ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
VÕ NGUYỄN PHÚ XUÂN
ẢNH HƢỞNG CỦA SỰ PHÂN TÁN TRONG SỞ HỮU ĐẾN TỶ
LỆ AN TOÀN VỐN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 834 01 01
Đà Nẵng - Năm 2022
Công trình được hoàn thành tại
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN
Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN HOÀNG LONG
Phản biện 1: TS. PHẠ TH N HƯ NG
Phản biện 2: TS. PHẠ TUẤN NH
Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ
Quản trị kinh doanh họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng
vào ngày 12 tháng 3 năm 2022
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng
Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
1
CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Năm 2021 đánh dấu kỷ niệm 70 năm ngày thành lập ngành Ngân
hàng Việt Nam. Với vai trò huyết mạch quan trọng, ngành Ngân hàng đã
góp phần quyết định vào việc kiểm soát lạm phát, ổn định lãi suất và tỷ
giá, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động đầu tư và sản xuất kinh
doanh để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong những năm qua.
Cũng chính vì vậy mà sự an toàn và ổn định của hệ thống ngân hàng có ý
nghĩa sống còn đối với nền kinh tế. Mặc dù vậy, trong thời gian qua đã có
tình trạng cổ đông lớn, nắm giữ lượng cổ phần có quyền chi phối, đã lạm
dụng quyền chi phối của mình để thao túng các hoạt động ở một số ngân
hàng. Các cổ đông này đã sử dụng nguồn tiền của ngân hàng để đầu tư
hay cho vay những dự án sân sau có rủi ro cao nhằm phục vụ những lợi
ích riêng của mình hoặc trong một số trường hợp, nhằm cố ý rút ruột ngân
hàng. Hậu quả của việc này là một số ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu tăng cao.
Ví dụ, nợ xấu của GPBank là 2.800 tỉ đồng (chiếm 59,32% dư nợ) còn
của OceanBank là 14.234 tỉ đồng (chiếm 72,25% dư nợ)1. Với lượng nợ
xấu cao như vậy, nhiều ngân hàng đã mất, thậm chí âm vốn chủ sở hữu,
không còn khả năng hoạt động dẫn đến việc Ngân hàng Nhà nước
(NHNN) Việt Nam phải tái cơ cấu hoặc bắt buộc các ngân hàng này bị
mua lại bởi các ngân hàng thương mại (NHTM) khác với giá 0 đồng nhằm
bảo sự an toàn, ổn định của toàn hệ thống ngân hàng2.
Các vụ việc trên cũng cho thấy tầm quan trọng của tỷ lệ an toàn vốn
của các NHTM. Mức độ an toàn vốn, thường được đo lường bằng tỷ lệ an
1 https://thanhnien.vn/dau-an-buon-cua-nhung-ngan-hang-0-dong-post1010257.html
2 https://vov.vn/kinh-te/tai-chinh/nhin-lai-cac-vu-sap-nhap-ngan-hang-257806.vov
2
toàn vốn (Capital Adequacy Ratio – CAR) là một trong những tiêu chuẩn
quan trọng thể hiện mức độ an toàn trong hoạt động của một NHTM. Hiệp
ước Basel xác định 3 trụ cột trong việc hạn chế rủi ro kinh doanh của các
NHTM3. Đó là:
Trụ cột 1: Mức độ an toàn vốn
Trụ cột 2: Quy trình kiểm tra giám sát
Trụ cột 3: Hoạt động theo nguyên tắc thị trường
Hình 1. Các trụ cột của Tiêu chuẩn Basel II
Nguồn: diendandoanhnghiep.vn
Trong đó, CAR là tiêu chuẩn trung tâm của trụ cột đầu tiên (mức độ
an toàn vốn) và cũng là trụ cột quan trọng nhất. Một ngân hàng có tỷ lệ
C R cao hơn sẽ có khả năng chịu đựng tốt hơn các khoản lỗ phát sinh từ
các rủi ro trong các lĩnh vực kinh doanh của mình, bảo đảm khả năng tiếp
tục hoạt động của ngân hàng và sự an toàn của hệ thống tài chính nói
chung (Demirgüç-Kunt& cộng sự, 2006). Hiệp ước Basel II khuyến nghị
3 https://www.bis.org/publ/bcbsca.htm
3
8% là mức CAR tối thiểu các NHTM cần duy trì.
Tại Việt Nam, các yêu cầu về bảo đảm an toàn vốn đang ngày càng
được các cơ quan nhà nước hoàn thiện và nâng cao. Cụ thể, NHNN Việt
Nam đã ban hành Thông tư số 41/2016/TT-NHNN và Thông tư số
13/2018/TT-NHNN để định hướng các NHTM trong nước trong việc
quản trị tỷ lệ an toàn vốn theo tiêu chuẩn Basel II.
Do tầm quan trọng của sự an toàn vốn ngân hàng đến sự ổn định của
hệ thống tài chính, đã có nhiều nghiên cứu trước đây xem xét các yếu tố
ảnh hưởng đến CAR của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam như quy
mô của ngân hàng, tỷ lệ cho vay trên tiền gửi, đòn bẩy tài chính... (Đào
Thị Thanh Bình & Nguyễn Kiều Anh, 2020; Phạm Thị Xuân Thoa &
cộng sự, 2020; Vũ Hùng Phương & Đặng Ngọc Đức, 2020). Mặc dù vậy,
chưa có nghiên cứu nào xem xét mối liên hệ giữa CAR với sự phân tán
trong sở hữu của các NHTM Việt Nam. Một số các nghiên cứu quốc tế
trước đây đã chỉ ra rằng sự phân tán trong sở hữu có ảnh hưởng quan
trọng đến độ an toàn vốn của các ngân hàng (Shehzad & cộng sự, 2010;
Chalermchatvichien & cộng sự, 2014; Dong & cộng sự, 2014; Klein &
cộng sự, 2021). Tuy nhiên, ảnh hưởng này có thể không đồng nhất giữa
các quốc gia và có sự phụ thuộc vào các đặc điểm của môi trường kinh
doanh và thể chế ở từng quốc gia (Shehzad & cộng sự, 2010; Dong &
cộng sự, 2014; Klein & cộng sự, 2021). Do vậy, mối quan hệ giữa CAR
và sự phân tán trong sở hữu ngân hàng trong bối cảnh Việt Nam có thể có
sự khác biệt so với các kết quả nghiên cứu quốc tế trước đây.
Vì những lý do nói trên, bằng chứng thực nghiệm cho trường hợp
Việt Nam là cần thiết cho chủ đề mối quan hệ giữa CAR và sự phân tán
trong sở hữu ngân hàng. Đó là lý do tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Ảnh
hưởng của sự phân tán trong sở hữu đến tỷ lệ an toàn vốn của các ngân