CÁCH KHÁM VÀ GiẢI PHẪU SIÊU ÂM BỤNG
BS. LÊ THANH LIÊM
BS. NGUYỄN QUÝ KHOÁNG
October 7, 2020
1
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
2
beân.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
3
beân.
ÑAÏI CÖÔNG HOÛI BEÄNH SÖÛ VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG
• Vieäc khaùm Sieâu aâm maø khoâng hoûi beänh söû cuõng nhö khaùm laâm saøng coù theå ñöa ñeán nhöõng chaån ñoaùn sai laàm khoâng theå söûa chöõa ñöôïc.
• Ví duï: chaån ñoaùn u nang buoàng tröùng maø
khoâng hoûi veà kinh nguyeät cuûa beänh nhaân, coù theå laø moät chaån ñoaùn sai khi beänh nhaân chöa coù kinh.
October 7, 2020
4
- Caáu truùc daïng nang ôû vuøng haï vò trong tröôøng hôïp naøy thöôøng laø ÖÙ maùu trong aâm ñaïo do maøng trinh khoâng coù loã thoâng (hematocolpos). Dễ chẩn đoán nhầm là u nang buồng trứng. - Vaán ñeà laø caùch ñieàu trò trong hai beänh lyù naøy hoaøn toaøn khaùc nhau. Nếu chẩn đoán u nang buồng trứng, dễ dẫn đến cắt hết tử cung buồng trúng và âm đạo.
October 7, 2020
5
ÑAÏI CÖÔNG HOÛI BEÄNH SÖÛ VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG
• Phaûn öùng thaønh buïng ñieån hình khieán cho BS sieâu aâm phaûi ñi tìm kyõ caùc daáu hieäu cuûa buïng ngoaïi khoa.
• Aán ñau taïi ñieåm Murphy cuøng vôùi hình aûnh
phuø neà vaùch tuùi maät treân sieâu aâm coù theå goùp phaàn chaån ñoaùn Vieâm tuùi maät.
• Aán ñau vaø ñeø eùp khoâng xeïp ruoät thöøa giuùp
chaån ñoaùn Vieâm ruoät thöøa caáp…
October 7, 2020
6
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
7
beân.
ÑAÏI CÖÔNG QUI ÖÔÙC QUOÁC TEÁ VEÀ HÌNH SIEÂU AÂM
-ÔÛ laùt caét ngang: beân (T) cuûa maøn hình laø beân (P) cuûa beänh nhaân vaø ngöôïc laïi beân (P) cuûa maøn hình laø beân (T) cuûa beänh nhaân.
8
October 7, 2020
-Phía treân cuûa maøn hình laø phía tröôùc cuûa beänh nhaân coøn phía döôùi cuûa maøn hình laø phía sau cuûa beänh nhaân.
ÑAÏI CÖÔNG QUI ÖÔÙC QUOÁC TEÁ VEÀ HÌNH SIEÂU AÂM
- ÔÛ laùt caét doïc: beân (T) cuûa maøn hình laø phía ñaàu cuûa beänh nhaân vaø ngöôïc laïi beân (P) cuûa maøn hình laø phía chaân cuûa beänh nhaân.
9
October 7, 2020
- Phía treân cuûa maøn hình laø phía tröôùc cuûa beänh nhaân coøn phía döôùi cuûa maøn hình laø phía sau cuûa beänh nhaân.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
10
beân.
ÑAÏI CÖÔNG CAÙC MOÁC MAÏCH MAÙU VAØ HEÄ MAÄT DUØNG CHO CAÙC MAËT CAÉT VUØNG BUÏNG TREÂN
TM chuû döôùi
caùc TM treân gan
TM cöûa (T)
Ñoäng maïch chuû buïng
OÁng maät chuû
Tuùi maät
TM cöûa (P) TM cöûa
Ñoäng maïch vaønh vò Ñoäng maïch laùch Ñoäng maïch thaân taïng Ñoäng maïch gan chung
TM laùch TMMTTT
TM thaän (P) Ñoäng maïch MTTT Ñoäng maïch thaän (T) TM thaän (T)
October 7, 2020
11
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
Ñoäng maïch thaän (P)
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN
• Maët tröôùc gan coù raõnh cuûa daây chaèng lieàm (falciform ligament),raõnh naøy chaïy xuoáng bôø döôùi gan,nôi maø daây chaèng troøn (ligamentum teres) chaïy töø roán leân vaø tieáp tuïc ñi vaøo nhu moâ gan ñeán tieáp noái vôùi nhaùnh (T) cuûa TM cöûa.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
October 7, 2020
12
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
October 7, 2020
13
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN
• Töø ñoäng maïch gan rieâng phaân thaønh 2 nhaùnh laø ñoäng maïch gan (P) vaø
October 7, 2020
14
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
ñoäng maïch gan (T).Ñoäng maïch tuùi maät xuaát phaùt töø ñoäng maïch gan (P).
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN
• TM gan: goàm coù 3 TM gan (P),(T) vaø
giöõa. Ba TM gan ñoå veà TMCD.
• TM gan (T) vaø giöõa thöôøng hôïp löu
thaønh moät thaân chung tröôùc khi ñoå vaøo maët tröôùc TMCD.
October 7, 2020
15
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN
• Tónh maïch MTTD hôïp doøng vôùi TM laùch, roài môùi hôïp doøng vôùi tónh maïch MMTT ñeå taïo thaønh TM cöûa.
• TM cöûa chaïy leân treân vaø sang (P), taïo 1 goùc 450 vôùi TMCD.
• Khaåu kính TM cöûa thay ñoåi theo nhòp thôû.
October 7, 2020
16
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM PHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN (COUINAUD)
October 7, 2020
17
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM PHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN (COUINAUD-BISMUTH)
October 7, 2020
18
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
19
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
• Boâi gel leân ñaàu doø. • Ñaët ñaàu doø ôû vuøng thöôïng vò, song song vôùi
bờ söôøn (P). Yêu cầu beänh nhaân phình buïng, nín thôû.
• Tieán haønh caét caùc maët caét soá I, II, III. • Ñeå laáy maët caét soá IV ta ñaët ñaàu doø ôû vuøng
thöôïng vò, cheách leân treân 150 höôùng veà beân (T) so vôùi ñöôøng ngang buïng.
October 7, 2020
20
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
October 7, 2020
21
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
October 7, 2020
22
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
23
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT SOÁ I
PHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN (COUINAUD-BISMUTH)
MAËT CAÉT SOÁ I
October 7, 2020 October 7, 2020
24 24
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM PHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN (COUINAUD)
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm October 7, 2020
25
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
26
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT SOÁ II
October 7, 2020 October 7, 2020
27 27
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
CAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Daây chaèng tónh maïch (LV) phaân chia caùc haï phaân thuøy I vaø II
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm October 7, 2020
28
CAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
• Thuøy gan (T):TM cöûa (T) thaáy ñöôïc nhôø laùt caét xeùo höôùng ñaàu doø leân treân ôû vuøng thöôïng vò (oblique, cranially-angled sub- xiphoid view).Chöõ H naèm ñöôïc hình thaønh bôûi TM cöûa (T)(main left portal vein) vaø caùc phaân nhaùnh ñeán caùc phaân thuyø II,III vaø IV.
October 7, 2020
29
CAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Chöõ H ôû thuøy gan (T). Caùc ñaàu muõi teân chæ daây chaèng tónh maïch phaân chia haï phaân thuøy I vaø II.
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm October 7, 2020
30
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
31
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT SOÁ III
October 7, 2020
32
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUÙI MAÄT
• TM naèm ôû giöôøng TM, ngay raõnh lieân
thuøy chính (main lobar fissure) ôû maët döôùi gan (maët caét soá III), chia gan ra laøm gan (P) vaø gan (T).
• Ta coøn duøng maët caét lieân söôøn (P) ñeå
khaûo saùt TM.
October 7, 2020
33
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUÙI MAÄT
• TM ñöôïc chia laøm 3 phaàn: Ñaùy thaân vaø coå TM.Ñaùy TM laø nôi phình nhaát sau ñoù thon nhoû daàn ñeán thaân vaø coå TM. Maát ñi söï thon nhoû naøy laø daáu hieäu giaõn TM.
• ÔÛ coå TM coù moät neáp gaáp taïo thaønh tuùi Hartmann, khi soûi bò keït vaøo ñaây
October 7, 2020
34
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
deã laøm bít taéc TM.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM ÑÖÔØNG MAÄT
• Ñöôøng maät trong gan: Bình thöôøng ta khoù khoâng thaáy ñöôïc ñöôøng maät trong gan, maëc duø chuùng ñi song song vôùi TMC. Thoâng thöôøng ta thaáy ñöôïc oáng gan (P) vaø (T) ôû maët caét soá II coù kích thöôùc töø 1-2mm, nhoû hôn nhieàu so vôùi TMC.
October 7, 2020
35
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
36
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT SOÁ IV
October 7, 2020
37
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT SOÁ IV
10/7/2020
38
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUÏY
• Tuïy laø moät cô quan naèm sau phuùc maïc, goàm coù 3 phaàn: ñaàu, thaân vaø
ñuoâi tuïy .
October 7, 2020
39
Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
• Caùch ño kích thöôùc tuïy: – Ñaàu tuïy < 3cm. – Thaân tuïy < 2,5cm. – Ñuoâi tuïy < 2,5cm.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUÏY
• OÁng tuïy laø caáu truùc oáng chaïy giöõa tuïy coù ñöôøng kính # 1mm (≤ 2mm). • ÔÛ ngöôøi treû tuoåi, caáu truùc hoài aâm cuûa tuïy keùm hôn gan. Ngöôïc laïi ôû ngöôøi lôùn tuoåi thì hoài aâm laïi daøy hôn gan.
October 7, 2020
40
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUÏY
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998. October 7, 2020
41
CÁCH KHÁM SIÊU ÂM TỤY
a
b
phía sau tụy.
a. Cắt ngang tụy vùng cao thấy ĐM thân tạng chia ra ĐM gan và ĐM lách
Diagnostic Ultrasound. Rumack. 2005
10/7/2020
42
b. Cắt ngang vùng giữa tụy thấy TM lách chạy phía sau tụy.
10/7/2020
43
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
44
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG
• Yêu cầu beänh nhaân naèm nghieâng qua (T)(beân
(P) cao) ñeå caét maët caét lieân söôøn (P).
• Yêu cầu beänh nhaân naèm nghieâng qua (P)(beân
(T) cao) ñeå caét maët caét lieân söôøn (T).
• Ñeå ño chieàu cao gan ta ñaët ñaàu doø doïc theo
ñöôøng trung ñoøn (P).
• Khi caàn khaûo saùt OMC thì ta ñaët ñaàu doø theo
höôùng vai (P)-roán.
October 7, 2020
45
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT LIEÂN SÖÔØN PHAÛI
October 7, 2020
46
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
47
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT LIEÂN SÖÔØN TRAÙI
October 7, 2020
48
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
T
W
W
L
ÔÛ ngöôøi lôùn, kích thöôùc laùch: Chieàu daøi (L): <12cm. Chiều rộng (W): <5cm. Ñöôøng kính tröôùc-sau (T): <7cm
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
50
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT TREÂN ÑÖÔØNG TRUNG ÑOØN PHAÛI
October 7, 2020
51 Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN
Chiều cao GAN PHẢI bình thường < 15cm
October 7, 2020
52
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN
Chiều cao GAN TRÁI Bình thường< 10cm
October 7, 2020 October 7, 2020
53 53
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN-GOÙC BÔØ DÖÔÙI GAN (P)
October 7, 2020
54
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN-GOÙC BÔØ DÖÔÙI GAN (T)
October 7, 2020
55
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN-GOÙC BÔØ BEÂN GAN (T)
October 7, 2020
56
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM KÍCH THÖÔÙC GAN
• Francis Weill döïa vaøo goùc bôø gan. Ñöôïc
xem laø gan lôùn khi: – Goùc bôø döôùi gan (P): α > 750. – Goùc bôø döôùi gan (T): β1 > 450. – Goùc bôø beân gan (T): β2 > 450.
October 7, 2020
57
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY I
• ÔÛ laùt caét doïc giöõa: Ñöôøng kính tröôùc-sau cuûa haï phaân thuøy I <1/2 ñöôøng kính tröôùc-sau cuûa thuøy gan (T). Khi trò soá naøy >1/2 → Phì ñaïi haï phaân thuøy I.
October 7, 2020
58
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY I
• ÔÛ laùt caét döôùi bôø söôøn ñi qua TM cöûa (P) vaø (T), bình thöôøng beà ngang haï phaân thuøy I < 2/3 beà ngang thuøy gan (P). Khi trò soá naøy >2/3 → Phì ñaïi haï phaân thuøy I.
October 7, 2020
59
Bs Nguyeãn Phöôùc Baûo Quaân. Sieâu aâm buïng toång quaùt.NXBYH.2002.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM
CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY IV
• Theo Lafortune: ÔÛ laùt caét boäc loä chöõ H naèm ôû thuøy gan (T), ta ño beà ngang haï phaân thuøy IV töø thaønh beân (T) tuùi maät ñeán choã xuaát phaùt cuûa nhaùnh TM cöûa ñi vaøo haï phaân thuøy IV.
ñoaùn Xô gan).
October 7, 2020
60
• Haï phaân thuøy IV ñöôïc xem laø teo khi beà ngang < 3cm (coù giaù trò trong chaån
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC GAN THEO BEÀ DAØY
• Francis Weill ñöa ra caùch ño beà daøy gan (T): ÔÛ maët caét ngang vuøng
thöôïng vò, ta keû 1 ñöôøng tieáp tuyeán vôùi bôø (T) coät soáng,ño beà daøy cuûa gan (T) treân ñöôøng naøy.
• Bình thöôøng, beà daøy gan (T) < 5 cm. Khi trò soá naøy > 5cm→Phì ñaïi gan
(T).
• Ñoái vôùi gan (P) thì trò soá bình thöôøng < 12cm, ñöôïc ño ôû vò trí treân ñöôøng
October 7, 2020
61
trung ñoøn (P).
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC GAN THEO BEÀ DAØY
GAN (P)
GAN (T)
October 7, 2020
62
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
63
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT VAI PHAÛI-ROÁN
October 7, 2020
64
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
• ÔÛ laùt caét doïc ta coù OMC naèm tröôùc, leäch ngoaøi vaø ñoäng maïch gan naèm sau, leäch trong so vôùi TMC. Ñoâi khi ñoäng maïch gan chaïy cong qua (P) naèm chen giöõa OMC vaø TMC.
October 7, 2020
65
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM GAN • ÔÛ laùt caét ngang portal triad vuøng roán gan ta coù hình aûnh khuoân maët cuûa chuù chuoät Mickey vôùi khuoân maët laø TMC, tai (P) laø OMC vaø tai (T) laø ñoäng maïch gan.
October 7, 2020
66
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
67
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙC MAËT CAÉT THEO TRUÏC DOÏC & NGANG THAÄN
Cho beänh nhaân naèm saáp neáu caàn,ñeå thöïc hieän caùc maët caét doïc vaø ngang theo truïc cuûa hai thaän.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
October 7, 2020
68
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT THEO TRUÏC DOÏC THAÄN & CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC THAÄN
October 7, 2020
69
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM MAËT CAÉT THEO TRUÏC NGANG THAÄN & CAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC THAÄN
October 7, 2020
70
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM THAÄN
October 7, 2020
71
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM THAÄN
THAÄN NGÖÔØI LÔÙN
THAÄN TREÛ EM
Caùc thaùp Malpighi (P) coù caáu truùc hoài aâm keùm hơn vỏ thận.
Caùc thaùp Malpighi (P) coù hoài aâm keùm roõ reät so với vỏ thaän.
October 7, 2020
72
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ TREÛ SINH NON
October 7, 2020
73
Beverly P.Wood. ACR’s Learning file.Pediatric II. 1995.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
CAÉT DOÏC
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ TREÛ SÔ SINH
October 7, 2020
74
CAÉT NGANG
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ TREÛ SÔ SINH
Khám bằng đầu dò Linear 7,5MHz
October 7, 2020
75
CAÉT NGANG CAÉT DOÏC
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
October 7, 2020
76
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ NGÖÔØI LÔÙN
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
77
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT CAÄN GIÖÕA TRAÙI &PHAÛI
Thöïc hieän caùc maët caét doïc vaø ngang theo TMCD vaø ÑMCB.
October 7, 2020
78
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT CAÄN GIÖÕA TRAÙI
October 7, 2020
79
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG MAËT CAÉT CAÄN GIÖÕA PHAÛI
October 7, 2020
80
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ
Caét doïc vaø ngang vuøng haï vò vôùi baøng quang ñaày nöôùc tieåu nhaèm taïo cöûa soå aâm ñeå khaûo saùt toát TLT ôû nam,TC vaø hai phaàn phuï ôû nöõ.
October 7, 2020
81
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
82
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ - NAM
October 7, 2020
83
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO THEÅ TÍCH TIEÀN LIEÄT TUYEÁN
October 7, 2020
84
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
85
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ - NÖÕ
October 7, 2020
86
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM TÖÛ CUNG
• TC coù hình quaû leâ, kích thöôùc thay ñoåi tuøy theo tuoåi vaø theo chu kyø kinh nguyeät. – Tröôùc daäy thì: 3x1x1cm. – Daäy thì: 6x4x3cm. – Ñaõ sinh con: 8x5x4cm. – Sau maõn kinh: 4x2x1cm. (Daøi x Roäng x Daøy).
• Noäi maïc TC coù beà daøy vaø caáu
October 7, 2020
87
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
truùc hoài aâm thay ñoåi theo chu kyø kinh nguyeät.
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM BUOÀNG TRÖÙNG
• Buoàng tröùng coù hình baàu duïc naèm ôû hai
beân TC. Kích thöôùc # 2x3x4cm.
• Bình thöôøng ta thaáy ôû buoàng tröùng coù
nhieàu nang raát nhoû D # 2-3mm.
• Töø tuaàn thöù II cuûa chu kyø kinh, coù 1 nang noaõn phaùt trieån troäi leân, trung bình gia taêng D# 2mm/ngaøy ñeå ñaït kích thöôùc # 24mm taïi thôøi ñieåm chuaån bò ruïng tröùng.
October 7, 2020
88
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM CAÙCH ÑO THEÅ TÍCH BUOÀNG TRÖÙNG
• ÔÛ laùt caét theo truïc doïc buoàng tröùng ta ño chieàu daøi (L) vaø beà daøy (T) buoàng tröùng. • ÔÛ laùt caét theo truïc ngang buoàng tröùng ta ño chieàu ngang (W) cuûa buoàng tröùng. • Theå tích BT ñöôïc tính theo coâng thöùc: V = ½ L(cm)xW(cm)xT(cm)
• Bình thöôøng V < 10ml.
October 7, 2020
89
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
DAØN BAØI
• Ñaïi cöông:
– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng. – Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm. – Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
– Maët caét lieân söôøn (P). – Maët caét lieân söôøn (T). – Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P). – Maët caét vai phaûi-roán. – Caùc maët caét doïc & ngang thaän
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân. (beänh nhaân naèm saáp).
• Caùch khaùm sieâu aâm buïng:
– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P). – Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.
– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ. – Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø. – Maët caét soá I. – Maët caét soá II. – Maët caét soá III. – Maët caét soá IV.
– Bieän luaän vaø keát luaän.
October 7, 2020
90
beân.
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG CAÙC MAËT CAÉT NGANG VUØNG BUÏNG HAI BEÂN
Ñaët ñaàu doø ngang 2 beân haï söôøn keùo daøi xuoáng hoá chaäu 2 beân ñeå khaûo saùt caùc baát thöôøng ôû oáng tieâu hoùa.
October 7, 2020
91
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
KEÁT LUAÄN
• Ngöôøi BS sieâu aâm caàn phaûi naém vöõng caùch khaùm cuõng nhö giaûi phaãu sieâu aâm ñeå nhaän bieát ñöôïc caáu truùc naøo laø bình thöôøng vaø caáu truùc naøo laø baát thöôøng.
• Vieäc khaùm laâm saøng vaø hoûi beänh söû giuùp cho BS sieâu aâm coù ñöôïc ñònh höôùng khi sieâu aâm vaø coù ñöôïc chaån ñoaùn chính xaùc.
October 7, 2020
92
