Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Phát hiện tín hiệu trong Cảnh giác Dược và hướng xử trí
Nha Trang, 18/8/2018
DS Nguyễn Hoàng Anh Trung tâm DI&ADR Quốc gia – Trường Đại học Dược Hà Nội
Phát hiện tín hiệu
Định nghĩa một tín hiệu Là thông tin đã được báo cáo về khả năng có mối quan hệ nhân quả giữa một biến cố có hại và một thuốc, mối quan hệ này chưa được biết tới hoặc chưa được ghi chép đầy đủ trong y văn trước đó
➥Thông thường yêu cầu cần phải có từ hai báo cáo trở lên để có thể hình thành tín hiệu tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của biến cố và chất lượng của thông tin
Mục đích •Xác định những phản ứng bất thường và chưa từng được biết đến •Xác định những phản ứng nghiêm trọng hiếm gặp
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 1
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Chu trình Quản lý nguy cơ
Phát hiện tín hiệu an toàn thuốc
Nguồn dữ liệu: Báo cáo ADR CEM1, RMP2/REMS3, TSR4, giám sát trọng điểm,
hồ sơ đăng ký
Đánh giá tín hiệu
Câu hỏi Thông tin thuốc Đánh giá sử dụng thuốc
Công cụ đánh giá tín hiệu Dịch tễ Dược học Nghiên cứu lâm sàng/Dược lâm sàng
Quản lý và truyền thông về nguy cơ
Đánh giá tác động của can thiệp
Hình thức quản lý/truyền thông: - Thông tin cảnh báo - Thay đổi thông tin trên nhãn sản phẩm - Giới hạn sử dụng - Thu hồi chế phẩm, rút số đăng ký
Báo cáo tự nguyện (SR): phương pháp tốt
1CEM: Cohort-Event Monitoring,2RMP : Risk Management Plan,3 REMS: Risk Evaluation and Mitigation Strategies, 4TSR: Targeted Spontaneous Reporting
nhất để phát hiện những phản ứng có hại mới và hình thành giả thuyết (hypothesis-generating)
Phát hiện và đánh giá tín hiệu
Phương pháp định tính
Phương pháp định lượng
Bộ cơ sở dữ liệu báo cáo ADR
Một báo cáo đơn lẻ hoặc một chuỗi báo cáo
Chuyên gia đánh giá - Mối quan hệ nhân quả - Vấn đề trong sử dụng thuốc
Khai phá dữ liệu Thuật toán thống kê => Tỷ lệ báo cáo cao bất thường
Tín hiệu
Tín hiệu
•
Thực hiện tự động, liên tục bằng máy tính
• Thủ công, yên cầu nhân lực lớn • Dễ bỏ sót, đặc biệt là các trường
• Bước rà soát ban đầu để tiến
hành đánh giá tín hiệu
hợp phức tạp (tương tác thuốc, ADR là một hội chứng).
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 2
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Phát hiện tín hiệu trên thế giới
Đánh giá tín hiện tại Cơ sở dữ liệu VigiBase (WHO-UMC)
Phát hiện tín hiệu trên thế giới
Bản đồ phát hiện tín hiệu bằng phân tích đa biến tại US.FDA Phần mềm phát hiện tín hiệu tại Lareb
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 3
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
“Overview of the new process for Signal Detection and Management” - PCWP and HCPWP joint meeting - 25 February 2014 Presented by: Georgy Genov EMA/Inspections & Human Medicines Pharmacovigilance Division
Tại Việt Nam ?
- Xử lý chuỗi báo cáo ADR - Đánh giá ADR phòng tránh được - Phân tích thống kê từ cơ sở dữ liệu báo cáo
ADR
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 4
Quy trình giám sát ADR
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
1
Rà soát báo cáo (Phát hiện tín hiệu)
2
Thu thập dữ liệu, phân loại (Xử lý tín hiệu ưu tiên) Thu thập dữ liệu ADR và phân tích ban đầu
Ưu tiên Xử lý khẩn
Thông thường Xử lý thường qui
3
Thẩm định báo cáo ADR (đánh giá tín hiệu) Phân tích mối quan hệ giữa thuốc và biến cố bất lợi nghi ngờ
4
Quyết định Cảnh báo cho CB y tế, gửi công văn thông báo cho cơ quan quản lý
Tiếp tục theo dõi
5
Xử lý các chuỗi báo cáo ADR nghi ngờ liên quan đến chất lượng chế phẩm
2013: Relab 20% (albumin)
26 báo cáo từ 05 bệnh viên. Thuốc không đạt chỉ tiêu chí nhiệt tố và nội độc tố vi khuẩn 2013: Nước cất pha tiêm (NSX: Armephaco)
12 báo cáo từ 01 bệnh viên. Thuốc không đạt chỉ tiêu chí nhiệt tố và nội độc tố vi khuẩn
2015: Nước cất pha tiêm 5ml (NSX: CTCPDP Vĩnh Phúc) 03 báo cáo phản vệ từ 1 bệnh viên. Chế phẩm không đạt chỉ tiêu nội độc tố vi khuẩn
2015: Hadubaris (bari sulfat)
02 báo cáo từ 2 bệnh viện, 9 trường hợp khác chưa được báo cáo. Thuốc bị rút số đăng ký do sản xuất không đúng với hồ sơ đăng ký
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 5
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Thuốc Hadubaris (barium sulfat) SĐK: VD18438-13, số lô 200115
CV số 36/2015/TTCĐ ngày 11/09/2015 Báo cáo ADR liên quan đến thuốc Hadubaris (barium sulfate)
Trung tâm chống độc BV Bạch Mai
CV số 17690/QLD-CL ngày 17/09/2015 Tạm ngừng sử dụng thuốc Hadubaris
Cục Quản lý Dược Tạm ngừng sử dụng thuốc
Trung tâm DI & ADR Đề nghị báo cáo ADR
CV số 69/TTT ngày 22/9/2015 Đề nghị 04 bệnh viện khác báo cáo các trường hợp gặp ADR liên quan đến chế phẩm Hadubaris (barium sulfate)
CV số 17999/QLD-TT ngày 22/9/2015 Tổng hợp ghi nhận ADR do barium sulfate từ năm 2011 - 2015
Cục Quản lý Dược Đề nghị cung cấp thông tin
Trung tâm DI & ADR Cập nhật thông tin
CV số 72/TTT ngày 25/09/2015 và 77/TTT ngày 14/10/2015 Tổng hợp báo cáo ADR liên quan đến barium sulfate (ghi nhận thêm 01 báo cáo ADR về thuốc Hadubaris)
QĐ 625/QĐ-QLD ngày 19/11/2015 Tổng hợp ghi nhận ADR do barium sulfate từ năm 2011 - 2015
Cục Quản lý Dược Đình chỉ lưu hành, thu hồi, rút SĐK thuốc
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 6
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Đánh giá ADR phòng tránh được
• 152/763 (19,9%) báo cáo có thể có sai sót
liên quan đến thuốc (ME)
• 85/763 (11,1%) báo cáo được xác định là có
ADR phòng tránh được
Phương pháp p (WHO)
Đánh giá ADR phòng tránh được
Thiếu tuân thủ khuyến
Số lượng (tỷ lệ %)
Thang đánh giá của Pháp
cáo
(n = 46)
Chỉ định
18 (39,1)
Dùng lại thuốc đã có tiền
15 (32,6)
sử dị ứng (chống chỉ định)
6 (13,0)
Liều dùng
2 (4,3)
Yếu tố nguy cơ
1 (2,2)
Cách dùng (tốc độ truyền)
1 (2,2)
Thiếu thận trọng khi dùng
thuốc
Khác (trùng lặp trị liệu)
1 (2,2)
Tự ý sử dụng thuốc kê
7 (15,2)
đơn
Trần Thị Lý (2017) - Đánh giá khả năng phòng tránh được của các phản ứng có hại của thuốc từ hệ thống báo cáo tự
nguyện tại Việt Nam, Khóa luận tốt nghiệp dược sĩ ĐH Dược Hà Nội
Phân tích trên 464 báo cáo ADR mức độ nặng năm 2017: 46/464 (9,9%) báo cáo ADR có thể phòng tránh được
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 7
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Khai phá dữ liệu Cảnh giác dược Phát hiện tín hiệu allopurinol-SCAR
56 ca SCAR liên quan đến allopurinol (2006-2013).
Nguy cơ SCAR liên quan đến allopurinol: PRR = 45,3 (CI95%: 33,9 - 60,6), cao nhất trong CSDL.
Sử dụng không hợp lý: chỉ định không phù hợp: tăng acid uric không có triệu chứng/lao (43%), liều dùng ban đầu cao (≥ 300 mg/ngày: 95,2%). Nhiều bệnh nhân cao tuổi, có suy thận không được hiệu chỉnh liều phù hợp
Nguyễn Hoàng Anh và cs. Y học thực hành số 3/2015: 106-110
Khai phá dữ liệu Cảnh giác dược
Thúc đẩy sử dụng thuốc hợp lý, an toàn: Quản lý thuốc có nguy cơ cao
CV 14212/QLD-CL ngày 30/08/2013: Tạm ngừng sử dụng các lô thuốc cản quang Xenetix 300mg/50ml 12WC034A và 12WC027C.
Tổng
2006 n=18
2007 n=29
2008 n=26
2009 n=16
2010 n=11
2011 n=35
2012 n=55
Tỷ lệ % n=190
SPV/PƯPV
1
1
2
3
6
14
31
58
30,5
Tử vong
0
0
1
-
0
1
5
7
3,7
Nguyễn Phương Thúy và cs. Tạp chí Dược học số 2/2014
Lê Thị Thùy Linh Và Cs. Poster tại hội nghị Asean về đào tạo và nghiên cứu dược học lần thứ 1, tháng 12/2015, Bangkok, Thái Lan.
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 8
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
13.699 báo cáo liên quan đến kháng sinh, 2.089 (15,25%) báo cáo phản vệ báo cáo liên quan đến phản vệ
46 bệnh nhân (chiếm 2,20%) có tiền sử dị ứng với kháng sinh cùng nhóm với thuốc nghi ngờ gây phản vệ
25 bệnh nhân (chiếm 1,19%) có tiền sử dị ứng với chính kháng sinh nghi ngờ gây phản vệ
Thuốc cản quang
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 9
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Khai phá dữ liệu Cảnh giác dược
UMC - WHO SIGNAL October 2016
25 báo cáo (9 từ Trung Quốc, 7 từ Việt Nam)
Hình thành tín hiệu
8.5
6.5
4.5
3.66
Việt Nam
2.27
2.12
1.99
1.89
2.5
o i t a R d d O d e t r o p e R
Năm
1 0.5
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Alpha chymotrypsin – Tín hiệu về phản vệ
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 10
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Alpha chymotrypsin – Tín hiệu về phản vệ
The 40th Annual Meeting of Representatives of the National Pharmacovigilance Centres participating in the WHO Programme for International Drug Monitoring
Cung cấp thông tin cho Cục Quản lý Dược
Công văn 22098/QLD-ĐK ngày 26/12/2017 về việc thống nhất thông tin chỉ định đối với thuốc chứa alphachymotrypsin dùng đường uống, ngậm dưới lưỡi: Điều trị phù nề sau chấn thương, phẫu thuật, bỏng
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 11
Trung tâm DI&ADR Quốc gia Trung tâm DI&ADR khu vực TP. HCM Hội nghị Cảnh giác Dược 2018 Nha Trang, 18/8/2018
Kết luận
• Hệ thống báo cáo tự nguyện là nguồn dữ liệu quan trọng và phong phú để khai thác và phát hiện các vấn đề về an toàn thuốc • Bên cạnh các phương pháp truyền thống, khai phá dữ liệu bằng thuật toán máy tính đang trở thành một xu thế toàn cầu để phát hiện tín hiệu an toàn thuốc • Khai thác tín hiệu từ CSDL tại Việt Nam giúp phát hiện các vấn đề an toàn thuốc đặc thù và giúp cơ quan quản lý đưa ra các quyết định phù hợp./.
You!
Tài liệu chia sẻ miễn phí từ website canhgiacduoc.org.vn 12
