(cid:209)IE(cid:192)U TR(cid:210) SO`T XUA`T HUYE`T DENGUE NA¸NG

Be(cid:228)nh nha(cid:226)n SoÆt xuaÆt huyeÆt (SXH) Dengue t(cid:246)ß vong do soÆc keøo dałi, xuaÆt huyeÆt o(cid:224) a(cid:239)t (th(cid:246)(cid:244)łng lał xuaÆt huyeÆt tie(cid:226)u hoaø), suy ho(cid:226) haÆp, SXH da(cid:239)ng naıo, suy gan. (cid:209)aønh giaø æuøng caøc bieÆn ch(cid:246)øng naºng nały vał æie(cid:224)u tr(cid:242) t(cid:237)ch c(cid:246)(cid:239)c coø the(cid:229) c(cid:246)uø soÆng be(cid:228)nh nha(cid:226)n, giaßm t(cid:230) le(cid:228) t(cid:246)ß vong trong SXH. I. SO`C KE(cid:217)O DA(cid:216)I TRONG SXH: 1. Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n:  Phaøt hie(cid:228)n treª soÆc hoaºc tie(cid:224)n soÆc æe(cid:229) be(cid:228)nh nha(cid:226)n dieªn tieÆn qua giai æoa(cid:239)n soÆc sa(cid:226)u ro(cid:224)i æeÆn soÆc kho(cid:226)ng phu(cid:239)c ho(cid:224)i.  (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) soÆc SXH kho(cid:226)ng æuøng phaøc æo(cid:224), kho(cid:226)ng s(cid:246)ß du(cid:239)ng æuøng loa(cid:239)i d(cid:242)ch th(cid:237)ch h(cid:244)(cid:239)p, lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch truye(cid:224)n kho(cid:226)ng æuøng.  Kho(cid:226)ng theo doıi saøt be(cid:228)nh nha(cid:226)n æe(cid:229) taøi soÆc nhie(cid:224)u la(cid:224)n.

- Loa(cid:239)i d(cid:242)ch (æie(cid:228)n giaßi, cao pha(cid:226)n t(cid:246)ß (CPT), maøu).

Ha(cid:228)u quaß cußa soÆc keøo dałi: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n b(cid:242) soÆc keøo dałi tieÆn trie(cid:229)n sang giai æoa(cid:239)n baÆt buł ga(cid:226)y to(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng æa c(cid:244) quan daªn æeÆn suy ho(cid:226) haÆp, roÆi loa(cid:239)n æo(cid:226)ng maøu tra(cid:224)m tro(cid:239)ng ga(cid:226)y xuaÆt huyeÆt o(cid:224) a(cid:239)t æaºt bie(cid:228)t lał xuaÆt huyeÆt tie(cid:226)u hoaø (XHTH), toan chuye(cid:229)n hoaø... vał cuoÆi cułng daªn æeÆn t(cid:246)ß vong neÆu kho(cid:226)ng æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c æie(cid:224)u tr(cid:242) t(cid:237)ch c(cid:246)(cid:239)c. 2. (cid:209)aønh giaø be(cid:228)nh nha(cid:226)n soÆc keøo dałi: 2.1. Xem xeøt:  Ngały be(cid:228)nh, ngały vało soÆc ?  (cid:209)o(cid:228) naºng khi vało soÆc (æo(cid:228) III, IV) ?  Quaø tr(cid:236)nh æie(cid:224)u tr(cid:242): Th(cid:244)łi gian ra soÆc, taøi soÆc, coø XHTH, coø run tie(cid:226)m truye(cid:224)n?  D(cid:242)ch truye(cid:224)n: - L(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch trung b(cid:236)nh ml/kg/ 24 gi(cid:244)ł.  N(cid:246)(cid:244)øc tie(cid:229)u ?  Thay æo(cid:229)i giaø tr(cid:242) Hct, tie(cid:229)u ca(cid:224)u trong quaø tr(cid:236)nh æie(cid:224)u tr(cid:242)? 2.2. (cid:209)aønh giaø la(cid:226)m sałng:  Tri giaøc: Treß t(cid:230)nh taøo, hay b(cid:246)øt r(cid:246)øt, li b(cid:236) , ho(cid:226)n me(cid:226)?  T(cid:236)nh tra(cid:239)ng ho(cid:226) haÆp: (cid:209)eÆm nh(cid:242)p th(cid:244)ß, coø khoø th(cid:244)ß, suy ho(cid:226) haÆp, ran (cid:244)ß pho(cid:229)i kho(cid:226)ng?  Tua(cid:224)n hoałn: Ma(cid:239)ch; HA; t(cid:243)nh ma(cid:239)ch co(cid:229) no(cid:229)i; daÆu hie(cid:228)u giaßm t(cid:246)(cid:244)øi maøu mo(cid:226) (cid:244)ß da, th(cid:244)łi gian ho(cid:224)i phu(cid:239)c mału da?

 Bu(cid:239)ng coø caŒng? Gan to ? 2.3. Caøc xeøt nghie(cid:228)m ca(cid:224)n lałm:  Hct, ion æo(cid:224), kh(cid:237) maøu, SaO2, æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt, ch(cid:246)øc naŒng æo(cid:226)ng maøu; ch(cid:246)øc naŒng gan, tha(cid:228)n.

 XQ tim pho(cid:229)i, Echo bu(cid:239)ng. 3. X(cid:246)ß tr(cid:237): 3.1. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) suy ho(cid:226) haÆp  Th(cid:244)ß oxygen a(cid:229)m qua nasal cannula v(cid:244)øi l(cid:246)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng 1 - 6 L / phuøt.  NeÆu thaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi oxygen : T(cid:237)m taøi hoaºc SaO2 < 90 %; th(cid:244)ß nhanh, th(cid:244)ß co keøo c(cid:244) ho(cid:226) haÆp phu(cid:239)  Th(cid:244)ß N-CPAP.

SO`C KE(cid:217)O DA(cid:216)I

CVP

KHO´NG (cid:209)O (cid:209)(cid:214)(cid:212)ˇC CVP

 T(cid:237)m taøi, th(cid:244)ß h(cid:246)(cid:244)øc kho(cid:226)ng hie(cid:228)u quaß  (cid:209)aºt no(cid:228)i kh(cid:237) quaßn giuøp th(cid:244)ß. 3.2. (cid:209)aønh giaø - X(cid:246)ß tr(cid:237) t(cid:236)nh tra(cid:239)ng soÆc (cid:209)o aøp l(cid:246)(cid:239)c t(cid:243)nh ma(cid:239)ch trung (cid:246)(cid:244)ng (CVP) giuøp hu(cid:244)øng daªn æie(cid:224)u tr(cid:242) soÆc keøo dałi.  < 5 cm H2 O 5 - 12 cm H2O >10 cm H2O

D(cid:246) d(cid:242)ch (Quaø taßi) ThieÆu d(cid:242)ch DaÆu hie(cid:228)u quaø taßi?

(-)

(+)

Ng(cid:246)ng d(cid:242)ch, Dopamine – Dobutamine Truye(cid:224)n d(cid:242)ch CPT, maøu

Test d(cid:242)ch truye(cid:224)n

L(cid:246)u æo(cid:224) x(cid:246)ß tr(cid:237) soÆc keøo dałi trong SXH Dengue.

(cid:209)aønh giaø la(cid:226)m sałng & æo CVP

TTM Dextran 40, 70 5 ml / kg / 30 ph.

Sau 15 phuøt æaønh giaø la(cid:239)i

Caßi thie(cid:228)n la(cid:226)m sałng vał thay æo(cid:229)i m(cid:246)øc CVP

* Kho(cid:226)ng daÆu quaø taßi *  CVP 2 (cid:150) 5 cm H2O

* Caßi thie(cid:228)n la(cid:226)m sałng * Kho(cid:226)ng daÆu quaø taßi *  CVP < 2cm H2O

* Kho(cid:226)ng caßi thie(cid:228)n la(cid:226)m sałng * Coø daÆu quaø taßi *  CVP > 5 cm H2O

TieÆp tu(cid:239)c TTM CPT

TieÆp tu(cid:239)c TTM CPT

v(cid:244)øi toÆc æo(cid:228) cha(cid:228)m h(cid:244)n

* Ng(cid:246)ng TTM CPT * TTM Dopamine  Dobutamine

TTM: Truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch;  CVP: TaŒng m(cid:246)øc CVP

Test d(cid:242)ch truye(cid:224)n aøp du(cid:239)ng qui lua(cid:228)t 2 (cid:150) 5.

 CVP < 5 cm H2O vał la(cid:226)m sałng kho(cid:226)ng daÆu hie(cid:228)u quaø taßi: - Truye(cid:224)n d(cid:242)ch CPT (Dextran 40, 70) toÆc æo(cid:228) 5- 10 ml/kg/gi(cid:244)ł. Theo doıi saøt daÆu hie(cid:228)u la(cid:226)m sałng, CVP moªi 15- 30 phuøt.

- Xem xeøt truye(cid:224)n maøu nh(cid:246)ıng ca coø XHTH naºng.  CVP: 5 - 10 cm H2O vał la(cid:226)m sałng kho(cid:226)ng coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi: Test d(cid:242)ch truye(cid:224)n: Dextran 40, 70: 5 ml / kg / 30 phuøt  (cid:209)aønh giaø t(cid:236)nh tra(cid:239)ng huyeÆt æo(cid:228)ng ho(cid:239)c, daÆu hie(cid:228)u quaø taßi, kie(cid:229)m tra la(cid:239)i CVP sau 15 phuøt. A(cid:217)p du(cid:239)ng qui lua(cid:228)t 2 - 5 neÆu: - La(cid:226)m sałng caßi thie(cid:228)n, kho(cid:226)ng daÆu quaø taßi, CVP taŒng ( PCVP ) < 2 cm H2O  TieÆp tu(cid:239)c d(cid:242)ch truye(cid:224)n.

- La(cid:226)m sałng kho(cid:226)ng caßi thie(cid:228)n, coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi, CVP taŒng ( PCVP) > 5 cm H2O  Ng(cid:246)ng d(cid:242)ch truye(cid:224)n, cho Dopamine – Dobutamine.

- NeÆu CVP taŒng ( PCVP) t(cid:246)ł 2 - 5 cm H2O, la(cid:226)m sałng kho(cid:226)ng coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi th(cid:236) tieÆp tu(cid:239)c truye(cid:224)n d(cid:242)ch nh(cid:246)ng v(cid:244)øi toÆc æo(cid:228) cha(cid:228)m h(cid:244)n.

 CVP > 10 cm H2O vał la(cid:226)m sałng th(cid:246)(cid:244)łng kełm theo coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi: Ng(cid:246)ng d(cid:242)ch truye(cid:224)n, dułng thuoÆc va(cid:228)n ma(cid:239)ch Dopamine – Dobutamine.  Trong nh(cid:246)ıng tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p kho(cid:226)ng æo æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c CVP: Phaßi æaønh giaø la(cid:226)m sałng xem

be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi hay kho(cid:226)ng? - NeÆu be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi: Ng(cid:246)ng d(cid:242)ch truye(cid:224)n, cho Dopamine – Dobutamine. - NeÆu be(cid:228)nh nha(cid:226)n kho(cid:226)ng coø daÆu hie(cid:228)u quaø taßi: Truye(cid:224)n d(cid:242)ch CPT Dextran 40, 70: 5 ml / kg / 30 phuøt, vał theo doıi saøt be(cid:228)nh nha(cid:226)n moªi 15- 30 ph.

3.3. X(cid:246)ß tr(cid:237) xuaÆt huyeÆt: SoÆc keøo dałi  (cid:209)o(cid:226)ng maøu no(cid:228)i ma(cid:239)ch lan toßa ((cid:209)MNMLT) naºng  XHTH tra(cid:224)m tro(cid:239)ng  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n maøu, truye(cid:224)n tie(cid:229)u ca(cid:224)u æa(cid:228)m æaºc, huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh. (Xem phaøc æo(cid:224) XHTH ) 3.4. X(cid:246)ß tr(cid:237) toan chuye(cid:229)n hoøa maøu vał roÆi loa(cid:239)n æie(cid:228)n giaßi:  Trie(cid:228)u ch(cid:246)øng toan chuye(cid:229)n hoøa maøu:

- Th(cid:244)ß nhanh, sa(cid:226)u. - Kh(cid:237) maøu: pH < 7,2; HCO3- < 15 mmol/ l.

Lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng: Natri Bicarbonate 7,5% (1ml # 1mEq) 1 -2 mEq / kg / lie(cid:224)u TM cha(cid:228)m.  L(cid:246)u yø: - Toan chuye(cid:229)n hoaø luo(cid:226)n luo(cid:226)n coø (cid:244)ß be(cid:228)nh nha(cid:226)n soÆc keøo dałi, æie(cid:224)u tr(cid:242) toÆt soÆc seı caßi thie(cid:228)n t(cid:236)nh tra(cid:239)ng toan maøu.

- Dułng Natri Bicarbonate (cid:244)ß be(cid:228)nh nha(cid:226)n suy ho(cid:226) haÆp naºng ch(cid:246)a æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c tho(cid:226)ng kh(cid:237) toÆt seı nguy hie(cid:229)m v(cid:236) ga(cid:226)y (cid:246)ø kh(cid:237) CO2 do H+ + HCO3-  H2CO3  H2O + CO2.

4. Bie(cid:228)n phaøp ha(cid:239)n cheÆ soÆc keøo dałi trong SXH: 4.1. Phaøt hie(cid:228)n soÆc s(cid:244)øm: Giaøo du(cid:239)c bał me(cid:239), nha(cid:226)n vie(cid:226)n y teÆ c(cid:244) s(cid:244)ß nha(cid:228)n bieÆt s(cid:244)øm SXH vał phaøt hie(cid:228)n æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c nh(cid:246)ıng daÆu hie(cid:228)u chuye(cid:229)n æo(cid:228) cußa SXH æe(cid:229) æ(cid:246)a treß æeÆn be(cid:228)nh vie(cid:228)n k(cid:242)p th(cid:244)łi. 4.2. (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) æuøng phaøc æo(cid:224) æie(cid:224)u tr(cid:242) SXH :  (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) be(cid:228)nh nha(cid:226)n theo æuøng phaøc æo(cid:224) cußa To(cid:229) ch(cid:246)øc y teÆ theÆ gi(cid:244)øi (TCYTTG).  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh dułng dung d(cid:242)ch cao pha(cid:226)n t(cid:246)ß (CPT), truye(cid:224)n maøu k(cid:242)p th(cid:244)łi, æuøng ch(cid:230) æ(cid:242)nh, æuøng lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng.  Trang b(cid:242) æa(cid:224)y æuß ph(cid:246)(cid:244)ng tie(cid:228)n æie(cid:224)u tr(cid:242) soÆc SXH : maøy quay Hct, dung d(cid:242)ch CPT, catheter æo CVP...

4.3. Theo doıi saøt be(cid:228)nh nha(cid:226)n soÆc SXH:  To(cid:229) ch(cid:246)øc khoa phołng, pha(cid:226)n co(cid:226)ng tieÆp nha(cid:228)n, æie(cid:224)u tr(cid:242) be(cid:228)nh nha(cid:226)n h(cid:244)(cid:239)p lyø.  Coø æuß l(cid:246)(cid:239)c l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng Baøc s(cid:243), æie(cid:224)u d(cid:246)(cid:244)ıng æaı æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c huaÆn luye(cid:228)n thałnh tha(cid:239)o trong æie(cid:224)u tr(cid:242) SXH.

 Theo doıi saøt t(cid:246)łng th(cid:244)łi æie(cid:229)m dieªn tieÆn be(cid:228)nh æe(cid:229) coø h(cid:246)(cid:244)øng x(cid:246)ß tr(cid:237) k(cid:242)p th(cid:244)łi traønh taøi soÆc daªn æeÆn soÆc keøo dałi. II. SXH CO(cid:217) BIE`N CH(cid:214)(cid:217)NG XUA`T HUYE`T TIE´U HOA(cid:217):

SXH coø bieÆn ch(cid:246)øng XHTH chieÆm t(cid:230) le(cid:228) khoaßng 10% be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH, XHTH lał bieÆn ch(cid:246)øng cußa soÆc keøo dałi, toan chuye(cid:229)n hoaøø vał/ hoaºc suy gan naºng trong SXH, vał noø th(cid:246)(cid:244)łng lał nguye(cid:226)n nha(cid:226)n tr(cid:246)(cid:239)c tieÆp ga(cid:226)y t(cid:246)ß vong. 1. Cha(cid:229)n æoaøn:

Be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH luøc æa(cid:224)u coø the(cid:229) xuaÆt huyeÆt tie(cid:224)m a(cid:229)n vał th(cid:246)(cid:244)łng than æau bu(cid:239)ng, bu(cid:239)ng ch(cid:246)(cid:244)øng, nie(cid:226)m nh(cid:244)(cid:239)t, tim nhanh, Hct giaßm nh(cid:246)ng kho(cid:226)ng coø caßi thie(cid:228)n la(cid:226)m sałng. Do æoø (cid:244)ß be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c truye(cid:224)n d(cid:242)ch æa(cid:224)y æuß theo æuøng phaøc æo(cid:224) nh(cid:246)ng la(cid:226)m sałng vaªn kho(cid:226)ng o(cid:229)n æ(cid:242)nh phaßi ngh(cid:243) æeÆn nguye(cid:226)n nha(cid:226)n xuaÆt huyeÆt no(cid:228)i mał th(cid:246)(cid:244)łng lał XHTH. XHTH roı khi be(cid:228)nh nha(cid:226)n oøi maøu, tie(cid:226)u ra maøu. 2. (cid:209)aønh giaø be(cid:228)nh nha(cid:226)n:  T(cid:236)nh tra(cid:239)ng huyeÆt æo(cid:228)ng ho(cid:239)c: DaÆu hie(cid:228)u sinh to(cid:224)n, t(cid:236)nh tra(cid:239)ng tim, pho(cid:229)i, baøng bu(cid:239)ng...

 M(cid:246)øc æo(cid:228) XHTH: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n oøi maøu, hay tie(cid:226)u maøu; l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng maøu oøi, tie(cid:226)u ra.  L(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch, loa(cid:239)i d(cid:242)ch æaı tie(cid:226)m truye(cid:224)n cho be(cid:228)nh nha(cid:226)n. 3. Caøc xeøt nghie(cid:228)m ca(cid:224)n lałm: Kie(cid:229)m tra Hct, æeÆm tie(cid:229)u ca(cid:224)u, ch(cid:246)øc naŒng æo(cid:226)ng maøu toałn bo(cid:228). 4. X(cid:246)ß tr(cid:237):

Be(cid:228)nh nha(cid:226)n ca(cid:224)n æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c bo(cid:224)i hoałn the(cid:229) t(cid:237)ch æa(cid:224)y æuß, æie(cid:224)u ch(cid:230)nh toan chuye(cid:229)n hoaø, cung caÆp oxygen, vał ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n maøu, truye(cid:224)n tie(cid:229)u ca(cid:224)u æa(cid:228)m æaºc, hoaºc huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh k(cid:242)p th(cid:244)łi. 4.1. Bo(cid:224)i hoałn the(cid:229) t(cid:237)ch tua(cid:224)n hoałn æa(cid:224)y æuß cho be(cid:228)nh nha(cid:226)n: Tie(cid:226)m truye(cid:224)n t(cid:243)nh ma(cid:239)ch dung d(cid:242)ch æie(cid:228)n giaßi, cao pha(cid:226)n t(cid:246)ß theo æuøng phaøc æo(cid:224) (Xin xem phaøc æo(cid:224) æie(cid:224)u tr(cid:242) SXH). 4.2. Ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n maøu:  Khi be(cid:228)nh nha(cid:226)n XHTH o(cid:224) a(cid:239)t.  Hct giaßm < 30%.  Hct giaßm nhanh mał la(cid:226)m sałng vaªn kho(cid:226)ng o(cid:229)n æ(cid:242)nh- be(cid:228)nh nha(cid:226)n vaªn cołn soÆc duł æaı buł æuß d(cid:242)ch.

 Lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng: Truye(cid:224)n maøu t(cid:246)(cid:244)i cułng nhoøm 10- 20 ml/kg/la(cid:224)n. ToÆc æo(cid:228) truye(cid:224)n maøu tuły theo t(cid:236)nh tra(cid:239)ng la(cid:226)m sałng cußa be(cid:228)nh nha(cid:226)n. Phaßi theo doıi saøt be(cid:228)nh nha(cid:226)n æe(cid:229) traønh nguy c(cid:244) quaø taßi do truye(cid:224)n maøu.

4.3. Ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n tie(cid:229)u ca(cid:224)u vał huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh: a) Truye(cid:224)n tie(cid:229)u ca(cid:224)u: Ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n tie(cid:229)u ca(cid:224)u khi tie(cid:229)u ca(cid:224)u giaßm < 50.000/ mm3 vał be(cid:228)nh nha(cid:226)n æang XHTH mał kho(cid:226)ng kie(cid:229)m soaøt æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c baŁng truye(cid:224)n maøu t(cid:246)(cid:244)i toałn pha(cid:224)n. Lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng: Tie(cid:229)u ca(cid:224)u æa(cid:228)m æaºc 10-20 ml/kg / la(cid:224)n, truye(cid:224)n nhanh trong vołng 2 gi(cid:244)ł. b) Truye(cid:224)n huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh: Ch(cid:230) æ(cid:242)nh khi be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø (cid:209)MNMLT naºng ga(cid:226)y XHTH o(cid:224) a(cid:239)t.

Lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng: HuyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh 10- 20 ml / kg/ la(cid:224)n. 5. Mo(cid:228)t soÆ æie(cid:229)m ca(cid:224)n l(cid:246)u yø:  RaÆt khoø khaŒn trong nha(cid:228)n bieÆt vał æaønh giaø ch(cid:237)nh xaøc xuaÆt huyeÆt no(cid:228)i trong æoø coø XHTH khi be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH coø t(cid:236)nh tra(cid:239)ng co(cid:226) æaºc maøu.

 (cid:209)aºt sonde da(cid:239) dały coø the(cid:229) ga(cid:226)y chaÆn th(cid:246)(cid:244)ng vał xuaÆt huyeÆt nie(cid:226)m ma(cid:239)c muıi vał da(cid:239) dały ne(cid:226)n ch(cid:230) æaºt cho caøc tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p xuaÆt huyeÆt da(cid:239) dały o(cid:224) a(cid:239)t ca(cid:224)n theo doıi saøt l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng maøu maÆt, hoaºc æe(cid:229) giaßi aøp da(cid:239) dały khi XHTH ga(cid:226)y caŒng c(cid:246)øng bu(cid:239)ng vał suy ho(cid:226) haÆp cho be(cid:228)nh nha(cid:226)n. Trong nh(cid:246)ıng tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p ca(cid:224)n æaºt sonde da(cid:239) dały ne(cid:226)n æaºt qua æ(cid:246)(cid:244)łng mie(cid:228)ng.

 R(cid:246)ßa da(cid:239) dały baŁng n(cid:246)(cid:244)øc muoÆi sinh lyø vał dułng caøc thuoÆc antacid (Phosphalugel, Maalox..), caøc thuoÆc Anti-H2 (Ranitidin, Cimetidin..) kho(cid:226)ng coø hie(cid:228)u quaß trong æie(cid:224)u tr(cid:242) XHTH trong SXH do æoø kho(cid:226)ng ne(cid:226)n dułng.  Khi be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH coø XHTH (cid:244)ß giai æoa(cid:239)n taøi haÆp thu th(cid:236) Hct coø the(cid:229) giaßm thaÆp nh(cid:246)ng la(cid:226)m sałng o(cid:229)n æ(cid:242)nh th(cid:236) kho(cid:226)ng ca(cid:224)n truye(cid:224)n maøu.

III. SXH CO(cid:217) BIE`N CH(cid:214)(cid:217)NG SUY HO´ HA`P: 1. Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n suy ho(cid:226) haÆp trong SXH:  Quaø taßi d(cid:242)ch: Do truye(cid:224)n d(cid:242)ch l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng nhie(cid:224)u, æaºc bie(cid:228)t lał nhie(cid:224)u cao pha(cid:226)n t(cid:246)ß, hoaºc truye(cid:224)n d(cid:242)ch toÆc æo(cid:228) quaø nhanh. Quaø taßi d(cid:242)ch th(cid:246)(cid:244)łng xaßy ra trong giai æoa(cid:239)n taøi haÆp thu d(cid:242)ch coø the(cid:229) daªn æeÆn phuł pho(cid:229)i caÆp.  Ho(cid:228)i ch(cid:246)øng suy ho(cid:226) haÆp caÆp (ARDS): Ha(cid:228)u quaß cußa to(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng pho(cid:229)i trong soÆc keøo dałi.  Trałn d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i, małng bu(cid:239)ng nhie(cid:224)u ga(cid:226)y chełn eøp khoang małng pho(cid:229)i, giaßm c(cid:246)ß æo(cid:228)ng c(cid:244) hoałnh.

 Toan chuye(cid:229)n hoøa.  To(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng he(cid:228) tha(cid:224)n kinh trung (cid:246)(cid:244)ng, (cid:246)øc cheÆ hoa(cid:239)t æo(cid:228)ng cußa trung ta(cid:226)m æie(cid:224)u hoła ho(cid:226) haÆp trong be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH da(cid:239)ng naıo.

2. (cid:209)aønh giaø be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH suy ho(cid:226) haÆp: 2.1. (cid:209)aønh giaø la(cid:226)m sałng:  Tri giaøc: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n t(cid:230)nh, hay b(cid:246)øt r(cid:246)øt, hay ho(cid:226)n me(cid:226) ?.  M(cid:246)øc æo(cid:228) suy ho(cid:226) haÆp: - (cid:209)eÆm nh(cid:242)p th(cid:244)ß; xem be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø th(cid:244)ß gaØng s(cid:246)øc, t(cid:237)m taøi; æo SaO2. - Nghe pho(cid:229)i: Xem m(cid:246)øc æo(cid:228) trałn d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i, ran pho(cid:229)i. - Khaøm xem m(cid:246)øc æo(cid:228) trałn d(cid:242)ch małng bu(cid:239)ng: Bu(cid:239)ng coø trałn d(cid:242)ch nhie(cid:224)u caŒng c(cid:246)øng kho(cid:226)ng?  (cid:209)aønh giaø t(cid:236)nh tra(cid:239)ng huyeÆt æo(cid:228)ng ho(cid:239)c: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø soÆc?; CVP, Hct? . 2.2. Xeøt nghie(cid:228)m ca(cid:224)n lałm:  Kh(cid:237) maøu: (cid:209)aønh giaø t(cid:236)nh tra(cid:239)ng oxy maøu vał caøc roÆi loa(cid:239)n thaŒng baŁng kie(cid:224)m toan.  Xquang pho(cid:229)i.  Sie(cid:226)u a(cid:226)m ng(cid:246)(cid:239)c, bu(cid:239)ng. 3. X(cid:246)ß tr(cid:237): 3.1. Th(cid:244)ß oxygen:

 Ch(cid:230) æ(cid:242)nh: - SoÆc keøo dałi. - Suy ho(cid:226) haÆp: Th(cid:244)ß nhanh, ruøt loım ng(cid:246)(cid:239)c, t(cid:237)m taøi.  Ph(cid:246)(cid:244)ng phaøp: Th(cid:244)ß oxygen qua sonde hai muıi (Nasal cannula) v(cid:244)øi l(cid:246)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng: 1-

6 L/ ph, cho no(cid:224)ng æo(cid:228) FiO2 = 30-40%. Mo(cid:228)t soÆ tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p be(cid:228)nh nha(cid:226)n b(cid:242) chaßy maøu muıi æaı æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c nheøt mełche muıi hai be(cid:226)n th(cid:236) cho th(cid:244)ß oxygen qua mask (coø hoaºc kho(cid:226)ng coø tuøi d(cid:246)(cid:239) tr(cid:246)ı) v(cid:244)øi l(cid:246)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng 6- 8 L/ ph, cho FiO2 = 40 - 60%.  ThaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi oxygen: Khi th(cid:244)ß oxygen 6 L/ph mał treß cołn: - T(cid:237)m taøi, hoaºc SaO2 < 90%. - Th(cid:244)ß nhanh, co keøo c(cid:244) ho(cid:226) haÆp phu(cid:239). Khi thaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi oxygen cho th(cid:244)ß oxygen qua mask v(cid:244)øi tuøi d(cid:246)(cid:239) tr(cid:246)ı (FiO2 = 60-

100%), hoaºc CPAP qua muıi. Trong tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p quaø taßi ne(cid:226)n cho(cid:239)n CPAP. 3.2. Th(cid:244)ß aøp l(cid:246)(cid:239)c d(cid:246)(cid:244)ng lie(cid:226)n tu(cid:239)c qua muıi (NCPAP):  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh: - Quaø taßi, doa(cid:239) phuł pho(cid:229)i, hoaºc phuł pho(cid:229)i caÆp. - ThaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi oxygen qua cannula.  Cho(cid:239)n l(cid:246)a(cid:239) FiO2 vał aøp l(cid:246)(cid:239)c CPAP ban æa(cid:224)u: - FiO2 100% sau æoø giaßm da(cid:224)n æe(cid:229) SaO2 = 92-96%.  Theo doıi: Theo doıi la(cid:226)m sałng vał SaO2 æe(cid:229) taŒng / giaßm FiO2 vał aøp l(cid:246)(cid:239)c CPAP cho phuł h(cid:244)(cid:239)p, toÆt nhaÆt FiO2 < 60% vał aøp l(cid:246)(cid:239)c CPAP 4-6 cm H2O. Tuy nhie(cid:226)n trong nh(cid:246)ıng tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p naºng coø the(cid:229) taŒng FiO2 le(cid:226)n 60 - 100% neÆu be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø æaøp (cid:246)øng.  ThaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi CPAP: V(cid:244)øi FiO2 100% vał aøp l(cid:246)(cid:239)c > 10 cm H2O mał be(cid:228)nh nha(cid:226)n vaªn cołn t(cid:237)m taøi hoaºc

SaO2 < 90%. NeÆu: - Bu(cid:239)ng caŒng c(cid:246)øng vał d(cid:242)ch o(cid:229) bu(cid:239)ng, d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i nhie(cid:224)u (tre(cid:226)n XQuang, sie(cid:226)u a(cid:226)m): Cho(cid:239)c doł małng bu(cid:239)ng hoaºc małng pho(cid:229)i æe(cid:229) giaßi aøp vał tieÆp tu(cid:239)c th(cid:244)ß NCPAP. - Trałn d(cid:242)ch małng bu(cid:239)ng, małng pho(cid:229)i kho(cid:226)ng nhie(cid:224)u: (cid:209)aºt no(cid:228)i kh(cid:237) quaßn giuøp th(cid:244)ß. L(cid:246)u yø: Cho(cid:239)c doł małng bu(cid:239)ng, małng pho(cid:229)i trong SXH deª ga(cid:226)y tai bieÆn chaßy maøu ne(cid:226)n heÆt s(cid:246)øc ha(cid:239)n cheÆ ch(cid:230) dułng trong mo(cid:228)t soÆ (cid:237)t tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p be(cid:228)nh nha(cid:226)n thaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi th(cid:244)ß oxygen qua cannula hoaºc NCPAP (SaO2 < 90%) vałł bu(cid:239)ng caŒng c(cid:246)øng, l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch o(cid:229) bu(cid:239)ng, d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i nhie(cid:224)u. 3.3. (cid:209)aºt no(cid:228)i kh(cid:237) quaßn (NKQ) giuøp th(cid:244)ß:  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh: -ThaÆt ba(cid:239)i v(cid:244)øi NCPAP. - Be(cid:228)nh nha(cid:226)n ng(cid:246)ng th(cid:244)ß, hoaºc th(cid:244)ß kho(cid:226)ng hie(cid:228)u quaß.  (cid:209)aºt no(cid:228)i kh(cid:237) quaßn: - Ne(cid:226)n cho diazepam( 0,25 mg/kg TM) + Vecuronium ( 0,1 mg/kg TM) tr(cid:246)(cid:244)øc khi æaºt. - Ne(cid:226)n æaºt NKQ qua æ(cid:246)(cid:244)łng mie(cid:228)ng æe(cid:229) traønh tai bieÆn chaßy maøu muıi khi æaºt qua muıi.

 Cho be(cid:228)nh nha(cid:226)n th(cid:244)ß maøy (Mode th(cid:244)ß: Pressure control) hoaºc boøp boøng giuøp th(cid:244)ß. 3.4. Toan chuye(cid:229)n hoøa: X(cid:246)ß tr(cid:237) toan chuye(cid:229)n hoaø (xin xem (cid:244)ß pha(cid:224)n soÆc keøo dałi).

Suy ho(cid:226) haÆp

Oxygen qua canulla ( FiO2 = 40%)

Toan chuye(cid:229)n hoaø naºng NaHCO3 (TM)

NCPAP

TDMP, TDMB nhie(cid:224)u ThaÆt ba(cid:239)i Cho(cid:239)c huøt d(cid:242)ch MB/ MP

(cid:209)aºt NKQ giuøp th(cid:244)ß th(cid:244)ß hoaºc th(cid:244)ß Ng(cid:246)ng kho(cid:226)ng hie(cid:228)u quaß.

 TDMP: Trałn d(cid:242)ch małng pho(cid:229)i.  TDMB: Trałn d(cid:242)ch małng bu(cid:239)ng.  NKQ: No(cid:228)i kh(cid:237) quaßn.

L(cid:246)u æo(cid:224) x(cid:246)ß tr(cid:237) suy ho(cid:226) haÆp trong SXH

IV. SXH CO(cid:217) BIE`N CH(cid:214)(cid:217)NG QUA(cid:217) TA(cid:219)I (OVERLOAD): 1. Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n quaø taßi:  Do truye(cid:224)n d(cid:242)ch quaø nhie(cid:224)u kho(cid:226)ng æuøng phaøc æo(cid:224), æaºc bie(cid:228)t lał khi dułng nhie(cid:224)u dung d(cid:242)ch CPT.

 Truye(cid:224)n d(cid:242)ch toÆc æo(cid:228) quaø nhanh coø the(cid:229) ga(cid:226)y quaø taßi.  Mo(cid:228)t soÆ tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p soÆc sa(cid:226)u, soÆc keøo dałi phaßi truye(cid:224)n nhie(cid:224)u d(cid:242)ch (trong æoø coø nhie(cid:224)u CPT, maøu) seı coø hie(cid:228)n t(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng quaø taßi do taøi haÆp thu (cid:244)ß giai æoa(cid:239)n ho(cid:224)i phu(cid:239)c. Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø be(cid:228)nh lyø tim, pho(cid:229)i, tha(cid:228)n kełm theo SXH coø nguy c(cid:244) cao b(cid:242) quaø

taßi khi truye(cid:224)n d(cid:242)ch kho(cid:226)ng ca(cid:229)n tha(cid:228)n. 2. (cid:209)aønh giaø be(cid:228)nh nha(cid:226)n quaø taßi: 2.1. (cid:209)aønh giaø caŒn c(cid:246)ø vało:  Ngały be(cid:228)nh: Th(cid:246)(cid:244)łng quaø taßi xaßy ra vało ngały th(cid:246)ø 6, 7, 8 cußa be(cid:228)nh (Giai æoa(cid:239)n taøi haÆp thu).  L(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch: L(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng d(cid:242)ch trung b(cid:236)nh/kg/ 24 gi(cid:244)ł (Th(cid:246)(cid:244)łng >120 ml/ kg/ 24 gi(cid:244)ł), l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng CPT?.

 DaÆu hie(cid:228)u la(cid:226)m sałng: - Be(cid:228)nh nha(cid:226)n khoø th(cid:244)ß: Th(cid:244)ß nhanh, (cid:236) a(cid:239)ch, th(cid:244)ß co keøo, t(cid:237)m taøi... - Pho(cid:229)i: PheÆ a(cid:226)m giaßm nhie(cid:224)u, ran pho(cid:229)i. - Bu(cid:239)ng caŒng, trałn d(cid:242)ch małng bu(cid:239)ng nhie(cid:224)u. - Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø the(cid:229) soÆc hoaºc kho(cid:226)ng soÆc (Ma(cid:239)ch nhanh, naßy ma(cid:239)nh, HA toÆt). - (cid:209)o SaO2. - CVP cao > 10 cm H2O. 2.2. Xeøt nghie(cid:228)m ca(cid:224)n lałm: - Kie(cid:229)m tra Hct: B(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng hoaºc giaßm. - Kh(cid:237) maøu khi coø suy ho(cid:226) haÆp. - XQ pho(cid:229)i; Echo bu(cid:239)ng, ng(cid:246)(cid:239)c. * Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø quaø taßi kełm theo soÆc th(cid:236) ne(cid:226)n æo CVP æe(cid:229) h(cid:246)(cid:244)øng daªn æie(cid:224)u tr(cid:242).

3. X(cid:246)ß tr(cid:237):  Ng(cid:246)ng ngay d(cid:242)ch truye(cid:224)n.  NaŁm æa(cid:224)u cao, x(cid:246)ß tr(cid:237) suy ho(cid:226) haÆp (Xem pha(cid:224)n x(cid:246)ß tr(cid:237) suy ho(cid:226) haÆp).  NeÆu be(cid:228)nh nha(cid:226)n quaø taßi coø: - HuyeÆt æo(cid:228)ng ho(cid:239)c o(cid:229)n æ(cid:242)nh (kho(cid:226)ng soÆc): NeÆu: + Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø daÆu hie(cid:228)u phuł pho(cid:229)i caÆp hoaºc æe do(cid:239)a phuł pho(cid:229)i caÆp: X(cid:246)ß tr(cid:237) phuł pho(cid:229)i caÆp, æaºc bie(cid:228)t quan tro(cid:239)ng cho Furosemide 1-2mg/kg TMC, coø the(cid:229) la(cid:228)p la(cid:239)i moªi 15 phuøt neÆu ca(cid:224)n. + Be(cid:228)nh nha(cid:226)n kho(cid:226)ng coø daÆu hie(cid:228)u æe do(cid:239)a phuł pho(cid:229)i caÆp: Dułng Furosemide 0,5 -1 mg / kg/ la(cid:224)n TB hoaºc uoÆng.

- Quaø taßi kełm theo soÆc: (cid:209)o CVP vał dułng thuoÆc va(cid:228)n ma(cid:239)ch Dopamine  Dobutamine. (cid:209)a(cid:226)y lał soÆc tim do quaø taßi tua(cid:224)n hoałn ne(cid:226)n coø the(cid:229) xem xeøt dułng the(cid:226)m Furosemide TB, TM. 4. Phołng ng(cid:246)ła:  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh truye(cid:224)n d(cid:242)ch æuøng, æie(cid:224)u tr(cid:242) theo æuøng phaøc æo(cid:224) traønh soÆc keøo dałi.  Ch(cid:230) æ(cid:242)nh vał dułng æuøng lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng CPT traønh la(cid:239)m du(cid:239)ng truye(cid:224)n quaø nhie(cid:224)u dung

d(cid:242)ch CPT. Theo doıi saøt be(cid:228)nh nha(cid:226)n, baßo æaßm æuøng toÆc æo(cid:228) d(cid:242)ch truye(cid:224)n, æaºc bie(cid:228)t caøc tr(cid:246)(cid:244)łng h(cid:244)(cid:239)p coø be(cid:228)nh lyø tim, pho(cid:229)i, tha(cid:228)n kełm theo.

L(cid:214)U (cid:209)O(cid:192) X(cid:214)(cid:219) TR˝ SXH QUA(cid:217) TA(cid:219)I

Ng(cid:246)ng d(cid:242)ch, naŁm æa(cid:224)u cao SXH QUA(cid:217) TA(cid:219)I

DaÆu hie(cid:228)u phuł pho(cid:229)i caÆp hoaºc do(cid:239)a phuł pho(cid:229)i caÆp(*)?

SoÆc ?

Kho(cid:226)ng

Coø Kho(cid:226)ng

(*) DaÆu hie(cid:228)u phuł pho(cid:229)i caÆp hoaºc doa(cid:239) phuł pho(cid:229)i caÆp: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n hoÆt hoaßng, khoø th(cid:244)ß, ho kha(cid:239)c bo(cid:239)t ho(cid:224)ng, ran pho(cid:229)i nhie(cid:224)u, t(cid:243)nh ma(cid:239)ch co(cid:229) no(cid:229)i/ 45◦, ma(cid:239)ch nhanh, HA b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng hoaºc ke(cid:239)p, tu(cid:239)t.

Furosemide 0,5-1 mg/kg TM, TB  Th(cid:244)ß oxy  TTM Dopamine– Dobutamine

 Th(cid:244)ß NCPAP  Furosemide 1-2mg/kg TM.  Risordan 0,005g nga(cid:228)m d(cid:246)(cid:244)øi l(cid:246)(cid:244)ıi.  TTM Dopamine+ Dobutamine. V. SXH DAˇNG NA(cid:213)O (DENGUE ENCEPHALOPATHY):

SXH da(cid:239)ng naıo lał mo(cid:228)t the(cid:229) la(cid:226)m sałng naºng cußa SXH, ngały całng æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c baøo caøo nhie(cid:224)u coø the(cid:229) ga(cid:226)y t(cid:246)ß vong cho be(cid:228)nh nha(cid:226)n neÆu kho(cid:226)ng æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c cha(cid:229)n æoaøn vał x(cid:246)ß tr(cid:237) æuøng. 1. Nguye(cid:226)n nha(cid:226)n SXH da(cid:239)ng naıo:  Phuł naıo, xuaÆt huyeÆt naıo, thieÆu maøu nuo(cid:226)i naıo.  Suy gan.

 Ha(cid:239) natri maøu.  Toan chuye(cid:229)n hoaø.  To(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng naıo do virus Dengue xa(cid:226)m nha(cid:228)p tr(cid:246)(cid:239)c tieÆp he(cid:228) tha(cid:224)n kinh ga(cid:226)y ra. 2. Cha(cid:229)n æoaøn SXH da(cid:239)ng naıo: SXH da(cid:239)ng naıo coø the(cid:229) xaßy ra (cid:244)ß be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH coø soÆc hoaºc kho(cid:226)ng soÆc, (cid:244)ß be(cid:228)nh nha(cid:226)n taøi nhieªm cuıng nh(cid:246) s(cid:244) nhieªm virus Dengue.

Be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH da(cid:239)ng naıo coø æa(cid:224)y æuß tie(cid:226)u chua(cid:229)n la(cid:226)m sałng cha(cid:229)n æoaøn SXH theo TCYTTG vał coø bie(cid:229)u hie(cid:228)n æau æa(cid:224)u, oøi m(cid:246)ßa, roÆi loa(cid:239)n tri giaøc nh(cid:246) l(cid:246)ł æ(cid:246)ł, luø laªn, la heøt, ho(cid:226)n me(cid:226); coø caøc daÆu hie(cid:228)u tha(cid:224)n kinh nh(cid:246) co gia(cid:228)t, lie(cid:228)t n(cid:246)ßa ng(cid:246)(cid:244)łi, lie(cid:228)t t(cid:246)ø chi, daÆu hie(cid:228)u Babinski d(cid:246)(cid:244)ng t(cid:237)nh. Xeøt nghie(cid:228)m d(cid:242)ch naıo tußy (DNT): No(cid:224)ng æo(cid:228) protein, glucose, teÆ bało trong gi(cid:244)øi ha(cid:239)n b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng.

Tie(cid:226)u chua(cid:229)n cha(cid:229)n æoaøn SXH da(cid:239)ng naıo: Be(cid:228)nh nha(cid:226)n coø daÆu hie(cid:228)u la(cid:226)m sałng vał ca(cid:228)n la(cid:226)m sałng cußa SXH vał:

 RoÆi loa(cid:239)n tri giaøc.  DaÆu hie(cid:228)u tha(cid:224)n kinh baÆt th(cid:246)(cid:244)łng.  DNT b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng. 3. Xeøt nghie(cid:228)m ca(cid:224)n lałm: Ngoałi caøc xeøt nghie(cid:228)m æe(cid:229) cha(cid:229)n æoaøn xaøc æ(cid:242)nh SXH ca(cid:224)n lałm the(cid:226)m:  Ch(cid:246)øc naŒng gan: Th(cid:246)(cid:244)łng coø taŒng cao baÆt th(cid:246)(cid:244)łng caøc men gan: AST, ALT; Bilirubin coø the(cid:229) taŒng, t(cid:230) le(cid:228) Prothrombin giaßm.

 Ch(cid:246)øc naŒng æo(cid:226)ng maøu toałn bo(cid:228).  (cid:209)(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt, ion æo(cid:224), kh(cid:237) maøu.  Cho(cid:239)c doł tußy soÆng: G(cid:244)ßi DNT th(cid:246)ß: - Sinh hoøa, teÆ bało. - PCR t(cid:236)m RNA virus Dengue, t(cid:236)m khaøng the(cid:229) IgM choÆng virus Dengue vał vie(cid:226)m naıo Nha(cid:228)t Baßn.  Sie(cid:226)u a(cid:226)m naıo xuye(cid:226)n thoøp (cid:244)ß treß nhoß. 4. X(cid:246)ß tr(cid:237): X(cid:246)ß tr(cid:237) SXH da(cid:239)ng naıo chuß yeÆu lał æie(cid:224)u tr(cid:242) theo phaøc æo(cid:224) æie(cid:224)u tr(cid:242) SXH, saŒn soøc

be(cid:228)nh nha(cid:226)n ho(cid:226)n me(cid:226).  (cid:209)(cid:246)a be(cid:228)nh nha(cid:226)n ra khoßi soÆc całng nhanh całng toÆt, o(cid:229)n æ(cid:242)nh huyeÆt æo(cid:228)ng ho(cid:239)c; truye(cid:224)n maøu, huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh khi coø xuaÆt huyeÆt naºng.  X(cid:246)ß tr(cid:237) t(cid:236)nh tra(cid:239)ng suy ho(cid:226) haÆp, baßo æaßm cung caÆp æa(cid:224)y æuß oxygen cho naıo vał caøc mo(cid:226).  (cid:209)ie(cid:224)u ch(cid:230)nh caøc roÆi loa(cid:239)n thaŒng baŁng kie(cid:224)m toan, roÆi loa(cid:239)n æie(cid:228)n giaßi, ha(cid:239) æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt.

VI. SXH BIE`N CH(cid:214)(cid:217)NG VIE´M GAN TO`I CA`P ( FULMINANT HEPATITIS):

Vie(cid:226)m gan toÆi caÆp (VGTC) trong SXH æaı æ(cid:246)(cid:244)(cid:239)c baøo caøo t(cid:246)ł nhie(cid:224)u naŒm nay ga(cid:226)y suy gan caÆp vał lał nguye(cid:226)n nha(cid:226)n qua tro(cid:239)ng daªn æeÆn SXH da(cid:239)ng naıo. Suy gan tr(cid:246)(cid:239)c tieÆp daªn æeÆn xuaÆt huyeÆt tra(cid:224)m tro(cid:239)ng vał giaøn tieÆp lałm t(cid:236)nh tra(cid:239)ng æo(cid:226)ng maøu no(cid:228)i ma(cid:239)ch lan toßa naºng h(cid:244)n. 1. Caøc yeÆu toÆ daªn æeÆn VGTC trong SXH:  Virus Dengue xa(cid:226)m nha(cid:228)p tr(cid:246)(cid:239)c tieÆp ga(cid:226)y hoa(cid:239)i t(cid:246)ß lan toaß teÆ bało gan.  SoÆc keøo dałi vał xuaÆt huyeÆt daªn æeÆn thieÆu maøu nuo(cid:226)i, hoa(cid:239)i t(cid:246)ß (cid:244)ß gan, tha(cid:228)n.  Ho(cid:228)i ch(cid:246)øng Reye.  Ngo(cid:228) æo(cid:228)c thuoÆc: paracetamol, salicylates, thuoÆc choÆng no(cid:226)n.  Be(cid:228)nh gan coø sa(cid:252)n tr(cid:246)(cid:244)øc nh(cid:246) vie(cid:226)m gan, be(cid:228)nh lyø hemoglobin 2. Cha(cid:229)n æoaøn VGTC trong SXH:  Be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH coø roÆi loa(cid:239)n tri giaøc ( SXH da(cid:239)ng naıo), coø the(cid:229) coø vałng da.  Xeøt nghie(cid:228)m ch(cid:246)øc naŒng gan:

- Caøc men gan AST, ALT taŒng cao baÆt th(cid:246)(cid:244)łng. - Th(cid:244)łi gian Prothrombin keøo dałi. - Bilirubin coø the(cid:229) taŒng cao, hoaºc b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng.

 (cid:209)(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt giaßm.  T(cid:246)ß thieÆt maªu gan: Giaßi phaªu be(cid:228)nh cho thaÆy hoa(cid:239)i t(cid:246)ß lan toaß teÆ bało gan, xuaÆt hie(cid:228)n the(cid:229) Councilman, thoaøi hoaø m(cid:244)ı (cid:244)ß gan. Hoaø mieªn d(cid:242)ch mo(cid:226) vał PCR in situ coø the(cid:229) phaøt hie(cid:228)n antigen, RNA virus Dengue trong teÆ bało gan vał teÆ bało Kupffer. 3. X(cid:246)ß tr(cid:237):  Truye(cid:224)n d(cid:242)ch, truye(cid:224)n maøu, huyeÆt t(cid:246)(cid:244)ng t(cid:246)(cid:244)i æo(cid:226)ng la(cid:239)nh æa(cid:224)y æuß theo phaøc æo(cid:224) æie(cid:224)u tr(cid:242) SXH æe(cid:229) duy tr(cid:236) t(cid:246)(cid:244)øi maøu mo(cid:226) vał cung caÆp æa(cid:224)y æuß oxygen cho mo(cid:226).

 Duy tr(cid:236) æ(cid:246)(cid:244)łng huyeÆt b(cid:236)nh th(cid:246)(cid:244)łng baŁng dung d(cid:242)ch ch(cid:246)øa glucose.  Cho vitamin K1 (TM) 1 mg/ kg/ ngały x 3 ngały. Mo(cid:228)t soÆ taøc giaß æaı s(cid:246)ß ph(cid:246)(cid:244)ng phaøp thay maøu (Exchange blood transfusion) thaÆy

coø keÆt quaß khaß quan. 4. Phołng ng(cid:246)ła:  Traønh dułng caøc thuoÆc ga(cid:226)y æo(cid:228)c cho gan trong be(cid:228)nh nha(cid:226)n SXH, phaßi dułng paracetamol æuøng lie(cid:224)u l(cid:246)(cid:244)(cid:239)ng.  (cid:209)ie(cid:224)u tr(cid:242) toÆt soÆc SXH traønh æe(cid:229) soÆc keøo dałi vał xuaÆt huyeÆt tra(cid:224)m tro(cid:239)ng ga(cid:226)y to(cid:229)n th(cid:246)(cid:244)ng gan.