BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUÂN SỰ
-----------------------
ĐINH VĂN HIẾN
ẢNH HƯỞNG CỦA THÔNG SỐ CÔNG NGHỆ CƠ - NHIỆT
ĐẾN TỔ CHỨC VÀ CƠ TÍNH CỦA THÉP TRIP CMnSi
LUYỆN TỪ SẮT XỐP
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUÂN SỰ
-----------------------
ĐINH VĂN HIẾN
ẢNH HƯỞNG CỦA THÔNG SỐ CÔNG NGHỆ CƠ - NHIỆT
ĐẾN TỔ CHỨC VÀ CƠ TÍNH CỦA THÉP TRIP CMnSi
LUYỆN TỪ SẮT XỐP
Chuyên ngành: Kỹ thuật cơ khí động lực
Mã số: 9520116
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS ĐINH BÁ TRỤ
2. PGS.TS NGUYỄN VĂN CHÚC
HÀ NỘI - 2018
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết
quả trong Luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác, các dữ liệu tham khảo được trích dẫn đầy đủ.
Tác giả luận án
Đinh Văn Hiế
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện Luận án tiến sĩ, tôi đã nhận được sự
giúp đỡ và tạo điều kiện rất nhiều của tập thể giáo viên hướng dẫn, các tập thể và cá
nhân trong và ngoài đơn vị công tác. Qua đây, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới:
1. Tập thể giáo viên hướng dẫn PGS.TS Đinh Bá Trụ và PGS.TS Nguyễn
Văn Chúc hướng dẫn và định hướng các nội dung khoa học của đề tài Luận án;
2. Lãnh đạo Viện Khoa học và Công nghệ quân sự; thủ trưởng và các cán bộ,
nhân viên Phòng Đào tạo/Viện Khoa học và Công nghệ quân sự; thủ trưởng và cán
bộ phụ trách đào tạo của Viện Tên lửa; tập thể Phòng Công nghệ/Viện Tên lửa, nơi
tôi học tập và công tác đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và
thực hiện Luận án;
3. Dự án KHCN cấp nhà nước (giai đoạn 2014-2017) do Công ty MIREX
chủ trì và “nhóm nghiên cứu thép hợp kim luyện từ sắt xốp”, nơi đã sản xuất được
sắt xốp sạch, chứng minh khả năng đưa sắt xốp thành nguyên liệu luyện thép và tính
khả thi luyện thép hợp kim từ sắt xốp, nơi khởi nguồn cho một hướng nghiên cứu
mới – Thép độ bền cao tiên tiến AHSS luyện từ sắt xốp, đã cung cấp ý tưởng nghiên
cứu cho đề tài Luận án, giúp đề tài luyện được mác thép TRIP theo yêu cầu và hỗ
trợ vật chất cho tôi triển khai các thực nghiệm;
4. Các chuyên gia, nhà khoa học đã cho Luận án nhiều ý kiến đóng góp quý báu;
5. Các cán bộ, nhân viên Phòng thí nghiệm Khí động-Động lực/Viện Tên
lửa; Bộ môn Công nghệ vật liệu/Học viện KTQS; Trung tâm thực nghiệm và sản
xuất Mỏ và Luyện kim Tam Hiệp/Viện KH&CN Mỏ-Luyện kim; Phòng thí nghiệm
trọng điểm vật liệu điện, điện tử quốc gia/Viện Khoa học vật liệu/Viện hàn lâm
KH&CN Việt Nam; Viện Khoa học kỹ thuật vật liệu/Trường Đại học BKHN; Khoa
Hóa học/Trường Đại học KHTN; Công ty cơ khí và tự động hóa MIO ... đã giúp đỡ
tôi làm thí nghiệm;
6. Gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, chia sẻ và giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện Luận án.
iii
MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................. xi
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ........................................................................................... xii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
Chương 1. ĐẶC ĐIỂM THÉP AHSS-TRIP VÀ CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT ............... 5
1.1. Một số khái niệm liên quan ............................................................................... 5
1.1.1. Thép HSLA ................................................................................................ 5
1.1.2. Thép AHSS................................................................................................. 5
1.1.3. Thép TRIP .................................................................................................. 7
1.2. Thành phần-tổ chức-cơ tính của thép AHSS và TRIP ...................................... 8
1.2.1. Thành phần và tổ chức tế vi thép AHSS và TRIP ...................................... 8
1.2.2. Cơ tính thép AHSS và TRIP .................................................................... 13
1.3. Công nghệ sản xuất và ứng dụng của thép AHSS và TRIP ............................ 17
1.3.1. Công nghệ sản xuất thép AHSS ............................................................... 17
1.3.2. Công nghệ cơ-nhiệt sản xuất thép TRIP .................................................. 22
1.3.3. Ứng dụng của thép AHSS và thép TRIP .................................................. 24
1.4. Sắt xốp MIREX - nguyên liệu quan trọng sản xuất thép AHSS ở Việt
Nam ........................................................................................................................ 25
1.5. Kết luận chương 1 ........................................................................................... 27
Chương 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TỔ CHỨC VÀ CƠ TÍNH CỦA THÉP
TRIP .................................................................................................................... 28
2.1. Độ bền và độ dẻo của thép TRIP ..................................................................... 28
2.1.1. Luật trộn pha áp dụng trong thép TRIP.................................................... 28
2.1.2. Các nguyên lý hãm lệch để tăng bền sử dụng trong thép TRIP ............... 29
2.1.3. Hóa bền bằng dung dịch rắn và tiết pha phân tán trong thép TRIP ......... 30
2.1.4. Nguyên lý hóa bền và tăng dẻo bằng làm nhỏ hạt trong thép TRIP ........ 32