Bài giảng "Bệnh Glaucoma - BS. Lê Công Lĩnh" giới thiệu khái niệm về bệnh Glaucoma, giải phẫu học góc tiền phòng, Đại cương về bệnh Glaucoma, vai trò và sinh lý sự lưu thông dịch, nhãn áp. Phân loại và cơ chế sinh lý bệnh của Glaucoma góc đóng và mở.
Khoa Mắt
Bệnh viện Quận Thủ Đức
Người thực hiện:
BsCK2. Lê Công Lĩnh Trưởng khoa Mắt BV.Thủ Đức
Tháng 10/2012
◦ Hiểu được khái niệm về bệnh Glaucoma.
◦ Nắm được giải phẩu học góc tiền phòng.
◦ Hiểu được vai trò và sinh lý sự lưu thông của thủy
dịch, nhãn áp.
◦ Nắm được cách phân loại và cơ chế sinh lý bệnh
của Glaucoma góc đóng và mở.
◦ Chẩn đoán lâm sàng.
◦ Bệnh Glaucoma còn gọi là bệnh Thiên đầu thống,
bệnh Cườm nước.
◦ Là nguyên nhân gây mù đứng hàng thứ 2 ở nước
◦ Là bệnh được đặc trưng bởi: sự gia tăng áp lực nội nhãn (nhãn áp) vượt quá mức chịu đựng của mắt bình thường lõm và teo gai thị tổn hại thị trường và giảm thị lực.
ta.
◦ Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp bảo tồn được
thị lực cho người bệnh.
giác mạc đến mặt trước mống.
• Trong góc có 2 cấu trúc quan trọng: ống Schlemm
• Góc tiền phòng là một góc nhọn giác mạc-mống mắt. Đỉnh góc tương ứng với rìa giác-củng mạc phía ngoài.
o Góc rộng là góc tiền phòng bình thường ≥ 450. o 200 < Góc hẹp < 450. o 00 ≤ Góc đóng ≤ 200.
nằm trong vùng lưới bè.Người ta phân biệt:
Góc tiền phòng
Cấu tạo góc tiền phòng
Vị trí của lưới bè và ống Schlemm ở góc tiền phòng
Được tiết ra từ thể mi (A) vào hậu phòng qua lổ đồng tử (B) đến tiền phòng thấm qua vùng bè/ống Schlemm (C) tĩnh mạch thượng củng mạc (D) tĩnh mạch mắt tuần hoàn cơ thể. Một lượng nhỏ thủy dịch được thoát lưu trực tiếp ra ngoài bằng đường Màng bồ đào-củng mạc (E).
huyết tương).
Sự lưu thông của thủy dịch
Vai trò của nhãn áp:
◦ Giữ nhãn cầu có hình cầu ổn định rất quan
động lên củng và giác mạc.
◦ Điều chỉnh sự vận mạch ở Hắc – Võng mạc.
Công thức Goldmann: P = R*D + Pv
◦ P: nhãn áp. ◦ R: trở lưu vùng lưới bè. ◦ D: Lưu lượng thủy dịch: bình thường 1,9mm/phút. ◦ Pv: áp lực tĩnh mạch thượng củng mạc.
trọng về mặt khúc xạ.
Trị số nhãn áp bình thường thay đổi tùy theo phương
Tăng nhãn áp khi: Schiotz, Maklakov, Goldmann >
22mmHg, nhãn áp không tiếp xúc > 17mmHg.
pháp và dụng cụ đo: Ước lượng nhãn áp bằng tay. Schiotz, Maklakov, Goldmann : 19.5 2.5mmHg. Nhãn áp không tiếp xúc: 15 2mmHg.
2. Cơ chế sinh lý bệnh:
Có nhiều cách phân loại khác nhau nhưng phổ biến nay là phân loại theo cơ chế sinh lý bệnh đó là Glaucoma góc đóng (góc tiền phòng đóng lại) và góc mở (góc tiền phòng vẫn mở) nguyên phát và thứ phát để từ đó có hướng xử trí thích hợp.
Glaucoma góc đóng: lưu thông thủy dịch bị cản trở bởi chu vi mống mắt làm bít tắc vùng bè do chân mống mắt bị đẩy hoặc bị kéo (nguyên phát và thứ phát) về phía trước.
Glaucoma góc mở: lưu thông thủy dịch bị cản trở
Chân mống mắt bị đẩy ra trước trong Glaucoma góc đóng
Xơ hóa vùng bè và ống Schlemm trong Glaucoma góc mở
bởi vùng lưới bè và ống Schlemm.
Đau nhức tăng HA (tăng HA còn do thiếu máu
Hắc – Võng mạc)
Nôn ói (đường giao cảm mượn đường dây TK X)
Khi sự lưu thông của thủy dịch bị cản trở không thoát lưu ra ngoài được sẽ tích tụ ngày càng nhiều trong nhãn cầu làm nhãn áp tăng cao sẽ ảnh hưởng đến: a. Giác mạc: phù nề, đục không soi được đáy mắt. b. Thay đổi tính thấm màng bao thủy tinh thể: đục thể thủy tinh. c. Chèn ép thần kinh:
Thiếu máu võng mạc chết dần tế bào võng mạc theo thứ tự từ trong ra ngoài lõm gai, teo gai, võng mạc trắng xám.
đều, mất hay giảm phản xạ với ánh sáng.
Thiếu máu hắc mạc: dãn đồng tử, méo mó không
Cương tụ rìa, đỏ mắt.
dính mống v.v…
e. Phóng thích các yếu tố viêm: dãn mạch, xuất tiết,
Ảnh hưởng của nhãn áp cao lên võng mạc và thần kinh thị
a. Yếu tố thuận lợi: Tiền sử gia đình. Giác mạc nhỏ, viễn thị, tiền phòng nông. Chân mống mắt dầy. Cơ địa rối loạn thần kinh vận mạch. Tiền phòng nông điều trị dự phòng bằng Laser YAG cắt mống mắt chu biên: nhằm tạo một lổ trên mống mắt giúp lưu thông thủy dịch từ hậu phòng ra tiền phòng.
Nhức1/2 đầu, mắt, chân mày. Nhìn thấy quầng xanh đỏ. Rối loạn cảm xúc. Cảm giác buồn nôn. Nghĩ ngơi ngủ được sẽ hết sau đó tái đi tái lại ngày
xác định Laser YAG cắt mồng mắt chu biên.
Nhức đầu dữ dội liên tục, nhức mắt. Tăng HA, buồn nôn, nôn ói trong đa số trường hợp. Mắt:
Nếu không điều trị kịp thời mắt mù hẳn không hồi
phục sau 1-2 tuần.
Các triệu chứng ở mắt trong Glaucoma góc đóng
c. Giai đoạn toàn phát: Phân biệt Tăng HA nguyên phát Do trong Glaucoma góc đóng cấp có triệu chứng của bệnh Tăng HA: Nhức đầu dữ dội liên tục, nhức mắt, tăng HA và buồn nôn, nôn ói Do đó đứng trước một trường hợp tăng HA cần tìm nguyên nhân bằng các triệu chứng Glaucoma ở mắt (nếu có) khám mắt chẩn đoán xác định phối hợp điều trị bằng thuốc (nhất là trong trường hợp hạ nhãn áp bằng Manitol 20% truyền tĩnh mạch nhanh / HA cao). Sau khi HA và nhãn áp ổn định Laser YAG hoặc phẫu thuật tùy trường hợp và nguyên nhân.
Laser cắt mống mắt chu biên
Sau laser cắt mống mắt chu biên
1. Glaucoma góc đóng cấp
Sau phẫu thuật cắt bè củng-giác mạc/cắt mống chu biên
◦ Là một bệnh mãn tính, tổn hại thị lực nghiêm trọng. ◦ Thường ở cả 2 mắt. a. Giai đoạn khởi phát: triệu chứng nghèo nàn, âm ĩ, chậm chạp.
Cảm giác nặng ở mắt, chảy nước mắt. Đôi khi thấy sương mù, quầng xanh đỏ khi có cơn tăng
nhãn áp.
Làm các test, theo dõi thấy biểu đồ nhãn áp tăng. Điều trị: Thuốc. Nếu không đáp ứng hay đáp ứng kém phẫu thuật cắt bè
củng–giác mạc có hoặc không đặt Stent.
2. Glaucoma góc mở: b. Giai đoạn tiến triễn:
nầy có sớm và quan trọng nhất.
Giới hạn thị trường: bắt đầu từ phía mũi thị trường thu hẹp dần dần tiến đến thị trường hình ống mù hẳn.
Lõm gai ngày càng rộng: C/D > ¼ dần dần chiếm
hết toàn bộ gai thị gai thi bạc màu.
gồm 3 triệu chứng chính: Tăng nhãn áp: > 22mmHg (Maklakov), triệu chứng
Lõm gai rộng: C/D > ¼
Võng mạc và gai thị bạc màu
2. Glaucoma góc mở:
Điều trị: phẫu thuật cắt bè củng–giác mạc có hoặc không đạt
Stent.
Phẫu thuật đặt Stent
Dòng thủy dịch thoát lưu qua Stent
