Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học

ươ

ứ

Ph

ọ ng pháp nghiên c u khoa h c

ấ ỗ Đ Thiên Anh Tu n

H th ng các tri th c c a con ng

ộ

ệ ượ ng trong gi ườ ề ự ậ ớ ự i t i v s v n đ ng nhiên hay

ọ Khoa h c là gì? ứ ủ ệ ố ự ậ ủ c a các s v t và hi n t xã h i. ộ ọ

ệ ố ố ng đ i?

Khoa h c: chân lý tuy t đ i hay t ươ Tính l ch s : không gian và th i gian

ử ờ ị

ọ

ứ

ạ ộ

ằ

Nghiên c u khoa h c? Là ho t đ ng có ý th c c a con ng ườ ộ

ộ

i nh m khám phá ra ủ ự ậ ữ nh ng quy lu t, b n ch t hay thu c tính c a s v t hay ệ ượ hi n t

ằ

ưở ng, ế ự ậ

ng ả , ế ng trong th

ả ớ

ứ ủ ấ ả ậ ớ ự ng trong gi nhiên và xã h i. i t Là quá trình áp d ng các ý t ươ ụ nguyên lý và ph ứ ể tìm ra các ki n th c m i nh m mô t ớ ượ ệ t ự i thích hay d báo các s v t, hi n i khách quan.

pháp khoa h c đọ gi gi

ầ

ở ộ

ố ấ

m t nhà nghiên

ứ ề ứ ế

ứ

T ch t gì c n có c u?ứ Có ki n th c v lĩnh v c nghiên c u. ự Có đam mê nghiên c u, ham thích tìm tòi, khám

phá

Có s khách quan và trung th c v khoa h c

ự ề cái m i.ớ ự ọ (đ o ạ

ọ đ c khoa h c).

ệ ộ ậ ể ậ ươ t cách làm vi c đ c l p, t p th và có ph ng

ứ Bi ế pháp.

ụ

Liên t c rèn luy n năng l c nghiên c u ứ . ệ Có trách nhi m, ch p nh n d n thân. ấ

ự ậ ệ ấ

ở ứ ở ự nhi u lĩnh v c khác nhau các

ệ

Các giáo s , gi ng viên ư

ở ng Đ i h c – ạ ọ Cao

ẳ

ơ n c.ướ

Ai làm nghiên c u?ứ Các nhà nghiên c u ề ứ Vi n, Trung tâm Nghiên c u. ả ườ các tr ệ ọ Đ ng, Trung h c Chuyên nghi p. Các chuyên gia ả ở các c quan qu n lý Nhà Các Công ty, Vi n nghiên c u t ứ ư ệ nhân. Các Sinh viên ham thích NCKH ở các tr

ườ Đ i ạ ng

h cọ

ạ ộ

ệ

ề

ườ

ạ M t s th c tr ng ho t đ ng ở t Nam NCKH Thi u môi tr ọ ế

ng khoa h c và không nhi u ng

i đang

ộ ố ự Vi ườ ọ ứ làm nghiên c u khoa h c

ở

ộ

ữ

trình đ cao

ế

ọ

Thi u nh ng nhà khoa h c đ u ngành ọ ầ C ch và chính sách ch a khuy n khích làm khoa h c ư

ề

ợ

ộ

ng cao ướ

ạ ng h p lý v các lo i hình và n i dung

ế ơ ế ấ ượ ch t l Thi u đ nh h ị ế nghiên c uứ

ụ

ứ

ế

Ch a có c ch liên k t gi a giáo d c, nghiên c u khoa ữ ơ ế ụ ọ h c và ng d ng, tri n khai

ạ

ố

c công b trên các t p chí khoa

ướ

ể ứ Ít có nh ng bài báo đ ượ ữ c ngoài

ọ h c uy tín n

ầ ủ

ạ ộ

ứ

ệ

ậ

ặ

ủ ự

ớ

ọ Các yêu c u c a ho t đ ng nghiên c u khoa h c Phát hi n đi u m i trong các quy lu t và đ c tính c a t

ệ ượ

ủ ự

So sách gi a hai ho c nhi u hi n t

ng c a t

ề ộ . ặ ủ nhiên ho c c a xã h i ặ ữ ỉ ộ

ể

ề ự ố

ặ ữ

nhiên ho c ủ c a xã h i đ ch ra s gi ng nhau và khác nhau gi a chúng.

ế

ươ

ụ

ặ

Tìm ki m ph ả

ể ả ể ủ ự

ặ

ệ ượ ườ

ườ

ng pháp đ gi ở ự tr c đang c n tr s phát tri n c a t ặ ợ ụ i d ng các hi n t ụ ụ ố ơ t h n cho con ng

ế i quy t các khó khăn, tr c ộ . nhiên và xã h i nhiên ho c xã ng xung

ự ng t i và môi tr

Thay đ i ho c l ổ ộ ể h i đ ph c v t quanh.

ệ

Nghiên c u các hi n t ứ ứ ể

ươ

ọ

ự ng / công vi c đã x y ra / th c ng

i và t

ươ

ể

ệ

ợ

D đoán t

ộ ng lai đ có các hành đ ng phù h p trong hi n

ả ệ ượ ệ ạ ệ hi n trong quá kh đ rút ra bài h c cho hi n t lai. ự iạ

ọ

ứ

ậ

ả ậ ế ấ ế ấ

ầ ư ả ấ ố

Vì sao ph i nghiên c u khoa h c? M r ng nh n th c ở ộ ứ Gi ả ề i quy t v n đ lý lu n Gi ề ự ễ ả i quy t v n đ th c ti n Xu t phát: ấ ế ồ ự Ngu n l c khan hi m; s n xu t, đ u t

, phân ph i;

ể

ọ ọ ậ

ươ

ươ ự ề ố ạ ng pháp, đ t

H c môn PPNCKH đ làm gì? H c t p có ph ả ơ ệ ng pháp, hi u qu h n Nghiên c u các chuyên đ , ti u lu n ậ ề ể ứ Th c hi n đ án t ệ ệ t nghi p đúng ph ệ

ầ ả yêu c u, và có hi u qu

ạ : hi n tr ng

i pháp ướ c ứ ứ ụ

ạ Phân lo i NCKH Nghiên c u mô t ả ứ ệ Nghiên c u gi ả ứ i thích: nguyên nhân Nghiên c u gi ả ả ứ i pháp: gi Nghiên c u d báo: nhìn tr ứ ự Nghiên c u c b n, nghiên c u ng d ng và nghiên ứ ơ ả

ể ứ c u tri n khai (R&D)

ậ ọ ự ề ề ươ ứ ng nghiên c u

ế

ự ậ ấ

ạ ẽ ặ Các b n s g p khó khăn gì trong quá trình nghiên c u?ứ Ch n l a đ tài, l p đ c Thu th p s li u th c t ự ế ậ ố ệ Ng ẫ ườ ướ ng d n i h K năng vi ế ỹ ả t và kh năng ti ng Anh kém B áp l c, quá lo l ng, th m chí m t ng ủ ắ ị …

ề

ứ ổ ứ ượ ự ệ

Đ tài NCKH Là m t hình th c t

ch c NCKH, đ ậ ọ ỏ

ộ ể c th c hi n đ ả ờ i câu h i mang tính h c thu t, không đánh giá ứ ứ ụ ả tr l ủ ế tính ng d ng c a k t qu nghiên c u.

ệ

ươ c thi ể

ợ

ệ

ự ề Đ án – D án – Ch ng trình Đ ánề ằ ế ế ượ : là văn ki n, đ t k nh m trình ề ẩ ấ cho c p có th m quy n đ xin tài tr (chi phí, ự đi u ki n làm vi c, thông tin…) cho vi c th c hi n m t ho t đ ng nghiên c u khoa h c nào đó.

ọ ằ ứ

ạ ộ ệ

ụ

ề ệ ệ ộ ứ D ánự ứ : th c hi n nghiên c u nh m ng d ng ộ ươ

ự ụ ể ụ vào m t m c đích c th . ồ

ậ

ộ

ng trình

ụ

ự

ộ

Ch ợ : bao g m t p h p m t nhóm các ề đ tài hay d án có cùng m c đích và n i dung nghiên c u. ứ

ạ

ố ượ ố ượ

ứ

Đ i t Đ i t

ứ ướ ườ ế

ứ ng và ph m vi nghiên c u ệ ượ ộ ự ậ ng nghiên c u: là m t s v t hay hi n t ằ ng đ n nh m làm

i nghiên c u h

ỏ ả b n ch t c a nó.

Ph m vi nghiên c u: tính gi

nào đó mà ng sáng t ạ ấ ủ ứ ớ ạ ề ặ i h n v m t không

ờ gian và th i gian

ứ

ụ ụ ụ

ả ủ ắ ứ

ụ M c đích và m c tiêu nghiên c u M c đích: đ ể làm cái gì? M c tiêu: làm cái gì? Ví d : Nghiên c u hi u qu c a chính sách th t ch t ặ

ệ đ n l m phát.

ụ ề ệ ế ạ ti n t ụ M c tiêu? ụ M c đích?

ứ

ụ ế

ậ ợ

ử ụ ệ ả

ụ M c đích và m c tiêu nghiên c u K toán t p h p chi phí và tính giá thành s n ph m ả ẩ Nâng cao hi u qu huy đ ng và s d ng v n c a ố ủ ộ

ngân hàng

Tính hi u l c c a chính sách lãi su t c b n c a

ấ ơ ả ủ ệ ự ủ

NHNN

Nâng cao năng l c c nh tranh c a hàng xu t kh u

ự ạ ủ ấ ẩ

ệ Vi t Nam

ấ

ậ

ể

ứ ộ Hai c p đ nh n th c Nh n th c c m tính: c m giác > tri giác > bi u ả ứ ả

Nh n th c lý tính: khái ni m > phán đoán > suy

ứ ệ

ậ ngượ t ậ lu nậ

ộ

ạ ộ

ụ ạ ế ệ ậ ợ ộ

Khái ni mệ Thu c tính hay b n ch t c a s v t ấ ủ ự ậ ả ộ Khái ni m g m: ồ ệ ủ ự ậ ộ N i hàm: thu c tính c a s v t ứ ự ậ Ngo i diên: s v t có ch a thu c tính ị Ví d : ngân hàng và các đ nh ch tài chính? Ph m trù: t p h p các khái ni m có cùng thu c tính

ụ ệ ệ ể ậ

Phán đoán Phán đoán là v n d ng các khái ni m đ phân bi

ấ ủ ự ậ ặ

ệ ữ ặ ặ ố

t, ả so sánh nh ngữ đ c tính, b n ch t c a s v t và tìm riêng c a ủ m i liên h gi a đ c tính chung và đ c tính ự ậ các s v t đó.

ễ

ế ế t.

ừ ổ ế ạ ẫ

ị ạ ệ ề ậ

ị ậ Suy lu n di n d ch (deductive method) Ph ươ ng pháp Aristotle T cái chung đ n cái riêng, t ừ ể ế t ng th đ n chi ti Ví d : Tăng cung ti n d n đ n l m phát. ề ụ V y, Vi

t Nam b l m phát là do tăng cung ti n.

ị

ộ

ng pháp di n d ch ế

ự ế ổ

ễ t (d a trên lý thuy t hay t ng

ươ ử ụ S d ng ph Phát bi u m t gi ả ể thi quan nghiên c u).ứ

ị

Thu th p d li u đ ki m đ nh gi Ra quy t đ nh ch p nh n hay bác b ấ

ậ ữ ệ ế ị ể ể ậ t.ế ả ế ả thi ỏ gi thi t.

ậ

ạ (inductive method).

ế ừ ế ế cái chi ti t đ n cái

ị ạ ệ

Suy lu n qui n p Ph ươ ng pháp Bacon T cái riêng đ n cái chung, t ừ ể ổ t ng th . Ví d : Vi ụ ậ

ẫ ề t Nam tăng cung ti n nên b l m phát. ế ạ ề V y, tăng cung ti n d n đ n l m phát.

ử ụ

ạ

sát.

ươ ng pháp quy n p ự i th c. ẫ ề ữ

ể ấ ả ổ

S d ng ph Quan sát th gi ế ớ Tìm ki m m t m u hình đ quan ộ ế T ng quát hóa v nh ng v n đ

ề đang x y ra.

ươ ươ

Ph Ph

ng t

ễ ạ ợ

ể ấ

ạ ị ng pháp di n d ch sv. Quy n p ừ ướ lên i ng pháp quy n p đi theo h d ế ự các lý thuy t và

ị ừ ướ (bottom up) r t phù h p đ xây d ng ả gi thi Ph ươ trên

ễ ấ ữ ể ể xu ng ố ng t ế các lý thuy t và

ế ả ế ướ ng pháp di n d ch đi theo h ị (top down) r t h u ích đ ki m đ nh gi thi t.

ạ

ươ

ng pháp lo i suy

ế

ế ế t đ n chi ti ứ ề

Ph Cái riêng đ n cái riêng, chi ti Thí d : L m phát làm gi m s c mua c a ti n, đi u ả

ụ ạ ể ệ ứ ả ế t… ủ ề này th hi n qua m c giá c chung tăng lên.

ậ

ủ

ươ

ng pháp lu n

ứ

ề

ấ C u trúc c a ph NCKH Lu n đ : c n ch ng minh đi u gì? > Gi ả ậ ẫ

ề ầ ứ

thuy t ế

ụ

ề

ế ầ c n ch ng minh. Ví d : tăng cung ti n d n đ n ạ l m phát.

ệ

ậ

ứ ưở

ề

Lu n cậ ứ: ch ng minh b ng cái gì? > thông tin, ứ ằ ằ ữ ệ tài li u hay d ki n nh m ch ng minh cho lu n ề ụ ữ ệ ề ng cung ti n và đ . Ví d : d li u v tăng tr ạ l m phát qua các năm.

ậ

ứ

ằ

ễ

ậ

ị

Lu n ch ng: ch ng minh b ng cách nào? > s ử ứ ng pháp suy lu n, di n d ch, qui

ươ ụ d ng các ph ạ ạ n p, lo i suy…

ể ậ

Lu n cậ ứ Lu n c lý thuy t: ậ ứ ị ề ị

ậ ọ

ế ượ lu t, qui lu t đã đ ậ ế bao g m các lý thuy t, lu n đi m, c khoa h c ứ thuy t ế

ậ

ồ ề ậ ti n đ , đ nh lý, đ nh ậ ứ ch ng minh và xác nh n là đúng. Lu n c lý ơ ở cũng đ c xem là c s lý lu n. ự ậ ơ ở ố ệ ậ ượ Lu n c th c ti n: ứ ự ễ d a trên c s s li u thu th p,

quan sát và làm thí nghi mệ

ề

ấ ạ

ề

ệ

ấ

ả

ế

ứ

ng x y ra xung quanh ả ng m c trong cu c s ng hay

ứ V n đ nghiên c u ề (B n quan tâm đi u gì?)  Quá trình h c t p và phát hi n v n đ ọ ậ  Các s v t, hi n t ệ ượ ự ậ  Quá trình lao đ ng, s n xu t, chi n đ u ấ ấ ộ  Nh ng b c xúc, v ộ ố ắ ướ ừ ự ễ th c ti n nh ng quan sát t

ữ ữ ự

ữ

ấ ồ

ệ

ắ

ượ c i không

 S tò mò và yêu thích khám phá  Nh ng b t đ ng trong tranh lu n, nghĩ ng ậ ườ ườ ng, l ng nghe ng ấ

ể

ợ

quan ni m thông th am hi u hay suy nghĩ b t ch t.

ươ

ọ ng pháp khoa h c ư ậ

ọ ự

Ph Ngành khoa h c t ệ ử ụ

ệ

ệ ể ậ ố ọ ư ế ể ả ố li u, đ gi

ậ nhiên nh v t lý, hoá h c, nông ự nghi p s d ng PPKH th c nghi m, nh ti n hành ệ i thích b trí thí nghi m đ thu th p s ế và k t lu n.

ủ ư ộ ọ

ử ậ , ế t ừ ự s

Ngành khoa h c xã h i nh nhân ch ng h c, kinh ọ ử ụ ị l ch s … s d ng PPKH thu th p thông tin t ỏ quan sát, ph ng v n hay đi u

ấ ề tra.

ự

ặ ấ

ọ ặ ế ả ậ ọ

Trình t NCKH Quan sát s v t và hi n t ệ ượ ự ậ ng Đ t v n đ nghiên c u và l a ch n đ tài khoa h c ọ ề ự ứ ề Hình thành lu n đi m khoa h c (đ t gi ể t nghiên

thi

c u)ứ

Thu th p thông tin, s li u, tài li u làm lu n c ậ ứ ố ệ

ệ ậ

nghiên c uứ

Ch ng minh lu n đi m khoa h c b ng lu n ch ng

ọ ằ ứ ể ậ ậ

ứ thích h pợ

ậ ế ị

K t lu n và các đ ngh Trình bày k t qu nghiên c u ứ

ề ả ế

ướ

Các b

ọ ứ c nghiên c u khoa h c

ọ

ề

ự

ự Tiêu chí l a ch n đ tài Giá tr h c thu t? ậ ị ọ Giá tr th c ti n? ị ự ễ Tính c p thi ế ấ t? Ngu n l c? ồ ự S say mê?

ượ

ườ

ứ

c ng

i ta quan tâm

Đ tài nào? Đ tài nghiên c u này có đ

ề ề không? ế

ứ

ậ

ị

K t qu nghiên c u có giá tr lý lu n, nh n th c

ứ

ế

ả

Có kh năng ng d ng k t qu nghiên c u trong

th c t

ả hay giáo d c?ụ ụ ứ ả ự ế ư ế nh th nào? ứ

ọ

Nghiên c u có đóng góp gì thêm cho khoa h c và

ụ

ề n n giáo d c?

ề ớ

ứ

Nghiên c u có làm rõ thêm v n đ m i và thúc

ứ

ơ

ấ ẩ đ y nghiên c u xa h n không?

ề

Đ tài nào?

ố ớ ạ

ạ

Đ tài này có th c s quan tr ng đ i v i b n? B n

ề ẽ ự s t

ỗ ố

ạ

ọ ự ự ứ ệ ự hào khi th c hi n nó ch ? ứ

Lĩnh v c nghiên c u có còn “ch tr ng” cho b n

ự ệ th c hi n không?

ự ạ

ề ấ i cho v n đ ề ế ấ ả i quy t v n đ

ả ờ ự ủ nghiên c u? B n có đ năng l c gi nghiên c u này không?

ự ế

ề

ạ

ự

ệ

có cho phép b n th c hi n vi c

ườ

ệ

ẽ ặ ạ

ứ

B n có đ kh năng tìm câu tr l ủ ả ứ ạ ứ Đi u ki n th c t ệ ứ nghiên c u này? Li u có kh năng ng

i khác s l p l

i nghiên c u

ủ ạ

ả này c a b n?

ề

ị ớ ạ

ề

ạ

i h n v pháp lý hay đ o

ủ ế

ầ

ỹ

ế ể t đ

B n có đ ki n th c và k năng c n thi ứ ứ ề

ti n hành nghiên c u đ tài này?

Đ tài nào? Nghiên c u có b gi ứ ứ đ c không? ạ ế ạ

ồ ự

ủ

ờ

B n có đ ngu n l c (tài chính, th i gian,…) đ ể

ề

hoàn thành đ tài theo m c tiêu đ ra?

ề

ả

ầ

ụ ồ

ề ợ

B n có c n ph i tìm ngu n tài tr cho đ tài

ữ ệ ớ

ỏ

ươ

ỹ

Đ tài có đòi h i ph i x lý nh ng d li u l n, ữ ả ử ứ ạ ng pháp toán ph c t p và k năng vi

ạ này? ề ữ nh ng ph tính?

ề

ấ ộ ụ

Tên đ tàiề ư ế ặ Đ t tên nh th nào? V n đ nghiên c u ứ N i dung nghiên c u ứ M c đích nghiên c u ứ

ể

ọ ậ ự Xây d ng lu n đi m khoa h c V n đ nghiên c u ấ ứ ề Gi ọ ế ả t khoa h c thi Lý thuy t khoa h c ọ ế

ự

ể

ậ xây d ng lu n đi m khoa

Trình t h cọ

Sự kiện

Mâu thuẫn

Vấn đề khoa học

Câu hỏi

Luận điểm khoa học

Câu trả lời sơ bộ

Giả thuyết khoa học

ả

ộ ự ử

ề ẳ

ế thuy t Gi Câu h i m th hay m t s phán đoán ỏ ướ Các lo i phán đoán: ạ ạ ị Phán đoán kh ng đ nh: L m phát là do tăng cung ti n

quá m cứ

Phán đoán ph đ nh: L m phát không ph i do tăng

ả ạ

ề

Phán đoán xác su t (nghi ng ): L m phát có l ứ ề tăng cung ti n quá m c

ủ ị ứ cung ti n quá m c ấ ạ ờ ẽ là do

ả

ế thuy t

ự

ế

ứ ể ả

ể Tiêu chí ki m tra gi D a trên c s quan sát ơ ở Không trái lý thuy t khoa h c ọ Có kh năng ki m ch ng

ả

ế

ả ả ả ả ả ả

Phân lo i gi Gi ẳ Gi ủ ị Gi ng l Gi ệ Gi ọ

ế ạ thuy t ị ế thuy t kh ng đ nh ế thuy t ph đ nh ự ế ưỡ thuy t l ề ế t đi u ki n: N u… thì… thi ế ự thuy t l a ch n: A là 1 mà không ph i là 2

ặ

ủ

ả

ế thuy t ổ

Các đ c tính c a gi Nguyên lý chung, không thay đ i trong quá trình

ề ệ ự ế ơ ở ế và c s lý thuy t;

ứ ả nghiên c u;ứ Phù h p v i đi u ki n th c t ớ ợ Tính đ n gi n ả ơ Kh năng ki m ch ng ể

ả

thuy t t

t?

ậ

ệ ố

ể ự ệ

ể ế ố Làm sao đ có gi Tham kh o tài li u, thu th p thông tin ệ ả M i quan h nhân qu ả Có th th c nghi m đ thu th p s li u ậ ố ệ ể

ậ ề ả

ướ

ế

ấ

ị

Thu th p thông tin: vai trò thông tin  Cung c p n n t ng lý thuy t và đ nh h

ng cho nghiên c u

ứ c a ủ

mình.

ế

ấ

 Làm rõ ý nghĩa c a vi c liên k t nh ng gì ta đ xu t khi

ọ ọ

ượ

ứ

ề nghiên c u ứ ừ đó giúp ta ch n l c

c đó, t

ớ ượ

ủ v i nh ng gì đa đ ươ đ

ứ

ề

ữ ệ ướ c nghiên c u tr ợ ứ ng pháp nghiên c u phù h p.  Giúp t p trung và làm rõ ràng h n v n đ nghiên c u, tránh ấ

ự ả s t n

ươ

ự

ậ ng pháp lu n. ứ t trong lĩnh v c ta đang nghiên c u. ữ

ệ

ặ

ầ

t là nh ng sai l m mang tính

“ngây

ể ị

ướ

ọ

ướ

ố ệ

ệ

c quan tr ng đ đ nh h

ng vi c tìm s li u và thi

ế l p ậ

ữ c ph ậ ạ m n, lan man.  Tăng c ả ườ ng kh năng ph  M r ng t m hi u bi ở ộ ế ể ầ  Gi m thi u các sai l m, đ c bi ầ ể ả th ”.ơ  Là b ả

ỏ ề

b ng câu h i v sau.

ậ

ầ

ể ể

ậ

Thu th p thông tin: yêu c u thông tin Đ y đ , chính xác, c p nh t, đáng tin c y và có th ki m ậ

ừ ổ

ế

ợ

c s p x p h p lý, bao quát t

t ng th

ế ể đ n chi

ứ

ả

ộ

ầ ủ ch ng.ứ Ph i đ ả ượ ắ ỏ ế ừ t t ng câu h i nghiên c u. Ph i t ng h p đ ế ả ổ ờ

ợ ỉ

ế lu n, ậ ế nh m t h n ch

c các k t qu thành m t k t ư ặ ạ ữ ư ế t.

ữ

ệ

ữ các lý

Nh n di n đ

ượ ể ồ đ ng th i ch rõ ra nh ng u đi m cũng ế ế ủ ừ t và ch a bi đa bi c a t ng lý thuy t, nêu rõ cái gì ả ậ ượ ậ c nh ng tranh lu n n y sinh gi a thuy t.ế

ế ậ

ỏ ầ

ữ

ế ể

Thi

t l p đ

c nh ng câu h i c n thi

t đ ph c

ụ ụ v cho

ượ ứ ề

các nghiên c u v sau.

ụ

ể ậ ề ị

ị

ứ

ứ ế ậ ứ

ả

ậ M c đích thu th p thông tin Xác nh n lý do nghiên c u ứ Hi u v l ch s nghiên c u ứ ử Xác đ nh m c tiêu nghiên c u ứ ụ Phát hi n v n đ nghiên c u ệ ứ ấ ề Đ t gi ế ả ặ thuy t nghiên c u Đ tìm ki m, phát hi n, ch ng minh lu n c ệ ể Ch ng minh gi ế ứ thuy t

ậ

ệ

ươ ứ ứ

ọ ượ ố

ng pháp thu th p thông tin Các ph Nghiên c u tài li u: sách, báo, t p chí, các công trình ạ c công b

nghiên c u khoa h c đ

Phi th c nghi m ệ ự Th c nghi m Tr c nghi m / th nghi m

ệ ệ ự ắ ử ệ

ệ ậ ứ ệ ệ

ệ ứ Nghiên c u tài li u M c đích: k th a lý thuy t và kinh nghi m ụ ế ế ừ Ph ươ

ng pháp nghiên c u tài li u: Thu th p tài li u,

ệ ệ ổ ợ phân tích tài li u, t ng h p tài li u

ậ

ệ

ề ng ti n truy n thông

ứ ấ ấ

ữ ệ Thu th p tài li u, d li u Ngu n tài li u: ệ ồ Trong ngành Ngoài ngành ệ ươ Ph D li u: ữ ệ ơ ấ S c p (primary data) Th c p (secondary data) Tam c p (tertiary sources)

ộ ấ ữ ệ ơ ấ

ế ứ

ủ ư ượ ặ

ủ ả c gi ể ặ ể ứ ị

ữ ệ C p đ thông tin d li u D li u s c p (primary data): Các k t qu nguyên th y c a các nghiên c u ho c i thích ho c phát bi u ặ ộ quan đi m ho c v trí chính th c

ượ ọ ư ặ c l c ho c

ộ i

ố ệ

ườ ơ ấ ứ ả

ồ ố ệ ể ả ệ các d ữ li u thô ch a đ ệ ạ đ i di n cho m t nào đó. H u h t có căn c đích xác vì ch a đ ế ầ ứ ứ ở ả b i m t ng ễ i th hai. di n gi Ngu n d li u s c p: th ườ ữ ệ ng là các s li u ghi ố ệ nghiên c u, các s li u cá nhân, các b ng ả ượ mua, các b ng, bi u đ s li u c

ồ ậ nh n trong ố ệ s li u thô đ ố th ng kê.

ộ

ữ ệ

ấ ữ ệ

ả ị

C p đ thông tin d li u (tt) D li u th c p (secondary data): ứ ấ ủ ễ Các thông tin di n d ch, gi

ữ ệ ơ i thích c a các d li u s

ề ả ộ

ủ ễ ị i thích c a các ữ ệ H u h t các d li u tham kh o đ u thu c nhóm này.  D li u tam c p (tertiary sources): ấ ả Có th là các thông tin di n d ch, gi

d li u th c p;

ứ ấ ườ c p.ấ ế ầ ữ ệ ể ữ ệ Thông th

ụ ồ ả

ụ ế

ế ỉ ụ ng là các ch m c (indexes), danh m c tài ợ li uệ tham kh o (bibliographies), và các ngu n tr giúp tìm ki m thông tin khác, ví d các trang Web tìm ki m thông tin Internet (Internet search engine).

ứ

ệ ạ Phân lo i tài li u  Sách giáo khoa, giáo trình;  Sách tham kh o, chuyên kh o; ả ả  Công trình nghiên c u tr ướ

ướ

ứ

ấ

ọ

c: các công trình ộ c, b , ngành, ứ ộ ậ

nghiên c u khoa h c c p nhà n tr

ườ ậ

ế

ậ

ạ

ậ ố

ề ng, khoa…; các đ tài nghiên c u đ c l p;  Lu n án ti n sĩ, lu n văn th c sĩ, khoá lu n t

t

ạ

ố

ệ ử nghi p c nhân;  Các bài báo, bài vi

ế ượ t đ

c công b trên các t p

ọ

chí khoa h c chuyên ngành;

ả

 Các bài báo cáo h i th o chuyên đ ; ề ộ

ạ

ng quan

ạ

ậ

ổ ắ ồ ị

ạ

ng tác

ả ạ

ậ

ệ ợ T ng h p tài li u S p x p tài li u: ế ệ ươ ậ ạ Đ ng đ i: nh n d ng t ộ L ch đ i: nh n d ng đ ng thái ươ ậ Nhân qu : nh n d ng t Nh n d ng các liên h : ệ ệ Liên h so sánh ấ ệ ẳ Liên h đ ng c p ệ ộ Liên h đ ng thái ả ệ Liên h nhân qu

ệ

ự

ươ

ng pháp phi th c nghi m

ỏ ộ ề ẫ ọ

Ph Quan sát (Observation) Ph ng v n (interviews) ấ H i ngh (Conference) ị Đi u tra ch n m u (Sampling)

ị ng b quan sát:

ườ ấ

ạ Phân lo i quan sát Theo quan h v i đ i t ệ ớ ộ ượ Quan sát khách quan Quan sát có tham dự Theo t ổ ứ ch c quan sát: ỳ ị Quan sát đ nh k Quan sát chu kỳ Quan sát b t th

ươ ự ế

ứ ng th c quan sát Ph Tr c ti p: b ng các giác quan ằ

Gián ti p: thông qua các ph

ế ươ ụ ệ ng ti n, công c quan

sát

ỏ

ấ

ươ

ng pháp ph ng v n

ủ

ấ ỏ ỏ t k b câu h i ph ng v n,

ự ọ

Ph (Interviews) Quan sát gián ti p và có tính ch quan ế Yêu c u: ầ ế ế ộ ộ ị Xác đ nh n i dung và thi ấ ỏ ố ượ L a ch n đ i t ng ph ng v n

ỏ

ỏ ỏ ỏ

ấ ứ Các hình th c ph ng v n Trò chuy nệ Ph ng v n chính th c ứ ấ Ph ng v n ng u nhiên ẫ ấ Ph ng v n sâu ấ

ậ ợ

i

i – Không thu n l

ấ

ả ả

ộ ạ ứ

ủ ộ ế

ờ ỏ ẩ ố

ự ệ ượ ả ờ c tr l i

ạ ả i không cao ố ệ ạ

ậ ợ Thu n l ậ ợ i? Thu n l Trao đ i thông tin có tính ch t 2 chi u ề ổ Kh năng khai thác câu h i chuyên sâu ỏ Kh năng làm ch câu h i ỏ ủ T o đ ng c và c m h ng ả ơ ậ ợ Không thu n l M t th i gian ấ ờ C n s p x p và ch đ ng th i gian ầ ắ C n chu n b k b ng câu h i và d li u tình hu ng ị ỹ ả ầ M t s câu h i nh y c m không đ ỏ ộ ố Ch t l ả ờ ấ ượ ng tr l B đ ng v d li u, s li u minh ho ề ữ ệ ị ộ

ng pháp h i ngh ấ

ộ ữ

ị ố

ậ ặ ả chuyên gia th o lu n/ tr l

ươ Ph B n ch t: Đ t ra nh ng tình hu ng hay câu h i đ ỏ ể ả ả ờ i ộ

Hình th c: Thông qua các h i ngh khoa h c, h i ộ

ọ ị

ả ề ứ th o chuyên đ

ị

ộ ng pháp h i ngh ề ợ ượ

ậ ế c nhi u ý ki n khác nhau và

ươ Ph  u đi m: T p h p đ Ư ể ệ ả có tính ph n bi n ể

Nh

ượ ố ở ữ ế c đi m: Ý ki n d b chi ph i b i nh ng

ỵ ệ

ộ ọ ị ễ ị ệ chuyên gia có tài hùng bi n, ngu bi n, có uy tín ị khoa h c, đ a v xã h i…

ố

Brainstorming Brainstorming: T n d ng đ khai thác t ậ ụ

ể ề ấ ế ủ ứ ề ấ ộ i đa trình đ t c a chuyên gia v v n đ nghiên c u (t n

ể hi u bi công não):

ế ờ ỏ

ạ => Nêu câu h i, h n ch th i gian tr l ễ ể ố t, ch ng nhi u đ chuyên gia đ ả ờ ượ ự c t ố ữ i hay s ch ư do t

ế vi ngưở t

ươ

ng pháp Delphi

ề ỏ

Ph Chia nhóm chuyên gia thành nhi u nhóm nh theo

các tiêu chí khác nhau

K t qu brainstorming c a nhóm này đ

ế ả ượ ử ể c x lý đ

ỏ ủ nêu câu h i cho nhóm sau

ạ ộ

ị

ọ Các lo i h i ngh khoa h c

Toạ đàm

5 – 10 người

Bàn tròn

5 – 10 người

Seminar

15 – 20 người

Symposium (hội nghị chuyên đề)

15 – 20 người

Workshop (hội thảo)

20 ~ 100 người

Conference (hội nghị)

50 ~ 1000 người

Congress (đại hội)

> 1000 người

ọ

ề

ươ ậ

ẫ ng pháp đi u tra ch n m u ề ạ

ề ầ ế ề

ả ề

Ph Nh n d ng v n đ c n đi u tra ấ Đ t ra các gi ả ặ thuy t đi u tra Thi ỏ ế ế ả t k b ng câu h i Ch n m u đi u tra ề ẫ ọ Ch n k thu t đi u tra ọ ậ ề ỹ Ch n ph ế ử ươ ọ ng pháp x lý k t qu đi u tra

ỏ

ắ

ả

ỉ

ỏ ỏ ướ ệ

ườ ủ ề ẩ ả i

ng vào chuyên môn, công vi c, trách ộ nhi m… thu c th m quy n hay kh năng c a ng đ

ầ ượ c đánh giá

ự Nguyên t c xây d ng b ng câu h i (Questionnaires) Câu h i nên ch có m t nghĩa ộ Câu h i h ệ ỏ ượ c ph ng v n ộ ố ấ ữ

ạ ả ỏ

ấ ấ M t s v n đ không nên yêu c u đ ề Tránh nh ng câu h i nh y c m Không ghi tên ng ỏ c ph ng v n > khách quan ườ ượ i đ

ở

ỏ ạ Các d ng câu h i Câu h i đóng ỏ Ư ể u đi m? ế ạ H n ch ? Câu h i mỏ Ư ể u đi m ế H n chạ

ắ

ẫ ớ

ẫ ọ Nguyên t c ch n m u M u l n hay m u nh ? ỏ ẫ

Ng u nhiên hay ch quan?

ủ ẫ

ử

X lý thông tin

ượ

ị

ả i thích

ậ

 X lý thông tin đ nh l ử ị ễ ố ệ ị Di n d ch s li u ố ệ ả B ng s li u ồ Bi u để Đ thồ ị  X lý thông tin đ nh tính ử Miêu t ả Gi Phân tích, l p lu n Đánh giá ậ ế K t lu n

ậ

ế

ể t công trình khoa h c:

ả ứ ả

ọ Trình bày lu n đi m khoa h c Vi ọ bài báo khoa h c, ọ báo cáo khoa h c,ọ ọ ậ ả chuyên kh o, kh o lu n, kh o c u khoa h c

ế

Vi

ọ t báo cáo khoa h c

5 loại bài báo

Vấn đề

Luận đề

Luận cứ

Luận chứng

Công bố ý tưởng khoa học

(x)

Công bố kết quả nghiên cứu

(x)

Đề dẫn thảo luận khoa học

Tham luận khoa học

(x)

Thông báo khoa học

ứ

ề ươ

ng nghiên c u

ứ

ị

ử

ứ ứ

ứ

ấ

ỏ

ộ

ả

ế

ự Xây d ng đ c Tên đ tàiề Lý do nghiên c u (vì sao nghiên c u?) L ch s nghiên c u (ai đã nghiên c u?) ứ M c tiêu nghiên c u (s làm gì?) ụ ẽ ứ M c đích nghiên c u (đ làm gì?) ứ ụ ể Đ i t ứ ứ ố ượ ng nghiên c u (nghiên c u cái gì?) Ph m vi nghiên c u (nghiên c u đ n đâu?) ứ ế ạ Câu h i (v n đ hay n i dung) nghiên c u (gi

i quy t

ề nh ng đi u gì?)

ề ế

ứ

ể

ằ

ữ ậ ả thuy t khoa h c (lu n đi m nghiên c u?) ậ ứ ấ ậ ế

ậ

ị

Gi ọ Lu n c (l y gì đ ch ng minh?) ể ứ Lu n ch ng (ch ng minh b ng cách nào?) ứ ứ K t lu n/ khuy n ngh ế

ứ

ạ

ươ ươ ươ ị

ậ ơ ở ng 1. C s lý lu n ự ng 2. Th c tr ng và nguyên nhân ả i pháp và ki n ngh ng 3. Gi ậ ạ

ậ Hình th c trình bày khoá lu n Ch Ch Ch ế  Tam đo n lu n (Aristotle)

ộ

ậ

ứ ệ t nghi p

ươ ươ ươ

ươ

ậ

ở ầ ng 1. M đ u ổ ng 2. T ng quan ơ ở ng 3. C s lý lu n và ph

ng pháp nghiên

ứ

ả

ế ế

ế

Hình th c và n i dung khoá lu n ố t Ch Ch Ch c uứ Ch ươ ậ ả ng 4. K t qu nghiên c u và th o lu n Ch ị ậ ươ ng 5. K t lu n và ki n ngh Tài li u tham kh o ả ệ Ph l cụ ụ

ươ

ọ ớ

Ch Nêu lý do ch n đ tài nghiên c u: > tính m i, tính ậ t, c n thi

ở ầ ng 1. M đ u ề th i s , tính c p thi

ứ ế ủ ề t c a đ tài khoá lu n

ế ầ ứ

ờ ự ố ượ ụ ạ ố ụ ấ Đ i t ng nghiên c u M c tiêu và m c đích nghiên c u ứ ụ Ph m vi nghiên c u ứ B c c khoá lu n ậ

ơ ề ị ự ậ

ụ

ổ ươ Ch ng 2. T ng quan ệ ớ i thi u v công ty, đ n v th c t p Gi L ch s ử ị Ch c năng, nhi m v ệ ứ C c u t ơ ấ ổ ứ ch c Thu n l ậ ợ i, khó khăn Th i c , thách th c ứ ờ ơ Chi n l ể ế ượ c phát tri n

ệ ố

ậ ơ ở ng 3. C s lý lu n và ứ ng pháp nghiên c u ậ : trình bày có tính h th ng các c s ơ ở ứ

ề ề

ươ Ch ươ ph C s lý lu n ơ ở ậ ươ

Ph

ứ : trình bày các ph ấ lý lu n v các v n đ nghiên c u ng pháp nghiên c u

ạ ươ ng ả , ng pháp mô t ng pháp qui n p,

ễ ỏ ươ ự ố ng pháp th ng kê, d

ư ươ ứ pháp nghiên c u chính nh ph ươ ươ ng pháp suy di n, ph ph ươ ph ng pháp mô ph ng, ph báo…

ả

ế

ứ

ng 4. K t qu nghiên c u và

ứ ộ

ế ệ ố ứ

ớ ơ ở ợ

ế ề

ươ Ch ậ ả th o lu n Trình bày các k t qu nghiên c u m t cách tu n t ầ ự ả ấ ề ề và có tính h th ng v các v n đ nghiên c u phù ậ ở ươ ch h p v i c s lý lu n ng 3. Phân tích và rút ra m t s nh n xét v các k t qu ả ậ ộ ố ớ

ự ế ứ nghiên c u th c t ế so v i lý thuy t

ế

ị

ế ậ

ậ ả ng vào m c

ậ ươ ng 5. K t lu n và ki n ngh Ch K t lu n: ậ ế ế ế ữ Rút ra nh ng k t lu n liên quan đ n k t qu nghiên ụ ả ướ ế ứ ở ươ ng 4. Các k t lu n ph i h c u ch ị ứ tiêu nghiên c u đã xác đ nh.

ế

ừ ế

Ki n ngh : ị ị ả ượ ế Các ki n ngh ph i đ ế ữ ớ cùng v i nh ng k t lu n đích nghiên c u.ứ

c rút ra t ậ ở k t qu nghiên c u ớ ụ ả ứ ợ trên phù h p v i m c

ả

ầ ủ ả

ụ ụ ệ Tài li u tham kh o và ph l c Tài li u tham kh o ự ả : nêu đ y đ và trung th c các ệ ậ ệ tài li u mà khoá lu n có tham kh o trong quá trình nghiên c uứ

ợ ữ ệ

ể ồ

Ph l cụ ụ : T p h p nh ng tài li u, d li u, hình nh, ậ ừ ơ ồ s đ , bi u m u, ch ng t ằ nh m minh ho và b sung cho n i dung chính c a khoá lu nậ

ữ ệ ả ợ , hoá đ n, h p đ ng… ủ ẫ ạ ứ ổ ơ ộ

: tôi hình dung s v t nh sau… ấ ư ỏ ề ả

ọ ế Thuy t trình khoa h c N i quan ự ậ ộ Ngo i quan ạ

ế ử ự ệ ệ ắ

ư ế ậ : tôi k t lu n nh sau… : k t qu quan sát/ ph ng v n/ đi u tra/ ệ tr c nghi m/ th nghi m/ th c nghi m/ phân tích… nh sau…ư N i quan ộ

ể ủ ộ

ệ

ọ

ệ ố ệ ứ ễ ả

ọ ữ Ngôn ng khoa h c Văn phong – ngôn ng logic: ữ ị ộ Th ch đ ng – b đ ng ự Phán đoán hi n th c Ngôn ng toán h c – liên h toán h c: ọ ữ ị Công th c, ph

ố ng trình, s li u di n d ch, b ng s

ể

ươ ồ ồ ị ệ ơ ồ ư ồ ệ ơ ồ

ẽ ả li u, bi u đ , đ th … S đ , liên h s đ , l u đ Hình v , hình nh, phim…

ọ ẫ Trích d n/ chú thích khoa h c Khoa h cọ Trách nhi mệ Pháp lý Đ o đ c ạ ứ

ọ

ằ ớ ề ự ứ ữ ế ớ

ớ ầ ế ế ộ ố

ứ ế ọ ữ ứ ế ầ ữ ể ơ

ễ ợ

Chú thích khoa h cọ Khoa h c là quá trình nghiên c u nh m khám phá ra ọ nhiên và nh ng ki n th c m i, h c thuy t m i v t t xã h i. Nh ng ki n th c hay h c thuy t m i n y, t h n, có th thay th d n nh ng cái cũ, không còn phù h p (Nguy n Văn A, 2008. tr. 15).

ươ

ẫ ng pháp trích d n

Ph Horne V. 2005. Fundamentals of Corporate Finance.

Fifth Edition. Mc GrawHill.

Ph m Chí Phèo 2007.

ạ ạ ệ ạ ặ ả N n r ch m t ăn v và h qu

ố ộ . NXB. Th ng Kê, Hà N i.

Nguy n Th N 2007.

ị ở ỹ ụ ữ ẹ K năng làm đ p cho Ph n

Fabozzi F. J. et al.

ẻ ệ ạ c a nóủ ễ t Nam Vi . NXB. Tr , TP.HCM, trang 89 – 90.

Trình bày b ngả

Bảng 2. Phân Loại Các Bài Báo Khoa học