Mời các bạn tham khảo bài giảng Sinh lý hệ tiêu hóa của ThS.BS. Nguyễn Hồng Hà sai đâu để nắm bắt những kiến thức về các họat động cơ học của ống tiêu hóa; cơ chế bài tiết dịch, thành phần và tác dụng của các dịch trên mỗi lọai thức ăn ở từng đoạn của ống tiêu hóa.
Trình bày các họat động cơ học của ống tiêu
hóa.
Trình bày cơ chế bài tiết dịch, thành phần và tác dụng của các dịch trên mỗi lọai thức ăn ở từng đoạn của ống tiêu hóa.
Cấu trúc thành ống tiêu hoá: gồm 5 lớp
- Thanh mạc (Serosa).
- Cơ dọc (Longitudinal muscle layer).
- Cơ vòng (Circular muscle layer).
- Lớp dưới niêm mạc (Submucosa).
- - Niêm mạc ((Mucosa))
Sơ đồ ống tiêu hóa cắt ngang
CHỨC NĂNG CHUNG CỦA HỆ TIÊU HÓA
Hoạt động chính:
- Hoạt động cơ học. - Hoạt động bài tiết. - Hoạt động hóa học. - Hoạt động hấp thu.
1. Hệ Thần Kinh:
1.1. Hệ TK ruột
- Đám rối Meissner (Submucosa plexuses)
- Đám rối Auerbach (Myenteric plexuses)
1.2. Hệ TK tự chủ - Hệ p(cid:0) : qua TK X
TK cùng
- Hệ (cid:0) : từ T5-L2
CÁC hệ thống ĐIỀU KHIỂN HỆ Tiêu Hóa:
2. Hệ nội tiết:
- Gastrin
- Cholecystokinin
- Secretin
- Gastric inhibitory peptide
- Motilin
Khi TB nghỉ TB h/động
Điện thế màng Phân cực Khử cực
(+) hơn
Điện thế (cid:0) -40 mV -50 mV - 60 mV Tạo e- căn bản BER
Dạng sóng Sóng chậm
Sóng nhọn trên đỉnh sóng chậm
Tần số 3-12 lần/phút 1-10 lần/giây
(Resting membrane potential = Basic electrical rhythm)
Khi Tb nghỉ Tb h/động
Cơ chế Bơm Na+K+ATPase
Mở kênh Na+Ca++ 2 ion đi vào
Vai trò
Gây co cơ trơn
Sóng chậm điều khiển thời điểm xuất hiện điện thế động
Tính chất
Lan xa, quyết định nhịp điện ống tiêu hóa Vài mm, gây co thắt từng đoạn ống tiêu hóa
Co ngắt quãng Co liên tục
Co cơ kéo dài: nhiều phút, nhiều giờ Ngắn (cơ vòng)
Nhào trộn thức ăn
Giúp điều hòa, vận chuyển thức ăn tiêu hóa, hấp thu
(+)khi: căng, Acetylcholin, (+) p(cid:0) , Xúc cảm mạnh
Do tính lập lại sóng nhọn và hormone + yếu tố khác (+) khử cực liên tục màng cơ trơn, xuất hiện nơi bị (+):
+ Căng thành tiêu hóa + Đụng chạm + Phó giao cảm + Xúc cảm mạnh
Phản nhu động: ngược với nhu động nhào trộn
CO LIÊN TỤC
CO NGẮT QUÃNG
- Nhai
- Bài tiết nước bọt
- Nuốt
1. Nhai
- Nghiền nát thức ăn (cellulose), Nhào trộn
-TK chi phối:
Dây V vận động, Ảnh hưởng: hệ lưới, Hypothalamus, vỏ não
- Trung tâm: Hành não
2. Bài tiết nước bọt
- 800 – 1500 ml/ngày
- Nguồn gốc
- Thành phần:
+ Mang tai: Ptyalin
+ Dưới hàm, dưới lưỡi: thanh dịch, nhày (mucin: trơn)
+ Má: nhày
2. Bài tiết nước bọt
- Thành phần nước bọt:
-, ít Na+ và Cl-
+ Ptyalin, mucin
+ K+, HCO3
+ Ion triocyanate: diệt
khuẩn
+ Ca++, phosphate, H2O
2. Bài tiết nước bọt (tt)
Ptyalin
(cid:0) - Td: Oligosaccharides
Tinh bột chín (cid:0) (<5%) Maltose, Maltotriose
(cid:0) - limit dextrin (2 - 9 glucose)
- Điều hòa: Nhận tín hiệu từ: Miệng hầu, lưỡi.
p/xạ ddày, ruột hay ói
Chịu ảnh hưởng bởi trung khu thèm ăn ở vùng dưới đồi (hypothalamus)
(+) p(cid:0) ↑ tiết: giàu chất điện giải nhưng ít men
Tổng:
Trung khu điều hòa bài tiết nước bọt ở VÙNG CẦU
Cung phản xạ
3. Nuốt:
- Giai đoạn có ý thức
- Giai đoạn hầu
- Giai đoạn thực quản: hầu, thực quản, cơ vòng thực quản dưới - Cung phản xạ nuốt:
+ Nhận cảm giác từ vùng miệng hầu
+ Dây hướng tâm: V, IX, X, XII
+ Trung khu: VÙNG CẦU
Nuốt + Vận động ra: V, IX, X, XII
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
1.1. Hoạt động:
Tăng khi nồng độ đường huyết (cid:0)
điều hòa bởi motilin và dây X
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
1.2. Chức năng:
- Trữ thức ăn: tăng V từ 50ml 1,5L nhưng không tăng áp suất
- Trộn thức ăn với dịch vị: dạ dày căng điện thế động chồng lên nhau co thắt nhào trộn, đẩy thức ăn 3-4 lần/ph vị trấp
- Đưa thức ăn xuống tá tràng
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
+ Trương lực cơ vòng môn vị: chủ yếu, cơ môn vị luôn đóng (nước và dịch qua được), 2-7ml vị trấp qua/đợt nhu động
+ Nhu động dạ dày, hang vị.
80% thời gian: thức ăn ở dạ dày để nhào
trộn
20% thời gian: sóng nhu động đẩy thức ăn
1. Hoạt động cơ học của dạ dày:
1.4.1. Yếu tố điều hòa ở dạ dày:
1.4.2. Yếu tố điều hòa tại tá tràng:
CCK, GIP (Gastric inhibitory peptide) Somatostatin, Secretin
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.1. Nguồn gốc .Tb ECL
. Tb chính . Tb thành
. Tb cổ tuyến . Tb D . Tb G
2.2. Tính chất của dịch vị: lỏng, không màu, pH 2-3
2.3. Thành phần và tác dụng
- Chất nhầy, yếu tố nội tại (Intrinsic factor)
- Men: pepsin, lipase, gelatinase
- Hormones
- Nhóm chất vô cơ: HCO3
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.4. Bài tiết HCl:
2.4.1.Cơ chế:
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.4.2. Yếu tố ảnh hưởng đến bài tiết HCl:
Yếu tố kích thích: Yếu tố ức chế nội sinh:
-Acetylcholine (Rc M) TB G g/phóng gastrin - Prostaglandine E2: (-)
Adenylcyclase/ tb thành
-Histamin (Rc H2)
TB G g/phóng gastrin (-) - Somatostatin: (-)
- Gastrin (Rc G)
(-) Adenylcyclase
- Ca++, cafein, alcool (-) tb ECL tiết Histamin
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.5. Bài tiết Pepsinogen:
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.6. Bài tiết HCO3
Yếu tố kích thích: Prostaglandine I2 Chất có tác dụng
Yếu tố ức chế: -chất (cid:0) - adrenergic - Aspirin, chất non- steroids cholinergic
p∑ - pH dịch vị ≤ 2
2. Hoạt động bài tiết của dạ dày:
2.6. Bài tiết chất khác:
+ Gastric lipase (Tributyrase): Tributyrin (mỡ
trong bơ).
+ Ptyalin: (-) khi pH < 4.
+ Gelatinase: tiêu hóa proteoglycan trong thịt.
Câu 1: phát biểu nào sau đây sai. Sóng nhọn
được tạo ra khi tb:
(*)
(*)
Câu 2: Ống tiêu hoá có mấy loại co cơ?
Câu 3: Tế bào nào sau đây tiết HCL?
(*)
Câu 4: Dạ dày bài tiết HCL ở giai đoạn nào?
(*)
Câu 5: Chất nào sau đây ức chế bài tiết HCL?
(*)
