Ắ Ắ
Ắ Ắ
R N C N R N C N
Ọ Ậ Ọ Ậ
Ụ Ụ
M C TIÊU H C T P M C TIÊU H C T P
1.1. Phân lo i ạ
ắ ợ Phân lo i ạ đưđư c các loài r n ắ ợ c các loài r n
ộ ộ ắ ắ Phân bi 2.2. Phân bi ợ ắ đđ c và r n không t ệ đưđư c r n ợ ắc r n t ệ c và r n không đđ cộcộ
ứ ứ ợ ợ
ị Phân tích đưđư c các tri u ch ng lâm sàng khi b ệ ệ ị c các tri u ch ng lâm sàng khi b 3.3. Phân tích ộ ắ r n ắr n ắ đđ c c n ộ ắc c n
4.4. Hi u ểHi u ể đưđư c các tri u ch ng lâm sàng c a r n c các tri u ch ng lâm sàng c a r n
ủ ắ ủ ắ ứ ứ ợ ợ ệ ệ
c n.ắc n.ắ
5.5. X trí ửX trí ử c nắc nắ
ạ ạ ị ắ ị ắ ờ ờ úng cách t đđúng cách t ệ ệ i hi n tr i hi n tr ưư ng sau khi b r n ng sau khi b r n
ẻ ị ắ ắ ạ ệ ẻ ị ắ ắ ạ ệ ị đđúng cách tr b r n c n t ề ị ề úng cách tr b r n c n t Đi u tr 6.6. Đi u tr ệ ệ i b nh vi n i b nh vi n
7.7. Li
ừ ắ ắ ừ ắ ắ ợ ợ ệ ệ ệ ệLi t kê t kê đưđư c các bi n pháp phòng ng a r n c n. c các bi n pháp phòng ng a r n c n.
1. CÁC LÒAI R NẮ 1. CÁC LÒAI R NẮ
ọ ắ ụ H r n l c ọ ắ ụ H r n l c ổ ọ ắ H r n H ổ ọ ắ H r n H ể ọ ắ H r n bi n ể ọ ắ H r n bi n ọ ắ ưư cớcớ H r n n ọ ắH r n n H TrọH Trọ ăănn ắ Nhóm r n không ắ Nhóm r n không
đđ cộcộ
Ắ
Ổ R N H CHÚA
Ổ Ấ Ắ R N H Đ T
Ắ
Ổ R N H MÈO
Ắ Ắ
Ổ Ổ R N H HÀNH R N H HÀNH
Ắ
Ạ R N C P NIA
Ắ
Ạ R N C P NONG
Ắ Ộ Ắ Ộ R N Đ C R N Đ C
Ụ
Ắ
R N L C C
Ư MỜ
Ụ
Ắ
Ề
R N L C XANH MI N NAM
Ắ Ộ Ắ Ộ R N Đ C R N Đ C
Ắ
Ụ R N L C TÍM
Ạ
Ắ
R N CHÀM QU P
Ắ Ắ
Ể Ể
R N BI N R N BI N
Ắ
ẮR N LÀNH R N LÀNH
Ỏ
Ọ
Ắ
R N ROI M NH N
Ớ
R N NẮ
Ư C ( BÔNG SÚNG )
Ắ
ẮR N RÁO R N RÁO
Ắ
ẮR N RÂU R N RÂU
Ắ Ộ Ắ Ộ
Ậ Ậ
Ệ Ệ 2. NH N DI N R N Đ C 2. NH N DI N R N Đ C
R n ắR n ắ đđ c :ộc :ộ
ắ ặ ỡ ắ ặ ỡ
ầ ầ ệ ệ ệ ớ t rõ r t v i thân ệ ớ t rõ r t v i thân
ế ế ấ ưưng phù, xu t huy t hay ng phù, xu t huy t hay ấ
Màu s c s c s Màu s c s c s Đ u hình tam giác, phân bi Đ u hình tam giác, phân bi ố Có h má ốCó h má ộ Có 2 móc ộc dài Có 2 móc đđ c dài ắ R n lành: ắR n lành: Không móc đđ cộcộ Không móc ắ nờ ơơi c n không s Sau 2 gi ắi c n không s Sau 2 gi nờ h ai tọ ử h ai tọ ử
Ọ Ắ Ọ Ắ
CCƠƠ QUAN N C R N QUAN N C R N
3. LÂM SÀNG 3. LÂM SÀNG
ọ ọ
ổ ổ ố t ố t
ệ ệ ệ ệ ầ ầ
ị Không b chích n c : ị Không b chích n c : ạ T ng tr ng t T ng tr ng t ạ ứ Tri u ch ng do s hãi Tri u ch ng do s hãi ứ ứ ứ Tri u ch ng do s Tri u ch ng do s ứ ứ
ợ ợ ơơ c u sai l m c u sai l m
ứ ứ
ứ ứ ưưng phù n ị ắ ng phù nơơi b c n i b c n ị ắ
ơơ th :ể th :ể ọ Khi n c vào c ọ Khi n c vào c ắ Đau ngay t c kh c Đau ngay t c kh c ắ Ng a ngáy tê r n, s Ng a ngáy tê r n, s V t thếV t thế
ầ ầ ươương lan nhanh ng lan nhanh
3. LÂM SÀNG 3. LÂM SÀNG
ề ạ ế ắ i v t c n ề ạ ế ắ i v t c n
ươương ngứng ngứ
ầ
ấ ấ ễ ễ
ổ ạ T i ch : ổ ạ T i ch : đđ cộcộ ấ D u móc ấD u móc ứ ầ Tê r n ng a ngáy Tê r n ng a ngáy ứ ầ Đau nhi u t Đau nhi u t ng phù lan r ngộ SSưưng phù lan r ngộ SSưưng to các h ch tạ ng to các h ch tạ ưư cớcớ B m, bóng n ầB m, bóng n ế ọ ử Xu t huy t h ai t Xu t huy t h ai t ế ọ ử ổ ạ Nhi m trùng t i ch Nhi m trùng t ổ ạ i ch
3. LÂM SÀNG 3. LÂM SÀNG
au b ngụ đđau b ngụ
Toàn thân : Toàn thân : ị ồ Bu n nôn, ôn ói, khó ch u, Bu n nôn, ôn ói, khó ch u, ị ồ ỉ Hoa m t, chóng m t, x u Hoa m t, chóng m t, x u ỉ ế ắ ơơi khác ả Ch y máu v t c n và n i khác Ch y máu v t c n và n ế ắ ả ố ệ ơơ, s p mi, khó nói khó nu t ụ ủ Ng gà li , s p mi, khó nói khó nu t t c Ng gà li ụ ố ệ ủ t c ỏ ể Ti u ểTi u ể đđ , ti u máu ỏ ể, ti u máu
ắ ắ ặ ặ
Ộ Ộ
Ứ Ứ
CÁC H I CH NG CÁC H I CH NG
LieätLieät Trc khaùc Trc khaùc Loøai raén Loøai raén
LuïcLuïc Taïi Taïi choå choå ++++++ ()()
Roái loïan ñoâng Roái loïan ñoâng maùumaùu
++ (+)(+)
+/+/ (+)(+)
Hoå vaø Hoå Hoå vaø Hoå chuùa chuùa Caïp nong Caïp nong Caïp nia Caïp nia
Raén bieån Raén bieån Raén bieån Raén bieån ()() (+)(+)
Tieåu naâu Tieåu naâu Suy thaän Suy thaän
Ậ Ậ
Ệ Ệ
Đ Đ
BN NAM 13 TU I, BN NAM 13 TU I, Ị Ắ Ị Ắ
Ắ Ở Ắ Ở
Ả Ả
Ổ Ở ƠƠN DN DƯƠƯƠNG, NH P VI N 3 NGÀY SAU NG, NH P VI N 3 NGÀY SAU Ổ Ở KHI B R N CHÀM QUAP C N KHI B R N CHÀM QUAP C N
BÀN CHÂN PH I. BÀN CHÂN PH I.
Ắ Ắ
Ắ Ắ
Ụ Ụ R N L C C N R N L C C N
Ế Ế
Ế Ế
CHÂN PH I SẢ
Ấ CHÂN PH I SẢ ƯƯNG TO, XU T HUY T, LAN Đ N ĐÙI Ấ NG TO, XU T HUY T, LAN Đ N ĐÙI
Ổ Ổ Ấ Ấ Ế Ế Ạ Ạ XU T HUY T T I CÁC CH CHÍCH XU T HUY T T I CÁC CH CHÍCH
4. X TRÍỬ4. X TRÍỬ
ạ ạ
ệ ệ
ưư ng :ờng :ờ T i hi n tr T i hi n tr ệ ấ Tr n an b nh nhân ệ ấ Tr n an b nh nhân
Đ t b nh nhân n m t Đ t b nh nhân n m t
PhPhơơi bày n
ặ ệ ặ ệ ằ ằ ạ ạ ổ ổ i ch i ch
i bày nơơi c nắi c nắ
ộ B t ấB t ấ đđ ng chi và ộng chi và ặ ặt chi đđ t chi đđó th p hấó th p hấ ơơn timn tim
R a s ch v t th R a s ch v t th
Chuy n ể
ử ạ ử ạ ế ế ươươngng
s y tở ế Chuy n ể đđ n cến cế ơơ s y tở ế
4. X TRÍỬ4. X TRÍỬ
ệ ệ
ạ ạ
T i hi n tr T i hi n tr
ưư ng :ờng :ờ
không nên làm không nên làm
ễ ễ
ấ ấ
ả ạ r ch da và hút: ch y máu, nhi m trùng, ạ ả r ch da và hút: ch y máu, nhi m trùng, ọ đđ c.ộc.ộ ọ ng h p thu n c ttăăng h p thu n c
ắ ắ
đđ p th o d ảp th o d
ả ưư c.ợc.ợ
garrot garrot
BĂNG ÉP BĂNG ÉP
BĂNG ÉP BĂNG ÉP
BĂNG ÉP BĂNG ÉP
4. X TRÍỬ4. X TRÍỬ
ệ ệ ạ ệ ạ ệ
Ọ Ộ Ọ Ộ Ấ Ấ Ậ Ậ T i b nh vi n : T i b nh vi n : LÀM CH M QUÁ TRÌNH H P THU N C Đ C LÀM CH M QUÁ TRÌNH H P THU N C Đ C
ế ế
ươươngng
ắ ắ đưđư c lòai r n : c lòai r n :
ộ ộ
ắ R n lành : ắR n lành : ữ ạ R a s ch v t th ữ ạ R a s ch v t th Theo dõi Theo dõi ừ ố SAT ng a u n ván ừ ố SAT ng a u n ván ợ ị Không xác ợ ịnh Không xác đđ nh ưư r n ắ r n ắ đđ cộcộ ử X trí nh ửX trí nh ể Theo dõi sát ể xác Theo dõi sát đđ xác
ị ị ắnh r n đđ nh r n
ắ ắ đđ c hay r n lành ắ c hay r n lành
4. X TRÍỬ4. X TRÍỬ
ế ế
ọ ắ Huy t thanh kháng n c r n ọ ắ Huy t thanh kháng n c r n
ễ ễ
ố Kháng sinh ch ng nhi m trùng ố Kháng sinh ch ng nhi m trùng
ừ ố Ng a u n ván ừ ố Ng a u n ván
ề ề
ề Truy n huy t t ề Truy n huy t t
ế ươương tng tươươi hay truy n máu ế i hay truy n máu
ổ ợ ổ ợ
ấ H tr hô h p ấ H tr hô h p
ớ ớ
ồ ứ ồ ứ
BBưư c 1 : Khám lâm sàng và h i s c c 1 : Khám lâm sàng và h i s c nhanh : nhanh :
ầ
ộ ộ
ấ ấ
ễ đđ c th n kinh ầc th n kinh ễ ấ ấ
ệ ệ
ủ ủ t hô h p và hành t y t hô h p và hành t y
ế ắ ắ Khám v t r n c n ế ắ ắ Khám v t r n c n Khám toàn thân : Khám toàn thân : d u nhi m d u nhi m li li ấ ủ ơơ d u h y c ấ ủ d u h y c
ề ề ứ ứ
ặ ộ ặ ộ
ở ở
ế ế
ả ả
t n i khí qu n n u ng đđ t n i khí qu n n u ng
ưưng ng
ố ố
ề ề
ị ệ Đi u tr tri u ch ng: ị ệ Đi u tr tri u ch ng: ấ suy hô h p : th oxy, ấ suy hô h p : th oxy, th ởth ở ố ị ố s c : truy n d ch ch ng s c ị ố ố s c : truy n d ch ch ng s c
ề ề
ế ặ ươươi ho c huy t ế ặ i ho c huy t
ạ ạ
ắ ắ
ố ạ đđông máu: truy n máu t r i lo n ố ạ r i lo n ông máu: truy n máu t ttươương tng tươươi i đđông l nh, tiêm b p vitamine K1 510mg ông l nh, tiêm b p vitamine K1 510mg
ạ ắ ạ ắ
ớ BBưư c 2 : Xác ớc 2 : Xác
ị ị nh lo i r n : đđ nh lo i r n :
ế ắ ế ắ
ớ ệ ớ ệ
N u r n ch t N u r n ch t
ợ ế đưđư c mang t ợ ế c mang t
ệ ệ i b nh vi n i b nh vi n
ả ủ ả ủ
ệ ệ
ạ ạ
c a n n nhân, tri u c a n n nhân, tri u
ứ ự CCăăn c s mô t ứ ự n c s mô t ứ ứ ứ ứ
ộ ộ
ch ng và h i ch ng lâm sàng. ch ng và h i ch ng lâm sàng.
ớ ớ
ế ế
ọ ắ BBưư c 3 : Huy t thanh kháng n c r n ọ ắ c 3 : Huy t thanh kháng n c r n
ễ ễ
ị ị
ế ế
huy t thanh ho c huy t t huy t thanh ho c huy t t
HTKNR : là globuline mi n d ch HTKNR : là globuline mi n d ch ế ừ ế ừ ch t ch t ự ự
ợ ợ
ễ ễ
ằ ằ
ợ đưđư c tinh ợc tinh ế ươương ng ặ ế ặ ị ặ ừ đđã ã đưđư c mi n d ch b ng ị ặ ừ c mi n d ch b ng
ng a, ho c c u ng a, ho c c u ặ ặ
ọ ủ ọ ủ
ộ ộ
ạ ắ ạ ắ
ủ ủ
ề ề
n c c a m t ho c nhi u ch ng lo i r n. n c c a m t ho c nhi u ch ng lo i r n.
ớ ớ
ế ế
ọ ắ BBưư c 3 : Huy t thanh kháng n c r n ọ ắ c 3 : Huy t thanh kháng n c r n
Ị Ị Ỉ Ỉ CH Đ NH DÙNG HTKNR: CH Đ NH DÙNG HTKNR:
toàn thân: toàn thân:
ả ể ầ ể ầ ả ả
ch y máu (rl ảch y máu (rl
m, gi m ti u c u) đđm, gi m ti u c u)
li li
ệ ụ ệ ụ ệ ệ ấ ấ t: s p mi...li t: s p mi...li t hô h p. t hô h p.
tim m ch: lo n nh p, s c, cao ha. tim m ch: lo n nh p, s c, cao ha.
ố ố ạ ạ ạ ạ ị ị
suy th n.ậ suy th n.ậ
ể
ti u Hb, myoglobine. ểti u Hb, myoglobine.
ớ ớ
ế ế
ọ ắ BBưư c 3 : Huy t thanh kháng n c r n ọ ắ c 3 : Huy t thanh kháng n c r n
Ỉ Ỉ
Ị Ị
ạ ạ t t CH Đ NH DÙNG HTKNR: CH Đ NH DÙNG HTKNR: ổ ổ i ch : i ch :
ề ề
ộ ssưưng n lan r ng, nhanh. ộ ng n lan r ng, nhanh.
ọ ạ ssưưng d c h ch lympho. ọ ạ ng d c h ch lympho.
CCĐ HTKNR: CCĐ HTKNR:
ề ử ị ứ ề ử ị ứ
ậ ậ
ớ ẩ c n th n khi s d ng cho bn có ti n s d ng v i ớ ẩ c n th n khi s d ng cho bn có ti n s d ng v i
ế ế
ử ụ ử ụ ự ự
huy t thanh ng a. huy t thanh ng a.
ờ ờ
ị ắ ị ắ
sau khi b c n. sau khi b c n.
Ệ Ệ
ớ cho s m 24 gi ớ cho s m 24 gi HTKNR HI N CÓ: HTKNR HI N CÓ:
Pasteur nha trang: h ổ
ấ ụ Pasteur nha trang: h ổ đđ t, l c tre. ấ ụt, l c tre.
ế ế
ạ ạ
ấ ấ
ổ ổ đđ t, h chúa. GS Ki m: chàm qu p, h ổt, h chúa. ổ GS Ki m: chàm qu p, h
Tai Bi n :ế Tai Bi n :ế
ả ệ ớ ả ệ ớ
ả ứ ả ứ
ph n ng ph n v s m ph n ng ph n v s m
ể ể
ậ ậ
ố s t cao, có th gây co gi ố s t cao, có th gây co gi
t. t.
ả ứ ả ứ
ộ ộ
ế ế
ệ ệ
Ph n ng mu n ( b nh huy t thanh) Ph n ng mu n ( b nh huy t thanh)
Ứ
ỨĐÁP NG HTKNR ĐÁP NG HTKNR
ừ ừ ả ả Ch y máu: ng ng trong vòng 30 phút. 1.1. Ch y máu: ng ng trong vòng 30 phút.
2.2. Đông máu bình th
ờ ờ Đông máu bình thưư ng trong 39 gi ng trong 39 gi ờ ờ . .
4.4. Khác:Khác:
ệ ệ ể ả ể ả Li 3.3. Li ệ ệ t: có th c i thi n trong 30 phút. t: có th c i thi n trong 30 phút.
(cid:0)
ổ ổ
ỏ ỏ
ồ ồ
ế ế
ạ ạ
ế ế T ng tr ng: kh e, h t nôn, h t bu n nôn. T ng tr ng: kh e, h t nôn, h t bu n nôn.
(cid:0) HA: bình th
ờ HA: bình thưư ng trong 60 phút. ờng trong 60 phút.
(cid:0)
ồ ồ
ầ ầ
ờ ờ
Ly gi Ly gi
ừ i cả ơơ, h ng c u ng ng trong vài gi ừ i cả , h ng c u ng ng trong vài gi
ớ ớ
ị ổ ợ BBưư c 4 : Đi u tr h tr ề ị ổ ợ ề c 4 : Đi u tr h tr
ễ ễ ố kháng sinh ch ng nhi m trùng : ố kháng sinh ch ng nhi m trùng :
vi trùng có th g p là vi trùng G () , G (+) , y m khí vi trùng có th g p là vi trùng G () , G (+) , y m khí
ể ặ ể ặ ế ế
Kháng sinh s d ng Kháng sinh s d ng Gentamycine, Flagyl… Gentamycine, Flagyl…
ử ử ụ ụ : Cefotaxim, Bristopen, : Cefotaxim, Bristopen,
phòng ng a u n ván phòng ng a u n ván
ừ ố ừ ố
ả ả ệ ưư c ớc ớ đđi n gi ệ i n gi i, th i, th ng b ng ằ ăăng b ng ằ
ị ề đđi u tr khác: ị ề i u tr khác: ề ềki m toan, dinh d ki m toan, dinh d ỉ ề ề ỉ i u ch nh n đđi u ch nh n ợ ỡ ưư ng thích h p ợ ỡ ng thích h p
ị ạ ị ạ
ớ ớ
ề BBưư c 5 : Đi u tr t ề c 5 : Đi u tr t
ổ ổ i ch : i ch :
ế ế
ế ắ NNơơi v t c n : ế ắ i v t c n : ng tránh vi trùng y m khí ăăng tránh vi trùng y m khí
ả ả
ệ ệ
ế ế
ứ ứ
ả ả i i
ể ể
ệ ệ
ứ ứ
ổ ổ
ươương ng t n th ng ng t n th
ụ ụ
ầ ầ
ắ ọ ữ c t l c, r a thay b ắ ọ ữ c t l c, r a thay b ở n u có tri u ch ng chèn ép khoang, ph i m khoang gi ở n u có tri u ch ng chèn ép khoang, ph i m khoang gi ủ ủ áp. Bi u hi n lâm sàng c a chèn ép khoang : áp. Bi u hi n lâm sàng c a chèn ép khoang : ươươngng ữ ộ đđau d d i không t ữ ộ au d d i không t y u cếy u cế ơơ trong vùng khoang chèn ép trong vùng khoang chèn ép ỗ ụ đđ ngộngộ au các cơơ trong khoang khi du i th đđau các c ỗ ụ trong khoang khi du i th ộ ủ ả ạ ả gi m nh y c m c a vùng da ph thu c th n kinh ả ộ ủ ả ạ gi m nh y c m c a vùng da ph thu c th n kinh ạ ạch y qua vùng chèn ép khoang ch y qua vùng chèn ép khoang
ng rõ r tệ ấ ăăng rõ r tệ ấ
ễ ễ
ặ ặ
ờ ắ s n n vùng khoang th y c ờ ắ s n n vùng khoang th y c ạ ả đđo n chi ế n u nhi m trùng quá n ng ph i ạo n chi ả ế n u nhi m trùng quá n ng ph i
ị ạ ị ạ
ớ ớ
ề BBưư c 5 : Đi u tr t ề c 5 : Đi u tr t
ổ ổ i ch : i ch :
ị ắ ổ ị ắ ổ
ọ ọ
ế ế
ắ ắ
N u b r n h phun n c vào m t : N u b r n h phun n c vào m t :
ớ ắ ớ ắ ị ị ớ ưư ng nợng nợ ớ ớ ớ ưư c l n ớ ớc l n
ttưư i m t và màng niêm d ch v i l i m t và màng niêm d ch v i l ho c b t c dung d ch nào s n có. ho c b t c dung d ch nào s n có.
ặ ấ ứ ặ ấ ứ ẵ ẵ ị ị
ỏ ỏ ả ả ị ị
ẹ Nh dung d ch Adrénaline 0,5% làm gi m nh ẹ Nh dung d ch Adrénaline 0,5% làm gi m nh ớ s ựs ự đđau au đđ n và viêm ớn và viêm
Nên dùng kháng sinh nh m t nh Nên dùng kháng sinh nh m t nh
ỏ ắ ỏ ắ
ể ể
ạ ạ ặ ặ ưư Tétracycline, Tétracycline, ừ ừ phòng ng a viêm nhãn Chloramphénicol …đđ phòng ng a viêm nhãn Chloramphénicol … ờ ầ ờ ầ c u ho c m giác m c. c u ho c m giác m c.
ớ ớ
ứ ăăng và ứ ng và ứ ứ
ụ ồ BBưư c 6 : Ph c h i ch c n ụ ồ c 6 : Ph c h i ch c n ị ề ị ề i u tr di ch ng đđi u tr di ch ng
ứ ứ
ế ế
N u có di ch ng N u có di ch ng
5. PHÒNG NG AỪ 5. PHÒNG NG AỪ
Ể Ị Ắ Ể Ị Ắ
Ấ Ừ Ấ Ừ
Ố Ố
Ắ Ắ
T T NH T Đ NG Đ B R N C N T T NH T Đ NG Đ B R N C N
ụ ậ ụ ậ
ớ ớ
Gây ti ng ế Gây ti ng ế
ộ ộng tr đđ ng tr
ưư c khi vào b i r m c khi vào b i r m
Tránh
a tay vào các hang h cố Tránh đưđưa tay vào các hang h cố
Phát quang n
Phát quang nơơi i
ở ố đđii ở ố i , l i , l
ế đđi ban ạ H n ch ế ạ H n ch
i ban đđêmêm