intTypePromotion=1
 » 
 » 

Bài giảng Cơ khí đại cương: Chương 3 - ThS. Vũ Đình Toại

Chia sẻ: Dinh Tuan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

0
Thêm vào BST
Báo xấu
95
lượt xem 15
download

Bài giảng Cơ khí đại cương: Chương 3 - ThS. Vũ Đình Toại

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chương 3 "Hợp kim sắt, các bon" thuộc bài giảng Cơ khí đại cương dưới đây để nắm bắt được những nội dung về khái niệm, phân loại, tính chất của hợp kim sắt, các bon, gang, hợp kim cứng,... Với các bạn chuyên ngành Cơ khí - Chế tạo máy thì đây là tài liệu tham khảo hữu ích.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Cơ khí đại cương: Chương 3 - ThS. Vũ Đình Toại

  1. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 IV. Hîp kim S¾t - C¸c bon (Fe-C): 1. Gi¶n ®å tr¹ng th¸i cña hîp kim Fe-C: toC B A CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 1500 Láng (L) L + Ostenit (L+γ) L + Xªmentit (L+Xª) 1147 E 1147oC C Ostenit (γ) F Lª®ªbuarit (Lª) 911 G Am γ + Xª + Lª Xª + Lª γ+α A3 γ + Xª S P A1 727oC 727 K α+ Peclit α P + Xª γ + Xª + Lª Xª + Lª P Q 0,8%C 2,14%C 4,43%C 6,67%C 0,02%C © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 1 / 39 - ACB là đường lỏng phân biệt pha lỏng hoàn toàn với pha lỏng đã có tinh thể rắn - AECF là đường đặc ứng với điểm bắt đầu nóng chảy hoặc hoá rắn hoàn toàn - GS (A3); SE (Am); GP và PQ tương ứng với giới hạn chuyển biến pha trong trạng thái hoá rắn - PSK (A1) là đường chuyển biến cùng tích khi nguội đến đó sẽ bắt đầu sự chuyển biến cùng tích hỗn hợp cơ học CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 1.1. C¸c tæ chøc cña hîp kim Fe-C: 1.1.1. C¸c tæ chøc 1 pha: 1.1.1.1. Tæ chøc xªmentit (Xª) lµ hîp chÊt ho¸ häc cña Fe vµ C (C% = 6,67%) Æ Fe3C >> Tæ chøc nµy ®−îc kÕt tinh qua ba giai ®o¹n vµ n»m trong hÇu hÕt c¸c khu vùc >> §©y lµ mét tæ chøc cã ®é cøng cao, tÝnh c«ng nghÖ kÐm, ®é gißn lín nh−ng chÞu mµi mßn tèt >> Trªn tõng khu vùc ®é giµu xªmentit (Xª) gi¶m dÇn tõ Xª1 ®ªn Xª3 © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 2 / 39 1
  2. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 1.1.1.2. Tæ chøc «stennit (γ, Os) lµ dung dÞch ®Æc xen kÏ cña cacbon trong Fe (Feγ) >> L−îng hoµ tan C trong Fe tèi ®a lµ 2,14%ë 11470C. T¹i 7270C l−îng hoµ tan C lµ 0,8% >> Khu vùc AESG chØ tån t¹i mét pha «stenit riªng biÖt >> «stenit lµ pha dÎo vµ dai, rÊt dÔ biÕn d¹ng >> V× nã tån t¹i riªng biÖt chØ ë nhiÖt ®é trªn 7270C nªn kh«ng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt c¬ häc khi kim CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C lo¹i chÞu t¶i mµ chØ cã ý nghÜa khi gia c«ng ¸p lùc nãng vµ nhiÖt luyÖn © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 3 / 39 1.1.1.3. Ferit (α, F) lµ dung dÞch ®Æc xen kÏ cña C trong Fe (Feα) >> ë 7270C hoµ tan 0,02%C >> NhiÖt ®é cµng gi¶m l−îng hoµ tan cµng gi¶m nªn cã thÓ coi ferit lµ s¾t nguyªn chÊt >> Ferit rÊt dÎo, mÒm vµ cã ®é bÒn thÊp CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 1.1.2. C¸c tæ chøc 2 pha: 1.1.2.1. Peclit (P) lµ hçn hîp c¬ häc cña ferit vµ xªmentit (Xª2) >> Khi h¹ to xuèng 7270C, c¶ ferit vµ xªmentit cïng kÕt tinh ë thÓ r¾n t¹o nªn cïng tÝch peclit (®iÓm S >> C¬ tÝnh cña Peclit phô thuéc vµo l−îng F vµ Xª vµ phô thuéc vµo h×nh d¹ng cña Xª (tÊm hay h¹t) © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 4 / 39 2
  3. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 1.1.2.2. Lª®ªbuarit (Lª) lµ hçn hîp c¬ häc cïng tinh cña γ vµ Xª (Xª1) >> T¹i 1147oC vµ 4,43%C cïng tinh Lª h×nh thµnh t¹i ®iÓm C >> Xuèng d−íi 727oC, mét phÇn γ chuyÓn thµnh P >> L−îng Xª trong Lª kh¸ lín nªn Lª cã ®é cøng cao, dßn CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 1.1.2.3. Graphit (Gr) lµ cacbon ë tr¹ng th¸i tù do >> Gr kÐm bÒn, dßn, në thÓ tÝch khi kÕt tinh © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 5 / 39 1.2. Ph©n lo¹i hÖ hîp kim Fe-C (Fe-Fe3C): HÖ hîp kim Fe-C CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C ThÐp cacbon C < 2,14% Gang C > 2,14% ThÐp ThÐp ThÐp Gang Gang Gang tr−íc cïng tÝch sau tr−íc cïng tinh sau cïng tÝch cïng tÝch cïng tinh cïng tinh C = 0,8% C =4,43% C < 0,8% C > 0,8% C < 4,43% C > 4,43% © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 6 / 39 3
  4. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 2. ThÐp cacbon: 2.1. Kh¸i niÖm vÒ ThÐp cacbon: ThÐp cacbon lµ hîp kim cña Fe-C víi hµm l−îng cacbon nhá h¬n 2,14%. Ngoµi ra trong thÐp cacbon cßn chøa mét l−îng t¹p chÊt nh− Si, Mn, S, P, … Æ Nguyªn tè ¶nh h−ëng lín nhÊt trong thÐp lµ cacbon. ChØ cÇn thay ®æi mét l−îng CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C rÊt nhá C, ®∙ lµm thay ®æi nhiÒu tÝnh chÊt lý, ho¸ cña thÐp - C t¨ng Æ ®é cøng vµ ®é bÒn cña thÐp t¨ng lªn cßn ®é dÎo vµ ®é dai l¹i gi¶m xuèng - Thay ®æi hµm l−îng cacbon Æ lµm thay ®æi c¶ tÝnh c«ng nghÖ, tÝnh ®óc, tÝnh hµn vµ tÝnh rÌn dËp * C¸c t¹p chÊt cã lîi trong thÐp cacbon: Si vµ Mn - Khi hµm l−îng cña chóng thÝch hîp (Mn ≤ 0,75% vµ Si ≤ 0,35%) cã kh¶ n¨ng khö «xy khái c¸c «xyt s¾t, lµm t¨ng ®é bÒn, ®é cøng cña thÐp - Tuy nhiªn kh«ng nªn cho nhiÒu t¹p chÊt lo¹i nµy v× nã sÏ ph−¬ng h¹i ®Õn mét sè tÝnh c«ng nghÖ nh− gia c«ng c¾t gät nhiÖt luyÖn v.v… * C¸c t¹p chÊt cã h¹i cho thÐp cacbon: P vµ S - Nguyªn tè S sÏ lµm cho thÐp bÞ dßn nãng (bë nãng) - Nguyªn tè P l¹i lµm thÐp bÞ ph¸ huû ë tr¹ng th¸i nguéi – dßn nguéi ) V× thÕ cÇn h¹n chÕ S vµ P d−íi møc 0,03% © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 7 / 39 2.2. Ph©n lo¹i ThÐp cacbon: 2.1.1. Ph©n lo¹i theo tæ chøc tÕ vi vµ hµm l−îng C trªn gi¶n ®å tr¹ng th¸i - ThÐp tr−íc cïng tÝch víi tæ chøc Ferit + Peclit (C < 0,8%) - ThÐp cïng tÝch: thÐp cã tæ chøc Peclit (C = 0,8%) - ThÐp sau cïng tÝch trong ®ã cã Peclit + Xªmentit (C > 0,8%) CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 2.1.2. Ph©n lo¹i theo hµm l−îng C th−êng dïng - ThÐp cacbon thÊp: C < 0,25% - ThÐp cacbon trung b×nh: C = 0,25% ... 0,5% - ThÐp cacbon cao: C > 0,5% 2.1.3. Ph©n lo¹i theo ph−¬ng ph¸p luyÖn kim - ThÐp lß chuyÓn: chÊt l−îng kh«ng cao, hµm l−îng kÐm chÝnh x¸c - ThÐp lß m¸c tanh (Martin): chÊt l−îng cao h¬n trong lß chuyÓn mét Ýt - ThÐp lß ®iÖn: chÊt l−îng cao h¬n nhiÒu, khö hÕt t¹p chÊt tíi møc thÊp nhÊt 2.1.4. Ph©n lo¹i theo ph−¬ng ph¸p khö ¤xy - ThÐp s«i: chøa nhiÒu rç khÝ nªn kÐm dÎo vµ dai - ThÐp nöa s«i: chÊt l−îng cao h¬n thÐp s«i v× cßn Ýt rç khÝ h¬n - ThÐp l¾ng: ®é bÒn cao h¬n thÐp s«i vµ thÐp nöa s«i © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 8 / 39 4
  5. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 2.1.5. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo c«ng dông 1 - ThÐp cacbon th« th«ng dông (thÐp th− th−êng): êng): c¬ tÝnh kh« kh«ng cao, cao, chØ chØ dïng ®Ó chÕ t¹o c¸c chi tiÕt m¸y, c¸ c¸c kÕt cÊu chÞu t¶i nhá nhá. Th− Th−êng dïng trong ngµ ngµnh x©y dùng, ng, giao th« th«ng Æ ThÐp cacbon th« th«ng dông ®−îc ®−îc ký hiÖ hiÖu b»ng hai ch÷ ch÷ CT vµ vµ chia ba nhãm A, B vµ vµ C Nhãm A: chØ chØ ®¸nh ®¸nh gi¸ gi¸ b»ng c¸c chØ chØ tiª tiªu c¬ tÝnh (®é bÒn, bÒn, ®é dÎo, ®é cøng, ng, v.v… v.v…) CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Nhãm B: ®¸nh ®¸nh gi¸ thµnh phÇ gi¸ b»ng thµ phÇn ho¸ ho¸ häc Nhãm C: ®¸nh ®¸nh gi¸ gi¸ b»ng c¶ hai chØ chØ tiª tiªu c¬ tÝnh vµ thµ thµnh phÇ phÇn ho¸ ho¸ häc Liª Liªn bang Nga (GOST2772- (GOST2772- Liª Liªn X« (GOST 380 - 71) ViÖ ViÖt Nam (TCVN1765- (TCVN1765-75) 88) CT0 CT31 CT1 CT33 CT2 CT34 CT3 CT245* CT38 CT4 CT275 CT42 CT5 CT285 CT51 CT6 CT345 CT375 CT61 BiÓu thÞ ®é bÒn σ02= * BiÓ 245MPa © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 9 / 39 ) TCVN 1756 -75 quy ®Þnh ký hiÖ hiÖu thÐp th« th«ng dông: dông: sau CT ghi chØ giíi h¹n bÒn σb chØ sè gií [kG/mm2] thÊp nhÊt øng víi mçi ký hiÖ hiÖu VÝ dô: giíi h¹n bÒn σb = 38 ÷ 49kG/mm2 (380 ÷ 490N/mm2) dô: TC38 cã gií ) C¸c nhãm B vµ vµ C còng cã ký hiÖ hiÖu trª trªn c¬ së nhãm A nh− nh−ng thª thªm vµo phÝa tr−í tr−ícc ch÷ ch÷ c¸i B hay C ®Ó ph© ph©n biÖ biÖt dô: CT31 → BCT31 → CCT31 VÝ dô: CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C >> ThÐp s«i: thª thªm ký tù S vµo phÇ phÇn cuè cuèi, vÝ dô CT31S >> ThÐp nöa s«i: thª thªm ký tù n vµo phÇ phÇn cuè cuèi, vÝ dô: dô: CT31n >> ThÐp kh« kh«ng cã ký hiÖ hiÖu thª thªm lµ thÐp l¾ng 2- ThÐp cacbon kÕt cÊu: cÊu: lµ lo¹ lo¹i thÐp cã hµm l−îng −îng t¹p chÊt S, P rÊt nhá nhá, tÝnh n¨ng lý ho¸ ho¸ tèt, hµm l−îng −îng cacbon chÝnh x¸c vµ chØ chØ tiª tiªu c¬ tÝnh râ rµng hiÖu: t−¬ng Ký hiÖ −¬ng tù nh− nh− ký hiÖ hiÖu cña Liª Liªn X« chØ chØ kh¸ kh¸c ë chç chç cã thª thªm ch÷ ch÷ c¸i C phÝa tr−í tr−ícc ®Ó ph© biÖt lµ thÐp cacbon ph©n biÖ VÝ dô: dô: Liª Liªn X«: 08; 10; 15; 20;...; 85 ViÖ ViÖt Nam: C08; C10; C 15; C20; ...; C85 Ký hiÖ hiÖu thÐp C ChØ ChØ hµm l−îng −îng C tÝnh theo % © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 10 / 39 5
  6. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 3- ThÐp cacbon dông cô: cô: lµ lo¹ −îng cacbon cao (0,7 ÷1,3%C), cã hµm lo¹i thÐp cã hµm l−îng l−îng −îng t¹p chÊt S vµ vµ P thÊp (
  7. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 3.2. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i Gang: 3.1.1. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo tæ chø chøc tÕ vi vµ vµ hµm l−îng −îng C trª trªn gi¶ gi¶n ®å tr¹ tr¹ng th¸ th¸i tr−ícc cïng tinh cã tæ chø - Gang tr−í chøc Peclit + Lª®ªbuarit ª®ªbuarit (C < 4,43%) - Gang cïng tinh: tinh: cã tæ chø chøc Lª®ªbuarit ª®ªbuarit (C = 4,43%) - Gang sau cïng tinh cã tæ chø chøc Lª®ªbuarit ª®ªbuarit + Xªmentit (C > 4,43%) 3.1.2. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo tæ chø chøc vµ cÊu t¹o CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C 1- Gang tr¾ tr¾ng lµ lo¹ lo¹i gang mµ hÇu hÕt cacbon ë d¹ng liª liªn kÕt Fe3C ) Gang tr¾tr¾ ng chØ ch Ø h× nh thµ thµ nh khi cã hµ m l −îng −îng C, Mn… Mn… thÝch hîp vµ víi ®iÒu kiÖ kiÖn ngué nguéi nhanh ë c¸c vËt ®óc thµ thµnh máng,ng, nhá nhá ) Gang tr¾tr¾ng kh« kh«ng cã ký hiÖhiÖu riª riªng * Tæ chø chøc xementit cã nhiÒu trong gang tr¾ tr¾ng lµm mÆt g∙y cña nã cã mµu s¸ng tr¾ tr¾ng! 2- Gang x¸ x¸m lµ lo¹ lo¹i gang mµ hÇu hÕt cacbon ë d¹ng graphit. graphit. Nhê cã vËy grathit nªn mÆt g∙y cã mµu x¸m GX Ferit GX Ferit- Ferit-Peclit © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 13 / 39 ) Tæ chøc tÕ vi cña gang x¸m gåm: nÒn c¬ së vµ c¸c garaphit d¹ng tÊm ) NÒn cña gang x¸m cã thÓ lµ: ferit, pherit - peclit , peclit C¬ tÝnh cña gang x¸m phô thuéc vµo hai yÕu tè: * Tæ chøc cña nÒn: ®é bÒn cña nÒn t¨ng lªn tõ nÒn pherit ®Õn peclit * Sè l−îng, h×nh d¹ng vµ ph©n bè graphit CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C ) Gang x¸m cã ®é bÒn nÐn cao nh−ng bÒn kÐo kÐm, chÞu mµi mßn tèt, ®Æc biÖt cã tÝnh ®óc tèt Ký hiÖu Gang x¸m: GX xx-yy (Liªn x«: Cч xx-yy) xx = hai con sè chØ ®é bÒn kÐo yy = hai con sè chØ ®é bÒn uèn 3- Gang cÇu lµ lo¹i gang cã thÓ cã tæ chøc nh− gang x¸m, nh−ng graphit cã d¹ng thu nhá thµnh h×nh cÇu © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 14 / 39 7
  8. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 ) Gang cÇu cã ®é bÒn cao h¬n gang x¸ x¸m nhiÒu, nhiÒu, ®Æc biÖ biÖt cã ®é dÎo b¶o ®¶m. Cã thÓ thÓ so s¸nh c¬ tÝnh gang cÇu xÊp xØ b»ng thÐp m¸c thÊp ) §Ó cã tæ chø chøc gang cÇu, ph¶ ph¶i nÊu ch¶ ch¶y gang x¸ x¸m vµ dïng ph− ph−¬ng ph¸ ph¸p biÕn tÝnh ®Æc biÖ biÖt gäi lµ cÇu ho¸ ho¸ ®Ó t¹o ra graphit h×nh cÇu. KÕt qu¶ qu¶ lµ còng trª trªn c¸ c¸c nÒn t−¬ng −¬ng tù nh− nh− x¸m víi grathit cÇu ta cã ®é dÎo δ = 5 ÷ 15%; ®é bÒn kÐo σk = 400 - 1000N/mm2 gang x¸ Liªn x«: Bч xx- CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Ký hiÖ hiÖu Gang cÇu: GC xx- xx-yy (Liª xx-yy) yy) xx = hai con sè chØ chØ ®é bÒn kÐo yy = hai con sè chØ −¬ng ®èi δ% chØ ®é d∙n dµi t−¬ng 4- Gang dÎo lµ lo¹ lo¹i gang chÕ t¹o tõ gang tr¾ tr¾ng b»ng ph− ph−¬ng ph¸ ph¸p nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn (ñ) Fe 3 C ⎯ ⎯→ Peclit + C cum 0 t u Ký hiÖ hiÖu Gang dÎo: GZ xx- Liªn x«: Kч xx- xx-yy (Liª xx-yy) yy) xx = hai con sè chØ chØ ®é bÒn kÐo yy = hai con sè chØ −¬ng ®èi δ% chØ ®é d∙n dµi t−¬ng © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 15 / 39 4. ThÐp hîp kim: kim: 4.1. Kh¸ Kh¸i niÖ niÖm vÒ ThÐp hîp kim: kim: - ThÐp HK lµ lµ lo¹ lo¹i thÐp cã chø chøa trong nã mét hµm l−îng −îng c¸c nguyª nguyªn tè HK thÝch hîp - Hµm l−îng −îng cña chó chóng ph¶ ph¶i ®ñ ®Õn møc cã thÓthÓ lµm thay ®æi c¬ tÝnh th× th× míi ®−îc ®−îc coi lµ chÊt cho thª thªm, nÕu d−íi −íi møc ®ã th× th× chØ chØ lµ t¹p chÊt. chÊt. CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C C¸c ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña ThÐp hîp kim: kim: - C¶i thiÖ thiÖn c¬ tÝnh: tÝnh: thÐp hîp cã tÝnh nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn tèt h¬n thÐp cacbon. cacbon. Tr−í Tr−ícc nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn hai lo¹ lo¹i thÐp cacbon vµ hîp kim cã c¬ tÝnh t−¬ng −¬ng tù, nh− nh−ng nÕu nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn vµ ram hîp lý thÐp hîp kim sÏ t¨ng c¬ tÝnh râ rÖt - ThÐp hîp kim gi÷ gi÷ ®−îc ®−îc ®é bÒn cao h¬n thÐp cacbon ë nhiÖ nhiÖt ®é cao nhê sù t−¬ng −¬ng t¸c cña nguyª nguyªn tè hîp kim trong c¸c tæ chø chøc cña thÐp cacbon - T¹o ra nh÷ nh÷ng tÝnh chÊt lý ho¸ ho¸ ®Æc biÖ biÖt, nh− nh−: chè chèng ¨n mßn trong c¸c m«i tr−tr−êng ¨n mßn; cã thÓ thÓ t¹o ra thÐp tõ tÝnh cao hay kh« kh«ng cã tõ tÝnh; tÝnh; ®é gi∙ gi∙n në v× nhiÖ nhiÖt rÊt nhá nhá. C¸c sù biÕn ®æi khi Hîp kim ho¸ ho¸: + C¸c dung dÞch ®Æc trong thÐp cacbon hoµ hoµ tan thª thªm nguyª nguyªn tè hîp kim t¹o nªn sù thay ®æi cã lîi c¸c to¹ to¹ ®é trª trªn gi¶ gi¶n ®å tr¹ tr¹ng th¸ th¸i hoÆ hoÆc t¹o ra c¸c pherit hîp kim bÒn h¬n. + Trõ mét sè nguyª nguyªn tè nh− nh− Ni, Si, Al… Al… ®a sè c¸c nguyª nguyªn tè kh¸ kh¸c nh− nh− Cr, W, Ti… Ti… ®Òu kÕt hîp víi cacbon t¹o nªn cacbit hîp kim © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 16 / 39 8
  9. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 + §a sè c¸c nguyª nguyªn tè lµm cho ®é qu¸ qu¸ ngué nguéi t¨ng lªn, nªn ®−êng ®−êng cong ch÷ ch÷ "C' dÞch vÒ ph¶i. §iÒu ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖ bªn ph¶ kiÖn ®Ó nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn dÔ dµng h¬n. + Mét sè nguyª nguyªn tè kÕt hîp víi thÐp cacbon vµ m«i tr− tr−êng ngoµ ngoµi t¹o nªn líp vá «xyt rÊt bÒn ®Ó b¶o vÖ. 4.2. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i ThÐp hîp kim: kim: 4.2.1. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo thµ thµnh phÇ phÇn hîp kim trong thÐp: thÐp: CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - ThÐp hîp kim thÊp: thÊp: cã tæng l−îng −îng c¸c nguyª ®−a vµo < 2,5%. nguyªn tè hîp kim ®−a - ThÐp hîp kim trung b×nh: nh: cã tæng l−îng nguyªn tè hîp kim tõ 2,5 ÷ 10%. −îng c¸c nguyª - ThÐp hîp kim cao: cao: cã tæng l−îng −îng > 10% 4.2.2. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo tªn gäi c¸c nguyª nguyªn tè HK chñ chñ yÕu: yÕu: - ThÐp Mn, Mn, thÐp Si, thÐp Cr, thÐp Ni, thÐp Cr- Cr-Ni, ... 4.2.3. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i theo c«ng dông: dông: 1- ThÐp hîp kim kÕt cÊu: cÊu: lµ lo¹ lo¹i thÐp trª trªn c¬ së thÐp cacbon kÕt cÊu cho thª thªm c¸c nguyªn tè hîp kim (0,1 ÷ 0,85% C vµ nguyª vµ l−îng −îng phÇ phÇn tr¨ tr¨m nguyª nguyªn tè hîp kim thÊp ) > ThÐp HK kÕt cÊu ph¶ ph¶i qua thÊm cacbon råi míi nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn th× th× c¬ tÝnh cao. cao. > Lo¹ Lo¹i thÐp nµy ®−îc ®−îc dïng ®Ó chÕ t¹o c¸c chi tiÕt chÞu t¶i trä träng cao, cao, cÇn ®é cøng, ng, ®é chÞu mµi mßn, hoÆ hoÆc cÇn tÝnh ®µn ®µn håi cao v.v… v.v… Ký hiÖ hiÖu: 15Cr, 20Cr, 20CrNi , 12CrNi 3A, 12Cr2Ni4A, 40CrMn, 35CrMnSi © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 17 / 39 2- ThÐp hîp kim dông cô: cô: lµ lo¹ lo¹i thÐp cÇn cã ®é cøng cao sau khi nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn, ®é chÞu nhiÖ nhiÖt vµ chÞu mµi mßn cao. −îng cacbon trong thÐp HK dông cô tõ 0,7 ÷ 1,4%; cao. Hµm l−îng c¸c nguyª nguyªn tè hîp kim cho vµo lµ Cr, W, Si vµ vµ Mn. Mn. > ThÐp HK dông cô cã tÝnh nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn tèt.. Sau nhiÖ luyÖn cã ®é cøng ®¹t nhiÖt luyÖ ®¹t 60 - 62 HRC. CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Ký hiÖ hiÖu: 90CrSi, 100CrWMn, 100Cr12 vµ vµ OL100Cr1,5 ) Riª Riªng lo¹ lo¹i thÐp lµm æ l¨n th− th−êng chø chøa hµm l−îngCr −îngCr cao h¬n vµ ký hiÖ hiÖu theo tªn riª riªng cña nã. nã. OLCr0,6; OLCr1; OLCr1,5 3- ThÐp giã: giã: lµ mét d¹ng thÐp HK ®Æc biÖ biÖt ®Ó lµm dông cô c¾t vµ vµ c¸c chi tiÕt m¸y cã yªu cÇu cao > Trong tæ chø chøc cña thÐp giã gåm c¸c nguyª nguyªn tè cacbon, cacbon, cr« cr«m, vonfram, vonfram, c«ban, ban, vanadi vµ s¾t > ThÐp giã cã ®é cøng cao, nhiÖt ®Õn 6500C bÒn, chÞu mµi mßn vµ chÞu nhiÖ cao, bÒn, > Hµm l−îng −îng c¸c nguyª nguyªn tè trong thÐp giã: giã: 8,5 ÷ 19% W; 0,7 ÷ 1,4%C; 3,8 ÷4,4%Cr; 1 ÷ 2,6V vµ vµ mét l−îng −îng nhá nhá Mo hay Co Ký hiÖ hiÖu: 90W9V2; 75W18V; 140W9V5; 90W18V2… 90W18V2… © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 18 / 39 9
  10. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 4- ThÐp HK ®Æc biÖ biÖt: + ThÐp kh« kh«ng gØ lµ lo¹ lo¹i thÐp cã kh¶ kh¶ n¨ng chè chèng l¹i m«i tr− tr−êng ¨n mßn (¨n mßn ho¸ ho¸ häc vµ ¨n mßn ®iÖn ho¸ ho¸) > Trong thÐp th− th−êng cã nhiÒu pha, kh¸c nhau pha, mçi pha cã ®iÖn thÕ ®iÖn cùc kh¸ > Trong thÐp kh« kh«ng gØ, hµm l−îng −îng cr« cr«m kh¸ kh¸ cao (>12%) CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C > Cã hai lo¹ lo¹i thÐp kh« kh«ng gØ: lo¹ lo¹i hai pha pherit + cacbit; lo¹i mét pha ostennit cacbit; lo¹ Ký hiÖ hiÖu: 12Cr13, 20Cr13, 30Cr13, 12Cr19Ni9, 12Cr18Ni9Ti,… 12Cr18Ni9Ti,… + ThÐp bÒn nãng lµ lo¹ lo¹i thÐp HK lµm viÖ viÖc ë nhiÖ nhiÖt ®é cao mµ ®é bÒn kh« kh«n gi¶ gi¶m, kh«ng bÞ «xy ho¸ kh« ho¸ bÒ mÆt Ký hiÖ hiÖu: 12CrMo, 10Cr18Ni12N6, 04Cr14Ni14W2Mo,… 04Cr14Ni14W2Mo,… + ThÐp tõ tÝnh lµ lo¹ lo¹i thÐp cã kh¶ kh¶ n¨ng khö khö tõ cao > Cã thÓ thÓ dïng thÐp dông cô cacbon ®−îc ®−îc hîp kim ho¸ −îng 2 ÷ 3% Cr ho¸ mét l−îng > Còng cã thÓ thÓ dïng hÖ hîp kim Fe- Fe- Al -Ni hoÆ hoÆc Al - Si - Fe Ký hiÖ hiÖu: AlNi1, AlNi2, 50Ni - 50%Ni; 38NiSi - 38%Ni vµ vµ 38%Si… 38%Si… C¸c ký hiÖ hiÖu vËt liÖ liÖu cña mét sè n−íc −íc: tù ®äc SGK © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 19 / 39 5. Hîp kim cøng: ng: Hîp kim cøng lµ lo¹ liÖu ®iÓn h×nh víi ®é cøng nãng rÊt cao (800 ÷ 1000oC). Nã lo¹i vËt liÖ ®−îc ®−îc dïng phæ phæ biÕn lµm c¸c dông cô c¾t gät kim lo¹lo¹i vµ vµ c¾t gät vËt liÖ liÖu phi kim cã ®é cøng cao. cao. Hîp kim cøng kh«kh«ng cÇn nhiÖ nhiÖt luyÖ ®¹t ®é cøng 85 ÷92 HRC. luyÖn vÉn ®¹t CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Th− Th−êng dïng hai nhãm hîp kim cøng sau: sau: cacbit: WC + Co Æ Ký hiÖ - Nhãm mét cacbit: hiÖu theo Liª Liªn x« lµ BK, VD: BK2, BK3, BK8, BK10 : Con sè chØ chØ % Co, cßn l¹i lµ lµ WC >> Nhãm nµy cã ®é dÎo thÝch hîp víi gia c«ng vËt liÖ liÖu dßn, lµm c¸c khu« khu«n kÐo, kÐo, Ðp… Ðp… cacbit: WC + TiC + Co Æ Ký hiÖ - Nhãm hai cacbit: hiÖu theo Liª Liªn x« lµ TK, VD: T30K4; T15K6; T14K8; T5K10 : Con sè chØ chØ % TiC vµ % Co, cßn l¹i lµ lµ WC >> Nhãm nµy cã ®é dÎo thÊp h¬n so víi nhãm BK. >> Riª Riªng nhãm ba cacbit WC + TIC + TaC + Co Ýt dïng ë n−íc −íc ta v× khã chÕ t¹o ) Ph−¬ Ph−¬ng ng ph¸ ng: chÕ t¹o bét Æ Ðp ®Þnh h×nh Æ thiª ph¸p chÕ t¹o HK cøng: thiªu kÕt © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 20 / 39 10
  11. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 6. Kim lo¹ lo¹i vµ vµ Hîp kim mµu: 6.1. Nh« Nh«m vµ hîp kim Nh« Nh«m: - Nh« Nh«m lµ kim lo¹lo¹i nhÑ nhÑ - Khè Khèi l−îng −îng riª riªng nhÑ kho¶ng 2,7g/cm3 nhÑ: kho¶ - Cã tÝnh dÉn ®iÖn, dÉn nhiÖ nhiÖt cao - Chè Chèng ¨n mßn tèt CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - NhiÖ ch¶y: 6600C NhiÖt ®é nãng ch¶ thÊp σ = 60N/mm2 - §é bÒn thÊp: : thÊp: (HB = 25 Æ mÒm), - §é cøng thÊp: mÒm), nh− nh−ng dÎo cao - Trª Trªn bÒ mÆt cña nh« nh«m cã mét líp «xyt b¶o vÖ chè tr−êng chèng ¨n mßn trong m«i tr− kh« kh«ng khÝ ë nhiÖ nhiÖt ®é b×nh th− th−êng. êng. Líp «xyt nh« nh«m nµy lu« lu«n lu« lu«n tù h×nh thµ thµnh trª nh«m do t¸c dông víi kh« trªn bÒ mÆt nh« kh«ng khÝ. khÝ. ) Ng− Ng−êi ta cßn dïng c¸ch «xy ho¸ ho¸ bÒ mÆt nh« nh«m b»ng c¸c ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p ®iÖn ho¸ ho¸ hoÆ ho¸ häc, ®Ó t¹o nªn líp «xyt b¶o vÖ v÷ng ch¾ hoÆc ho¸ ch¾c trong m«i tr− tr−êng kh« kh«ng khÝ vµ mét sè m«i tr− kh¸c tr−êng kh¸ nh«m: A999: 99,999% Al Æ lo¹ + 3 nhãm nh« lo¹i tinh khiÕt A995, A99, A97 vµvµ A95: 99,995 ÷ 99,95% Al Æ lo¹ lo¹i cã ®é s¹ch cao A85, A8, A7, ... A0: 99,85 ÷ 99% Al Æ nh« nh«m kü thuË thuËt + 2 lo¹ lo¹i HK Nh« Nh«m: HK nh« nh«m ®óc & HK nh« nh«m biÕn d¹ng © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 21 / 39 6.2. §ång & HK ®ång: ng: Khè Khèi l−îng riªng ë 200C: 8,94 g/cm3 −îng riª NhiÖ ch¶y: 1083 oC NhiÖt ®é nãng ch¶ nhiÖt ë 200C: 0.923 calo/cm.s.0C HÖ sè dÉn nhiÖ gi∙n dµi (0 - 1000C): 16,5.10-6 HÖ sè gi∙ trë suÊt ë 200C (Ω.mm2/m): 0,01784 §iÖn trë CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C §é dÉn ®iÖn ë 200C: 57 m/Ω.mm2 §é bÒn thÊp σb = 160 N/mm2 ) §ång cã tÝnh dÉn ®iÖn vµ dÉn ®iÖn tèt, tÝnh chè chèng ¨n mßn cao dÔ gia c«ng b»ng ¸p lùc ë tr¹ tr¹ng th¸ th¸i nãng vµ ngué nguéi, cã thÓ thÓ d¸t máng thµ thµnh tÊm cã chiÒu dµy 0,05mm Hai lo¹ lo¹i hîp kim ®ång th− th−êng dïng: ng: −îng Zn trong ®ång thau ≤ 45% - §ång thau lµ hîp kim ®ång vµ kÏm, hµm l−îng ) §ång thau ®óc & ®ång thau biÕn d¹ng - §ång thanh lµ hîp kim ®ång vµ: Sn, Sn, Al, Cr, ... C¸c lo¹ th−êng dïng: lo¹i ®ång thanh th− ng: + §ång ®en: + Babit: Babit: Pb, Mg, ...: ) tù ®äc SGK 6.3. Ni, Zn, Pb, © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 22 / 39 11
  12. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Ch−¬ Ch−¬ng ng III: VËt liÖ liÖu phi kim I. Gç: §é bÒn cao Khè Khèi l−îng −îng riª riªng nhá nhá: (tõ (tõ 0,35 ®Õn 0,75g/cm3) vµ vµ gi¸ gi¸ rÎ §é cøng kÐm h¬n vµ dÔ gia c«ng (c− c¾t, ®ôc) (c−a, bµo, c¾ ôc) h¬n so víi KL §é bÒn cña gç kh« kh«ng ®ång ®Òu, Òu, ®é bÒn däc thí thí cao h¬n ®é bÒn ngang thí thí II. ChÊt dÎo, nhùa: CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C ChÊt dÎo lµ nh÷ nh÷ng chÊt do c¸c chÊt h÷u c¬ cao ph© ph©n tö t¹o thµ thµnh. nh. VËt phÈ phÈm lµm lµm b»ng chÊt dÎo cã thÓ thÓ ®−îc ®−îc chÕ t¹o b»ng ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p kh¸ kh¸c nhau nh− nh− Ðp, Ðp, ®óc, gia c«ng c¾t gät, v.v… v.v… >> §a sè c¸c lo¹ lo¹i chÊt dÎo: nhÑ nhÑ, ®é c¸ch ®iÖn, hÖ sè ma s¸t lín khi kh« kh«ng cã dÇu mì, cã h×nh d¹ng bªn ngoµ ngoµi ®Ñp >> ChÊt dÎo th− th−êng cã chÊt ®én nh− nh− v¶i, giÊy, thuû tinh, giÊy, gç, bét gç, sîi thuû tinh, sîi ami¨ ami¨ng, ng, sîi dÖt vµ chÊt kÕt dÝnh (nhù nhùa). III. Composit - VËt liÖu tæ hîp: ®−îc ®−îc chÕ t¹o tõ nhiÒu lo¹ lo¹i vËt liÖ liÖu kÕt hîp l¹i Gåm: - vËt liÖ liÖu cèt (th− th−êng d−íi −íi d¹ng sîi) nh− nh− sîi thuû thuû tinh; tinh; sîi graphit; graphit; sîi cacbon; cacbon; sîi thÐp, thÐp,… - vËt liÖ liÖu c¬ b¶n (nÒn) nÒn) th− th−êng lµ c¸c chÊt dÎo hoÆ hoÆc kim lo¹ lo¹i cã ®é dÎo cao (nh− nh− Al ,Cu) ¦u ®iÓm: BÒn, BÒn, nhÑ nhÑ, chÞu nhiÖ nhiÖt tèt, cã tÝnh chè chèng mµi mßn vµ chè chèng ¨n mßn cao… cao… HiÖ HiÖn nay nã ®−îc ®−îc dïng nhiÒu trong c¸c ngµ ngµnh c«ng nghiÖ nghiÖp nh− nh−: hµng kh« kh«ng, ng, x©y dùng, ng, chÕ t¹o m¸y © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 23 / 39 IV. Cao su: - Cã tÝnh dÎo cao (®é gi∙ gi∙n dµi khi kÐo ®¹t ®¹t tíi 700 - 800%) - Kh¶ Kh¶ n¨ng gi¶ gi¶m chÊn ®éng tèt vµ ®é c¸ch ©m cao Æ Cao su ®−îc ®−îc dïng lµm s¨m lèp, èng dÉn, c¸c phÇphÇn tö ®µn ®µn håi cña khí khíp trôc, trôc, ®ai truyÒn, truyÒn, vßng ®Öm, s¶n phÈ phÈm c¸ch ®iÖn v.v… v.v… Æ Khi l−îng −îng l−u huú huúnh trong cao su cao tíi (45%) ta cã ®−îc ®−îc ªb«nit lµ mét lo¹ lo¹i vËt CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C liÖu cã tÝnh c¸ch ®iÖn rÊt cao vµ bÒn tr−í liÖ tr−ícc nh÷ nh÷ng t¸c dông ho¸ ho¸ häc V. Gèm, sø: - Cã ®é cøng cao - §é chÞu nhiÖ nhiÖt cao - Chè Chèng mµi mßn tèt Æ Dïng ®Ó lãt trong c¸c lß nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn, lµm h¹t mµi trong ®¸ mµi, lµm dao c¾t, chi tiÕt c¸ch ®iÖn, c¸ch nhiÖ nhiÖt, ... VI. Da, v¶i, vËt liÖu xèp c¸ch nhiÖt,... © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 24 / 39 12
  13. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Ch−¬ Ch−¬ng ng IV: Xö lý nhiÖ nhiÖt Kim lo¹ lo¹i I. Thù Thùc chÊt: chÊt: NhiÖ NhiÖt luyÖ luyÖn kim lo¹ lo¹i lµ lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh thay ®æi tÝnh chÊt cña kim lo¹ lo¹i b»ng c¸ch nung nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh, nãng nã tíi mét nhiÖ Þnh, gi÷ gi÷ ë nhiÖ nhiÖt ®é ®ã mét thêi gian vµ sau ®ã lµm ngué nguéi theo mét chÕ ®é nhÊt ®Þnh, Þnh, nhê ®ã mµ mµ thay ®æi ®−îc ®−îc tÝnh chÊt cña kim lo¹ lo¹i CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C theo ý muè muèn II. §Æc ®iÓm: Gia c«ng nhiÖ nhiÖt lµm thay ®æi cÊu t¹o m¹ m¹ng tinh thÓ thÓ bªn trong cña kim lo¹ lo¹i khiÕn cho nh÷ nh− ®é cøng, nh÷ng tÝnh chÊt cña nã nh− ng, ®é bÒn, bÒn, tÝnh dÎo, tÝnh dai còng thay ®æi - Lo¹ Lo¹i thÐp Ýt cacbon (chø chøa d−íi −íi 0,3% cabon) cabon) Ýt thay ®æi khi nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn - Lo¹ kh¸ râ rÖt Lo¹i thÐp cacbon trung b×nh thay ®æi tÝnh chÊt kh¸ - Lo¹ Lo¹i thÐp cacbon dông cô th× th× thay ®æi râ rÖt h¼n tÝnh chÊt khi nhiÖ nhiÖt III. Ph© Ph©n lo¹ lo¹i: 1. NhiÖ NhiÖt luyÖ luyÖn 2. Ho¸ Ho¸ nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn 3. Phun phñ phñ bÒ mÆt 4. C¸c ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p xö lý ®Æc biÖ biÖt © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 25 / 39 IV. C¸c ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn: 4.1. ñ: lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh nung nãng vËt phÈ phÈm thÐp lªn tíi nhiÖ nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh phï phï hîp víi tõng lo¹ lo¹i thÐp, thÐp, gi÷ nhiÖt ®é ®ã mét thêi gian, gi÷ ë nhiÖ gian, sau ®ã lµm ngué nguéi rÊt chË chËm trong vßng vµi tiÕng ®ång hå, lµm ngué th−êng tiÕn hµnh ë trong lß nguéi th− )Sau khi ñ cã thÓ thÓ khö khö ®−îc ®−îc nh÷ nh÷ng øng lùc d− ë bªn trong cña kim lo¹ lo¹i do viÖ viÖc lµm CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C nguå kh«ng ®Òu tr−í nguåi kh« tr−ícc ®ã g©y ra, ra, lµm gi¶ gi¶m ®é cøng cña kim lo¹ lo¹i vµ vµ t¨ng tÝnh dÎo, tÝnh dai cña kim lo¹ lo¹i ) ñ lµ mét ph−¬ ph−¬ngng ph¸ ph¸p nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn quan trä träng vµ cÇn thiÕt v× trong c¸c qu¸ qu¸ tr× tr×nh ®óc, c¸n vµ rÌn, viÖc lµm ngué rÌn, viÖ nguéi c¸c vËt ph¶ ph¶m b»ng thÐp th− th−êng kh« kh«ng ®−îc ®−îc ®Òu ë c¸c líp chiÒu dµy cña kim lo¹ lo¹i nªn bÒ mÆt cña c¸c vËt phÈ phÈm ®ã th− th−êng cøng h¬n vµ lµm khã kh¨ viÖc gia c«ng b»ng c¾t gät kh¨n cho viÖ 4.2. Th−êng ho¸ ho¸: chØ chØ kh¸ kh¸c ñ ë chç chç vËt phÈ phÈm thÐp sau khi ®−îc ®−îc nung nãng th× th× ®−îc ®−îc lµm ngué nguéi tù nhiª nhiªn (®Ó ngué nguéi ë ngoµ ngoµi trêi), trêi), thêi gian ®Ó ngué nguéi nhanh h¬n so víi khi ñ, NhiÖ NhiÖt ®é ®èt nãng vËt phÈ phÈm còng giè gièng nh− nh− nhiÖ nhiÖt ®é nung nãng khi ñ )Sau khi th− th−êng ho¸ ho¸, thÐp còng cã cÊu tró tróc ®ång nhÊt vµ nhá nhá h¹t nh− nh− sau khi ñ. Nh− Nh−ng ®é bÒn, bÒn, ®é dai cã phÇ phÇn cao h¬n thÐp ñ ) Mét sè lo¹ lo¹i thÐp hîp kim sau khi gi c«ng ¸p lùc (c¸n, rÌn, rÌn, dËp) còng ®−îc ®−îc th− th−êng ho¸ ho¸ ®Ó c¶i thiÖ thiÖn cÊu tró tróc (æn ®Þnh c¸c h¹t vµ vµ khö khö øng lùc cã h¹i trong kim lo¹ lo¹i) © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 26 / 39 13
  14. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 4.3. T«i: lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh nung nãng vËt phÈ phÈm thÐp lªn tíi nhiÖ nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh t−¬ng −¬ng øng víi tõng lo¹ lo¹i thÐp, thÐp, gi÷ gi÷ ë nhiÖ nhiÖt ®é ®ã mét thêi gian ®Ó æn ®Þnh cÊu tró tróc cña kim lo¹ lo¹i vµ vµ lµm ngué nguéi ®ét ngé ngét trong m«i tr− −¬ng øng víi tõng lo¹ tr−êng t−¬ng lo¹i thÐp )Sau khi t«i thÐp rÊt cøng vµ bÒn nh− nh−ng ®é dai cña nã bÞ gi¶ gi¶m xuè xuèng. ng. øng lùc d− bªn CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C trong cña thÐp t¨ng lªn vµ thÐp trë trë nªn dßn. ) Muè Muèn khö gi¶m tÝnh dßn cña thÐp sau khi t«i ph¶ khö øng lùc d− bªn trong vµ gi¶ ph¶i tiÕn hµnh ram  NhiÖ NhiÖt ®é nung cña thÐp phô thué thuéc vµo thµ thµnh phÈ phÈm ho¸ ho¸ häc cña thÐp © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 27 / 39 - Sù biÕn ®æi tæ chø chøc kim lo¹ lo¹i khi t«i: CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Peclit Xoocbit TrÝch gi¶ gi¶n ®å Fe- Fe-C Trustit Bainit Mactensit §−êng cong ch÷ ch÷ “C” © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 28 / 39 14
  15. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 29 / 39 -VËt cÇn t«i ®−îc ®−îc nung nãng trong lß ®iÖn, lß than hay lß muè muèi. -Lß ®iÖn cã −u ®iÓm lµ qu¸qu¸ tr× tr×nh ®èt nãng trong lß ®−îc ®−îc ®Òu, Òu, nhiÖ nhiÖt ®é ®èt nãng dÔ ®iÒu chØ chØnh, nh, vËt cÇn t«i kh« ph¶i tiÕp xóc víi kh«ng ph¶ luå luång khÝ ®−îc ®−îc t¹ t¹o thµ thµnh khi nhiª nhiªn liÖ liÖu CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C ch¸ ch¸y - Thêi gian gi÷ gi÷ vËt cÇn t«i ë nhiÖ nhiÖt ®é nung nãng cã thÓ thÓ tõ vµi phó phót víi nöa giê tuú tuú theo chiÒu dµy cña vËt ®−îc ®−îc t«i -TiÕp ®ã vËt cÇn t«i ®−îc ®−îc nhó nhóng vµo m«i tr− tr−êng lµm ngué nguéi. - M«i tr− thÓ lµ n−íc tr−êng ®ã cã thÓ −íc, dÇu hoÆ hoÆc dung dÞch muè muèi. - Tèc ®é lµm ngué nguéi cã mét ý nghÜ nghÜa quyÕt ®Þnh trong qu¸ qu¸ tr× tr×nh t«i. - VËt cµng cÇn cã ®é cøng cao bao nhiª nhiªu th× th× cµng cÇn lµm ngué nguéi nhanh bÊy nhiª nhiªu. - ChÊt cã kh¶ nguéi nhanh nhÊt lµ dung dÞch muè kh¶ n¨ng lµm ngué muèi 10% trong n−íc −íc, kh¶ kh¶ n¨ng lµm ngué nguéi võa lµ n−íc −íc ë nhiÖ nhiÖt ®é b×nh th− th−êng vµ lµm ngué nguéi chË chËm h¬n lµ dÇu © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 30 / 39 15
  16. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 ) NÕu theo yªu cÇu, vËt chØ chØ cÇn cã bÒ mÆt cøng, ng, nÕu bªn trong mÒm (r¨ng b¸nh r¨ng, ng, ngâng trôc khuû v.v…) th× khuûu v.v… th× dïng ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p t«i bÒ mÆt Ph−¬ Ph−¬ng ng ph¸ ph¸p gia nhiÖ nhiÖt: - Ngä Ngän löa Oxy + Gas hoÆ hoÆc Acetylen - Dßng ®iÖn cao tÇn CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - Tia Laser hoÆ hoÆc dßng Plasma 4.4. Ram:  Sau khi t«i, øng lùc d− bªn trong cña thÐp t¨ng lªn lµm cho thÐp bÞ dßn. §Ó c¶i thiÖ thiÖn tÝnh chÊt cña thÐp vµ n©ng cao tuæ tuæi thä thä cña thÐp, thÐp, cÇn ph¶ ph¶i khö khö hoÆ hoÆc gi¶ gi¶m nh÷ nh÷ng øng lùc d− bªn trong ®ã ) Sau khi t«i, vËt l¹i ®−îc ®−îc nung nãng lÇn n÷a tíi nhiÖ nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖ nhiÖt ®é nung (150 - 6800C), gi÷ gi÷ nhiÖ nhiÖt ®é ®ã mét thêi gian vµ ®Ó ngué nguéi C¸c ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p ram: nhiÖt ®é thÊp (150 - 3000C) - Ram ë nhiÖ nhiÖt ®é trung b×nh (350 - 4500C) - Ram ë nhiÖ nhiÖt ®é cao (500 - 6800C) - Ram ë nhiÖ © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 31 / 39 ) Ram ë nhiÖ nhiÖt ®é thÊp gi¶ gi¶m bít ®−îc ®−îc øng lùc d− trª trªn trong cña vËt cÇn nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn, n©ng cao ®é dai ®ång thêi hÇu nh− nh− kh« kh«ng lµm gi¶ gi¶m ®é cøng cña kim lo¹ lo¹i, do ®ã th− th−êng ®−îc lo¹i dông cô c¾t gät kim lo¹ ®−îc dïng cho c¸c lo¹ lo¹i (khoan (khoan,, phay, phay, chµ chµy, cèi,…) ) Ram ë nhiÖ gi¶m ®é cøng vµ ®é bÒn cña kim lo¹ nhiÖt ®é trung b×nh lµm gi¶ lo¹i xuè xuèng nh− nh−ng l¹i CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C n©ng cao ®é dai, dai, dé gi∙ gi∙n dµi lªn vµ gi¶ gi¶m øng lùc d− bªn trong cña vËt t«i nhiÒu h¬n so víi ram ë nhiÖ nhiÖt ®é thÊp. thÊp. Ph−¬ Ph−¬ngng ph¸ ph¸p ram nµy th− th−êng ®−îc ®−îc dïng ®Ó nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn lß xo. ) Ram ë nhiÖ nhiÖt ®é cao khö khö ®−îc ®−îc gÇn hÕt øng lùc d− bªn trong vµ n©ng cao ®é bÒn, bÒn, ®é lo¹i. HÇu hÕt nh− dai cña kim lo¹ nh− tÊt c¶ c¸c chi tiÕt m¸y quan trä träng ®Òu ®−îc ®−îc ram theo ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p nµy © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 32 / 39 16
  17. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 V. Ho¸ Ho¸ nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn: 5.1. Kh¸ Kh¸i niÖ niÖm: Ho¸ Ho¸ nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn lµ ph−¬ ph−¬ng ng ph¸ ph¸p gia c«ng nhiÖ nhiÖt cã thÓ thÓ lµm thay ®æi kh« chØ cÊu t¹o kh«ng chØ cña kim lo¹ lo¹i mµ mµ cßn c¶ thµ thµnh phÇ phÇn ho¸ ho¸ häc cña líp bÒ mÆt kim lo¹ lo¹i n÷a Muè Muèn thay ®æi thµ thµnh phÇ phÇn ho¸ ho¸ häc cña líp bÒ mÆt, cÇn ph¶ ph¶i t¨ng c−êng cho nã nh÷nh÷ng nguyªn tè cÇn thiÕt b»ng c¸ch cho bÒ mÆt ®ã tiÕp xóc víi m«i tr− nguyª tr−êng cã chø chøa nhiÒu CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C l−îng −îng nguyª nguyªn tè cÇn bæ sung. Sau mét thêi gian tiÕp xóc l©u, d−íi −íi nhiÖ nhiÖt ®é cao, cao, c¸c nguyª phÈm ë mét chiÒu s©u nhÊt ®Þnh nguyªn tè sÏ khuÕch t¸n vµo bÒ mÆt cña s¶n phÈ 5.2. C¸c PP Ho¸ Ho¸ nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn KL: 5.2.1. ThÊm cacbon: cacbon: lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh t¨ng c−êng thª thªm cacbon vµo líp bÒ mÆt cña s¶n phÈ phÈm b»ng thÐp - ThÐp dïng ®Î thÊm cacbon lµ lo¹lo¹i thÐp Ýt cacbon (chø chøa 0,12 - 0,25% cacbon) cacbon) - Sau khi thÊm cacbon xong líp bÒ mÆt sÏ trë thµnh thÐp nhiÒu cacbon (hµm l−îng trë thµ −îng cacbon t¨ng tíi 0,9 - 1,0%) cã ®ñ ®é cøng cÇn thiÕt, thiÕt, trong khi ®ã bªn trong s¶n phÈ phÈm vÉn lµ thÐp Ýt cacbon, cacbon, mÒm vµ dai. dai. - Khi thÊm cacbon, cacbon, s¶n phÈ phÈm ®−îc ®−îc nung nãng tíi nhiÖnhiÖt ®é 850 - 9500C vµvµ gi÷ gi÷ mét thêi gian l©u trong m«i tr− tr−êng cã chø chøa nhiÒu cacbon (ë thÓ thÓ r¾n, thÓ thÓ láng hoÆ hoÆc thÓ thÓ khÝ) khÝ) ®Ó cacbon khuyÕch t¸n vµo mÆt kim lo¹lo¹i. - ChiÒu s©u cacbon khuyÕch t¸n vµo kim lo¹ lo¹i th− th−êng 0,5 - 2mm © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 33 / 39 5.2.2. ThÊm Nit¬ Nit¬: lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh t¨ng c−êng thªthªm nit¬ nit¬ vµo líp bÒ mÆt cña s¶n phÈ phÈm b»ng thÐp ®Ó líp bÒ mÆt ®ã cã ®é cøng cao vµ tÝnh chè chèng ¨n mßn ë mét chiÒu s©u kh«kh«ng lín l¾m (0,1 - 0,5 mm) -ThÊm nit¬nit¬ ®−îc ®−îc dïng cho c¸c chi tiÕt b»ng thÐp hîp kim (chø chøa nh« nh«m, cr« cr«m, m«lip® lip®en …) hay bÞ va ®Ëp vµ ma s¸t nhiÒu trong qu¸ qu¸ tr× tr×nh lµm viÖ viÖc CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - Dïng cho c¸c chi tiÕt b»ng thÐp cacbon kh« kh«ng cÇn ®é cøng bÒ mÆt cao nh−nh−ng l¹i cÇn tÝnh chè chèng ¨n mßn bÒ mÆt cao - Khi thÊm nit¬nit¬, s¶n phÈ phÈm ®−îc nhiÖt ®é 500 - 6000C trong lß kÝn cã khÝ ®−îc nung nãng tíi nhiÖ am« am « niac (NH 3 ) ®i qua. >> D−íi nhiÖt ®é ®ã, NH3 ph© −íi nhiÖ ph©n huû huû thµ thµnh nit¬ nit¬ vµ hy® hy®r«. >> Nit¬ Nit¬ khuyÕch t¸n vµo kim lo¹ lo¹i cßn hy® hy®r« th× th× theo víi khÝ NH3 ch− ch−a ph© ph©n huû huû ®i ra ngoµ ngoµi 5.2.3. ThÊm Cacbon vµ Nit¬ Nit¬: thÊm xyanua lµ qu¸ qu¸ tr× nit¬ vµo líp bÒ mÆt cña s¶n phÈ tr×nh t¨ng c−êng c¶ cacbon vµ nit¬ phÈm b»ng thÐp ®Ó n©ng cao ®é cøng; ng; tÝnh chè giíi h¹n mái cña líp bÒ mÆt chèng mßn vµ gií - ChiÒu s©u thÊm cacbon vµ nit¬ nit¬ kh« kh«ng lín (0,1 - 0,2mm). - ThÊm cacbon vµ nit¬ nit¬ cã hiÖ hiÖu qu¶ qu¶ nhÊt ®èi víi nh÷ nh÷ng chi tiÕt cì nhá nhá vµ trung b×nh - ThÊm cacbon vµ nit¬ nit¬ cã thÓ thÓ tiÕn hµnh trong m«i tr− tr−êng r¾n d−íi nhiÖt ®é 540 - 5600C, −íi nhiÖ trong m«i tr− tr−êng láng víi nhiÖ nhiÖt ®é kh¸ thÊp: 550 - 6000C, trung b×nh: kh¸c nhau (thÊp: nh: 800 – 8500C, cao: cao: 900 - 9500C) vµ trong m«i tr− tr−êng khÝ d−íi −íi nhiÖ kho¶ng 850 - 9300C nhiÖt ®é kho¶ © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 34 / 39 17
  18. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 5.2.4. ThÊm Kim lo¹ lo¹i: Hîp kim ho¸ ho¸ líp bÒ mÆt lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh t¨ng c−êng c¸c nguyª nguyªn tè KL (nh (nh« «m, cr« cr«m, silic, silic, bo, bo, beri, beri, v.v… v.v…) vµo líp bÒ m¨t cña s¶n phÈphÈm b»ng thÐp ®Ó lµm cho thÐp cã thª thªm nh÷ nh÷ng tÝnh n¨ng quý nh− nh− chÞu nhiÖt, chè nhiÖ chèng gØ, chè chèng mµi mßn, v.v.. v.v.. -> Trong mét sè tr−tr−êng hîp cã thÓ lo¹i ®Ó thay thÕ cho nh÷ thÓ dïng thÐp thÊm kim lo¹ nh÷ng thÐp hîp kim cao cÊp, cÊp, hiÕm CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - ThÊm kim lo¹ lo¹i ®−î ®−îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch nung nãng s¶n phÈ phÈm thÐp ®Õn nhiÖ nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh vµ gi÷ gi÷ s¶n phÈ phÈm ë vÞ trÝ tiÕp xóc víi mét trong c¸c nguyª nguyªn tè cÇn thÊm, thÊm, c¸ c¸c nguyª nguyªn tè nµy cã thÓ hoÆc khÝ. thÓ ë d¹ng r¾n, láng hoÆ khÝ. Nhê vËy c¸c nguyª nguyªn tè kim lo¹ lo¹i sÏ khuyÕch t¸n vµo bÒ mÆt s¶n phÈ phÈm VI. Phun phñ phñ: lµ qu¸ qu¸ tr× tr×nh phun c¸c kim lo¹ lo¹i hoÆ hoÆc hîp kim cøng lªn bÒ mÆt cña chi tiÕt m¸y, sau khi phun ta nhË ®−îc chi tiÕt víi líp bÒ mÆt cã c¸c ®Æc tÝnh ®Æc biÖ nhËn ®−îc biÖt C¸c PP phun: phun: - Phun b»ng ngä ngän löa khÝ ch¸ ch¸y - Phun b»ng Hå quang ®iÖn - Phun b»ng Plasma - Phun Cao tèc – phun næ © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 35 / 39 Phun Ngä Ngän löa CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Phun Plasma © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 36 / 39 18
  19. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Phun Hå quang ®iÖn CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C Phun Cao tèc - phun næ: HVOF © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 37 / 39 VII. C¸c PP xö lý kh¸ kh¸c: 7.1. Xö lý nhiÖ nhiÖt khuÕch t¸n: lµ mét tr− tr−êng hîp cña ho¸ ho¸ nhiÖ nhiÖt luyÖ luyÖn. Sù t¹o thµ thµnh líp phñ phñ lµ do t¸c ®éng nhiÖ nhiÖt lµm nãng ch¶ ch¶y (cã thÓ thÓ chØ chØ ch¶ ch¶y mét phÇ phÇn) vËt liÖ liÖu phñ phñ vµo bÒ mÆt chi tiÕt cÇn phñ phñ, t¹ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù khuÕch t¸n vµ h×nh thµ kiÖ thµnh líp phñ phñ. CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C - Nhó Nhóng kÏm, nhó nhóng thiÕc, thiÕc, nhó nhóng ch× ch×: b¶o vÖ khá khái t¸c ®éng cña m«i tr− tr−êng 7.2. C«ng nghÖ nghÖ bèc bay trong ch© ch©n kh« kh«ng: ng: PVD – Physic Vapor Deposit ®Ó t¹o líp phñ phñ KL vµ vµ Ceramic (g (gèm) lªn bÒ mÆt chi tiÕt >> T¹ T¹o líp phñ phñ chÞu mµi mßn: TiC, TiC, TiN, TiN, Al2O3, ... >> T¹ T¹o líp phñ phñ chè chèng ¨n mßn: Cr, Al, Si, ... ho¸ häc CVD – Chemical Vapor Deposit: ) ®äc s¸ch nghÖ bèc bay ho¸ 7.3. C«ng nghÖ © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 38 / 39 19
  20. Bản quyền của ThS. Vũ Đình Toại 13.08.2009 Ch−¬ Ch−¬ng ng V: LuyÖ LuyÖn kim Tù ®äc SGK CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG: Hợp kim Fe – C © ThS. KSHQT. Vũ Đình Toại - Bộ môn Hàn & CNKL - ĐHBK HN, toai-dwe@mail.hut.edu.vn, Tel: 04.3868 4542, Fax: 04.3868 4543 39 / 39 20
ADSENSE
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2292 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2