1
PHÒNG CH NG Ố
Ế Ố CÁC R I LO N DO THI U I T
Ố
Ạ
1
Vài nét v l ch s
ề ị
ử
• Năm 1811, l n đ u tiên De Courois phát hi n ra i cây rong ệ ầ ầ t t ố ừ
bi n. ể
i Th y s đã ầ ầ ộ ố ườ
• Năm 1820, l n đ u tiên Coinder m t th y thu c ng đi u tr thành công cho các b nh nhân m c b nh b t. ầ ắ ệ ệ ề ị ướ ỹ ụ u giáp v i i ớ ố
• Năm 1822, phân tích i ả ả ư
c): i t phân b ố ẩ ự ố m i n i trong t ố ở ọ ơ t th c ph m (nh th t, h i s n, rau xanh, ị nhiên nh ng hàm l ng khác ư ượ ự
n ướ nhau.
ậ t trên c ng đ ng thông qua ồ ộ
• Th p k 50 và 60: phòng ch ng thi u i c tăng c các chi n l ng i ế ố ố t vào th c ph m. ự ố ỷ ế ượ ườ ẩ
• y ban phòng ch ng các r i lo n do thi u i (ICCIDD) ế ạ ố ố t qu c t ố ế
Ủ cũng đã đ ố c thành l p. ậ ượ
• c ta, vào nh ng năm 70 đã có các ho t đ ng ch ng b n Ở ướ ữ ố ướ u c . ổ
2
ạ ộ • Năm 1999, Chính ph đã có Ngh đ nh v mu i i t ố ố ủ ề ị ị
Vai trò c a I
t trong c th
ủ ố
ơ ể (1)
ng thi ng, phát t y u cho s tăng tr ự ưỡ ưở ế ế
ế ế ệ ạ
t t ộ ế ố ế ạ ợ
u c , thi u i ậ ả ọ
t. t gây ra hàng lo t các h u qu nghiêm tr ng ố
t là vi ch t dinh d I ố ấ ủ ơ ể tri n c a c th . ể • Thi u i t d n đ n thi u hóc môn giáp tr ng, tuy n giáp làm vi c ẫ ế ố ế giáp tr ng nên tuy n giáp to nhi u h n đ t ng h p thêm n i ti ể ổ ơ ề u c . lên, gây ra b ổ ướ ạ ế ố ổ khác, g i chung là các r i lo n do thi u i ế ố ph n trong th i kỳ mang thai có th gây ra s y thai t • Thi u i • Ngoài b ướ ọ t ế ố ở ự ể ẩ
ạ ờ nhiên, thai ch t l u, đ non. ụ ữ ế ư ẻ
t n ng tr sinh ra có th b đ n đ n v i t n th ng não ế ố ặ ể ị ầ ớ ổ ẻ ộ ươ
t b m sinh nh li t tay ho c ế ậ ư ệ ẩ ặ • Khi thi u i vĩnh vi n. ễ ẻ ơ
3
• Tr s sinh có th b các khuy t t chân, nói ng ng, đi c, câm, m t lác. ể ị ế ắ ọ
Vai trò c a I
t trong c th
ủ ố
ơ ể (2)
ng
• H u qu nghiêm tr ng nh t c a thi u i ọ
ấ ủ
ế ố
ậ
t là nh h ả
ưở
phát tri n c a bào thai. ủ
• Thi u i
u c , ch m
ờ
ế
ướ
ậ
ổ
phát tri n trí tu , ch m l n,
t trong th i kỳ niên thi u gây ra b ớ
t
i l n gây ra b
ả ể ế ố ể ế ố ở
ướ
ứ
ổ ớ ạ
ng ư
ế ế
ỏ
ệ ậ ườ ớ ệ ng, gi m kh năng lao đ ng. ả ả ế ố
ả t làm gi m s c kh e, gi m năng su t lao đ ng, ả
ứ
ấ
ộ
h n ch s phát tri n kinh t -xã h i.
• Thi u i u c v i các bi n ch ng c a nó nh m t m i, không linh ho t và thi u năng ủ l ộ ượ • Thi u i ỏ ạ
ể
ộ
ế ứ
ế ự ả vùng thi u i
• Ngoài nh h ở
ỏ ỏ
ố
ị
s ng ố tr ng và lông, gi m kh năng sinh s n. ứ
ng đ n s c kh e con ng ưở ế ả
i, gia súc ườ ế t cũng nh bé, cho ít s a, ít th t, ữ ả
ả
4
ồ Ý nghĩa s c kho c ng đ ng
ẻ ộ
ứ
ạ
• N n đói “ti m n” có ý nghĩa toàn c u. • Trên th gi ướ
ấ
ộ ườ ố
ề ế i s ng trong vùng thi u i ế ố
ế ố
ạ
i ố và có nguy c b các r i lo n do thi u i h n 11 tri u ng
i b ch ng đ n đ n do thi u i
t (WHO)
ầ ề ẩ i hi n có h n m t trăm n ế ớ ơ ệ i ng r t, kho ng m t t ộ ỷ ưỡ ả ố ơ ị ứ
c có v n đ thi u t t, trong đó có ế ố
ườ ị
ệ
ầ
ơ
ộ
c n m trong vùng thi u i
t:
t nam là m t n
ộ ướ
ế ố
ằ
ệ
Vi • Đi u tra 1992 • Đi u tra 2000 • Đi u tra 2005
ề ề ề
5
Nguyên nhân thi u I
t ế ố
• Ngu n i
t:
ồ ố t Nhu c u i ầ ố
Tu i/Đ i t ng Nhu c u/ngày (µg) ổ ố ượ ầ
Tr 0 - 6 tháng 40 - 90 ẻ
Tr 6 -12 tháng 50 - 90 ẻ
70 - 90 Tr 1 - 3 tu i ổ ẻ
90 Tr 4 - 6 tu i ổ ẻ
120 Tr 7 - 10 tu i ổ ẻ
Thanh thi u niên 150 ế
Ph n có thai 175 - 200 ụ ữ
6
Ph n cho con bú 200 ụ ữ
Đánh giá lâm sàng các r i lo n do thi u i
ế ố t
ố
ạ
b ổ ướ ứ ộ
t gây ổ ầ
ệ
ướ v trí bình th ấ thu c có kinh nghi m có th s th y khi khám là b ng là b ườ ướ ướ ổ ở ị ườ ng nh ng th y ư u c đ 1. ổ ộ u c đ 2. ổ ộ
ổ. B u c có nhi u m c đ khác nhau: Thi u i u c ề ế ố • B u c không nhìn th y rõ khi c ổ ở ị ướ ể ờ ấ ố v trí bình th ướ ướ • B u c nhìn th y khi c • B u c to là b u c đ 3. ổ ộ ấ ướ ổ ổ
Tr m i sinh đ n 4 tháng tu i n u có d u hi u: khó bú, khó nu t, ít ẻ ớ ổ ế ệ ế ấ ố
i, thóp r ng, l c đ ng, c nh o, r n l ơ ử ộ ố ồ ẽ ộ ưỡ i dày, tóc m c th a c n ọ ư ầ
i khám t i các c s y t . Đây là các d u hi u thi u năng đ a t ư ớ ạ ơ ở ế ệ ể ấ
ế ể ệ ỏ
ẻ ị ọ ủ ạ
7
tuy n giáp s sinh. ơ tr nh : tr b ch m phát tri n trí tu , Thi u năng tuy n giáp ậ ở ẻ ch m ch p, hay ng nhi u, hay quên, h c kém. ề B nh đ n đ n. ầ ế ể ậ ệ ộ
ồ Đánh gía ý nghĩa s c kho c ng đ ng ứ
ẻ ộ
l
ự
ổ
b D a vào t ỷ ệ ướ có th đánh gía m c đ thi u i ể
u c ổ ở ứ ộ ứ
l a tu i h c sinh (8-11 tu i), ư ộ
ổ ọ t c a c ng đ ng nh sau: ồ ế ố ủ
u c t u c t
ế ế
ổ ừ ổ ừ u c t
5 đ n 19,9% 5 đ n 19,9% 30% tr lên
• Thi u m c nh : t l b ứ ẹ ỷ ệ ướ • Thi u m c v a: t l b ứ ỷ ệ ướ • Thi u m c n ng: t b l ỷ ệ ướ ứ
ế ế ế
ừ ặ
ở
ổ ừ
8
t trong n
Xét nghi m m c i ệ
ứ ố
ướ
ể c ti u
ướ
ộ ố
ồ ế
c ti u ph n ánh tình tr ng đ , ủ ể ạ ng i t c a c th . V i m t l i u, t t ố ố ư ơ ể ộ ượ t ni u ph i đ t t ạ ừ ả ệ ồ ể
ở
t sau đ
c đ a ra đ đánh giá m c đ thi u
ứ ố
ượ
ư
ể
ứ
ế
ộ
i 2
c ti u d ể
t n ố ướ
ướ
ế
ặ
c ti u 2- 4,9
t n ố ướ
ừ
ể
c ti u 5-9,9
m g/dl m g/dl m g/dl
t trong n N ng đ i ả thi u, hay th a i ớ ừ ố ủ đ y đ cho c th thì n ng đ i ộ ố ơ ủ ầ 10 m g/dl tr lên. Các m c i t:ố i • Thi u n ng: i • Thi u v a: i ế • Thi u nh : i ế
t n ẹ ố ướ
ể
9
Phòng ch ng các r i lo n do thi u i
ế ố t
ố
ố
ạ
t
ủ
ụ
ố ố
ử ụ
ố
ố
ng trình còn áp d ng đ a i
ố ư ố
ươ
ụ
ố
ư
ứ
ộ
ị
t toàn qu c ố ố : M c tiêu ph mu i i S d ng mu i i (90% h gia đình dùng mu i) trên toàn qu c. Ngoài ộ t vào mu i, hi n nay ch ệ b t gia v và đang nghiên c u đ a vào các th c ự ph m khác.
ẩ
10
M t s l u ý khi s d ng mu i i
ộ ố ư
ử ụ
ố ố t
ng i
t.
ệ
ủ ượ
ố
• Mu i i ố ố Dùng d
ỉ i 6 gam mu i/ngày (WHO).
t ch có tác d ng phòng b nh khi có đ l ướ
ụ ố
t ph i đ
c đ ng trong túi nh a hàn kín.
• B o qu n: mu i i ả
ố ố
ả
ả ượ
ự
ự
• Các ph
ng pháp khác b sung i
t.
ươ
ổ
ố
11
The End
Xin c m n s chú ý theo dõi ự
ả ơ
c a quý v ! ủ
ị
12
