Bài giảng Chọn giống cây trồng dài ngày - Chương 1: Chọn giống cây có múi

7/18/15

Yêu cầu môn học

• Số tín chỉ: 2

• Mã học phần: NH3049

• Trình độ: Sinh viên chuyên ngành chọn giống

• Thời gian: Lý thuyết: 1,5TC; Thực hành: 0,5TC

• Điều kiện tiên quyết: Sinh viên đã được học môn

Nguyên lý chọn tạo giống cây trồng.

CHỌN GIỐNG CÂY TRỒNG DÀI NGÀY

Nhiệm vụ của sinh viên

Mục tiêu và nội dung môn học

 Mục tiêu: Trang bị cho sinh viên phƣơng pháp và kỹ • Dự lớp đầy đủ số tiết quy định năng chọn giống nhóm cây trồng có thời gian sinh • Tham gia đầy đủ các bài thực hành môn học trƣởng dài (Cà phê, cây ăn quả, chè,…). • Xây dựng tiểu luận theo yêu cầu  Nội dung: Đặc điểm di truyền của nhóm cây có thời • Điểm học tập: gian sinh trƣởng dài, các phƣơng pháp tạo vật liệu di - Kiểm tra: hệ số 0,3 truyền, đánh giá thử nghiệm giống mới phù hợp với - Chuyên cần: hệ số 0,1 mục tiêu tạo ra giống cây trồng dài ngày của hai nhóm cây (cây ăn quả và cây công nghiệp). - Điểm thi: hệ số 0,6

Nội dung chi tiết môn học

Tài liệu học tập

Chương 1: Chọn giống cây có múi (3 tiết)

• Nguyễn Văn Hiển (chủ biên), 2000 - Chọn giống cây trồng

Chương 2: Chọn giống xoài (3 tiết)

• Nguyễn Tử Xiêm (chủ biên), 2000 - Cây cà phê.

Chương 3: Chọn giống nhãn (3 tiết)

Chương 4: Chọn giống vải (3 tiết)

• Đỗ Ngọc Quý, 2003 - Cây chè

Chương 5: Chọn giống chè (3 tiết)

• Trần Thế Tục, 2004 - Cây nhãn và kỹ thuật trồng

Chương 6: Chọn giống cà phê (3 tiết)

• Bộ NN&PTNT - 575 giống cây trồng nông nghiệp mới

Chương 7: Chọn giống cao su (3 tiết)

• Các trang Web.

Kiểm tra (1 tiết)

Thực hành (8 tiết)

1 7/18/15

PHÂN NHÓM CÂY TRỒNG DÀI NGÀY

VƢỜN CHỌN GIỐNG

 Vườn quỹ gen

 Vườn đánh giá biến dị di truyền

 Vườn chọn lọc

 Vườn so sánh giống

 Vườn cây đầu dòng

1. Phân nhóm cây trồng theo quan điểm sử dụng • Cây ăn quả lâu niên • Cây công nghiệp lấy quả • Cây công nghiệp lấy lá • Cây công nghiệp lấy mủ 2. Phân nhóm cây trồng dài ngày theo canh tác • Cây bóng to • Cây bóng thấp

1. Vai trò và ý nghĩa

 Giá trị dinh dưỡng: đƣợc dùng ăn tƣơi, làm nƣớc giải khát, bánh kẹo, tinh dầu đƣợc dùng làm nguyên liệu thực phẩm, có vị thơm ngon, ngọt.

 Thuốc chữa bệnh: Nƣớc cam, quýt nóng chữa táo bón

CHƢƠNG 1 CHỌN GiỐNG CÂY CÓ MÚI

rất tốt cho trẻ em. Dùng quả cam, quýt kết hợp với insulin chữa bệnh đái tháo đƣờng.

 Xoá đói nghèo: Trồng Cam quýt cho năng suất cao, tăng thu nhập, giải quyết đói nghèo.

2 7/18/15

2. Tình hình sản xuất trên thế giới và ở Việt Nam

Tình hình sản xuất cam ở một số nƣớc thuộc châu Á A.Trên thế giới:

 Diện tích trồng Cam, quýt khoảng 2 triệu ha, tập trung ở những nƣớc có khí hậu á nhiệt đới, từ vĩ độ 20-22o Nam và Bắc bán cầu.

 Hiện nay có 75 nƣớc vùng Châu Mỹ, vùng Địa Trung Hải, và vung Á –Phi trồng cam, quýt, bƣởi, chanh,...

 Nƣớc có sản lƣợng cao (tính theo triệu tấn/năm) nhƣ: Mỹ: 9,6; Braxin: 7,2; Tây Ban Nha: 1,7; ý: 1,6.

 Ở Châu Á nƣớc trồng nhiều cam quýt nhƣ: Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc.

Tình hình sản xuất cam, quýt ở Việt Nam

 Chủ yếu phục vụ tiêu dùng nội địa là chính

 Tập trung nghiên cứu: thu thập, Bảo tồn, chọn tạo đƣợc

B. Việt Nam: Năm Diện tích (ha) Sản lượng (tấn) 1989 17.205 163.778 1993 27.640 170.998 2005 35.000 450.000

nhiều giống có chất lƣợng.

 Nghiên cứu các giải pháp KHCN chống tái nhiễm bệnh

Greening.

 Xác định đƣợc một số loại gốc ghép thích hợp cho một số

giống cam quýt.

• Nguồn gốc,

• Phân loại

• Đặc điểm hình thái.

Tình hình sản xuất cam quýt ở các vùng năm 2007

3 7/18/15

3. Nguồn gốc và phân loại

12 trung tâm cây trồng trên thế giới

3.1. Nguồn gốc

 Cam quýt có nguồn gốc ở Vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới Đông Nam Châu Á, trên miền lục địa từ Nhật Bản xuống phía Đông dãy núi Hy-ma-lay-a qua miền nam Trung Quốc, Đông Nam Á và Australia.

iii

vii

 Giucovski (ngƣời Nga) cho rằng Cam chanh (C.sinensis) có ở Trung Quốc, bƣởi (C.grandis) xuất xứ từ quần đảo Laxongdo, Chanh và Chanh yên xuất xứ từ Ấn Độ; quýt có nguồn gốc từ Trung Quốc hoặc Philipine.

viii

 Nghề trồng quýt ở Trung Quốc có cách đây hơn 4000 năm. Đời nhà Hạ (năm 2.200 trƣớc công nguyên) đã có trồng quýt.

 Một số tác giả cho rằng: Quýt King (C.mobilis) có nguồn gốc

từ Việt Nam.

3.2. Phân loại Theo P.M Giucovski và Look (1960) xếp theo sơ đồ sau:

Họ

Rutaceae

Họ phụ

Aurantoideae (250 loài)

Tộc

Clauseneae

Citreae

Tộc phụ

Triphasineae

Citrineae

Balsamocitrineae

Nhánh

C

B

A

Loài

Microcitrus Fotunella

Climelia

Citrus

Poncitrus

Eremocitrus

Loài phụ

Eucitrus

Papedia

C. micrrantha

C.ichagenis

C.aurantifolia

C.reticulata

C. paradishi

C. macropteris C. latipes

C.maxima

C. sinensis

C.grandis Osb.

C. hystrix

C. calibia

C.aurauntium

C. Limon

C.medica

 Theo hệ thống phân loại này thì giống cam, quýt, bƣởi, chanh,

Đặc điểm của các loài phụ Eucitrus

chanh yên, phật thủ đều thuộc loài phụ Eucitrus.

 Loài phụ Paedia đều là cây hoang dại.

 Loài Poncitrus chỉ có P.trifoliata đƣợc dùng là gốc ghép hoặc

C.reticulata Quýt Vỏ xốp, vỏ kg múi C. sinensis Cam ngọt Quả to, ngọt, vỏ nhẵn C. Limon Chanh núm nhị > cánh hoa 4 lần

vật liệu ban đầu cho tạo giống.

 Nhóm C có khả năng lai giữa chúng với nhau rất lớn và tạo

C.aurantifolia Chanh lime Q nhỏ, h.trứng, rất chua C.aurauntium Cam chua Quả nhỏ, đắng, vỏ sần

các con lai. Tên của giống lai phụ thuộc vào loài và loài phụ

C. paradishi Bƣởi chùm Quả khá lớn

khi lai với nhau.

 Từ các năm 1995, các nhà khoa học (Hội thảo quốc tế về

C.grandis Osb. Bƣởi Quả lớn, hạt đơn phôi C.medica Chanh yên Cuống lá có eo

Citrus) đã thống nhất tên nhóm bƣởi (pummelo) của Đông

C.maxima Bƣởi chua

Nam Á là Citrus maxima Merr.

4 7/18/15

4. Đặc điểm thực vật học

4.2.Thân, cành và tán lá: 4.1. Rễ:

 Thân gỗ, bán bụi, có 4-6 cành chính, cao cây phụ thuộc giống, có thể đạt tới 5m (ĐH1-89 ở Phủ Quỳ), 6,2m (Lạng

 Nhƣ cây 2 lá mầm thân gỗ, rễ thuộc loại rẽ nấm (nấm Micorhiza ký sinh trên lớp biểu bì của rễ, có vai trò nhƣ lông hút) hút nƣớc, muối khoáng cung cấp cho cây.

Sơn).

 Cành: hƣớng ngọn, thƣa, phân cành ngang.

 Cam quýt không ƣa trồng sâu, bộ rễ phân bố nông và phát triển mạnh chủ yếu là rễ bất định, phân bố rộng và dày ở tầng đất mặt. Rễ cam quýt ƣa đất thoáng, xốp.

 Rễ bƣởi, cam đắng có bộ rễ mọc sâu hơn các loại khác. Trên

 Tán lá: có đƣờng kính từ 3-4,5m tùy theo giống. dạng tán: trò, cầu, chổi, tháp, Cành có thể có gai hoặc không

đất phù sa cổ, rễ cam quýt ăn sâu hơn.

 Bộ rễ cam quýt phát triển mạnh mẽ nhất là vào tháng 2-tháng

gai

9, Bộ rễ phát triển mạnh trong 8 năm đầu.

 Cây có 150.000-2.200.000 lá, diện tích khoảng 200m2

 Lá có nhiều dạng khác nhau, chia thùy, hình ô van, hình

4.3. Lá:

trứng, hình thoi, có eo hoặc không eo, có nhiều/ít răng cƣa.

 Thời gian tồn tại của lá trên cây từ 2-3 năm tùy theo sinh

thái, sức sinh trƣởng và vị trí cấp cành, mặt lá có 400-500

khi khổng/mm2.

 Ra cành và lá non (lộc) 3-4 lần/năm vào tháng 5-7 và tháng

8-9.

 Hoa đầy đủ: kết thành chùm (5-7hoa) hoặc đơn lẻ, mùi thơm, cánh

4.4. Hoa: Có 2 loại hoa (đầy đủ và dị hình)

dài, trắng, nhị có phấn hoặc không phấn, xếp thành 2 vòng. Bầu

nhụy có 10-14 ô, mỗi ô tƣơng ứng với 1 múi. Có thể tự thụ, thụ

phấn chéo hay không thụ phấn nên quả có hạt hoặc không hạt. Quả

có từ 8-14 múi, Số hạt có từ 0-20 hoặc nhiều hơn.

 Hoa dị hình (không đầy đủ): cuống và cánh hoa ngắn, hình dạng

khác hoa đầy đủ, có từ 10-20% số hoa trên cây.

 Cành hoa: cành hoa đơn (đầu cành chỉ 1 hoa, nhiều lá, khả năng

đậu quả cao) và cành hoa chùm (3-7 hoa/cành, mỗi cành đậu 2-3

quả, một số cành không có lá, tỷ lệ đậu quả thấp, có loại cành cứ

mỗi nách lá là 1 hoa, hoa trên nở trƣớc, hoa dƣới nở sau), Đa số

quýt có cành hoa đơn và tỷ lệ đậu quả cao hơn cam

5 7/18/15

4.6. Hạt: 4.5. Quả:

 Phần nhiều là hạt đa phôi, có từ 0-13 phôi, vì đặc điểm  Cành quả đa số sinh ra trong mùa xuân. Ở miền Nam có này nên mỗi hạt thƣờng cho 2-4 cây. Trong đó chỉ có 1 2 mùa rõ rết nên quả thƣờng phát triển vào đầu và cuối cây là từ phôi hữu tính, còn lại là phôi vô tính (phôi mùa mƣa. tâm), các cây từ phôi tâm hoàn toàn giống cây mẹ.  Màu vỏ quả (vàng da cam, đỏ da cam, xanh vệt vàng)  Lợi dụng đặc điểm đa phôi, để phục tráng hoặc bồi dục thay đổi tùy theo giống và điều kiện sinh thái. cho ra giống mới. Chọn lọc phôi vô tính giống quýt  Mặt ngoài vỏ có lớp tế bào sừng chứa nhiều dầu bảo Nuclear 32 của Tiệp Khắc (cũ) vệ, có lớp vỏ trắng xốp.

4.7.Thời gian sinh trƣởng

 Tuổi thọ, sức sinh trƣởng giảm từ cấp cành cao đến cấp

4.8. Một số đặc tính sinh học của các cấp cành • Cam, quýt trên gốc ghép cho thu hoạch quả sau 3-4 năm

cành thấp.

 Tỷ lệ lộc mới ra giảm từ cấp cành cao đến thấp

 Tỷ lệ đậu quả hữu hiệu tăng theo cấp cành

 Các cành cao nở hoa trƣớc

 Số hạt trung bình/quả tăng từ cấp cành thấp đến cao

 Khả năng cất giữ và vận chuyển quả tăng từ cấp cành thấp

kể từ khi trồng. • Cam, quýt, bƣởi nhân giống bằng hạt phải mất 5-6 năm. • Có thể chia một đời cây ra khoảng 4 thời kỳ: 1. Cây non (KTCB): trồng – thu quả lần đầu tiên 2. Mới thu hoạch: những năm đầu thu quả 3. Cho sản lƣợng cao

đến cao

 Tỷ lệ sống của mắt ghép, cành giâm, cành chiết của cam quýt

4. Suy yếu, tàn lụi • Các thời kỳ này phụ thuộc vào thời tiết, đất đai, kỹ thuật

tăng từ cấp cành thấp đến cao.

thâm canh, giống và gốc ghép.

Một số đặc điểm khác nhau giữa bƣởi, cam, chanh, quất

Đặc điểm

Bƣởi

Cam

Quýt

Chanh Quất

Khối lƣợng

>200

<200

>50g

20-30

<20

hình dạng quả

rất to

to vừa

vừa

nhỏ vừa

nhỏ

Vị

ngọt

rất ngọt

chua

Dạng hạt

dài

tròn

Tròn,tr.dẹt

tròn

Nhớt ngoài hạt

rất ít

vừa

ít

cao

Lá mầm

trắng

xanh

trắng

xanh

Vỏ quả

rất dày

dày

dày vừa

mỏng mỏng

Lớp nhờn vỏ

rất ít

ít

nhiều

TB

Độ kết các múi

TB

chặt

rất lỏng

chặt

lỏng

6 7/18/15

TT

Tên Việt Nam

Tên khoa học

Nơi thu thập

5. Quỹ gen cây có múi

1 Cam Sành

Tên Việt Nam

Tên khoa học

Nơi thu thập

6. Phƣơng pháp chọn tạo giống

16 Quýt đường

Citrus reticulata

Yên Bình - Yên Bái

17 Bưởi đường

27 Bưởi Sa Điền

Citrus grandis

Nhập từ Đài Loan

28 Bưởi Kaopan

Citrus grandis

Nhập từ Đài Loan

29 Quýt Ponkan

Citrus reticulata

Nguồn từ Trung Quốc

Sơ đồ hệ thống sản xuất và bảo tồn giống cây có múi sạch bệnh

7 7/18/15

8 7/18/15

Nucellar Embryony

1. Qu¶ non sau khi thô phÊn 1-8 tuÇn

MÉu cµnh



1 Nh©n chåi



2 2. Nu«i cÊy no·n t¹o m« sÑo ph«i ho¸ (Embryogenic m« sÑo):MT (Murashige & Tucker 1969) + Malt extract (500mg/l) + Đ- êng 5% + BAP (0,5-2mg/l) +Agar. 3. Nh©n m« sÑo ph«i ho¸ trªn c¸c m«i trêng theo chu kú: ĐÆc, Láng l¾c, Bioreactors, ®Æc.

Nh©n chåi

MÉu cµnh



Xö lý Colchicine

4. Ph«i ho¸ m« sÑo trªn m«i trêng: MT + Malt extract(500mg/l) + Đêng 5% +BAP (<0,5%)

3 5. N¶y mÇm cña ph«i trªn m«i trêng: MS + GA3

Nu«i cÊy chåi sau xö lý



4 6. Đa c©y ra vên ¬m: Gi¸ thÓ: Bät nói löa + TrÊu hun + mïn, tØ lÖ 1:1:1

7. KiÓm tra bÖnh (Greening vµ Tristeza)

C©y tø béi 4n

Chåi C©y tø béi 4n

Xö lý Colchicine

HÖ thèng nu«i cÊy vµ t¸i sinh m« sÑo ph«i ho¸ ë C¡Q cã mói cã thÓ ®îc øng dông réng r·i trong n/c di truyÒn t¹o gièng nh chuyÓn gen, g©y ®a béi , biÕn dÞ vµ ®ét biÕn thùc nghiÖm trªn tÕ bµo s«ma, t¸ch nu«i tÕ bµo trÇn vµ t¹o c©y s¹ch bÖnh cã nguån gèc tõ ph«i t©m.

ph©n ho¸ ph«i v« tÝnh tõ m« sÑo

http://www.agi.gov.vn

9 7/18/15

7. Phƣơng pháp nhân giống cây có múi

• Nhân giống hữu tính

• Nhân giống vô tính

- Phƣơng pháp giâm cành

- Phƣơng pháp chiết cành

- Phƣơng pháp ghép

- Nhân giống invitro

7.1. Nhân giống hữu tính

 Ƣu điểm:

 Hệ số nhân cao  Là phƣơng pháp cho hạt giống nảy mầm, mọc thành cây con.  Hạt nhỏ, vỏ dày, dễ vận chuyển

 Cây có bộ rễ khỏe ắn sâu xuống đất-chống đổ, chịu  Hạt thu từ quả đƣợc sự phối hợp giữa hạt phấn (tinh hạn. trùng) và noãn (trứng).  Cây sống lâu năm hơn; làm gốc ghép cho phƣơng pháp  Trong điều kiện đủ nƣớc, nhiệt độ thích hợp, hạt nảy nhân vô tính. mầm hình thành cây mới.  Đầu tƣ lao động và đất đai ít hơn so với phƣơng pháp khác

 Nhƣợc điểm:  Yêu cầu đối với nhân giống bằng hạt

 Biết lai lịch quả, chọn quả phẩm vị ngon, lấy từ cây đảm bảo

 Cây giống thƣờng biến dị, khác cây mẹ, không đồng

tốt, sai quả.

 Quả chín đƣợc chọn có mã đẹp, to, sạch sâu bệnh

đều về quả.

 Chọn lấy hạt đều đặn, chắc để gieo

 Có sự phân ly nếu hạt chƣa thuần

 Trƣớc và sau khi gieo hạt, không để hạt quá khô

 Lâu ra quả (do thời gian kiến thiết cơ bản lâu hơn).

 Đất trồng phải tơi, xốp, đủ dinh dƣỡng, ẩm, để cây mọc

 Sản lƣợng quả thƣờng thấp hơn so với nhân giống vô tính.

nhanh, mọc đều

 Chăm sóc cẩn thận để cây phát triển tốt

 Do đa phôi nên cây từ phôi vô tính có đặc tính giống cây mẹ, thƣờng lấn át cây hữu tính

10 7/18/15

Các hình thức sinh sản và phƣơng pháp nhân giống vô tính

Sinh sản vô tính

Vô tính sinh dưỡng

Vô phối

Mô sôma bầu nhụy (2n)

Đại bào tử mẹ

Phôi bất định (2n)

Mắt, đoạn rễ, cành và thân

Tế bào, mô, bộ phận

7.2. Nhân giống vô tính

Thân rễ, bồ, giò, củ, các loại chồi phụ

Phôi vô tính (2n)

Tách chồi, chia cây

Nuôi cấy in-vitro

Công nghệ hạt nhân tạo

Giâm, chiết cành; ghép

Nhân vô tính nhân tạo

Nhân vô tính tự nhiên

Phân hoá tế bào

Tế bào phôi sinh Tế bào dãn Tế bào chuyên hoá

Phản phân hoá tế bào

Phản phân hóa tế bào tƣợng tầng

Quá trình phân hóa và phản phân hóa của tế bào

để hình thành rễ bất định

a. Phƣơng pháp giâm cành

11 7/18/15

b. Phƣơng pháp chiết cành

 Là biên pháp lấy cành là nguyên liệu, cho cành ra rễ để có

một cây giống hoàn chỉnh.

 Chọn cành đủ tiêu chuẩn, cành ở phần trên của tán cây, chọn cành xiên, nơi có nhiều ánh sáng, lá mọc dày, cành thô, lóng ngắn. Đƣờng kính cành chiết từ 1-1,3 cm.

 Tuổi cành từ 1-3 năm (tốt nhất cành của cây non đang sung sức). Không chiết trên những cành già đã ra hoa, quả nhiều, Không chiết cành ở điểm ngọn hoặc cành vƣợt (vì khó ra rễ do nhiều nƣớc, đƣờng và bột tích luỹ ít).

 Thời vụ chiết: nhiệt độ 20-30oC, độ ẩm không khí cao, thuận

lợi cho ra rễ.

- Mùa xuấn chiết vào tháng 3-4, hạ bầu vào tháng 5-6

- Mùa thu; chiết vào tháng 8-9, hạ bầu vào tháng 10-11

c. Phƣơng pháp ghép

 Tiêu chuẩn chọn gốc ghép nhƣ sau:

 Hạt phải đa phôi

 Cây mẹ lấy hạt ƣơm gieo làm gốc ghép phải sinh trƣởng tốt, thích nghi với nhiều loại đất, quả nhiều hạt và cây đó phải nhiều và dễ tìm.

 Chịu đƣợc một số bệnh vi rút và chống đƣợc tuyến trùng.

 Có sức tiếp hợp tốt với cành ghép.

Các bƣớc của phƣơng pháp chiết cành

c. Phƣơng pháp ghép (tiếp)

. Chuẩn bị gốc ghép:  Cây mẹ đƣợc lấy cành, mắt ghép là những giống định

1. Chọn giống làm gốc ghép: Hiện nay có nhiều giống để chọn làm

nhân, phải đạt những yêu cầu:

gốc ghép cho cây có múi. Theo khuyến cáo của các chuyên gia

đầu ngành, chúng ta có thể dùng bƣởi chua để làm gốc ghép cho

 Sinh trƣởng khoẻ, không sâu bệnh đặc biệt là vi rút.

các loại bƣởi, dùng chấp hoặc cam 3 lá để ghép cho các loại cam

và quýt.

 Ra quả ổn định, đều về năng suất và phẩm chất.

2. Thành phần nền đất gieo hạt gốc ghép: gồm 1/3 đất màu + 1/3 cát

 Nếu lấy cây từ cây ngoài sản xuất mà trồng bằng hạt thì

vàng + 1/3 mùn hữu cơ đƣợc hấp khử trùng bằng hơi nƣớc nóng

tuổi ổn định sinh trƣởng từ 8 tuổi trở lên.

100oC trong 60 phút.

12 7/18/15

. Chuẩn bị gốc ghép (tiếp):

* Hỗn hợp trong túi bầu ƣơm cây con: Gồm: 1/3 đất màu + 1/3

3. Gieo hạt: khoảng cách gieo hạt là 3 x 3 cm. Gieo xong lấp hạt 1 cm

bằng đất nhỏ mịn, sau đó dùng ván ấn chặt mặt luống. Tƣới nƣớc

cát vàng + 1/3 mùn hữu cơ + 100 g/bầu phân NPK.

đủ ẩm hàng ngày.

* Túi bầu: sử dụng túi polyetylen mầu đen, kích cỡ 16 x 35 cm.

4. Chăm sóc cây con: Khi cây có 4 lá thật, bắt đầu phun phân bón lá để

thúc cây sinh trƣởng khoẻ (dùng loại phân bón lá có các nguyên tố

* Tiêu chuẩn cây gốc ghép:

vi lƣợng). Cây con cao 12 - 15 cm có 5 - 6 lá thật là đủ tiêu chuẩn ra

- Chiều cao cây 40 - 50 cm, đƣờng kính gốc đạt 0,3 cm.

ngôi, cây đƣợc chuyển qua giai đoạn ra ngôi chờ ghép.

5. Kỹ thuật ra ngôi và chăm sóc cây con chờ ghép: Cây con gốc ghép

- Cây mọc thẳng, khoẻ mạnh, không bị sâu bệnh hại.

đƣợc cấy vào các túi bầu polyetylen đựng hỗn hợp nuôi cây.

Ghép mắt

GhÐp ®o¹n cµnh

C¾t bá ngän gèc ghÐp sau ghÐp 20 ngµy

13 7/18/15

Nhà lƣới giữ cây mẹ và

cây mẹ đƣợc cắt tỉa để

lấy cành ghép, mắt ghép

Các phƣơng pháp ghép

Ghép mắt

Túi bầu ƣơm cây con

Ghép nêm (Cleft Graft)

Ghép mắt nhỏ có gỗ

14 7/18/15

Ghép vỏ hay ghép luồn vỏ (Bark Graft)

Ghép bên hay ghép áp (Side-Veneer Graft)

Ghép lƣỡi (Whip and Tongue Graft)

• Ghép nối bên (Splice Graft)

Ghép bắc cầu (Bridge Graft)

Ghép yên ngựa (Saddle Graft)

15 7/18/15

d. Nhân giống vô tính invitro

• Mục tiêu:

- Nhânh nhanh giống

- Chọn tạo giống sạch bệnh

• Phƣơng pháp nuôi cấy

- Dùng mô sinh trƣởng để tái sinh cây trong ống nghiệm

- Nuôi cấy đỉnh sinh trƣởng, chọn giống sạch bệnh trên đĩa petri

Nguồn gốc: Đại Minh-Yên Bình-Yên Bái.

1. Quýt đƣờng Yên Bình

Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng khoẻ, tán hình cầu hoặc bán cầu. Quả hình cầu dẹt, vỏ nhẵn khi chín màu đỏ da cam, không hạt, hoặc 2-4 hạt.

8. MỘT SỐ GIỐNG CÂY CÓ MÚI

Trọng lƣợng quả trung bình 140-180g. Tỷ lệ phần ăn đƣợc từ 65-70%. Thịt quả vàng đỏ da cam, tép mịn, mọng nƣớc, Độ Brix 11 –12%, vị ngọt.

Thời gian thu hoạch tháng 12, tháng 1

năm sau.

Năng suất TB cây 10-15 tuổi từ 80-150

kg.

Có thể phát triển ở các tỉnh miền núi phía

Bắc để kéo dài thời vụ thu hoạch.

 Nguồn gốc: Nghi Diên-Nghi Lộc-Nghệ An.

 Nguồn gốc: Hƣơng Sơn-Hà Tĩnh.

3. Cam Xã Đoài 2. Cam bù

 Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng khoẻ, tán hình bán cầu. Quả hình cầu núm quả hơi lồi, vỏ dầy hơi xù xì, khi chín màu đỏ da cam, ít hạt (12-16 hạt).

 Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng khoẻ, tán hình cầu hoặc bán cầu. Quả hình cầu, vỏ dầy, nhẵn, khi chín màu vàng da cam, hạt trung bình từ 10-15 hạt/ quả.

 Trọng lƣợng quả trung bình 250-280g. Tỷ lệ phần ăn đƣợc từ 65-68%. Thịt quả vàng đỏ da cam, tép mịn, mọng nƣớc. Độ Brix 11-12%. vị chua ngọt.

 Thời gian thu hoạch tháng 12, đến

 Trọng lƣợng quả trung bình 220-250g. Tỷ lệ phần ăn đƣợc từ 65-68%. Thịt quả vàng đậm da cam, tép mịn, mọng nƣớc. Độ Brix 12- 14%. vị ngọt chua.

tháng 2 năm sau.

 Năng suất TB cây 10-15 tuổi từ 80-150

kg.

 Thời gian thu hoạch tháng 11. Trồng ở các tỉnh miền núi thu hoạch muộn hơn và mã quả cũng nhƣ chất lƣợng tốt hơn.

 Năng suất TB cây 10-15 tuổi từ 80-150 kg.

 Phát triển chủ yếu ở vùng Hƣơng Sơn và các vùng có điều kiện tƣơng tự nhƣ Hƣơng Sơn để kéo dài thời vụ thu hoạch.

 Phát triển tốt ở vùng núi cao các tỉnh miền

Trung và miền núi phía Bắc.

16 7/18/15

Nguồn gốc: nhập nội từ Đài Loan.

Nguồn gốc: nhập nội từ Thái Lan.

Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng

Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng khoẻ,

4. Cam Đài Loan 5. Quýt Fremont

khoẻ, tán hình cầu quả hình cầu, vỏ

tán hình cầu. Quả hình cầu dẹt, vỏ mỏng,

mỏng, nhẵn, khi chín màu vàng da

nhẵn, khi chín màu đỏ da cam, ít hạt (2-4

cam, ít hạt (2-4 hạt), hoặc không hạt.

hạt), hoặc không hạt.

Trọng lƣợng quả trung bình 200-220g.

Trọng lƣợng quả trung bình 120-150g. Tỷ

Tỷ lệ phần ăn đƣợc từ 65-70%. Thịt

lệ phần ăn đƣợc từ 65-70%. Thịt quả màu

quả màu vàng đậm da cam, Tép mịn,

vàng đỏ da cam, tép mịn, Mọng nƣớc. Độ

mọng nƣớc. Độ Brix 12-14%. vị ngọt

Brix 12-14%. vị chua ngọt.

chua.

Thời gian thu hoạch tháng 11.

7. Bƣởi Diễn 6. Bƣởi Đoan Hùng

 Là giống bƣởi ngọt đƣợc trồng lâu đời ở Đoan Hùng - Phú Thọ.

 Có nguồn gốc từ giống bƣởi ngọt Đoan Hùng, đƣợc trồng lâu đời ở xã Phú Diễn - Từ Liêm - Hà Nội song chín muộn hơn, mã quả đẹp hơn và trở thành giống đặc sản của địa phƣơng.

 Cây sinh trƣởng khoẻ, cao trung bình 4 - 5 m; đƣờng kính tán trung bình 4 - 6m; lá xanh vàng.

 Cây sinh trƣởng khoẻ, cao trung bình 3 - 5m; đƣờng kính tán trung bình 4 - 6 m; lá xanh vàng, eo lá hình tim bầu, đỉnh lá chia thuỳ rõ.

 Ra hoa tháng 2 - 3, quả chín vào tháng 10 - 11.

 Ra hoa tháng 2 - 3, quả chín vào

 Quả tròn, khối lƣợng trung

tháng 11 - 12.

bình 0,8 - 1,2 kg/quả.

 Vỏ quả mỏng khi chín có

màu vàng

 Quả tròn hơi dẹt, khối lƣợng trung bình 0,8 - 1,2 kg/quả. Vỏ quả mỏng khi chín có màu vàng, tép quả màu hung vàng, khô, ăn có vị ngọt, thơm mát.

 Tép quả màu hung vàng, ăn có vị ngọt, thơm mát

Nguồn gốc: Hƣơng Vân-Hƣơng Trà-

 Nguồn gốc: Phúc Trạch-Hƣơng Khê-

8. Bƣởi Thanh Trà 9. Bƣởi Phúc Trạch

Thừa Thiên Huế.

Hà Tĩnh.

Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng tốt, tán cây hình cầu. Quả hình cầu hơi dài, khi chín có màu xanh vàng.

 Đặc điểm giống: Cây sinh trƣởng tốt, tán cây hình bán cầu. Quả hình cầu hơi dẹt, khi chín có màu vàng tƣơi.

Trọng