CƯỜNG CẬN GIÁP NGUYÊN PHÁT VÀ BỆNH TIM MẠCH
Bs Lê Hữu Quỳnh Trang
Trung tâm Y khoa MEDIC- TP HCM
Tuyến cận giáp gồm 4 tuyến nhỏ nằm sau tuyến giáp
-Cường cận giáp nguyên phát : tăng chức năng tuyến cận giáp độc lập -> sản xuất quá nhiều hormone cận giáp (PTH) ->tăng Canxi máu, giảm Phospho : adenoma, tăng sản, ung thư cận giáp
-Cường cận giáp thứ phát: tăng sản xuất hormone cận giáp xảy ra khi đáp ứng với sự thiếu hụt canxi.
-Cường cận giáp tam phát: khi cường cận giáp thứ phát kéo dài
TỔNG QUAN
• Bệnh nhân nữ 69 tuổi, TP HCM • Khám bệnh vì mệt • Tiểu đường type 2 và tăng huyết áp 10 năm đang điều trị • Khoảng 2 tháng huyết áp và đường huyết không ổn định dù có tái
khám và điều chỉnh thuốc nhiều lần. Bệnh nhân mệt, giảm khả năng gắng sức, khó ngủ-> MEDIC khám
• 160/90mmHg, 110 l/p • Tim nhanh, T1T2 bình thường không âm thổi bệnh lý
Trường hợp 1
ĐIỆN TIM
Trường hợp 1
SIÊU ÂM TIM -Dày thất trái IVS d=11mm, LVDd=48mm -Dãn nhĩ trái LA 38mm EF=75% -RL chức năng tâm trương thất trái I
Trường hợp 1
XÉT NGHIỆM MÁU • Canxi máu 3.02mmol/L • Creatinine 0.77mg/dL • e GFR 75 ml/min/1.73 m2 • HbA1C 9.39% • Glucose 13.mmol/L
Trường hợp 1
• XÉT NGHIỆM MÁU LẦN 2
Canxi máu: 2.9mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)
PTH: 91.84 pg/ml( bình thường: 16-65 pg/ml)
Trường hợp 1
ĐO LOÃNG XƯƠNG T Score : -2.8
Trường hợp 1
SIỂU ÂM VÙNG CỔ • Plaque dày 1,6x8mm gây hẹp 30-35% ĐM cảnh chung trái
• Theo dõi u cận giáp trái Chẩn đoán phân biệt: u tuyến giáp
Trường hợp 1
• CHẨN ĐOÁN: cường cận giáp nguyên phát/ THA, TD2, có
chỉ định phẩu thuật
Trường hợp 1
Phẩu thuật cắt tuyến
Trường hợp 1
Tái khám sau phẩu thuật: bệnh nhân khoẻ, huyết áp ổn định.
Trường hợp 1
• Bn nữ 46 tuổi, Khánh hoà • Khám vì hồi hộp, chóng mặt • 3 tháng: mệt mỏi, yếu sức, đau nhức, cách 2 tuần: hồi hộp chóng
mặt→ khám tim
• Trước đó bệnh nhân hay đau nhức xương, triệu chứng dạ dày ruột có
khám PK tiêu hoá, cột sống • Khám: 110/70mmHg, M 80 l/p. • Tim : nghe T1 T2 bình thường, không âm thổi
Trường hợp 2
• ECG: trong giới hạn bình thường • Siêu âm tim: IVSd=9mm, LVDd=44mm, EF 70% • XN máu: Canxi tăng : 3.02 mmol/L • Siêu âm vùng cổ: theo dõi bướu giáp nhân thuỳ trái , chẩn đoán phân
biệt: bên ngoài tuyến giáp
Trường hợp 2
SIÊU ÂM VÙNG CỔ -Xơ vữa động mạch cảnh 2 bên không hẹp -Theo dõi bưới giáp nhân thuỳ trái có cuống (37x9mm) Phân biệt: u phần mềm khác
Trường hợp 2
• XÉT NGHIỆM MÁU Canxi máu: 3.02 mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)
PTH: 284 pg/ml ( bình thường: 16-65 pg/ml)
Trường hợp 2
• CHẨN ĐOÁN: cường cận giáp nguyên phát có chỉ định phẩu thuật
Trường hợp 2
Trường hợp 2
• Sau phẩu thuật 1 tháng Canxi máu: 2.21 mmol/L ( bình thường: 2.1-2.8mmol/L)
PTH: 87.22 pg/ml ( bình thường: 16-65 pg/ml)
• Tái khám sau 3 tháng: bệnh nhân khoẻ không còn mệt,
chóng mặt.
Các cơ quan ảnh hưởng do cường cận giáp:
BÀN LUẬN
-THẬN: sỏi thận, nephrocalcinosis, tiểu nhiều
Stones
Abdominal groans
-TIÊU HOÁ: bón, nôn , buồn nôn, tăng canxi máu có thể gây loét tiêu hoá và viêm tuỵ
-THẦN KINH: khó ngủ, giảm trí nhớ, lo lắng, trầm cảm
Psychiatric moans
Bones
-T –SCORE: (xương) loãng xương, gãy xương bệnh lý, đau nhức xương
-TIM MẠCH: mệt, tăng huyết áp, rối loạn chức năng tâm trương,rối loạn nhịp
Cardiovascular overtones
BÀN LUẬN
Ảnh hưởng lên hệ thống tim mạch của cường cận giáp nguyên phát qua 2 cơ chế: • Tăng Parathyroid hormone: ảnh hưởng lên tim , tế bào cơ trơn và nội
mạc mạch máu.
• Tăng canxi máu gây lắng đọng canxi ở cơ tim , van tim, vòng van, hệ
dẫn truyền và có thể ở động mạch vành.
→ tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, phì đại thất trái, bất thường van tim, rối loạn nhịp tim
BÀN LUẬN
BÀN LUẬN
Tăng huyết áp
-Thay đổi đặc tính dãn mạch của tế bào nội mạc do tăng PTH -Xơ vữa động mạch do tăng canxi máu -Tăng Aldosterone do hoạt tính PTH trên hệ RAAS
Suy tim
Phì đại thất trái, rối loạn chức năng nội mạc và mạch máu
Bệnh tim mach do canxi hoá
Tăng canxi máu mạn tính-> lắng đọng canxi
Loạn nhịp
QT ngắn, PR dài, QRS rộng ( tăng canxi máu)
-Chú ý tìm nguyên nhân ở bệnh nhân đang điều trị tim mạch ổn định nếu diễn tiến xấu đi: 1 trong các nguyên nhân là cường cận giáp -Khó kiểm soát huyết áp do thuốc huyết áp bị ảnh hưởng bởi tăng PTH và canxi máu :
+Tăng canxi máu ( thuốc chẹn kênh canxi) +Tăng PTH → ảnh hưởng hệ RAA ( thuốc UCMC, thuốc
nhóm chẹn thụ thể)
+Tăng canxi máu hơn nữa ( Thiazide)
BÀN LUẬN
Hình ảnh siêu âm tim lắng đọng canxi ở cơ tim do tăng canxi máu ở bệnh nhân cường cận giáp.
The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 82, Issue 1, 1 January 1997, Pages 106–112
BÀN LUẬN
Hình ảnh lắng đọng canxi ở cơ tim trên mặt cắt cạnh ức trục dọc
Carlino MV et al. Primary Hyperparathyroidism and Cardiovascular Disease A Case Report. Archives of Case Reports in Clinical Medicine 2016.
BÀN LUẬN
-Chẩn đoán cường cận giáp nguyên phát dựa vào sinh hoá -Chẩn đoán hình ảnh không dùng để xác định hay loại trừ chẩn đoán -Chẩn đoán hình ảnh có giá trị cho bn có chỉ định PT và quyết định kế hoạch PT.
Oncol Lett. 2016 Sep; 12(3): 1989-1993 JAMA Surg. 2016;151(10):959-968. doi:10.1001
BÀN LUẬN
BÀN LUẬN
U cận giáp trên 4D -CT
U cận giáp lạc chổ
BÀN LUẬN • 4D- CT là phương tiện chẩn đoán được chỉ định cho các trường hợp siêu âm và xạ hình vùng cổ không phát hiện được do kích thước nhỏ hay lạc chổ.
Chuyển BN điều trị ngoại khoa khi:
-BN có triệu chứng LS
-Tuổi: <50
-Calcium máu: > giới hạn trên 1mg/dl (0.25mmol/L) hay >0.12 mmol/l Ca 2+
-Có bất kỳ tiêu chuẩn PT
-T score ≤-2,5
-Độ lọc cầu thận <60 ml/min/1.73 m2 Sỏi thận, nephrocalcinosis, canxi niệu>400mg/d.
BÀN LUẬN
• Đa số cường cận giáp nguyên phát là u lành • Tăng canxi máu là yếu tố chỉ điểm giúp thăm dò thêm chẩn đoán bệnh • Hệ tim mạch cũng ảnh hưởng bên cạnh tổn thương các cơ quan được
quan tâm trước đây (xương, thận, tiêu hoá..)
• Cần chú ý bệnh lý cường cận giáp nguyên phát ở các trường hợp trở
nặng ở bệnh nhân có bệnh tim mạch đang điều trị ổn định và mới khởi phát triệu chứng tim mạch ở bệnh nhân trước nay bình thường.
KẾT LUẬN
• Cám ơn sự chú ý của quý Thầy Cô và các Anh Chị.
