độ C làm tổn thương tế bào, gây đông vón các chất trong tế bào nên cũng gây phá huỷ mô và tổ chức. Việc kết hợp 2 cơ chế gây bỏng này làm tổn thương có thể lan đến tận lớp hạ bì hoặc sâu hơn nữa, từ đó làm hoại tử da, mạch máu ở trung bì và lớp hạ bì hoại tử đông .V«i sèng (CaO) khi gÆp n−íc (H2O) t¹o thμnh v«i t«i Ca(OH)2 qu¸ tr×nh ph¶n øng nhiÖt (nhiÖt ®é tíi 150oc) vμ v«i t«i lμ mét baz¬ m¹nh (pH: 13,1). NhiÖt t¸c ®éng tr−íc kiÒm t¸c ®éng . Amonihydroxit (NH4OH: khi hÝt thë nhiÒu khÝ amoniac (NH3) sÏ héi chøng phï nÒ thanh khÝ qu¶n vμ dÉn tíi phï phæi cÊp. III. Đặc điểm lâm sàng: - Có nốt phồng trên nền da xung huyết, phù nề. - Hoại tử ướt màu xám hoặc trắng bÖch,gå cao h¬n so víi da lμnh,sê mÒm mÞn - Các vùng bỏng nông và bỏng sâu xen kẽ nhau. 19
- DiÔn biÕn vÕt báng th−êng chËm: chËm rông ho¹i tö,chËm t¹o m« h¹t,chËm liÒn sÑo, chËm biÓu m« ho¸. - Đau nhức kéo dài, và thường có biến chứng nhiễm khuẩn,nhiÔm ®éc nÆng hay gÆp nhiÔm trùc khuÈn mñ xanh. IV. Cấp cứu bỏng vôi ngay sau khi bị: - Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi tiÕp xóc víi t¸c nh©n g©y bág(kÐo n¹n nh©n ra khái hè v«i,quÇn ¸o dÝnh t¸c nh©n...) - Rửa hoặc ngâm vùng tổn thương vào nước sạch trong kho¶ng 30 – 60phút, mát để làm loãng nồng độ bazơ và hạ nhiệt. - Sau khi dùng nước để loại bỏ bớt base và nhiệt, cần sử dụng dung dịch acid boric 3% ®Ó röa,dd amoniclorua 10% rửa vị trí tổn thương để trung hoà và làm sạch các vết vôi còn sót lại, sau đó băng gạc tẩm acid boric 3%.( Ca(OH)2 + 2NH4 Cl = CaCl2 + 2NH3 + 2H2O - Điều trị toàn thân: Dự phòng shock do nhiễm độc và nhiễm khuẩn bằng lợi niệu, KS liều cao, truyền máu và dịch thể,… Câu 9: Thành phần, chỉ định, chống chỉ định, cách sử dụng của thuốc tạo màng B76 và thuốc mỡ Maduxin. Thuốc tạo màng B76 và thuốc mỡ Maduxin đều được chiết xuất từ thiên nhiên, có tác dụng tốt, ít tác dụng phụ được ứng dụng nhiều trong điều trị bỏng. Thuốc tạo màng B76 Thuốc mỡ Maduxin Thành - Chế từ vỏ cây xoan trà, với thành - Đây là cao làm từ lá sến, dầu hạt phần phần chính bao gồm: Tanin 32,1%; sến 300g và vaselin,paraffin gôm nhựa:14%; Flavon: 5,4%; dầu béo: 1,37%; quinon: 0,5%. - Dạng thuốc: thuốc bột khô, màu nâu mịn, tan nhanh trong nước nóng - Dạng thuốc: Dạng mỡ Tác dụng - Tạo thành màng kín, che phủ và bảo - Diệt các loại vi khuẩn vệ vết bỏng - Kích thích biểu mô hóa ở bỏng nông và tổ chức hạt ở bỏng sâu. - Có tác dụng tốt với bỏng vôi Chỉ định Vết bỏng mới, nông, sạch, chưa nhiễm Bỏng nông, bỏng sâu, bỏng vôi, vết khuẩn bỏng ở vùng tì đè. Chống chỉ - Bỏng sâu. - Sau mổ ghép da định - Vết bỏng đã nhiễm khuẩn - Vết bỏng ở vùng đầu mặt cổ, tầng sinh môn, khớp vận động, bàn ngón tay, bàn ngón chân. 20