Bài giảng Pháp luật đại cương: Chương 2 - Tổng quan về nhà nước và pháp luật

ươ

ướ

Ch

c

ề ổ ng 2. T ng quan v Nhà n và Pháp lu tậ

ề

ổ

ướ

• 2.1 T ng quan v nhà n

c

ề

ổ

ậ • 2.2 T ng quan v pháp lu t

Nguyễn Thị Yến

ướ

ề

ổ

2.1 T ng quan v Nhà N c

ấ ủ

ả

ố

ồ

ướ

• 2.1.1. Ngu n g c và b n ch t c a nhà n

c

ể

ướ

ứ • 2.1.2 Hình th c, ki u nhà n

c

ộ • 2.1.3 B máy nhà n

ướ c

ướ ộ

c c ng hũa

ệ

ổ ứ ộ ỏ • 2.1.4 T ch c b m y nhà n t Nam

XHCN Vi

Nguyễn Thị Yến

ả

ấ

ồ

2.1.1 Ngu n g c ra đ i và b n ch t

ố ủ c a nhà n

ờ ướ c

• 1. Quan điểm phi mác xít về nguồn gốc

của nhà nước

ü Thuyết thần học

ü Thuyết gia trưởng

ü Thuyết bạo lực

ü Thuyết khế ước xã hội

Nguyễn Thị Yến

ả

ấ

ồ

2.1.1 Ngu n g c ra đ i và b n ch t

ờ ướ

ố ủ c a nhà n

c

• 2. Quan đi m MácLênin v ngu n g c nhà n

ể ề ồ ố ướ c và pháp

lu tậ

• Nhà n

ướ ự ậ ờ ộ c và pháp lu t ra đ i khi trong xã h i có s phân

chia giai c pấ

• Các giai c p có l ố

ấ ữ ệ ấ i ích khác nhau, xu t hi n nh ng mâu

ẫ ấ ợ ữ thu n đ i kháng gi a các giai c p đó

• Khi mâu thuân đ i kháng đó tr nên gay g t không th đi u

ể ề ắ ố ở

hòa đ c ượ

• Nhà n

Nguyễn Thị Yến

ướ ậ ờ c và pháp lu t ra đ i

ấ ủ

ả

ướ

3. B n ch t c a nhà n

c

Nguyễn Thị Yến

Chức năng của Nhà nước

Nguyễn Thị Yến

ướ

ệ Khái ni m nhà n

c

Nguyễn Thị Yến

ư

ủ

ặ

ướ

Các đ c tr ng c a nhà n

c

Nguyễn Thị Yến

ể

ướ

ứ 2.1.2 Hình th c, ki u nhà n

c

ứ th c

Nguyễn Thị Yến

nhà Hình ứ ướ c là cách th c n ề ệ ự th c hi n quy n ướ ự c và l c nhà n ệ ữ nh ng bi n pháp ệ ự ể hi n th c đ ề ự ấ quy n l c y

ứ

ự ậ

ố

l p ra các c quan t

i cao và

ổ ứ ch c và trình t ơ

ệ ơ ả ủ

ố

ể Hình th c chính th là cách t m i quan h c b n c a các c quan đó

ướ

ứ Hinh th c nhà n

Hinh th c ứ chính thể

ế ộ Ch đ chính trị

ấ

Hinh th cứ c u trúc

Quân chủ

C ng ộ hoà

Dân chủ

Ph nả dân chủ

Nhà cướ n đ nơ nh tấ

Nhà cướ n liên bang

Đ i ạ nghị

T ng ổ th ngố

Quân ch ủ tuy t ệ đ iố

Quân chủ h n ạ chế

Nguyễn Thị Yến

ể

ướ

Ki u nhà n

c

Nguyễn Thị Yến

ướ

ể Các ki u nhà n

c

ướ

PT SX XHCN

Nhà n

c XHCN

ư ả PT SX T B n

Nhà n

ướ ư ả c t

s n

Nhà n

c phong

PT SX Phong ki nế

ướ ki nế

ữ

ướ

Nhà n

ủ c ch nô

ế PT SX Chi m h u nô lệ

Nguyễn Thị Yến

ườ ả ể ướ ộ • Xã h i loài ng i tr i qua các ki u nhà n c

ướ

ể ủ

ể Các ki u nhà n

c trong quá trình phát tri n c a xã

Nhµ níc chñ n«

Nhµ níc t s¶n

Nhµ níc XHCN

Nhµ níc phong kiÕn

C¬ së kinh tÕ

Ph¬ng thøc s¶n xuÊt XHCN; chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt

Ph¬ng thøc s¶n xuÊt chiÕm h÷u n« lÖ; së h÷u chñ n« víi n« lÖ, ruéng ®Êt vµ c¸c tµi s¶n kh¸c

Ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa; së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt; sù gi¶i phãng søc lao ®éng cña giai cÊp v« s¶n

Ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn; së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ t liÖu s¶n xuÊt kh¸c; së h÷u c¸ thÓ n«ng d©n vµ thî thñ c«ng lÖ thuéc vµo giai cÊp ®Þa chñ

§Þa chñ vµ n«ng d©n, thî thñ c«ng

CÊu tróc x· héi

Cã 2 giai cÊp ®èi kh¸ng lµ cñ n« vµ n« lÖ

Giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp v« s¶n. M©u thuÉn mÒm dÎo h¬n

Liªn minh gi÷a c¸c giai cÊp, m©u thuÉn giai cÊp kh«ng ®èi kh¸ng

T«n gi¸o thÇn bÝ

T tëng M¸c-Lªnin

HÖ t t ëng

T tëng ®a ®¶ng, ®ang nguyªn

ThÇn häc ®îc t«n träng, c¸c ®¹o gi¸o ph¸t triÓn Nguyễn Thị Yến

ộ

ướ

2.1.3 B máy nhà n

c

• B máy nhà n ượ

ủ

ướ ể ự ứ ơ ướ c là h th ng các c quan chuyên trách c a ệ c thành l p đ th c hi n các ch c năng và

ướ ộ c đ nhà n ụ ủ ệ nhi m v c a nhà n ệ ố ậ c.

• Đ c đi m c a các c quan nhà n

ủ ể ặ ơ ướ c

ü Đ c thành l p theo trình t

ượ ậ ự ủ ụ ậ ị , th t c do pháp lu t quy đ nh

ü S d ng quy n l c nhà n

ề ự ử ụ ướ ướ c, nhân danh nhà n c

ü M i c quan nhà n

ỗ ơ ướ ề ấ ị ề ẩ c đ u có th m quy n nh t đ nh

ả ả ở ơ ở c đ m b o b i c s

Nguyễn Thị Yến

ạ ộ ấ ủ ủ ơ ü Ho t đ ng c a c quan nhà n ậ v t ch t và tài chính c a nhà n ướ ượ c đ ướ c

ổ ứ ủ ộ

ướ

T ch c c a b máy nhà n

c

ổ ứ ộ

ự

ệ

ề

ậ

T ch c b máy nhà n

ướ ượ c đ

ế c th c hi n theo thuy t tam quy n phân l p

ề ự

ướ

Quy n l c nhà n

ề

ề ư

Quy n hành pháp

Quy n t

pháp

ề ậ Quy n l p pháp

Toà án

Chính phủ

ố ộ

ị ệ

Qu c h i, Ngh vi n

Nguyễn Thị Yến

ạ ơ

ướ

Phân lo i c quan nhà n

c

Nguyễn Thị Yến

ướ

2.1. 4 T ch c b máy nhà n

c

ổ ứ ộ ộ c ng hoa XHCNVN

• 1. Hệ thống chính trị Việt Nam

• 2. Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam

Nguyễn Thị Yến

1. Hệ thống chính trị ở Việt Nam

Nguyễn Thị Yến

2. Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam Nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam

Nguyễn Thị Yến

ổ ứ ộ

ướ

T ch c b máy nhà n

c XHCNVN

ơ ồ ộ

ướ

S đ b máy nhà n

ướ

Chính phủ

ố ộ Qu c h i

ủ ị Ch t ch n

ưở ố

TAND ố i cao t

ệ Vi n tr VKSND t

ng i cao

ưở

UBND ươ

ị

HĐND ươ

ị

đ a ph

TAND t nhỉ

ệ Vi n tr ng VKSND t nhỉ

ưở

ệ Vi n tr

TAND huy nệ

VKSND huy nệ

ậ ự

Tr t t

hinh thành

ể

ệ

Quan h giám sát, ki m tra

Nguyễn Thị Yến

Câu hỏi về nhà nước

• Nêu nguồn gốc ra đời của nhà nước, pháp luật theo quan điểm của Mác- Lênin ?

• Tại sao trong xã hội cộng sản nguyên thủy

Nhà nước chưa thể ra đời?

• Phân biệt hình thức chính thể quân chủ

với hình thức chính thể cộng hòa?

• Nhà nước chỉ mang bản chất giai cấp.

Nguyễn Thị Yến

• Nhà nước tiến bộ thì không còn mang bản

chất giai cấp nữa

• Hình thức tổ chức của Nhà nước cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam hiện nay?

ề

ổ

ậ 2.2 T ng quan v pháp lu t

ủ

ư

ặ

ả

ấ

• 2.2.1 B n ch t và các đ c tr ng c a pháp

lu tậ

ệ ố

ậ • 2.2.2 H th ng pháp lu t

Nguyễn Thị Yến

Nguồn gốc ra đời của Pháp luật

• Quan điểm phi mác xít

ü Quan điểm thần học

ü ThuyÕt gia trëng

ü ThuyÕt ph¸p quyÒn tù nhiªn

ü Chñ nghÜa ph¸p luËt thùc ®Þnh

• Quan điểm mác xít

Nguyễn Thị Yến

Nguồn gốc ra đời của pháp luật

• Hạn chế của các quy phạm xã hội

• Sự phân chia thành giai cấp, Nhà nước ra

đời dẫn đến sự ra đời của Pháp luật.

• Các con đường hình thành quy phạm

pháp luật

ü Nhà nước duy trì phong tục, tập quán có

Nguyễn Thị Yến

sẵn phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, bổ sung, sửa đổi những nội dung những nội dung phù hợp và nâng chúng lên thành luật.

ü Nhà nước ban hành các quy tắc xử sự

mới và đảm bảo cho chúng được thực

hiện.

ả

ậ ấ ủ 2.2.1 B n ch t c a pháp lu t

Nguyễn Thị Yến

ề ự

ậ

ướ

ự

ệ

ả

• Tính quy n l c: Pháp lu t do nhà n

ả c ban hành và b o đ m th c hi n

ạ

ự

ụ ể

ẫ ủ

ỉ

ị

ướ ườ

ượ ỏ

c xác c đ ị i, x c đ nh

ử ự ỉ ượ

ữ

ắ • Tính quy ph m: Là quy t c x s , là khuôn m u m c th ề đ nh c th đi u ch nh đi u ch nh hành vi c a con ng nh ng cái gì đ

ề ượ c làm và không đ

c làm

ấ ầ

ủ

ả

ề • Tính ý chí: Ph n ánh ý chí c a giai c p c m quy n

ộ ủ

ậ

ả

ợ

ặ ợ

ủ

ể

ộ

ớ

ố

ớ • Tính xã h i c a pháp lu t: Ph n ánh đ c tr ng văn hóa, phù h p v i ụ ậ ế phong t c, t p quán c a qu c gia; phù h p v i trình đ phát tri n kinh t ủ ấ ướ c c a đ t n

ậ

ệ ố

ắ ử ự ệ

ể ệ

ự

ả ố

ủ

ấ

ộ

Pháp lu t là h th ng các quy t c x s do nhà ả ướ c ban hành và b o đ m th c hi n, th hi n n ị ý chí c a giai c p th ng tr trong xã h i, là nhân ộ ệ ố ề ỉ đi u ch nh các quan h xã h i t Nguyễn Thị Yến

ủ ặ ậ ư 2.2.2 Các đ c tr ng c a pháp lu t

2.2.3 Chức năng của pháp luật

Nguyễn Thị Yến

2.2.4 Mối quan hệ giữa pháp luật và các hiện tượng xã hội khác

Nguyễn Thị Yến

Câu hỏi ôn tập chương

• Nhà nước chỉ mang bản chất giai cấp

đúng hay sai?

• Bản chất giai cấp là đặc trưng không thể

thiếu được của nhà nước đúng hay sai vì sao?

• Nhà nước ra đời chỉ nhằm mục đích bảo

vệ lợi ích của giai cấp thống trị?

Nguyễn Thị Yến

• ở Việt nam bộ máy nhà nước không phân thành cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp vì tổ chức bộ máy nhà nước theo nguyên tắc quyền lực nhà nước là tập

trung?

• Tại sao nói Nhà Nước mang bản chất giai

cấp sâu sắc?

• Những khác biệt cơ bản giữa hình thức

chính thể quân chủ và chính thể cộng

hòa?

• Pháp luật chỉ phản ánh ý chí của giai cấp

thống trị trong xã hội.

• Các quy định của pháp luật chỉ do nhà

nước ban hành.

• Pháp luật luôn chỉ tác động tích cực đối

với kinh tế, thúc đẩy kinh tế phát triển.

• Mọi quy tắc xử sự tồn tại trong xã hội có