Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học sức khỏe: Phần thứ ba - NGND.GS. BS.Hoàng Tử Hùng

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SỨC KHỎE

NGND., GS. BS. Hoàng Tử Hùng htuhung@yahoo.com

www.hoangtuhung.com

Phaàn thöù ba

ÑEÀ CÖÔNG NGHIEÂN CÖÙU

www.hoangtuhung.com

Đánh giá một vấn đề nghiên cứu

1. Vấn đề có thực sự lôi cuốn mình không? 2. Vấn đề có ý nghĩa khoa học không? 3. Việc giải quyết vấn đề có đóng góp cho tri thức

khoa học và có mở ra triển vọng không? 4. Vấn đề có thể được giải quyết bằng các

phương pháp khoa học không?

5. Cách giải quyết vấn đề có khả thi không?, về

www.hoangtuhung.com

tài chính, thời gian, phương tiện, khả năng của nhà nghiên cứu…

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU Là gì?, để làm gì? Là văn bản do nhà nghiên cứu viết ra, là một bản

kế hoạch chi tiết của nghiên cứu.

ĐCNC là tài liệu quan trọng của một nghiên cứu,

dùng để:

1. Hướng dẫn nhà NC theo một qui trình có hệ

thống

www.hoangtuhung.com

2. Thực hiện quá trình nghiên cứu có hiệu quả 3. Cung cấp cho các cơ quan quản lý, tài trợ, Hội đồng khoa học… cơ sở để xem xét, đánh giá.

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU, VÌ SAO CẦN CÓ?

• Việc nc được tiến hành có định hướng, có hệ

thống, theo một trình tự hợp lý, khoa học, nhắm đến mục tiêu xác định,

• Là phương tiện giao tiếp giữa các nhà nc, các

KTV…

• Để các nhà quản lý có cơ sở phê duyệt,

www.hoangtuhung.com

• Để tìm nguồn tài trợ

CÁC PHẦN CỦA ĐCNC

• Trang tựa đề • Tóm tắt • Chương 1: Mở đầu

(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1)

www.hoangtuhung.com

1. Giới thiệu 2. Ý nghĩa của vấn đề 3. Phát biểu vấn đề 4. Giả thuyết nghiên cứu 5. Các định nghĩa thực dụng/lượng hóa/làm việc 6. Giới hạn và triển vọng

CÁC PHẦN CỦA ĐCNC (tiếp)

• Chương 2: Tổng quan vấn đề • Chương 3: Đối tượng và phương pháp nc

www.hoangtuhung.com

– Mô tả mẫu nghiên cứu – Thiết kế nghiên cứu – Phương pháp – Nhân lực – Thu thập dữ kiện – Phương pháp xử lý thống kê – Bảng và biểu đồ – Phương tiện và tài chính – Lịch trình thực hiện – Phụ lục – Tài liệu tham khảo

Trang tựa đề (title page)

• Tên dự án (đề tài) nghiên cứu • Tên (những) người nghiên cứu • Người hướng dẫn (nếu là luận văn, luận

án)

• (thuộc chương trình nghiên cứu nào) • Cấp quản lý và trợ cấp tài chính • Ngày gửi đề cương

www.hoangtuhung.com

Trang tóm tắt (abstract)

• (Thường được viết sau cùng), nhưng đặt ngay

sau trang tựa đề:

• Độ dài: 100-250 từ, nêu ngắn gọn nhưng đầy đủ:

www.hoangtuhung.com

– Phát biểu về vấn đề – Mô tả phương pháp (luận) để giải quyết vấn đề – Kế hoạch phân tích số liệu

Chương 1:Mở đầu (introduction)

1-Giới thiệu vấn đề Nêu vấn đề ngay dưới tựa của chương (một

cách ngắn gọn), gồm:

– Nêu tổng quát về mục đích nghiên cứu – Thông tin chính từ tổng quan tài liệu, – Phát biểu ngắn về mối liên hệ giữa tổng quan

www.hoangtuhung.com

và vấn đề được nghiên cứu

Chương 1:Mở đầu

2 - Ý nghĩa của vấn đề (Significance of the

problem)

-Khẳng định giá trị của nghiên cứu,

-Nêu ra bằng chứng nói lên tầm quan trọng của vấn đề, nhấn mạnh những giải pháp đã có (với trích dẫn tài liệu, những kết quả đã có và đang tranh luận ).

-Đưa ra ý kiến về đóng góp của việc giải quyết vấn đề

www.hoangtuhung.com

đối với lý luận và thực tiễn

Chương 1:Mở đầu

3 - Phát biểu vấn đề (statement of the problem):

• Là một phát biểu (“tuyên ngôn”) hoặc một

câu hỏi:

www.hoangtuhung.com

–Tóm tắt ngắn gọn của phần giới thiệu vấn đề, –Nêu được một cách chính xác: “Vấn đề là gì”?

Chương 1:Mở đầu

4- Nêu giả thuyết khoa học

Hai cách phát biểu giả thuyết

1- Khẳng định (positive form) 2- Gỉa thuyết không (null form)

Nhà nghiên cứu cần phát biểu giả thuyết cho mỗi vấn đề, mỗi tiểu vấn đề.

www.hoangtuhung.com

->Như vậy, mỗi nghiên cứu có thể có một hoặc nhiều giả thuyết

Chương 1: Mở đầu

5- Những định nghĩa làm việc (lượng hoá, hoạt

động, thực dụng: operative definition) Là định nghĩa các quan niệm, cấu trúc được nhà nghiên cứu đưa ra để người đọc hiểu rõ ràng các thuật ngữ dùng trong nghiên cứu

• Định nghĩa lượng hoá là giải thích các từ bằng ngôn

ngữ quan sát được và lượng hoá, có thể không giống trong từ điển và sách giáo khoa

• Từ định nghĩa lượng hoá, có thể đưa ra các giá trị

www.hoangtuhung.com

bằng số để xử lý và phân tích thống kê

Chương 1: Mở đầu

6- Giới hạn và Triển vọng Đề cương cần nêu đầy đủ:

• 6.1. Giới hạn: Những khía cạnh không kiểm soát được của phương pháp nc (điều này có thể gây bất lợi nhưng không có khả năng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc làm sai lạc kết quả).

• 6.2. Triển vọng: Những hướng, lĩnh vực mà nghiên

cứu hiện tại mở ra hay có thể/cần tiếp tục

www.hoangtuhung.com

Chương 2:TỔNG QUAN TÀI LIỆU

Cần được hoàn thành trước khi bắt tay vào ng/cứu, Là tài liệu quan trọng đối với nhà nghiên cứu và

người đọc, để:

-Không lặp lại một nghiên cứu đã thực hiện -Cho phép nhà nghiên cứu hiểu biết về vấn đề, những

quan điểm ủng hộ và trái ngược về vấn đề

-Cung cấp thông tin về những kiểm định đã có đối với các hypothesis, các định nghĩa lượng hoá, phương pháp thu thập dữ kiện, thiết kế nghiên cứu…

-Giúp so sánh, diễn giải các kết quả và đưa ra các kết

www.hoangtuhung.com

luận

Chöông 2: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU

1- Lập một dàn bài (khung) những đề mục liên

quan đến vấn đề nghiên cứu, chú ý: – Tính logic, – Đi từ rộng đến hẹp nhưng không đi từ quá xa (càng

Chú ý ghi lại thông tin đầy đủ về xuất xứ tài liệu theo

mẫu để không phải lục lại sau này

www.hoangtuhung.com

trực tiếp vào vấn đề càng tốt),

Chöông 2: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU

2- Thu thập tài liệu liên quan đến các đề mục

theo sườn đã vạch ra. – Xử lý từng đề mục: viết ra những trích dẫn từ các

tài liệu và chú giải của nhà nghiên cứu,

– Tham khảo những tài liệu mới nhất trước: nó cung cấp những kết quả mới và nguồn tài liệu cần tham khảo.

– Đọc lướt tóm tắt của các công trình để lựa ra

www.hoangtuhung.com

những tài liệu đáng tin cậy

Chương 3: ĐỐI TƯỢNG / VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Trên cơ sở giả thuyết và hiểu biết vấn đề, nhà

nghiên cứu tìm phương pháp nghiên cứu để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

• Nghĩa là phương pháp đủ để:

• Phương pháp nghiên cứu cần được mô tả tỷ mỉ,

www.hoangtuhung.com

sao cho nó có thể lặp lại được

- Kiểm định các giả thuyết - Có thể đưa lại các kết quả cần thiết

CÁC PHẦN CỦA CHƯƠNG 3 Đối tượng / vật liệu và phương pháp nc

đ ư ợ c

C h i t i ế t

c á c

t r ì n h b à y

p h ầ n

t r o n g

c ủ a

c á c

b à

i

c h ư ơ n g

r i ê n g

2 v à

1. Mô tả mẫu nghiên cứu 2. Thiết kế nghiên cứu 3. Phương pháp 4. Thu thập dữ kiện 5. Phương pháp xử lý thống kê 6. Bảng và biểu đồ 7. Phương tiện và tài chính 8. Nhân lực 9. Lịch trình thực hiện 10. Phụ lục 11. Tài liệu tham khảo

www.hoangtuhung.com

3

MỘT SỐ LƯU Ý THỰC HÀNH

• Mẫu đề cương có thể thay đổi theo yêu cầu cụ thể.

• Trình tự của đề cương nghiên cứu Không Phải là trình tự trình bày trong báo cáo, luận văn, luận án.

• Thông thường, trong đề cương nc, mục tiêu

nghiên cứu được trình bày sau phần tổng quan tài liệu

www.hoangtuhung.com

MỘT SỐ LƯU Ý THỰC HÀNH

Cần lưu ý các mức khác nhau về mục tiêu đào tạo

và trình độ nghiên cứu: – Sinh viên – Học viên cao học, BS chuyên khoa 2 – Nghiên cứu sinh – Giảng viên…

Để xác định cho phù hợp: – Vấn đề có thể nghiên cứu được – Giả thuyết khoa học – Phương pháp nghiên cứu

www.hoangtuhung.com

MỘT SỐ LƯU Ý THỰC HÀNH

Cần tránh: Câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu không rõ ràng: cần xem

lại vấn đề có thể nghiên cứu được không.

Đặt ra những thiết kế nghiên cứu quá “chặt chẽ”, đề ra quá nhiều nhiệm vụ cần thực hiện: tự mình đưa vào những biến không kiểm soát được.

Cố gắng tìm những “vấn đề lớn”, vượt lên trên khả năng về trình độ, phương tiện, thời gian, tài chính, tổ chức nghiên cứu.

Việc hình thành ý tưởng nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu xuất phát từ hiểu biết, và cần một loạt thao tác tư duy logic, sáng sủa www.hoangtuhung.com