Bài giảng Đại cương ký sinh trùng: Vi nấm

6/27/2017<br /> <br /> CẤU TRÚC TẾ BÀO<br /> - Tế bào nhân thật<br /> - Nhiễm sắc thể lưỡng bội<br /> <br /> VI NẤM<br /> <br /> CẤU TRÚC TẾ BÀO<br /> <br /> - Không có diệp lục tố<br /> <br /> CẤU TRÚC TẾ BÀO<br /> <br /> Thành tế bào<br /> - Carbohydrat: chitin, chitosan, cellulose, glucan, mannan<br /> - Protein: giàu sulfur, thường đóng vai trò enzym<br /> <br /> Màng tế bào<br /> - Phospholipid: nhiều loại, tỷ lệ thay đổi tùy theo chủng<br /> - Sterol: ergosterol, zymosterol<br /> Điều hòa hấp thu/bài tiết<br /> <br />  Kiểm soát trao đổi chất<br /> <br /> Sinh tổng hợp thành tế bào, nang<br /> <br />  Bảo vệ tế bào<br />  Chống lại sự thay đổi áp<br /> <br /> suất thẩm thấu…<br /> <br /> CẤU TRÚC TẾ BÀO<br /> <br /> CẤU TRÚC TẾ BÀO<br /> <br /> Tế bào chất<br /> <br /> Tế bào chất<br /> <br /> - Đa nhân<br /> <br /> - Các bào quan khác: Golgi, ribosom, lưới nội chất, túi<br /> <br /> - Ty thể<br /> <br /> chuyên chở/bài tiết…<br /> <br /> - Không bào: chứa enzm,<br /> <br /> chất biến dưỡng, chất dự<br /> trữ<br /> <br /> 1<br /> <br /> 6/27/2017<br /> <br /> ĐỜI SỐNG<br /> <br /> PHÂN LOẠI<br /> <br /> - Dị dưỡng<br /> <br /> - Nấm men: đơn bào<br /> <br /> - Hoại sinh hoặc ký sinh<br /> - Có ích hoặc gây hại<br /> - Môi trường pH thấp (5), phát triển được ở nồng độ muối<br /> <br /> và đường cao<br /> <br /> PHÂN LOẠI<br /> <br /> PHÂN LOẠI<br /> <br /> - Nấm sợi: đa bào<br /> <br /> - Nấm lưỡng hình<br /> <br /> - Sợi nấm có/không vách ngăn<br /> - Sợi nấm có/không màu (thuốc<br /> <br /> Sợi nấm<br /> khí sinh<br /> <br /> nhuộm Lactophenol cotton blue)<br /> <br /> - 20 – 300C ở dạng nấm sợi<br /> - 35 – 370C ở dạng nấm men<br /> <br /> - Sợi nấm dinh dưỡng và sợi nấm<br /> <br /> khí sinh (sinh sản)<br /> Sợi nấm dinh dưỡng<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> Nấm men<br /> <br /> Nấm men<br /> <br /> - Hữu tính: 2 tế bào men phối hợp thành lập túi và các bào<br /> <br /> tử túi<br /> - Vô tính bằng cách nảy chồi/ sinh bào tử chồi/ cắt đôi/ tạo<br /> <br /> sợi nấm giả<br /> <br /> Nảy chồi<br /> <br /> 2<br /> <br /> 6/27/2017<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> Nấm men<br /> <br /> - Sinh sản bằng trứng: 2 sợi nấm nẩy 2 chồi  2 chồi hòa<br /> nhập, 2 nhân giao hợp tạo trứng  Trứng theo gió đến môi<br /> trường mới<br /> <br /> Chia đôi<br /> <br /> Sợi nấm giả<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> - Sinh sản bằng túi: Sợi nấm sơ lập  sợi nấm hậu lập<br /> <br /> (2 nhân)  2 nhân giao hợp tạo 1 hợp tử  bào tử<br /> nằm trong túi (bào tử túi)<br /> - Sinh sản bằng đảm: tương tự sinh sản bằng túi nhưng<br /> <br /> bào tử mọc ra ngoài tạo thành đảm (bào tử đảm)<br /> <br /> Sinh sản bằng túi<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> Nấm túi<br /> <br /> Nấm đảm<br /> <br /> Sinh sản bằng đảm<br /> <br /> 3<br /> <br /> 6/27/2017<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> SINH SẢN<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> Nấm sợi<br /> <br /> - Sinh sản vô tính bằng bào tử đốt/ bào tử bao dầy/ bào tử<br /> đính nhỏ/ bào tử đính lớn…<br /> <br /> Bào tử đốt<br /> <br /> Bào tử bao dầy<br /> <br /> Bào tử đính lớn<br /> <br /> BỆNH NHIỄM NẤM<br /> Sử dụng<br /> thuốc<br /> <br /> Bào tử đính nhỏ<br /> <br /> THUỐC KHÁNG NẤM<br /> • Nhóm imidazol: PO hoặc bôi, độc gan<br /> <br /> Kỹ thuật y<br /> học<br /> <br /> • Amphotericin B: PO nếu nhiễm nấm ở ruột, IV nếu nhiễm<br /> <br /> Ung thư<br /> <br /> nấm nội tạng; gây độc thận<br /> Bệnh lý<br /> (bỏng, suy<br /> dinh<br /> dưỡng…)<br /> <br /> Suy giảm<br /> miễn dịch<br /> <br /> Vùng dịch<br /> tễ<br /> <br /> Bệnh<br /> nhiễm<br /> nấm<br /> <br /> • Flucytoxin: PO<br /> • Nystatin<br /> • Griseofulvin: PO, chỉ định khi nhiễm nấm da<br /> • Terbinafin: thường dùng trị nấm móng<br /> <br /> …<br /> <br /> KỸ THUẬT XÁC ĐỊNH VI NẤM GÂY BỆNH<br /> Ly trích vi nấm từ<br /> bệnh phẩm<br /> - Nuôi cấy trên<br /> các môi trường<br /> khác nhau<br /> <br /> Quan sát khóm<br /> - Dạng khóm<br /> - Màu sắc<br /> - Chất tiết<br /> - Tốc độ phát triển<br /> …<br /> <br /> Quan sát đặc<br /> điểm hiển vi<br /> - Dạng sợi nấm<br /> - Dạng bào tử<br /> - Cấu tử đặc biệt<br /> <br /> NẤM MEN GÂY BỆNH<br /> 1. Candida<br /> 2. Cryptococcus<br /> <br /> Vi nấm<br /> gây<br /> bệnh<br /> <br /> Kỹ thuật sinh học<br /> phân tử<br /> <br /> Khảo sát tính chất<br /> hóa lý, sinh lý<br /> <br /> 3. Malassezia<br /> <br /> - Ánh sáng<br /> - pH<br /> - Chất dinh dưỡng<br /> đặc biệt<br /> …<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6/27/2017<br /> <br /> PHÂN LOẠI<br /> 1. Candida albicans: tác nhân gây bệnh nhiễm Candida chủ<br /> <br /> yếu ở người<br /> 2. Candida non-albicans: như C.tropicalis, C.glabrata…<br /> <br /> CANDIDA SPP.<br /> <br /> HÌNH THỂ<br /> <br /> ĐỘC LỰC<br /> <br /> - Nấm đa hình<br /> <br /> 1. Khả năng kết dính với mô ký chủ<br /> <br /> - Dạng men: hình cầu, sinh sản bằng hình thức nẩy chồi<br /> <br /> - Tính kỵ nước: tăng kết dính với mô ký chủ<br /> <br /> - Ống mầm<br /> <br /> - Mannan: liên quan đến tính kỵ nước, giảm đáp ứng miễn dịch của<br /> <br /> - Sợi nấm giả/ thật, có thể tạo bào tử bao dày<br /> <br /> ký chủ<br /> <br /> 2. Tính lưỡng hình: dạng sợi giúp vi nấm phát triển dọc<br /> <br /> theo rãnh tế bào và xuyên qua các lỗ vào mô<br /> 3. Sản xuất enzym ly giải các protein thuộc hàng rào miễn<br /> <br /> dịch của ký chủ<br /> <br /> DỊCH TỄ - BỆNH SINH<br /> <br /> DỊCH TỄ - BỆNH SINH<br /> <br /> - Hoại sinh ở người và động vật máu nóng<br /> <br /> - Các yếu tố nguy cơ<br /> <br /> - Sống chủ yếu ở niêm mạc cơ quan tiêu hóa, hiếm khi cố<br /> <br /> định trên da khô và nhẵn<br /> - Gây bệnh khắp nơi trên cơ thể<br /> <br /> Răng giả<br /> <br /> Hút thuốc<br /> <br /> Đái tháo<br /> đường,<br /> ung thư…<br /> <br /> Suy giảm<br /> miễn dịch<br /> <br /> Nằm viện<br /> <br /> Bệnh<br /> nhiễm<br /> Candida<br /> <br /> Đặt ống<br /> thông<br /> <br /> 5<br /> <br />